Problemy profilaktyki
wybranych chorób
zakaz
nych.
Barbara Komosińska
Profilaktyka
" wszelkie działania zmierzające do zapobiegania
chorobom, poprzez ich wczesne wykrycie.
" zapobieganie obejmuje:
 postępowanie przeciwdziałające występowaniu
choroby,
 wczesne wykrywanie oraz diagnozowanie chorób
 wczesne zahamowanie dalszego rozwoju choroby.
" w kontekście celów ochrony zdrowia, działalność
zapobiegawcza obejmuje
 promocje zdrowia, jego utrzymanie albo odbudowÄ™
wówczas gdy jest ono naruszone.
2
Fazy profilaktyki:
1. Profilaktyka wczesna - utrwalenie prawidłowych
wzorców zdrowego trybu życia.
2. Profilaktyka pierwotna (I fazy) - zapobieganie
chorobom poprzez kontrolowanie czynników ryzyka co
jest nakierowane na:
 jednostkÄ™ (zapobieganie swoiste) np. przez immunizacjÄ™
(szczepienia)
 środowisko (zapobieganie nieswoiste) związane z poprawą np.
jakości wody pitnej
 Społeczeństwo (promocja zdrowia)
3. Profilaktyka wtórna (II fazy) - wczesne wykrycie
choroby i jej leczenie (badania przesiewowe,
okresowe)
4. Profilaktyka (III fazy) - zahamowanie postępu choroby
oraz ograniczenie powikłań.
3
Zwalczanie i zapobieganie
chorobom zakaz
nym:
" prawidłowe rozpoznanie choroby
" wykrycie z
ródła lub z
ródeł zakażenia
" unieszkodliwienie ich
" przerwanie lub ograniczenie dróg szerzenia się
choroby
" ochrona ludzi z otoczenia lub większej
populacji przed zachorowaniem
4
Środki profilaktyczne chorób
zakaz
nych :
1. Zwiększenie odporności poprzez:
a) uodpornienie naturalne
b) uodpornienie sztuczne:
" uodpornienie bierne
" uodpornienie czynne
" uodpornienie bierno-czynne
5
Środki profilaktyczne chorób
zakaz
nych :
2. Nadzorowanie programów szczepień  zwłaszcza u
dzieci
3. Poprawa warunków społecznych i środowiskowych:
" poprawa warunków mieszkaniowych i sanitarnych
" dbałość o higienę odżywiania
" zaopatrzenie ludzi w czystÄ… mikrobiologicznie
wodÄ™ pitnÄ…
" zabezpieczenie ścieków
4. Higiena żywności (proces wytwarzania,
przechowywania itd.)
5. Higiena rÄ…k
6. Szybka identyfikacja z
ródła zakażenia
6
Środki profilaktyczne chorób
zakaz
nych :
7. Identyfikacja osób z tzw. kontaktu (osoby mające kontakt z
osoba zarażoną):
" niezwłoczne zgłoszenie przypadku choroby zakaz
nej
" badania kontrolne osób z kontaktu (badania
mikrobiologiczne).
" szybkie wdrożenie leczenia po stwierdzeniu zakażenia
8. Badania przesiewowe
" badania przeprowadzane wśród osób jeszcze nie
posiadających objawów lub u osób w okresie inkubacji
wirusa .
" mają na celu wstępną identyfikacje choroby, wykrycie
choroby w bardzo wczesnej fazie. Dzięki temu
możliwa jest wczesna interwencja.
7
Środki profilaktyczne chorób
zakaz
nych :
9. Chemioprofilaktyka
Podanie antybiotyku osobom z bliskiego otoczenia
chorego.
Cele:
" eliminowanie nosicielstwa,
" zmniejszenie niebezpieczeństwa zakażenia osób,
które nie zetknęły się z patogenem,
" leczenie świeżego zakażenia osób nie
uodpornionych, mogących się znajdować w
okresie inkubacji choroby
Zastosowanie:
" zwalczanie ciężkich zakażeń
" w zwalczaniu epidemii grypy np. u osób starszych
z obniżona odpornością z racji wieku
8
Środki profilaktyczne chorób
zakaz
nych :
10. Ogólnokrajowy i lokalny program edukacyjny.
Cele:
" wpływ na wzrost świadomości społecznej na
temat zapobiegania chorobom zakaz
nym
" pozytywna zmiana przyzwyczajeń które
przyczyniały się do zmniejszenia
zachorowalności.
Najskuteczniejszymi są programy długofalowe a nie
jednorazowe i to one pozwalają osiągnąć cel.
9
Szczepionki
Szczepionki  preparaty biologiczne zawierajÄ…ce
drobnoustroje pozbawione właściwości
chorobotwórczych, ich antygeny albo zmodyfikowane
zarazki. Wprowadzenie ich ma na celu wytworzenie
czynnej odporności swoistej.
