Plan
Plan
1. Czym zajmuje się psychologia kliniczna
1. Czym zajmuje się psychologia kliniczna
2. Psycholog/psychiatra/psychoterapeuta -
2. Psycholog/psychiatra/psychoterapeuta -
przypomnienie
przypomnienie
Psychologia kliniczna
Psychologia kliniczna
3. Co robi psycholog kliniczny  czego można
3. Co robi psycholog kliniczny  czego można
od niego oczekiwać
od niego oczekiwać
Zajęcia 1 4. Metody pracy psychologa klinicznego
Zajęcia 1 4. Metody pracy psychologa klinicznego
5. Problem normy i nienormalności 
5. Problem normy i nienormalności 
Wprowadzenie do problematyki
Wprowadzenie do problematyki
wprowadzenie - film
wprowadzenie - film
Czym zajmuje się psychologia
Czym zajmuje się psychologia
Obecnie psychologia kliniczna to:
Obecnie psychologia kliniczna to:
kliniczna
kliniczna
Początek przełom XIX i XX wieku
Początek przełom XIX i XX wieku Dziedzina badań i zastosowań
Dziedzina badań i zastosowań
1896 - Lightner Witmer, Uniwersytet
1896 - Lightner Witmer, Uniwersytet
Zajmuje się opisem i wyjaśnianiem
Zajmuje się opisem i wyjaśnianiem
Pensylwania w Filadelfii, ogłasza metodę
Pensylwania w Filadelfii, ogłasza metodę
 zaburzonych i
 zaburzonych i
kliniczną w psychologii, tj. jednostkowe
kliniczną w psychologii, tj. jednostkowe
 zdrowych
 zdrowych
badanie psychologiczne
badanie psychologiczne
form zachowania, przeżywania i
form zachowania, przeżywania i
Powstają  kliniki psychologiczne  dla osób z
Powstają  kliniki psychologiczne  dla osób z
funkcjonowania somatycznego
funkcjonowania somatycznego
zaburzeniami psychicznymi i zaburzeniami w
zaburzeniami psychicznymi i zaburzeniami w
Zadania praktyczne (zastosowania):
Zadania praktyczne (zastosowania):
przystosowaniu indywidualnym i społecznym
przystosowaniu indywidualnym i społecznym
diagnoza zdrowia i/lub zaburzeń,
diagnoza zdrowia i/lub zaburzeń,
Pierwotnie psychologia kliniczna =
Pierwotnie psychologia kliniczna =
profesjonalna pomoc i interwencja
profesjonalna pomoc i interwencja
psychologia zaburzeń
psychologia zaburzeń
Wymiary organizujące obszary zainteresowania
Wymiary organizujące obszary zainteresowania
psychologii klinicznej
psychologii klinicznej
ASPEKT
JEDNOSTOKOWY
Psycholog/ psychiatra /
Psycholog/ psychiatra /
depresja
ryzyko
zawału
serca
psychoterapeuta
psychoterapeuta
PEA
NE
CHOROBA
ZDROWIE
CIERPIENIE
DOBROSTAN
przemoc w
promocja
szkole
zdrowia
ASPEKT SPOA
ECZNY
na podst.: Czabała, Sęk, 2001
Psycholog Psychiatra
Psycholog Psychiatra
Wykształcenie uniwersyteckie: 5 letnie Wykształcenie medyczne: 6 letnie studia
Wykształcenie uniwersyteckie: 5 letnie Wykształcenie medyczne: 6 letnie studia
medyczne + specjalizacja w zakresie
medyczne + specjalizacja w zakresie
studia magisterskie w zakresie psychologii
studia magisterskie w zakresie psychologii
psychiatrii (ok. 2-3 lata)
psychiatrii (ok. 2-3 lata)
Zajmuje się: normą i patologią
Zajmuje się: normą i patologią
Zajmuje się: patologią funkcjonowania
Zajmuje się: patologią funkcjonowania
funkcjonowania
funkcjonowania
