Prawo gospodarki odpadami
Prawo gospodarki odpadami
w UE
w UE
Evolution of EU waste legislation
EVOLUTION OF LEGISLATION
Waste Waste Resource Sustainable
disposal management recovery development
6th EAP
Shipment Legislation for Development of
Regulation treatment methods Recycling targets
Hazardous Product Development of
Streams
Materials Source Separation
Structure of EU waste management law
Policy, e.g. 6th EAP, Thematic
Strategy on the prevention and
recycling of waste,
Framework legislation
Waste framework Directive
Hazardous waste Directive
Dir. 2006/12/EC
Waste shipment Regulation
Dir. 91/689/EEC
repealed from 12.12.2010
Reg. (EC) 1013/2006
repealed from 12.12.2010
Dir. 2008/98/EC
Waste statistics Regulation
Reg. (EC) 2150/2002
Reg. (EC) 1445/2005
Waste treatment operations
Incineration
Landfill
2000/76/EC
99/31/EC
Replaced 89/369 & 429 (MW) 94/67 (HW)
Waste streams
Batteries &
Waste oils Sewage sludge Packaging PCBs End-of-life Waste
accumula-
Dir. 75/439/ Dir. 86/278/EEC Dir. 94/62/EC Dir. 96/59/EC vehicles electric and
tors
EEC Dir. 2004/12/EC Asbestos Dir 2000/53 EC electronic
Dir.
repealed from Mining waste equipment
2006/66/EC
12.12.2010 2006/21/EC Dir.
2002/95/EC &
2002/96/EC
System przepisów Unii Europejskiej
Zmiany oraz nowe przepisy UE  w
odniesieniu do poprzedniego slide
" Dyrektywa ramowa 75/442  nowy tekst jednolity 
dyrektywa 2006/12 z dnia 5.04.2006 w sprawie odpadów
" Dyrektywa 91/157  zastąpiona nową dyrektywą
2006/66/WE z dnia 6.09.2006 r. w sprawie baterii i
akumulatorów oraz zu\
ytych baterii i akumulatorów
" Rozp. 93/259  zastąpione nowym rozp.1013/2006 z dn.
14.06.2006 r. o przemieszczaniu odpadów
tak\
e decyzje do rozp. 93/259 utraciły wa\
ność
" Nowa dyrektywa 2006/21/WE z dnia 15.03.2006 w
sprawie gospodarowania odpadami pochodzącymi z
przemysłu wydobywczego
Zmiany oraz nowe przepisy UE  w
odniesieniu do poprzedniego slide
" Nowa Dyrektywa ramowa 2008/98/WE z
dnia 19.11.2008 w sprawie odpadów oraz
uchylająca niektóre dyrektywy (wchodzi w
\
ycie od 12.12.2010)
Uchyla dyrektywy:
- 2006/12/EC - ramowa
- 91/689/EEC  odpady niebezpieczne
- 75/439/EEC  zu\
yte oleje
Podstawowe obowiązki Państw UE
1. Zapobieganie lub ograniczanie produkcji odpadów oraz
ich szkodliwości, w szczególności przez:
- rozwój czystych i bardziej oszczędnych technologii,
- rozwój technologii oraz wprowadzanie do obrotu
produktów zaprojektowanych w taki sposób aby nie
przyczyniały się lub przyczyniały się w najmniejszym
stopniu do wzrostu ilości odpadów lub ich szkodliwości
oraz zagro\
eń związanych z zanieczyszczeniami,
- rozwój właściwych technik unieszkodliwiania
substancji niebezpiecznych zawartych w odpadach
przeznaczonych do odzysku
Podstawowe obowiązki Państw UE
2. Odzysk odpadów w drodze recyklingu,
ponownego wykorzystania, regeneracji
lub dowolnego innego procesu w celu
uzyskania surowców wtórnych
lub
wykorzystanie odpadów jako z
ródła
energii
Obowiązek implementacji prawa
wspólnotowego
" Członkostwo w UE zobowiązuje państwa do
implementacji (wdro\
enia) wspólnotowego dorobku
prawnego (acquis). W przypadku prawa pisanego
implementacja ta składa się generalnie z trzech
elementów:
" transpozycji, czyli przeniesienia norm wspólnotowych do
krajowego porządku prawnego (dotyczy ona w zasadzie
tylko dyrektyw, bo rozporządzenia, jako obowiązujące
bezpośrednio nie tylko nie muszą, ale nawet nie mogą
być przepisywane do prawa krajowego - państwa
członkowskie mają tylko ustanowić przepisy regulujące
pewne kwestie organizacyjne związane ze stosowaniem
rozporządzenia, np. wskazać kompetentne organy),
" stosowania,
" przestrzegania tych norm.