Szczepionki mogą uodparniać przeciw:
" bakteriom
" wirusom
" ritektsjom
10
Przeciwwskazania do szczepień:
1. Ostra choroba, zwłaszcza przebiegająca z gorączką
2. Zaostrzenie choroby przewlekłej
3. Stany anafilaksji na substancje mogące znajdować się
w szczepionce.
4. Stany upośledzenia odporności
5. Ciąża, zwłaszcza pierwszy trymestr.
11
Program szczepień ochronnych
w Polsce składa się z
następujących części:
1. Kalendarz szczepień:
a) szczepienia dzieci i młodzieży wg wieku
b) Szczepienia obowiązkowe osób narażonych
w sposób szczególny na zakażenia
2. Szczepienia zalecane
12
Gruz
lica
" Klasyczny przykład choroby zakaz
nej
społecznej związanej z warunkami bytowania,
życia mieszkania, pracą, odpoczynkiem. Według
WHO ok. 1000 zachorowań rocznie w Polsce.
Zakażenie:
" Drogą inhalacyjną (pyłkowa, kropelkowa)
Grupy ryzyka:
" Osoby z patologii społecznych: alkoholicy,
narkomani, osoby bezdomne.
13
Podstawowe działania
profilaktyczne
" wczesne wykrywanie  wykonywanie podstawowych
badań przesiewowych u osób z grup ryzyka (RTG płuc
lub badanie plwociny)
" zapobieganie- szczepienia na gruz
licÄ™
" dbanie o higienę, właściwie odżywianie i wypoczynek
" izolacja zakażonych od osób zdrowych
" intensywne leczenie chorego trwające przez 6 miesięcy-
chory zażywa dawki leków i przechodzi regularne
badania bakteriologiczne pod intensywnym stałym
nadzorem
" edukacja chorych i bliskich
" higiena pomieszczenia- wietrzenie, oświetlanie
pomieszczeń, suchość powierza jak podstawowe
metody walki z prÄ…tkiem
14
Szczepienia obowiÄ…zkowe:
" dzieci w ciÄ…gu 24 godzin po urodzeniu 
szczepionka BCG śródskórnie
" obowiązkowe szczepienia studentów szkół
medycznych na I roku z ujemnymi
próbami tuberkulinowymi
15
WZW- wirusowe zapalenie wÄ…troby.
Kolejna choroba zakaz
na społeczna.
Przyczyny:
" kontakt z wydzielinami nosiciela głownie z krwią
nosiciela czemu sprzyjajÄ…:
 przygodne stosunki seksualne
 kontakty seksualne z nosicielem
 naruszenie ciągłości skóry (zabiegi kosmetyczne
fryzjerskie stomatolog)
 zabiegi operacyjne
 przetaczanie krwi
 zakażenie od płodu matki
" przez przewód pokarmowy ( WZW typu A)
16
Potencjalnie zakaz
ny jest każdy
materiał zawierający krew!!!
17
Typ A
Zakażenie w skutek:
" braku higieny,
" braku mycia rÄ…k,
" przez przewód pokarmowy (brudna żywność,
woda)
Profilaktyka
" higiena rąk oraz żywienia
" szczepienia ochronne( zalecane osobom
podróżującym po świecie)
18
Typ B
Zakażenie - kontakt z krwią chorego i wydzieleniami chorego
Przebieg:
" Ostry kończący się śmiercią.
" Przewlekły doprowadzający do rozwoju raka wątroby.
Profilaktyka:
" szczepienia ochronne
" unikanie kontaktów z krwią innych osób
" unikanie przygodnych stosunków seksualnych
" stosowanie zabezpieczeń antykoncepcyjnych
" z racji wykonywanego zawodu zabezpieczanie siÄ™ gumowymi
rękawiczkami ochronnymi i postępowanie zgodnie z zasadami
aseptyki antyseptyki
19
Szczepienia:
" ObowiÄ…zkowe:
 I raz w ciÄ…gu 24 h po urodzeniu
 II raz ok 2 miesiąca życia (6-8 tydzień )
 III raz w cyklu O-1-6 w 14 roku życia
 osoby z zawodem medycznym
 studenci szkół medycznych
" Zalecane:
 bliscy z otoczenia chorego
 przed zabiegami operacyjnymi
 osoby dializowane
" osoby z obniżonym układem odporności np.
leczÄ…ce siÄ™ immunosupresyjnie
20
Typ C
Zakażenie przez kontakt krwi własnej z krwią
nosiciela.
" Przewlekła infekcja początkowo skąpoobjawowa
trwająca latami. W końcowym efekcie kończy się
marskością wątroby i śmiercią.
Profilaktyka:
" poza szczepieniami profilaktyka jak w przypadku
WZW typu B
" pogłębiania świadomości i edukacja w
społeczeństwie
21
DziÄ™kujÄ™ za uwagÄ™ Jð