LEKI IMMUNOSTYMULUJ
CE
(SUROWICE, SZCZEPIONKI, CYTOKINY, HORMONY GRASICY I INNE)
UODPORNIENIE
Ä„ð Uodpornienie czynne - podajemy
unieszkodliwione AG lub wytwarzajÄ…ce je
mikroorganizmy
Ä„ð Uodpornienie bierne  podajemy przeciwciaÅ‚a
SZCZEPIONKI CZYNNE
Szczepionki Szczepionki
rutynowe zalecane z
(obowiązkowe) różnych przyczyn
SZCZEPIONKI OBOWI
ZKOWE
Bardzo dobrze
Zalecane przez paostwo
tolerowane
Powinny byd
wykonywane u każdego -
wyjątek: szczepionki żywe
są przeciwskazane u osób
z inmmunosupresjÄ…
SZCZEPIONKI ZALECANE Z
RÓŻNYCH PRZYCZYN
U osób ze zwiększonym ryzykiem np.
" Ekspozycji
" Zachorowania
" Powikłao
" W celu ochrony osób trzecich
RODZAJE SZCZEPIONEK
Ä„ð W zależnoÅ›ci od wykorzystywanych antygenów
szczepionki możemy podzielid na:
Å„ð Szczepionki zawierajÄ…ce atenuowane  osÅ‚abione-
zdolne do rozmnażania ale nie patogenne
drobnoustroje  szczepionki żywe
Å„ð Szczepionki zawierajÄ…ce nieaktywne
drobnoustroje lub tylko ich wyizolowane
antygeny - szczepionki martwe
Å„ð Toksoidy  zawierajÄ… toksyny pozbawione efektu
biologicznego
SZCZEPIONKI ŻYWE PRZECIW:
nagminnemu
zapaleniu
żółtej febrze odrze
przyucsznic -
śwince
różyczce ospie wietrznej rotawirusom
durowi (podawana szczepionka BCG
doustnie) przeciw gruz
licy
SZCZEPIONKI MARTWE
PRZECIW:
Wczesno -
Wirusowemu
wiosennemu
Grypie zapaleniu wÄ…troby
zapaleniu mózgu i
typu A
opon mózgowych
polio wściekliz
nie Cholerze
SZCZEPIONKI ZAWIERAJ
CE
IZOLOWANE ANTYGENY
PRZECIW:
Haemophilus Durowi
Krztuścowi
influenzae B brzusznemu
Pneumokokom meningogkokom WZB typu B
Przeciw ludzkiemu
wirusowi
brodawczaka
TOKSOIDY:
Błonica Tężec
POPRAWA ODPOWIEDZ
IMMUNOLOGICZNEJ
Ä„ð Jeżeli wstrzykniÄ™cie Ag nie spowoduje osiÄ…gniÄ™cia
odpowiedniej ochrony przeciwinfekcyjnej,
odpowiedz
immunologiczną można poprawid za
pomocą następujących środków:
Å„ð PoÅ‚Ä…czenie antygenu z substancjami noÅ›nikowymi
Å„ð Doustnego podania szczepionki
POPRAWA ODPOWIEDZ
IMMUNOLOGICZNEJ
Ä„ð Szczepionki pÅ‚ynne  nie zawierajÄ… dodatkowych
substancji pomocniczych
Ä„ð Szczepionka adsorbowana  Ag jest zwiÄ…zany ze
środkiem adsorbującym, np. wodorotlkenkiem gliunu
Å„ð m.in. Szczepionka przeciw wczesnowiosennemu
zapaleniu mózgu i opon mózgowych
Å„ð BÅ‚onicy
Å„ð Tężcowi
Å„ð WZW B
Przedłużenie uwalniania Ag  większy poziom p-ciał
RODZAJE SZCZEPIONEK
Ä„ð Szczepionki swoiste- ich znaczenie polega
na wytworzeniu odporności przeciwko
określonemu drobnoustrojowi
Ä„ð Szczepionki nieswoiste- sÅ‚użą do ogólnej
terapii bodz
cowej (proteinoterapii). Nie
chronią przed konkretnym zakażeniem, ale
pobudzajÄ… tzw. nieswoiste mechanizmy
odpornościowe, zwiększają zdolnośd do
reakcji.