Transpozycja prawa EU
Zgodnie z wyrokiem ETS w sprawie 96/81 (Commission v.
Netherlands) transpozycja dyrektyw powinna być dokonywana
za pomocą prawnie wią\
ących przepisów prawa wewnętrznego
w sposób zapewniający spełnienie wymagań co do jasności i
pewności prawa oraz pozwalający zainteresowanym osobom
dochodzić przed sądem praw wynikających z transponowanych
przepisów.
Oznacza to, \
e dyrektywy muszą być transponowane za pomocą
aktów powszechnie wią\
ących wydanych przez odpowiednie
władze państwowe - tam, gdzie to stosowne mogą to być
równie\
władze regionalne czy lokalne. Aktem
transponującym nie musi być przy tym ustawa - mo\
e to
być akt ni\
szego rzędu lub akt prawa miejscowego. Nie
mo\
e to jednak być np. nie mający mocy wią\
ącej plan
opracowany przez organ administracji.
Organy powołane do kontroli
przestrzegania prawa wspólnotowego
" Komisja Europejska
" Europejski Trybunał Sprawiedliwości.
Komisja Europejska:
" nadzoruje notyfikacje dotyczące krajowych
środków, mających na celu transpozycję
przepisów wspólnotowych,
" bada krajowe środki transponujące dyrektywy
pod kątem ich zgodności z oryginalnym
brzmieniem przepisów,
" bada faktyczne stosowanie przepisów dyrektyw i
rozporządzeń.
Organy powołane do kontroli
przestrzegania prawa wspólnotowego
" Europejski Trybunał Sprawiedliwości
orzeka w sprawach, które zostały do niego
wniesione (najczęściej Komisja wnosi
sprawę przeciwko państwu
członkowskiemu) oraz dokonuje wykładni
prawa wspólnotowego i interpretacji
Traktatów.
" Wyroki ETS mają charakter ostateczny i
nie ma od nich odwołania.
Stan dostosowania polskich przepisów gospodarki
odpadami do prawa UE
Okresy przejściowe po zamknięciu negocjacji w dniu 26
paz
dziernika 2001 r.
" Dyrektywa 94/62/WE w sprawie opakowań i odpadów
opakowaniowych - 5-letni okres przejściowy - do 31.12.2007 r.
" Dyrektywa 99/31/WE w sprawie składowisk odpadów - 3-letni
okres przejściowy - do 1.07.2012 r.
" Rozporządzenie 259/93/WE w sprawie nadzoru i kontroli
przesyłania odpadów w obrębie, do Wspólnoty oraz poza jej
obszar - 5-letni okres przejściowy - do 31.12.2007 - dla
niektórych grup odpadów przeznaczonych do odzysku z tzw.
 zielonej listy (szkło, papier, tektura, tworzywa sztuczne,
opony) oraz dla wybranych odpadów przeznaczonych do odzysku
z tzw.  \
ółtej listy z mo\
liwością przedłu\
enia do 2012 r. po
uprzednim uzasadnieniu w odniesieniu do odpadów tworzyw
sztucznych ( zielona lista ) oraz grupy odpadów z  listy \
ółtej .
