10 RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO
www.gazetapodatkowa.pl
SporzÄ…dzenie rocznego sprawozdania finansowego
 ważne terminy i niezbędne informacje
Elementy składowe rocznego sprawozdania finansowego
Kierownik jednostki powinien zapewnić sporządzenie rocznego sprawozdania
finansowego nie póz
niej niż w ciągu 3 miesięcy od dnia bilansowego. Jednostki, któ- Elementy, z jakich powinno składać się roczne sprawozdanie finansowe, wyszczegól-
rych rok obrotowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym, mają obowiązek sporządzić nione są w art. 45 ust. 2 i 3 ustawy o rachunkowości. Z przepisów tych wynika, że spra-
sprawozdanie finansowe za 2007 r. w terminie do 31 marca 2008 r. Za niesporzÄ…dze- wozdanie finansowe obejmuje:
nie sprawozdania finansowego, sporządzenie go niezgodnie z przepisami ustawy " w jednostkach, których sprawozdania finansowe nie podlegają obowiązkowi
o rachunkowości lub zawarcie w tym sprawozdaniu nierzetelnych danych grożą badania przez biegłego rewidenta:
kary określone w art. 77 ustawy o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 1) bilans,
ze zm.), tj.: kara grzywny lub kara pozbawienia wolności do lat dwóch albo obie te 2) rachunek zysków i strat (wariant kalkulacyjny albo porównawczy),
kary Å‚Ä…cznie. 3) informacjÄ™ dodatkowÄ… obejmujÄ…cÄ… wprowadzenie do sprawozdania finansowego
Podstawą sporządzenia sprawozdania finansowego są księgi rachunkowe. Na dzień oraz dodatkowe informacje i objaśnienia;
bilansowy należy zamknąć księgi, przy czym powinno to nastąpić nie póz
niej niż w ciągu " w jednostkach, których sprawozdania finansowe podlegają badaniu i ogłaszaniu
3 miesięcy od tego dnia. Nieprzekraczalny termin zamknięcia ksiąg dla jednostek sporzą- w trybie art. 64 ust. 1 ustawy o rachunkowości:
dzających sprawozdanie finansowe za 2007 r. to również 31 marca 2008 r. W tym terminie 1) bilans,
należy ująć w księgach wszystkie operacje dotyczące danego roku obrotowego, uzgodnić 2) rachunek zysków i strat (wariant kalkulacyjny albo porównawczy),
zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej z obrotami dziennika, zweryfikować realność 3) informację dodatkową, obejmującą wprowadzenie do sprawozdania finansowego
sald poszczególnych kont aktywów i pasywów, przeksięgować salda kont wynikowych na oraz dodatkowe informacje i objaśnienia,
wynik finansowy. 4) zestawienie zmian w kapitale zakładowym,
Inny ważny ustawowy termin, którego dotrzymanie powinno zagwarantować terminowe 5) rachunek przepływów pieniężnych (sporządzany metodą bezpośrednią albo po-
sporządzenie rocznego sprawozdania finansowego za 2007 r., to dzień 25 marca 2008 r. średnią).
Do tego dnia należy: Do rocznego sprawozdania finansowego niektóre jednostki obowiązane są do-
 wyjaśnić, rozliczyć i ująć w księgach rachunkowych powstałe różnice inwentaryza- datkowo dołączyć sprawozdanie z działalności. Obowiązek sporządzenia sprawo-
cyjne, zdania z działalności mają spółki kapitałowe (tj. spółki z o.o., akcyjne), spółki
 sporządzić zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej. komandytowo-akcyjne, spółdzielnie, przedsiębiorstwa państwowe (art. 49 ust. 1
Sporządzenie rocznego sprawozdania finansowego nie jest możliwe bez sporządzenia ustawy o rachunkowości). W sprawozdaniu z działalności należy przedstawić istotne
zestawienia sald wszystkich kont ksiąg pomocniczych  sporządza się je na dzień za- informacje o stanie majątkowym i sytuacji finansowej, w tym ocenę uzyskiwanych
mknięcia ksiąg rachunkowych (art. 18 ust. 2 ustawy o rachunkowości). Nieprzekraczalny efektów oraz wskazanie czynników ryzyka i opis zagrożeń. Szczegółowy zakres
termin sporządzenia tego zestawienia w jednostkach, których dzień bilansowy przypada informacji, jakie powinno zawierać sprawozdanie z działalności jednostki, określa
na 31 grudnia 2007 r. upływa więc 31 marca 2008 r. art. 49 ust. 2 i 3 ustawy.