(zaburzenia psychiczne)
(zaburzenia psychiczne)
Oddziaływania: diagnoza, psychoterapia
Oddziaływania: diagnoza, psychoterapia
Oddziaływania: diagnoza,
Oddziaływania: diagnoza,
( leczenie słowem ), nie może ordynować
( leczenie słowem ), nie może ordynować
farmakoterapia, psychoterapia w
farmakoterapia, psychoterapia w
leków, ani wypisywać zwolnień
leków, ani wypisywać zwolnień
podstawowej formie
podstawowej formie
Z kim pracuje: jednostka, grupa
Z kim pracuje: jednostka, grupa
Z kim pracuje: jednostka
Z kim pracuje: jednostka
Główne nurty ( szkoły ) w psychoterapii
Główne nurty ( szkoły ) w psychoterapii
Psychoterapeuta
Psychoterapeuta
 Podejście psychoanalityczne
 Podejście psychoanalityczne
Wykształcenie uniwersyteckie lub medyczne +  Podejście behawioralno-poznawcze
Wykształcenie uniwersyteckie lub medyczne +  Podejście behawioralno-poznawcze
ukończenie szkoły psychoterapii (zajęcia
ukończenie szkoły psychoterapii (zajęcia
 Podejście humanistyczno-egzystencjalne
 Podejście humanistyczno-egzystencjalne
teoretyczne, terapia własna oraz superwizja 
teoretyczne, terapia własna oraz superwizja 
 Podejście systemowe
 Podejście systemowe
łącznie nawet 3-5 lat), poparte uzyskaniem
łącznie nawet 3-5 lat), poparte uzyskaniem
certyfikatu PTPsychologicznego lub
certyfikatu PTPsychologicznego lub
Z kim pracuje: jednostka, grupa
Z kim pracuje: jednostka, grupa
PTPsychiatrycznego
PTPsychiatrycznego
Zajmuje się: zaburzeniami (zakłóceniami)
Zajmuje się: zaburzeniami (zakłóceniami)
funkcjonowania
funkcjonowania
Oddziaływania: diagnoza, psychoterapia
Oddziaływania: diagnoza, psychoterapia
( leczenie słowem )
( leczenie słowem )
Co robi psycholog kliniczny  czego Metody diagnozy psychologa
Co robi psycholog kliniczny  czego Metody diagnozy psychologa
można od niego oczekiwać klinicznego
można od niego oczekiwać klinicznego
METODY JAKOŚCIOWE
METODY JAKOŚCIOWE
Rozmowa (wywiad)
Rozmowa (wywiad)
Diagnoza
Diagnoza
Obserwacja
Obserwacja
Pomoc (terapia w różnych formach)
Pomoc (terapia w różnych formach)
Działania profilaktyczne (promocja
Działania profilaktyczne (promocja
METODY ILOŚCIOWE
METODY ILOŚCIOWE
zdrowia)
zdrowia) Metody testowe
Metody testowe
 Testy do badania procesów poznawczych (w tym
 Testy do badania procesów poznawczych (w tym
inteligencji)
inteligencji)
 Testy do badania osobowości
 Testy do badania osobowości
Eksperymenty psychopatologiczne
Eksperymenty psychopatologiczne
Plan
Plan
1. Problem normy  cd. Rodzaje norm
1. Problem normy  cd. Rodzaje norm
2. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych ICD
2. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych ICD
Psychologia kliniczna
Psychologia kliniczna
Zajęcia 2
Zajęcia 2
Problem normy i patologii
Problem normy i patologii
3. Ustawa o Ochronie Zdrowia Psychicznego 
3. Ustawa o Ochronie Zdrowia Psychicznego 
na marginesie
na marginesie
Trzy ważne pojęcia
Trzy ważne pojęcia
NIENORMALNOŚĆ =
BRAK NORMY =
NORMALNOŚĆ
ANORMALNOŚĆ
Normalność Nienormalność
Normalność Nienormalność
???????