Zasada samowystarczalności 
selfsufficiency rule
Państwa Członkowskie we współpracy z innymi Państwami
Członkowskimi UE (jeśli to niezbędne), podejmują
właściwe środki w celu stworzenia odpowiedniej
zintegrowanej sieci urządzeń do unieszkodliwiania
odpadów, spełniającej wymagania najlepszej dostępnej
techniki nie powodujące nadmiernych kosztów.
Sieć musi umo\
liwiać Wspólnocie jako całości
samowystarczalność w zakresie unieszkodliwiania
odpadów, a Państwom Członkowskim stopniowe
osiąganie tego celu indywidualnie, biorąc pod uwagę
warunki geograficzne lub potrzebę specjalnych urządzeń
dla niektórych rodzajów odpadów.
Zasada bliskości  proximity rule
Sieć urządzeń musi umo\
liwiać
unieszkodliwianie odpadów w jednym z
najbli\
szych urządzeń, za pomocą
najodpowiedniejszych metod i technologii
w celu zapewnienia wysokiego poziomu
ochrony środowiska naturalnego oraz
zdrowia publicznego.
Sankcje za niedopełnienie obowiązku
implementacji prawa wspólnotowego
" ryczałt
" okresowa kara pienię\
na.
Sankcje nakładane są przez ETS na wniosek
Komisji, która wskazuje przy tym wysokość
ryczałtu lub kary pienię\
nej, które uzna za
odpowiednie do okoliczności.
" ETS mo\
e, je\
eli uzna za stosowne, nało\
yć na
państwo członkowskie zarówno okresową karę
pienię\
ną, jak i ryczałt (w tej samej sprawie).
Postępowanie prowadzące do nało\
enia
przez ETS kary finansowej
" Komisja Europejska kieruje pierwsze pismo
do państwa członkowskiego, zarzucające
mu naruszenie prawa wspólnotowego  są
to tzw. zarzuty formalne (tzw. letter of
formal notice).
" Zarzucając naruszenie zobowiązań
traktatowych, Komisja musi równocześnie
umo\
liwić temu państwu przedstawienie
swoich uwag.
Postępowanie prowadzące do nało\
enia
przez ETS kary finansowej
" Jeśli sprawa nie zostanie wystarczająca wyjaśniona na
etapie zarzutów formalnych, Komisja przygotowuje tzw.
uzasadnioną opinię (reasoned opinion), której na tym
etapie procedury nie mo\
na zaskar\
yć. Opinia taka musi
przedstawić charakter naruszenia, określić środki, jakie
nale\
y przedsięwziąć, by naruszenie to zostało usunięte,
oraz termin, do którego powinno to nastąpić.
" Jeśli w wyznaczonym terminie państwo podejmie
działania zalecone przez Komisję, sprawa w zasadzie jest
zakończona. Jeśli natomiast początkowe podejrzenia
Komisji nie potwierdzą się, sprawa kończy się
automatycznie.
Postępowanie prowadzące do nało\
enia
przez ETS kary finansowej
"  Jeśli państwo nie zastosuje się do opinii Komisji
Europejskiej w terminie określonym przez Komisję,
mo\
e ona wnieść sprawę do Trybunału Sprawiedliwości .
Sprawa wkracza wówczas w fazę sądową.
" W tej fazie Komisja przedstawia Europejskiemu
Trybunałowi Sprawiedliwości zarzuty przeciwko
państwu. Jeśli państwo to nie zdoła obronić swego
stanowiska i nie przekona sędziów Trybunału do
swoich racji, wydaje on wyrok o charakterze
deklaratywnym. W wyroku tym określone są -
podobnie jak wcześniej w uzasadnionej opinii Komisji
- środki, które państwo powinno podjąć, by zakończyć
naruszanie prawa.
Postępowanie prowadzące do nało\
enia
przez ETS kary finansowej
" Jeśli w wyznaczonym przez ETS terminie państwo nie
zastosuje się do wyroku w sprawie naruszenia prawa
wspólnotowego, Komisja mo\
e ponownie przekazać
sprawę do Trybunału. Równocześnie określa ona
wysokość okresowej kary pienię\
nej lub kary
ryczałtowej (zob. ni\
ej), którą - jak uwa\
a - winno
zapłacić państwo stosownie do okoliczności.