SZCZEPIONKI NIESWOISTE
Ä„ð ZawierajÄ… zabite bakterie oraz produkty
ich rozpadu
Ä„ð Stosowane najczęściej w nawracajÄ…cych
zakażeniach bakteryjnych, zwłaszcza u
dzieci
Ä„ð Podawane doustnie, domięśniowo,
podskórnie, donosowo
Ä„ð DziaÅ‚ania niepożądane: gorÄ…czka,
dreszcze, odczyny alergiczne, zaburzenia
ze strony układu pokarmowego
SZCZEPIONKI NIESWOISTE
Ä„ð Panodinum:
Å„ð Zawiera zabite szczepy: S.pyogenes, S.faecalis, S.pneumoniae,
Klebsiella pneumoniae, S. aureus, E.coli
Å„ð Domięśniowo, podskórnie
Ä„ð Polyvaccinum:
Å„ð Zawiera zabite szczepy: S.aureus, S.pyogenes, S. epidermidis,
S.viridans, S.pneumoniae, E.coli, Klebsiella pneumoniae,
H.inluenzae, Corynebacterium pseudodiphtheriae
Å„ð Donosowo, pozajelitowo
Ä„ð Broncho-Vaxom:
Å„ð Zawiera lizaty bakterii: S. pneumoniae, Klebsiella pneumoniae,
K.ozaenae, S.aureus, S.pyogenes, S.viridans, Moraxella catarrhalis
Å„ð doustnie
SZCZEPIONKI NIESWOISTE
Ä„ð Uro-Vaxom:
Å„ð Lizat bakterii: E.coli
Å„ð Doustnie
Ä„ð Ribamunyl:
Å„ð Zawiera rybosomy wyodrÄ™bnione ze
szczepów: Klebsiella pneumoniae,
S.pneumoniae, S.pyogenes i frakcję błonową
ze szczepu Klebsiella pneumoniae
Å„ð doustnie
SZCZEPIONKI NIESWOISTE
Ä„ð Luivac:
Å„ð Zawiera lizat bakterii: S.aureus,
S.pneumoniae, S.pyogenes. Klebsiela
pneumoniae, Moraxella catarrhalis,
H.influenzae
Å„ð doustnie
Ä„ð Szczepionka IRS-19:
Å„ð Zawiera lizat bakterii j.w.
Å„ð Miejscowo do nosa w postaci aerozolu
CZYNNIK MARTWICY GUZA -
TNF
Ä„ð WpÅ‚ywa na wzrost komórek
Ä„ð TNF-alfa i TNF-beta - różne miejsce powstania ale
nie działanie
Ä„ð W zależnoÅ›ci od typu nowotworu może
indukowad apoptozÄ™ lub wzmagad wzrost jego
komórek
Ä„ð Zastosowanie terapeutyczne  ograniczone;
działania niepożądane: np. uszkodzenie
śródbłonka, wątroby, nerek, objawów
grypopodobnych
CZYNNIK MARTWICY GUZA -
TNF
Ä„ð Infliksimab i adalimumab  przeciwciaÅ‚a anty-
TNF-Ä…
Ä„ð Etanercept  biaÅ‚ko fuzyjne funkcjonujÄ…ce jako
rozpuszczalny receptor Ä…
Ä„ð SÄ… stosowane to leczenia reumatoidalnego
zapalania stawów i łuszczycowego zapalenia
stawów
Ä„ð Infliksimab i adalimumab  stosowane sÄ… również
do leczenia ciężkich postaci choroby Crohna
SUROWICE ODPORNOÅšCIOWE
Ä„ð Uodpornienie bierne - polega na podaniu przeciwciaÅ‚
pochodzenia ludzkiego lub zwierzęcego;
Ä„ð PochodzÄ… od immunizowanych zwierzÄ…t i z ludzkich
preparatów krwiopochodnych (preparaty
immunoglobulin);
Natychmiastowy efekt;
Krótki czas działania (surowice zwierzęce: 8-
14 dni, preparaty immunoglobulin: kilka
tygodni);
Podawanie surowic zwierzęcych związane
jest z częstym występowaniem powikłao;