ciÄ…g dalszy na stronie 11
Weryfikacja stawki amortyzacyjnej
Porady eksperta
Do tej pory do amortyzacji bilansowej środków trwałych stosowaliśmy
stawki amortyzacyjne wynikajÄ…ce z ustawy o podatku dochodowym. Na
Kiedy tworzyć odpis aktualizujący na należność
koniec 2007 r. dokonaliśmy weryfikacji stawek. Według ustaleń służb
technicznych powinniśmy wydłużyć okres ekonomicznej użyteczności
dochodzonÄ… w sÄ…dzie?
kilku budynków i budowli. Jak w praktyce tego dokonać?
Kontrahent nie zapłacił nam za wykonane zlecenie, więc nasza spółka
jawna wystąpiła do sądu z pozwem o zapłatę należności. Czy należy utwo- Odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych od środka trwałego dokonuje się
drogą systematycznego, planowego rozłożenia jego wartości początkowej na ustalony
rzyć odpis aktualizujący na tę należność i odnieść go w koszty uzyskania
okres amortyzacji. Stanowi o tym art. 32 ust. 1 ustawy o rachunkowości. Okres lub
przychodów?
stawkę i metodę amortyzacji należy ustalić na dzień przyjęcia środka trwałego do uży-
Należności skierowane na drogę postępowania sądowego można przeksięgować pod wania. Przy ustalaniu okresu amortyzacji i rocznej stawki amortyzacyjnej uwzględnia
datą skierowania sprawy do sądu na konto 24-6  Należności dochodzone na drodze się okres ekonomicznej użyteczności środka trwałego, na określenie którego wpływają
sądowej , zapisem: w szczególności:
 Wn konto 24-6  Należności dochodzone na drodze sądowej (w analityce: Konto 1) liczba zmian, na których pracuje środek trwały,
imienne kontrahenta), 2) tempo postępu techniczno-ekonomicznego,
 Ma konto 20  Rozrachunki z odbiorcami lub konto 24  Pozostałe rozrachunki 3) wydajność środka trwałego mierzona liczbą godzin jego pracy lub liczbą wytwo-
(w analityce: Konto imienne kontrahenta). rzonych produktów albo innym właściwym miernikiem,
W przypadku gdy jednostka dochodzi swojej należności na drodze sądowej, istnieje 4) prawne lub inne ograniczenia czasu używania środka trwałego,
ryzyko, że część lub całość należności nie zostanie wyegzekwowana od dłużnika. 5) przewidywana przy likwidacji cena sprzedaży netto istotnej pozostałości środka
Wartość należności aktualizuje się uwzględniając stopień prawdopodobieństwa ich za- trwałego.
płaty poprzez dokonanie odpisu aktualizującego. W szczególności zaś odpisu dokonuje Z pytania wynika, że jednostka stosowała do amortyzacji bilansowej stawki wyni-
się w stosunku do należności kwestionowanych przez dłużników oraz z których zapłatą kające z ustaw podatkowych. Nie ma przeszkód do przyjęcia tych stawek, jeśli zapew-
dłużnik zalega, a według oceny sytuacji majątkowej i finansowej dłużnika spłata należ- niają one odpisanie środka trwałego przez okres jego przewidywanej ekonomicznej
ności w umownej kwocie nie jest prawdopodobna. Stanowi o tym art. 35b ust. 1 pkt 3 użyteczności. Poprawność stosowanych okresów i stawek amortyzacji środków
ustawy o rachunkowości. trwałych powinna być jednak przez jednostkę okresowo weryfikowana, powodu-
Jest więc uzasadnione utworzenie odpisu aktualizującego należność w sytuacji jąc odpowiednią korektę dokonywanych odpisów amortyzacyjnych w następnych
gdy należność jest kwestionowana i dochodzona na drodze sądowej. Najczęściej nie- latach obrotowych (art. 32 ust. 3 ustawy o rachunkowości).