" W razie potwierdzenia przez ETS faktu
niezastosowania się do poprzedniego wyroku, na
państwo mo\
e zostać nało\
ona, okresowa kara
pienię\
na lub/i kara ryczałtowa.
Postępowanie prowadzące do nało\
enia
przez ETS kary finansowej
Okresową karę pienię\
ną nalicza się za
ka\
dy dzień opóz
nienia w wykonaniu
drugiego wyroku Europejskiego
Trybunału Sprawiedliwości w danej
sprawie, począwszy od daty zapoznania
się z nim przez państwo członkowskie, a
zakończywszy na momencie, w którym
państwo to w pełni zastosuje się do
wyroku ETS, usuwając uchybienie.
Ustalenie wysokości kary finansowej
Sd = (Sb x Ww x Wt) x n
Sd  stawka dzienna
Sb  stała kwota podstawowa
Ww  waga wykroczenia (1  20)
Wt  czas trwania wykroczenia (1  3)
n  współczynnik krajowy odzwierciedlający zdolność
płatniczą danego państwa członkowskiego
Współczynniki Ww i Wt są wyznaczane przez Komisję
Europejską i Europejski Trybunał Sprawiedliwości
Ustalenie wysokości kary finansowej
Ostateczną wysokość nakładanej kary
finansowej określa Europejski Trybunał
Sprawiedliwości. W swoich decyzjach nie
jest on związany propozycjami Komisji
Europejskiej, co mo\
e utrudniać próby
dokładniejszego przewidzenia gro\
ących
państwu członkowskiemu sankcji za
naruszenie prawa wspólnotowego.
Kary potencjalnie gro\
ące Polsce -
symulacja
Na potrzeby obliczeń przyjęto 2 skrajne wartości
zmiennych uwzględnianych we wzorze słu\
ącym
do określenia wysokości okresowej kary
pienię\
nej: wagi wykroczenia (Ww)  1 i 20 oraz
czasu trwania wykroczenia (Wt)  1 i 3.
Bazowa stawka dzienna (Sb) ustalona została przez
Komisję Europejską na poziomie 600 Euro, zaś
współczynnik krajowy (n) wynosi dla Polski 7,22.
Obliczenie gro\
ących Polsce kar
finansowych w wymiarze dziennym
Podstawiając do wzoru Sd = (Sb x Ww x Wt) x n
następujące wartości:
Sd  stawka dzienna
Sb  600 Euro
Ww  wartości 1 i 20
Wt  wartości 1 i 3
n  7,22
otrzymamy
" w wariancie minimalnym 4.332 Euro/dzień,
"  w wariancie maksymalnym 259.920 Euro/dzień.
Dodatkowy wymiar kary  jednorazowa
kara pienię\
na (ryczałt)
Zasady wyliczania ryczałtu zawiera komunikat
Komisji  Stosowanie art. 228 traktatu WE .
Zgodnie z tym dokumentem, wysokość ryczałtu
w przypadku Polski nie powinna być ni\
sza ni\

3.610.000 Euro. Jest to dolna granica  kara
będzie wy\
sza, je\
eli tak wynikać będzie z
obliczeń przeprowadzonych w oparciu o
zaproponowany przez Komisję Europejską
wzór, uwzględniający czas niezastosowania się
przez państwo członkowskie do wyroku
Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości:
Obliczanie ryczałtu
Kr = Sb x Ww x n x D
gdzie:
Kr  kwota kary ryczałtowej
Sb  stawka bazowa kary ryczałtowej (200 Euro)
Ww  waga wykroczenia (1-20)
n  współczynnik krajowy odzwierciedlający
zdolność płatniczą danego państwa
członkowskiego (dla Polski n=7,22)
D  liczba dni trwania uchybienia (niewykonania
wyroku Europejskiego Trybunału
Sprawiedliwości)
Zasady naliczenia kary ryczałtowej
Nało\
enie, jak i ostateczne określenie wysokość kary
ryczałtowej, uzale\
nione są od swobodnego uznania
Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, który nie jest
związany propozycjami Komisji, przygotowywanymi w
oparciu o podany wzór.