ZALETY
WADY
WSKAZANIA
Czas inkubacji jest
niewystarczajÄ…cy do
wytworzenia
przeciwciał;
Nie są dostępne
Istnienie
odpowiednie
prawdopodobieostwa
chemioterapeutyki;
infekcji;
Uodpornienie
bierne
Jeżeli tylko jest to możliwe należy łączyd uodpornienie bierne z
uodpornieniem czynnym (szczepienie równoległe); Szczepienie
równoległe jest wskazane np. przy zagrożeniu tężcem lub wścieklizną;
SUROWICE ZWIERZ
CE
Ä„ð W celu uzyskania odpowiednich surowic odpornoÅ›ciowych:
Å„ð Wstrzykuje siÄ™ antygen zwierzÄ™tom tak dÅ‚ugo, aż uzyska siÄ™ pożądanie
stężenie przeciwciał w surowicy;
Å„ð Pobiera siÄ™ krew i obrabia (uzyskana surowica to SUROWICA
NATYWNA)
Ä„ð DostÄ™pne surowice zwierzÄ™ce sÄ… zazwyczaj pochodzenia kooskiego;
Surowica (działa tylko przeciw toksynom) Czynnik zakaz
ny lub z
ródło toksyn
Antytoksyna botulinowa (kooska) Clostridium botulinum
Antytoksyna błonicza (kooska) Corynebacterium diphtheriae
Antytoksyna zgorzeli gazowej (kooska) Clostridium perfringens, septicum, nowyi
Surowice przeciw jadom węży (kooskie) Różne węże jadowite
Surowica przeciw jadowi skorpiona (kozia) Różne skorpiony północnoafrykaoskie
LUDZKIE IMMUNOGLOBULINY
Preparaty nieswoiste (poliwalentne)
immunoglobulin  mieszanka różnych
Preparaty
przeciwciał (gł. klasy IgG);
swoistych
immunoglobulin
(hiperimmuno-
buliny)  p/ciała
przeciw
konkretnym
Normalne ludzkie Ludzkie
immunoglobuliny immunoglobuliny drobnoustrojom;
do podawania do podawania
domięśniowego; dożylnego;
WSKAZANIA
Ä„ð Ryzyko przekazania infekcji wirusowej dawcy zostaÅ‚o
wykluczone z dużym prawdopodobieostwem dzięki:
Å„ð Wyborowi odpowiednych dawców;
Å„ð Specjalnym metodom izolacji immunoglobulin;
Å„ð Badaniu surowic na obecnoÅ›d HBs-Ag i p/ciaÅ‚ anty-HIV oraz
ocenie aktywności transaminaz;
" Profilaktyka lub wczesne leczenie infekcji
Nieswoiste immunoglobuliny
wirusowych; Wrodzony lub nabyty zespół
zawierające 95% IgG niedoboru odporności;
" Profilaktyka i leczenie infekcji wywołanych
Nieswoiste immunoglobuliny
drobnoustrojami, w których p/ciała obecne są
o podwyższonym stężeniu
w preparacie; dysgammaglobulinemia;
poszczególnych klas
WSKAZANIA
Immunoglobuliny swoiste przeciw: Wskazania
Profilaktyka i leczenie infekcji wirusem
cytomegalii
cytomegalii
Przed- i poekspozycyjna profilaktyka
Wczesnowiosennemu zapaleniu mózgu i OMR
wczesnowiosennego zapalenia mózgu i OMR
Profilaktyka wirusowego zapalenia wÄ…troby
WZW typu A
typu A
Przed- i poekspozycyjna profilaktyka WZW
WZW typu B
typu B
Różyczce Profilaktyka różyczki, szczególnie w ciąży
Tężcowi Profilaktyka i leczenia tężca