Patologia = Zaburzenie = Choroba
Patologia = Zaburzenie = Choroba
SZEROKIE W
SKIE
ZNACZENIE = ZNACZENIE =
INNOŚĆ
PATOLOGIA=
(ODCHYLENIE=
ZABURZENIE =
DEWIACJA)
CHOROBA
W jakim sensie coś (np. zachowanie,
W jakim sensie coś (np. zachowanie,
wygląd) może być nienormalne - Typy norm Norma statystyczna (ilościowa)
wygląd) może być nienormalne - Typy norm Norma statystyczna (ilościowa)
(w rozumieniu szerokim)
(w rozumieniu szerokim)
Jest wynikiem pomiaru danej cechy (właściwości) w
Jest wynikiem pomiaru danej cechy (właściwości) w
populacji i odzwierciedla jej rozkład w populacji
populacji i odzwierciedla jej rozkład w populacji
Norma statystyczna (ilościowa)
Norma statystyczna (ilościowa)
Normą jest to, co mieści się w średnich wartościach
Normą jest to, co mieści się w średnich wartościach
Norma społeczno-kulturowa
Norma społeczno-kulturowa
Przykłady: Norma dla poziomu hemoglobiny we krwi,
Przykłady: Norma dla poziomu hemoglobiny we krwi,
wzrostu, poziomu sprawności intelektualnej, zakresu
wzrostu, poziomu sprawności intelektualnej, zakresu
Norma teoretyczna
Norma teoretyczna
pamięci bezpośredniej, częstości zachorowań na grypę w
pamięci bezpośredniej, częstości zachorowań na grypę w
ciągu roku, normy dla wzrostu, wagi
ciągu roku, normy dla wzrostu, wagi
Nienormalny = odbiegający od średniej (od
Nienormalny = odbiegający od średniej (od
przeciętności)
przeciętności)
Norma społeczno-kulturowa - znaczenie 1
Norma społeczno-kulturowa - znaczenie 1 Norma społeczno-kulturowa  znaczenie 2
Norma społeczno-kulturowa  znaczenie 2
Normalne jest to co typowe, zgodne ze zwyczajami lub
Normalne jest to co typowe, zgodne ze zwyczajami lub
ustaloną konwencją w danej kulturze Normalne jest to, co zgodne z normami
ustaloną konwencją w danej kulturze Normalne jest to, co zgodne z normami
skodyfikowanymi, moralnymi i prawnymi
skodyfikowanymi, moralnymi i prawnymi
Normalna jest osoba, która spełniania wymagania kultury i
Normalna jest osoba, która spełniania wymagania kultury i
oczekiwania społeczne związane z przepisami ról społecznych
oczekiwania społeczne związane z przepisami ról społecznych
W
TPLIWOŚCI dotyczące normy społeczno-kulturowej:
W
TPLIWOŚCI dotyczące normy społeczno-kulturowej:
patologiczne społeczności (np. systemy totalitarne, grupy
patologiczne społeczności (np. systemy totalitarne, grupy
Nienormalna  nietypowa, zachowująca się niegodnie z
Nienormalna  nietypowa, zachowująca się niegodnie z
przestępcze)
przestępcze)
normami
normami
relatywistyczny charakter norm (np. problem
relatywistyczny charakter norm (np. problem
A
amanie norm społeczno-kulturowych to dewiacja homoseksualizmu)
A
amanie norm społeczno-kulturowych to dewiacja homoseksualizmu)
upowszechnienie zachowań dewiacyjnych w okresie