Dodatkowo, podobnie jak w przypadku zmiennych słu\
ących
obliczaniu okresowych kar pienię\
nych, wysokość ustalanej
przez Komisję stawki bazowej kary ryczałtowej (Sb) oraz
współczynnika krajowego (n) będzie ulegała w przyszłości
aktualizacji. Dlatego te\
wysokość kary ryczałtowej, która
mogłaby zostać nało\
ona na Polskę w związku z
niedopełnieniem zobowiązań w dziedzinie gospodarki
odpadami komunalnymi mo\
e być wy\
sza, ni\
wskazana
kwota minimalna.
Sankcje - wnioski
" Sam fakt naruszenia przez państwo członkowskie zobowiązań
wynikających z porządku prawnego Unii Europejskiej nie pociąga
za sobą natychmiast i automatycznie nało\
enia okresowej kary
finansowej czy te\
kary ryczałtowej. Pierwszym etapem w takich
sytuacjach jest wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości
stwierdzający winę państwa członkowskiego i wzywający do
uregulowania sytuacji.
" Dopiero w przypadku, gdy dane państwo uchyla się od
zastosowania do wyroku ETS, nakładana na nie jest kara o
wymiarze pienię\
nym. Pomiędzy stwierdzeniem przez ETS, \
e
kraj członkowski nie dopełnił obowiązków wynikających z prawa
wspólnotowego, a nało\
eniem na nie kar pienię\
nych, mija du\
o
czasu. W większości przypadków państwa członkowskie zdołały
zastosować się do orzeczenia ETS, zanim ten zmuszony był w
kolejnym wyroku nało\
yć na nie karę pienię\
ną.
Sankcje - wnioski
" Ju\
samo stwierdzenie czy Polska wywiązuje się ze
swoich zobowiązań, zwłaszcza tych nało\
onych
 pierwszym wyrokiem ETS, byłoby procesem
długotrwałym. Zaniechanie naruszeń nakazane przez
ETS w  pierwszym wyroku polegałoby bowiem - w
przypadku gospodarki odpadami - np. na stworzeniu
systemu segregacji i osiągnięciu w jego ramach
odpowiednich wyników, czy te\
na stworzeniu sieci
odpowiednich instalacji - a tego typu działania
wymagają czasu. W związku z tym tak\
e i proces
ewentualnego nakładania kar musiałby być długi -
mo\
na się spodziewać, \
e ETS w  pierwszym wyroku
wyznaczyłby długie okresy na doprowadzenie do
 zaniechania naruszeń prawa wspólnotowego.
Sankcje - wnioski
" Nie nale\
y groz
by ewentualnej kary lekcewa\
yć 
wydane przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości
surowe wyroki wskazują na to, \
e Wspólnota
Europejska jest gotowa stosować dotkliwe sankcje. Ich
wysokość, daleka od symbolicznej, determinowana
jest przez dwa podstawowe cele:  działanie
odstraszające oraz  jak najszybsze wyeliminowanie
powstałych uchybień .
" Odległa perspektywa ewentualnego nało\
enia na
Polskę kar nie powinna nikogo uspokajać, przeciwnie 
nale\
y doło\
yć wszelkich starań, aby stan gospodarki
odpadami komunalnymi nie stał się przedmiotem
postępowania przed Europejskim Trybunałem
Sprawiedliwości.
