WYKA
AD
ŚRODKI TRWAA
E
Tabela 1. Istota środków trwałych wg prawa bilansowego i podatkowego
Środki trwałe wg prawa bilansowego Środki trwałe wg prawa podatkowego
Kryteria umożliwiające zaliczenie składników do środków trwałych
Rzeczowe aktywa trwałe spełniające Składniki majątku trwałego spełniające
następujące warunki: następujące warunki:
 są kompletne i zdatne do użytkowania w  stanowiące własność lub współwłasność
momencie przyjęcia ich do używania, podatnika,
 przewidywany okres ich ekonomicznej  nabyte lub wytworzone we własnym
użyteczności przekracza jeden rok, zakresie,
 są kontrolowane przez jednostkę,  kompletne i zdatne do użytku w dniu
 przeznaczone są na potrzeby jednostki, przyjęcia do używania,
 wiarygodnie ustalona wartość w momencie  o przewidywanym okresie używania
zaliczenia ich do aktywów dłuższym niż rok,
 wykorzystywane przez podatnika na
potrzeby związane z prowadzoną przez niego
działalnością gospodarczą albo oddane do
używania na podstawie umowy najmu,
dzierżawy lub innej umowy o podobnym
charakterze, a z odrębnych przepisów
wynika, że są zaliczane do majątku
finansującego
Kryterium wartościowe  minimalna wartość
Ustawa o rachunkowości nie określa dolnej Ustawa podatkowa określa minimalną
granicy wartości początkowej środków wartość środka trwałego 3 500 zł, która jest
trwałych. bezpośrednio związana z możliwością
Każda jednostka sama podejmuje decyzję, jednorazowego odpisu amortyzacyjnego,
uwzględniając specyfikę swojej działalności, zaliczonego do kosztów uzyskania
które z rzeczowych aktywów zakwalifikuje przychodów.
do środków trwałych i amortyzować będzie Podatnicy mogą wyodrębnić pozycję
w czasie, a które zaliczy bezpośrednio w  Wyposażenie , jeżeli posiadają składniki
koszty i ujmować będzie jako materiały na majątkowe o koszcie nabycia lub
koncie pozabilansowym   Wyposażenie w wytworzenia:
używaniu . Ponadto istnie również  powyżej 1 500 zł (bez ograniczenia) i
możliwość przyjęcia rozwiązań podatkowych przewidywanym przez podatnika okresie
w tej kwestii. użytkowania do 1 roku,
 od 1 500 zł do 3 500 zł i kresie
użytkowania powyżej 1 roku,
o ile nie zaliczyli ich wcześniej do środków
trwałych
Zakres przedmiotowy
Środki trwałe obejmują w szczególności: Środki trwałe obejmują: budowle, budynki
nieruchomości (w tym grunty, prawo oraz lokale będące odrębną własnością,
wieczystego użytkowania gruntu, budynki i maszyny, urządzenia i środki transportu, inne
budowle, będące odrębną własnością lokale, przedmioty.
spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu Do środków trwałych zalicza się także,
mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do niezależnie od przyjętego okresu używania:
lokalu użytkowego), maszyny, urządzenia,  budynki i budowle wybudowane na
środki transportu i inne rzeczy, ulepszenia w cudzym gruncie,
obcych środkach trwałych, inwentarz żywy.  obiekty nie stanowiące własności lub
Ponadto do środków trwałych zalicza się współwłasności podatnika, wykorzystywane
obce środki używane przez jednostkę na przez niego na potrzeby związane z
podstawie umowy najmu, dzierżawy lub prowadzoną działalnością na podstawie
innej o podobnym charakterze, jeżeli prawo umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o
dokonywania odpisów amortyzacyjnych od podobnym charakterze, zawartej z
tych środków ma jednostka, która z nich właścicielem lub współwłaścicielami tych
korzysta (leasing finansowy). Środki trwałe składników, jeżeli na podstawie odrębnych
mogą być również przeznaczone do oddania przepisów składniki te są zaliczane do
w używanie na podstawie umowy najmu, składników korzystającego.
dzierżawy lub innej umowy o podobnym
charakterze (leasing operacyjny).
y
ródło: opracowanie własne.
Tabela 2. Obszary różnic między amortyzacją bilansową a amortyzacją podatkową
Obszary różnic Amortyzacja bilansowa Amortyzacja podatkowa
1. Regulacja prawna Ustawa o rachunkowości Ustawa o podatku dochodowym
od osób prawnych (CIT),
ustawa o podatku dochodowym
od osób fizycznych (PIT)
2. Cel główny Ustalenie rzeczywistego Ustalenie wartości zużycia
zużycia środka trwałego, środka trwałego, zaliczonej jako
wynikającego z intensywności koszt uzyskania przychodu
eksploatacji środka trwałego
oraz warunków jego
użytkowania
3. Rodzaj kosztu Koszt księgowy (wpływa na Koszt uzyskania przychodu
wynik finansowy) (wpływa na wynik podatkowy-
dochód)
4. Moment rozpoczęcia i Odpisy amortyzacyjne można Odpisy amortyzacyjne można
moment zakończenia rozpocząć nie wcześniej niż po dokonywać od pierwszego dnia
amortyzacji przyjęciu do używania. miesiąca następującego po
Odpisy amortyzacyjne można miesiącu, w którym ten środek
zakończyć niepóz
nej niż z wprowadzono do ewidencji.