upowszechnienie zachowań dewiacyjnych w okresie
Dewiacja nie musi oznaczać patologii (zaburzenia)
Dewiacja nie musi oznaczać patologii (zaburzenia)
przemian społecznych (dewiacja staje się normą)
przemian społecznych (dewiacja staje się normą)
Znaczne odchylenie grozi sankcjami społecznymi
Znaczne odchylenie grozi sankcjami społecznymi
Elementy nienormalności wg
Elementy nienormalności wg
Norma teoretyczna
Norma teoretyczna
M.Seligmana
M.Seligmana
Wzorzec normy jest modelem idealnym, opisanym w teoriach
Wzorzec normy jest modelem idealnym, opisanym w teoriach
1. Cierpienie
1. Cierpienie
naukowych (np. prawidłowy rozwój człowieka w okresie
naukowych (np. prawidłowy rozwój człowieka w okresie
adolescencji)
adolescencji)
2. Trudności w przystosowaniu
2. Trudności w przystosowaniu
Normalność to zgodność funkcjonowania z tym wzorcem
Normalność to zgodność funkcjonowania z tym wzorcem
3. Nieracjonalność i dziwaczność
3. Nieracjonalność i dziwaczność
Nienormalność  niezgodność z wzorcem
Nienormalność  niezgodność z wzorcem
4. Nieprzewidywalność i utrata kontroli
4. Nieprzewidywalność i utrata kontroli
5. Wyrazistość i niekonwencjonalność
W
TPLIWOŚCI 5. Wyrazistość i niekonwencjonalność
W
TPLIWOŚCI
Czy teoria dobrze wskazuje, co jest normą (czy dana teoria
Czy teoria dobrze wskazuje, co jest normą (czy dana teoria
6. Dyskomfort obserwatora
6. Dyskomfort obserwatora
jest poprawna)
jest poprawna)
Problem doboru obserwowalnych wskaz
ników do
Problem doboru obserwowalnych wskaz
ników do
7. Naruszanie ideałów i norm moralnych
7. Naruszanie ideałów i norm moralnych
teoretycznych twierdzeń (np. po czym  widać nienormalność,
teoretycznych twierdzeń (np. po czym  widać nienormalność,
po czym widać zdrowie, itp.)
po czym widać zdrowie, itp.)
Zdrowie (w kontekście NORMY)
Zdrowie (w kontekście NORMY)
Kryteria nienormalności Przykłady
Kryteria nienormalności Przykłady
Cierpienie depresja
Cierpienie depresja
Trudności w przystosowaniu Niezdolność wykonywania pracy
Trudności w przystosowaniu Niezdolność wykonywania pracy
Zdrowie to brak choroby
Zdrowie to brak choroby
Nieracjonalność i dziwaczność Wymioty u bulimiczek, urojenia
Nieracjonalność i dziwaczność Wymioty u bulimiczek, urojenia
 Zdrowie jest pełnym dobrostanem
 Zdrowie jest pełnym dobrostanem
fizycznym, psychicznym i społecznym, a
fizycznym, psychicznym i społecznym, a
Nieprzewidywalność i utrata Zachowania gwałtowne
Nieprzewidywalność i utrata Zachowania gwałtowne
kontroli
kontroli
nie tylko brakiem choroby lub
nie tylko brakiem choroby lub
Wyrazistość i niekonwencjonalność Zaniedbanie higieniczne;
Wyrazistość i niekonwencjonalność Zaniedbanie higieniczne;
niedomagania (WHO, lata 40-te XX w.)
niedomagania (WHO, lata 40-te XX w.)