Dyrektywa w sprawie odpadów oraz uchylająca
niektóre dyrektywy z dn. 19.11.2008
(Nowa dyrektywa ramowa 2008/98/WE)
Ostateczna data transpozycji do prawa
narodowego: 12.12.2010
Uchyla trzy Dyrektywy:
 2006/12/WE z 5 kwietnia 2006 r. w
sprawie odpadów
 91/689/EWG z 12 grudnia1991 r. w
sprawie odpadów niebezpiecznych
 75/439/EWG z 16 czerwca 1975 r. w
sprawie usuwania olejów odpadowych
Nowa dyrektywa ramowa - definicje
Recykling  ka\
da operację odzysku, w
trakcie której materiały odpadowe zostaną
przetworzone w produkty, materiały lub
substancje o pierwotnym lub innym
przeznaczeniu. Do recyklingu zalicza się
przetwarzanie materiałów organicznych,
ale nie kwalifikuje się odzysku energii,
przetwarzania w materiały, które będą
u\
ywane jako paliwa lub w operacjach
wypełniania wyrobisk, wykopów itd.
Nowa dyrektywa ramowa - definicje
Odzysk - ka\
da operacja, której
zasadniczym celem jest u\
ycie odpadów w
celu zastąpienia innych materiałów, które
musiałby być u\
yte dla wypełnienia
określonej funkcji, jak te\
przygotowanie
odpadów do wypełniania takiej funkcji w
zakładzie lub w szerzej rozumianej
gospodarce. Zał. II zawiera przykładową
listę tych operacji
Nowa dyrektywa ramowa - definicje
Obowiązek sporządzania przez państwa
członkowskie programów zapobiegania
powstawaniu odpadów, które mogą być
elementem planów gospodarki odpadami.
Zapobieganie  środki zastosowane zanim dana
substancja, materiał lub produkt staną się
odpadami, które zmniejszają:
 ilość odpadów, w tym równie\
poprzez ponowne
u\
ycie i wydłu\
enie czasu \
ycia produktów
 niekorzystne oddziaływanie na środowisko
 zawartość substancji szkodliwych
Nowa dyrektywa ramowa - hierarchia
 Zapobieganie
 Przygotowanie do ponownego u\
ycia
 Recykling
 Inne metody odzysku, np.odzysk energii
 Unieszkodliwianie
Hierarchia postępowania z odpadami dalej
obowiązuje, ale dla niektórych strumieni
mo\
liwe odstąpienie od niej jeśli jest to
uzasadnione zastosowaniem myślenia o
cyklu \
ycia (LCA)
Produkty uboczne
Substancje lub produkty uboczne powstające w
wyniku procesu produkcyjnego, którego głównym
celem nie jest ich produkcja mogą być uznane za
produkty uboczne, jeśli:
 Ich dalsze wykorzystanie jest pewne
 Mogą być wykorzystane bezpośrednio (bez dalszego
przetwarzania)
 Są produkowane jako integralna część procesu
produkcyjnego
 Dalsze ich wykorzystanie jest zgodne z prawem  tzn.
nie prowadzi do niekorzystnego oddziaływania
Utrata statusu odpadu
Niektóre rodzaje odpadów przestają być
odpadami, gdy zostały poddane procesom
odzysku/recyklingu i spełniają kryteria:
 dana substancja jest powszechnie stosowana
do konkretnych celów
 istnieje rynek lub popyt na nią
 spełnia wymagania techniczne
 jej zastosowanie nie prowadzi do
niekorzystnych skutków dla środowiska
Rozszerzona odpowiedzialność producenta
" Kraje członkowskie mogą wprowadzić wymóg
przyjmowania zwracanych produktów i odpadów
powstałych przy wykorzystaniu tych produktów
przez producenta
" Zachęta do eko-projektowania: zmniejszenie
oddziaływania na środowisko podczas całego
cyklu \
ycia produktów
 zachęta do projektowania produktów wielokrotnego
u\
ytku, trwałych i nadających się do
odzysku/recyklingu
Wymagane poziomy recyklingu
Do 2020 r. ponownemu wykorzystaniu lub
recyklingowi nale\
y poddać, w wysokości co
najmniej 50% wagowych, materiały odpadowe,
takie jak:
 papier,
 metale,
 tworzywa sztuczne
 Szkło
pochodzące z gospodarstw domowych oraz mo\
liwie z
innych podobnych strumieni odpadów.