Wściekliznie Profilaktyka wścieklizny
Profilaktyka ospy wietrznej, szczególnie u
Ospie wietrznej/półpaścowi
dzieci w immunosupresji
Profilaktyka immunizacji antygenem Rh,
Anty-Rh leczenie po przetoczeniu krwi niezgodniej w
układzie Rh
WA
AÅšCIWOÅšCI
Ä„ð Okres półtrwania immunoglobulin do podawania
domięśniowego wynosi ok. 3 tygodni, a maksymalne
stężenie jest osiągane po 3-5 dniach;
Ä„ð Okres półtrwania immunoglobulin do podawania dożylnego
otrzymywanych z wykorzystaniem pepsyny wynosi ok. 2 dni,
z wykorzystaniem plazminy 10-20 dni, a poddanych reakcji z
²-propiomleczanem lub dearanżacji w Å›rodowisku kwaÅ›nym
2-7 dni;
Ä„ð Wskazaniami do stosowania nieswoistych ludzkich
immunoglobulin są profilaktyka i terapia chorób wirusowych
(WZW typu A lub odry) oraz wrodzone i nabyte niedobory
odporności humoralnej;
Ä„ð Immunoglobuliny swoiste sÄ… wskazane w profilaktyce i
leczeniu różnych infekcji wirusowych i bakteryjnych;
IMMUNOMODULATORY
Ä„ð WpÅ‚ywajÄ… na aktywnoÅ›d ukÅ‚adu immunologicznego 
pobudzajÄ… lub hamujÄ… reakcjÄ™ immunologicznÄ…;
Immunomodulatory egzogenne
" Inzypleks i lewamizol
" Roślinne substancje immunostymulujące
" Substancje immunostymulujÄ…ce pochodzÄ…ce z
wyciągów z narządów lub z mikroorganizmów
Immunomodulatory endogenne
" Liczne cytokiny
CYTOKINY
Czynniki martwicy
Interleukiny (IL) Interferony (INF)
guza (TNF)
TransformujÄ…cy Czynniki
czynnik wzrostu ² stymulujÄ…ce wzrost
(TGF-²) kolonii (CSF)
CYTOKINY
Ä„ð ZASTOSOWANIE: rozsiana choroba nowotworowa
oporna na chemioterapiÄ™, rak nerki, czerniak
złośliwy, choroba resztkowa w ostrej białaczce,
stany po przeszczepie szpiku;
Ä„ð PRZECIWSKAZANIA: zÅ‚y stan ogólny chorego,
mnogie przerzuty i przerzuty do OUN,
niedoczynnośd tarczycy, niedokrwistości, ciężka
choroba serca, choroba autoimmunologiczna,
stan po przeszczepieniu narządów;
ALDESLEUKINA  REKOMBINOWANA
LUDZKA INTERLEUKINA  2
Ä„ð WSKAZANIA: rak nerki z przerzutami;
Ä„ð DAWKOWANIE: przez 5 dni ciÄ…gÅ‚y wlew dożylny w dawce
18 " 106 IU/m2 pow. ciała/ dzień; 2-6 dni przerwy;
ponownie w tych samych dawkach przez 5 dni w
ciągłym wlewie;
Ä„ð DZIAA
ANIA NIEPORZ
DANE: skóra (świąd, rumieo,
złuszczające zapalenie skóry), układ nerwowy (depresja,
halucynacje, nauropatia, parestezje), przewód
pokarmowy (wymioty, biegunka, krwawienie, zaparcia),
układ oddechowy (dusznośd, zatorowośd płucna, kaszel,
hipoksja), układ krążenia (hipotonia, obrzęki, tachykardia,
zaburzenia rytmu serca, zawał mięśnia sercowego), układ
krwiotwórczy (niedokrwistośd, małopłytkowośd,
granulocytopenia, limfopenia) i in.