Dyskomfort obserwatora Lęk przed byciem zaatakowanym
Dyskomfort obserwatora Lęk przed byciem zaatakowanym
Naruszanie ideałów i norm Uchylanie się od pracy, zdrada,
Naruszanie ideałów i norm Uchylanie się od pracy, zdrada,
moralnych kradzież
moralnych kradzież
Współczesna klasyfikacja zaburzeń
Współczesna klasyfikacja zaburzeń
Kryteria optymalnego życia (Jahoda, 1958)
Kryteria optymalnego życia (Jahoda, 1958)
psychicznych
psychicznych
ICD - Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób i
ICD - Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób i
Pozytywne nastawienie do siebie
Pozytywne nastawienie do siebie
Problemów Zdrowotnych (Internatonal
Problemów Zdrowotnych (Internatonal
(samoakceptacja)
(samoakceptacja)
Classification of Diseases)
Classification of Diseases)
Wzrost i rozwój osobisty
Wzrost i rozwój osobisty
Stworzona pod patronatem WHO
Stworzona pod patronatem WHO
Autonomia
Autonomia
Aktualnie 10 edycja (ICD-10); w Polsce od 1996
Aktualnie 10 edycja (ICD-10); w Polsce od 1996
Adekwatne spostrzeganie rzeczywistości
Adekwatne spostrzeganie rzeczywistości
Zatwierdzona przez 190 państw
Zatwierdzona przez 190 państw
Kompetencje w działaniu
Kompetencje w działaniu Rozdział V  Klasyfikacja Zaburzeń Psychicznych
Rozdział V  Klasyfikacja Zaburzeń Psychicznych
i Zaburzeń Zachowania  zawiera 10 kategorii
i Zaburzeń Zachowania  zawiera 10 kategorii
Pozytywne stosunki interpersonalne
Pozytywne stosunki interpersonalne
zaburzeń (oznaczonych od F 0 do F 9)
zaburzeń (oznaczonych od F 0 do F 9)
Kategoryzacja zaburzeń psychicznych wg ICD-10 Kategoryzacja zaburzeń psychicznych wg ICD-10
Kategoryzacja zaburzeń psychicznych wg ICD-10 Kategoryzacja zaburzeń psychicznych wg ICD-10
Nazwa kategorii Przykładow Oznac Co zawiera
e choroby zenie
Nazwa kategorii Przykładow Oznac Co zawiera
Z. p. organiczne otępienie w F0
e choroby zenie
przebiegu
Z. nerwicowe związane fobie, PTSD F4
choroby
Organiczne
ze stresem i pod
Alzheimera
zaburzenia
postacią somatyczną
Zaburzenia
psychiczne
Z. p. i zab. zachowania uzależnienie F1
nerwicowe,
Z. behawioralne bulimia, F5
spowodowane od alkoholu,
stres i
związane z zaburzeniami bezsenność
używaniem substancji opiatów
zaburzenia
fizjologicznymi
psychoaktywnych
osobowości
Z. osobowości i osobowość F6
Schizofrenia, zaburzenia schizofrenia F2
zachowania dorosłych dyssocjalna,
typu schizofrenii Psychotyczne
pedofilia
(schizotypowe) i zaburzenia
urojeniowe psychiczne
Zaburzenia nastroju depresja, F3
(afektywne) mania
Kategoryzacja zaburzeń psychicznych wg ICD-10 Patologia (psychopatologia)
Kategoryzacja zaburzeń psychicznych wg ICD-10 Patologia (psychopatologia)
 zasada 3D
 zasada 3D
Zespół objawów o charakterze
Zespół objawów o charakterze
Nazwa kategorii Przykład Oznac Co zawiera
choroby zenie
poznawczym, emocjonalnym i
poznawczym, emocjonalnym i
Upośledzenie umysłowe Upośledzenie F7
behawioralnym powodujący:
behawioralnym powodujący:
Zaburzenia
wieku
dziecięcego,
Z. rozwoju psychicznego Autyzm F8
okresu
 DISTRESS  znaczne cierpienie
 DISTRESS  znaczne cierpienie
dorastania i
Z. zachowania i emocji ADHD, tiki F9
 DISABILITY  niesprawność
 DISABILITY  niesprawność
zaburzenia
rozpoczynające się
rozwoju
zwykle w dzieciństwie i
 DANGER  zagrożenie dla tej osoby lub
 DANGER  zagrożenie dla tej osoby lub
wieku młodzieńczym
innych
innych
pato- (gr. pathos = choroba cierpienie)
pato- (gr. pathos = choroba cierpienie)