chwilą zrównania wartości Odpisy amortyzacyjne
odpisów amortyzacyjnych z dokonuje się do końca tego
wartością początkową środka miesiąca, w którym następuje
trwałego lub przeznaczenia do zrównanie sumy odpisów
likwidacji, sprzedaży lub amortyzacyjnych z jego
stwierdzenia niedoboru, z wartością początkową lub w
ewentualnym uwzględnieniem którym postawiono go w stan
przewidywanej przy likwidacji likwidacji, zbyto lub
ceny sprzedaży netto stwierdzono niedobór
pozostałości środka trwałego
5. Częstotliwość dokonywania Odpisy powinny być Odpisy amortyzacyjne można
odpisów amortyzacyjnych dokonywane systematycznie, dokonywać w równych ratach
zapewniając planowe co miesiąc albo w równych
rozłożenie wartości środka ratach co kwartał albo
trwałego na przewidywany jednorazowo na koniec roku
okres jego użytkowania podatkowego
6. Metody amortyzacji Metoda liniowa, Metoda liniowa,
metoda degresywna, metoda degresywna1,
metoda progresywna, metody specjalne:
metoda naturalna,  jednorazowy odpis, jeżeli
metody specjalne dla środków o wartość początkowa nie
niskiej jednostkowej wartości przekracza 3 500 zł,
(nie określono kwoty):  sezonowa (w okresie ich
 grupowa (dla środków wykorzystywania)
trwałych o niskiej jednostkowej
wartości początkowej, przez
dokonywanie zbiorczych
odpisów grup środków
zbliżonych rodzajem i
przeznaczeniem),
 jednorazowy odpis wartości
początkowej środków trwałych
o niskiej jednostkowej wartości
początkowej
7. Ustalanie stawek Przy ustalaniu okresu Stawki amortyzacyjne
amortyzacyjnych amortyzacji i rocznej stawki określone są w załączniku do
amortyzacyjnej uwzględnia się ustawy: Wykaz rocznych
okres ekonomicznej stawek amortyzacyjnych.
użyteczności środka trwałego, Zgodnie z ustawą podatnicy
na którego określenie mogą stawki podwyższać,
wpływają: obniżać oraz mogą ustalać
 liczba zmian, na których indywidualnie
pracuje środek trwały,
 tempo postępu techniczno-
ekonomicznego,
 wydajność środka trwałego
mierzona liczbą godzin jego
pracy lub liczbą wytworzonych
produktów, lub innym
właściwym miernikiem,
 prawne lub inne ograniczenia
czasu używania środka
trwałego,
 przewidywana przy likwidacji
cena sprzedaży netto istotnej
pozostałości środka trwałego
y
ródło: opracowanie własne.
1
Metoda degresywna jest zarezerwowana dla maszyn i urządzeń zaliczanych do grup 3 6 i 8 oraz dla środków transportu,
z wyjątkiem samochodów osobowych i innych samochodów o dopuszczalnej ładowności nieprzekraczającej 500 kg. W
początkowych latach używania środka trwałego odpisy są duże i stopniowo maleją. Metoda degresywna charakteryzuje się
tym, że można podwyższyć stawkę amortyzacyjną o współczynnik nie wyższy niż 2,0. Tak ustalone stawki amortyzacyjne
stosuje się do wartości początkowej środka trwałego w pierwszym roku podatkowym, natomiast w kolejnych latach do ich
wartości netto na początek kolejnych lat. Począwszy od roku podatkowego, w którym roczna kwota amortyzacji byłaby
niższa od rocznej kwoty amortyzacji obliczonej według metody liniowej, podatnicy powinni dokonywać dalszych odpisów
amortyzacyjnych według metody liniowej.
Przykład  ustalenie amortyzacji metodą degresywno  liniową
W grudniu ubiegłego roku jednostka gospodarcza zakupiła i przekazała do użytkowania samochód
ciężarowy w cenie nabycia 400 000. Stawka amortyzacyjna (podatkowa) 20%, współczynnik
podwyższający 2,0. Roczna kwota amortyzacji liniowej (400 000 *20% ) wynosi 80 000.
Przebieg rocznej amortyzacji degresywno-liniowej:
Pierwszy rok
400 000 * 20% * 2 = 160 000
Drugi rok
(400 000  160 000) * 20% * 2 = 96 000
Trzeci rok
(400 000  160 000  96 000) * 20% * 2 = 57 600
W roku trzeci przechodzi się na metodę liniową, ponieważ ustalona roczna wartość amortyzacji
metodą degresywną jest niższa niż wartość ustalona metodą liniową. Dlatego odpis rocznej
amortyzacji w roku trzecim wynosi 80 000.
Czwarty rok
(400 000  160 000  96 000  80 000)  64 000 = 0
Odpis rocznej amortyzacji wynosi 64 000
80 000 / 12 = 6 666,67
64 000 / 6 666,67 = 9,60
Proces amortyzacji zostanie zakończony w paz
dzierniku.
y
ródło; opracowanie własne na podstawie W. Gabrusewicz, J. Samelak (red.), Rachunkowość finansowa. Obszary
problemowe, Wyd. AE w Poznaniu, Poznań 2006, s. 28.