CYTOKINY WZROSTOWE
G-CSF czynniki GM-CSF czynniki
pobudzajÄ…ce wzrost pobudzajÄ…ce wzrost
kolonii granulocytów kolonii granulocytów i
(filgrastym) makrofagów
Lenograstym  ludzki
M-CSF czynniki
rekombinowany
pobudzajÄ…ce wzrost
czynnik pobudzajÄ…cy
kolonii makrofagów
kolonię granulocytów
WSKAZANIA
Ä„ð Chemioterapia nowotworów litych i rozrostów
limfoblastycznych szpiku (cel: skrócenie okresu
neutropenii);
Ä„ð Leukopenie infekcyjne (m.in. wywoÅ‚ane wirusem
HIV);
Ä„ð Zapalenie siatkówki wywoÅ‚ane
cytomegalowirusem w przebiegu AIDS;
INTERFERONY
Interferon- Interferon- Interferon-
Ä… ² Å‚
Działanie antyproliferacyjne: zahamowanie lub spowolnienie
podziałów komórkowych;
Działanie immunomodulujące: aktywacja komórek NK i
limfocytów T, pobudzanie syntezy cząsteczek MHC klasy I i klasy II
(INF-ł); pobudzanie syntezy receptorów Fc i aktywacja
makrofagów (INF-ł);
Podawane pozajelitowo lub miejscowo (np. w postaci żelu);
osoczowy okres półtrwania interferonu Ä… i ² wynosi 2-4h, a
interferonu ł 30min; okres półtrwania w tkankach jest dłuższy;
WSKAZANIA DO STOSOWANIE
INTERFERONU
Interferon  ą-2a Białaczka włochatokomórkowa, WZW B i C, czerniak
złośliwy, przewlekła białaczka szpikowa, skórny
chłoniak T-komórkowy,
Rak nerki, nieziarniczy chłoniak grudkowy, mięsak
Kaposiego
Interferon  ą-2b Przewlekłe WZW B i C, przewlekła białaczka szpikowa,
chłoniak grudkowy, karcynoid, czerniak złośliwy,
szpiczak mnogi, białaczka włochatokomórkowa
Pegylowany interferon ą-2a Przewlekłe WYW typu C
Pegylowany interferon ą-2b Przewlekłe WYW typu B i C
Interferon-²-1a Napadowe stwardnienie rozsiane
Interferon-²a-1b Napadowe stwardnienie rozsiane;
Przewlekłe ziarniniaki
Ludzki interferon ² Wirusowe zapalenie mózgu, uogólniony półpasiec,
wirusowe zapalenie ucha środkowego z utratą słuchu,
niezróżnicowany rak nosogardła
Interferon- aflacon-1 Przewlekłe WZW typu B
(tzw. Consensus interferon)
DZIAA
ANIA NIEPORZ
DANE
Ä„ð Objawy grypopodobne np. gorÄ…czka, dreszcze,
złe samopoczucie, wymioty i bóle mięśni;
Ä„ð Zaburzenia Å›wiadomoÅ›ci;
Ä„ð Letarg;
Ä„ð Depresja;
Ä„ð Zmiany w obrazie krwi: leuko- i trombocytopenia;
HORMONY GRASICY
Ä„ð Komórki zrÄ™bu grasicy produkujÄ… peptydy
określane umownie jako hormony grasicy, należą
do nich:
Å„ð Tymozyna
Å„ð Tymulina
Å„ð Tymopoetyna
Å„ð WyciÄ…gi z grasicy  np. TFX
HORMONY GRASICY
Ä„ð Pomimo różnic w budowie wywoÅ‚ujÄ…:
Å„ð EkspresjÄ™ CD2, CD3, CD25
Å„ð WzmagajÄ… odpornoÅ›d tymocytów na lityczne
działanie hydrokortyzonu
Å„ð PotencjalizujÄ… czynnoÅ›ciowe zdolnoÅ›ci limfocytów
T (wytwarzanie limfokin, odpowiedz
proliferacyjna na mitogeny)
IMMUNOMODULATORY
EGZOGENNE
y
ródło Substancja Preparaty
handlowe
Wyciągi roślinne Echinacea Echinacea-
purpurea (jeżówka ratiopharm,
purpurowa) Echinacea STADA,
Echinacin,
Esberitox
Eleutherococcus Eleu-Kokk
senticosus
ZwiÄ…zki syntetyczne Lewamizol Ergamisol
Inozypleks Delimmun,
Isoprinosine
Drobnoustroje i ich Enterococcus Symbioflor
pochodne faecalis
E.Coli i in. Uro-Vaxom
WÄ…tpliwy efekt terapeutyczny