pewne jest wówczas uzyskanie zapłaty takiej należności. Jeżeli jednak jednostka uzna, W omawianym przypadku jednostka dokonała takiej weryfikacji w 2007 r. i w jej
że sytuacja finansowa dłużnika jest dobra i należność zostanie w wyniku sprawy sądowej wyniku okazało się, że okres ekonomicznej użyteczności środka trwałego jest dłuższy
uregulowana, to nie musi takiego odpisu tworzyć. Od oceny jednostki zależy, czy odpis niż dotychczas przyjmowano. Należy więc dokonać obniżenia stawki amortyzacyjnej
aktualizujący będzie dokonany. dla celów bilansowych od 2008 r. Ustalenie nowej stawki może nastąpić przy użyciu
W praktyce jednostki z ostrożności decydują się dokonać odpisu  zawsze bowiem następującego wzoru:
można go póz
niej odwrócić (w przypadku ustania przyczyny, dla której dokonano odpisu S = (Wn × 100) : (Wp × Es)
aktualizującego  art. 35c ustawy o rachunkowości). Odpisu aktualizującego wartość gdzie:
należności w księgach rachunkowych można dokonać w wartości brutto, tj. łącznie S  nowa roczna stawka amortyzacyjna,
z podatkiem VAT. Odpis ten należy zaksięgować:
Wn  nieumorzona część wartości początkowej środka trwałego,
" w części dotyczącej należności głównej  w pozostałe koszty operacyjne:
Wp  wartość początkowa środka trwałego,
 Wn konto 76-1  Pozostałe koszty operacyjne , Es  przewidywany okres używania środka trwałego w latach.
 Ma konto 28  Odpisy aktualizujące wartość należności ,
" w części dotyczącej odsetek za zwłokę w zapłacie należności, jeśli jednostka je Przykład
naliczyła  w koszty finansowe: Spółka jawna w grudniu 2000 r. przyjęła do używania środek trwały  budynek za-
 Wn konto 75-1  Koszty finansowe , stępczy o wartości początkowej 100.000 zł. Amortyzację budynku rozpoczęto od stycznia
 Ma konto 28  Odpisy aktualizujące wartość należności . 2001 r. W momencie oddania go do używania ustalono okres ekonomicznej użyteczności
Dokonany odpis aktualizujący należność będzie kosztem uzyskania przychodów, na 10 lat. Zatem stawka amortyzacyjna dla tego budynku wyniosła 10% rocznie (100 : 10).
jeśli spełnione zostaną warunki określone w ustawie o podatku dochodowym, tj. gdy Jest ona zgodna ze stawką dla takich budynków określoną w ustawie o podatku docho-
należność była uprzednio zaliczona do przychodów należnych oraz nieściągalność na- dowym.
leżności zostanie właściwie uprawdopodobniona. W odniesieniu do spółki jawnej będą W ciągu 7 lat (2001 r. 2007 r.) umorzenie budynku wyniosło 70.000 zł. Do umorzenia
tu miały zastosowanie art. 23 ust. 1 pkt 21 i ust. 3 ustawy o pdof (Dz. U. z 2000 r. nr 14, pozostało 30.000 zł (w ciągu 3 lat  do 2010 r.). W grudniu 2007 r. przeprowadzono okre-
poz. 176 zm.). Nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną m.in. gdy sową weryfikację stawek amortyzacyjnych. Według oceny służb technicznych budynek
należność została zasądzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę będzie mógł być wykorzystywany przez spółkę przez następne 15 lat.
postępowania egzekucyjnego albo gdy należność jest kwestionowana przez dłużnika na Ponieważ okres ekonomicznej użyteczności budynku okazał się dłuższy (budynek
drodze powództwa sądowego. ten będzie przydatny w prowadzonej przez jednostkę działalności jeszcze przez
Zatem w momencie gdy należność jest dochodzona przez spółkę na drodze postę- 15 lat), jednostka postanowiła obniżyć od 2008 r. stawkę amortyzacyjną budynku.
powania sądowego  odpis aktualizujący należność (odniesiony na konto 76-1 i 75-1) Nowa stawka amortyzacyjna wynosi 2% rocznie, co wynika z wyliczenia: (30.000 zł
nie stanowi kosztu uzyskania przychodów. Natomiast odpis bÄ™dzie można zaliczyć do × 100) : (100.000 zÅ‚ × 15). Po zastosowaniu obniżonej stawki od stycznia 2008 r.
kosztów uzyskania przychodów w sytuacji gdy np. po uprawomocnieniu się wyroku sądu odpisy amortyzacyjne od wartości początkowej budynku będą dokonywane do
należność zostanie skierowana do egzekucji, lecz nie w całości. Nie będzie kosztem uzyska- 2022 r.
nia przychodu odpis w równowartości podatku VAT oraz naliczonych odsetek za zwłokę.
Odpowiedzi udzieliła Dorota Przybyszewska
Gazeta Podatkowa nr 16 " 25.02.2008 r.