Makroekonomia Gospodarki Otwartej
Wykład 5
Równowaga długookresowa  parytet siły
nabywczej
Leszek Wincenciak
Wydział Nauk Ekonomicznych UW, 2012
Wykład 5  Parytet siły nabywczej
2/32
Plan wykładu:
Parytet siły nabywczej
Parytet siły nabywczej w wersji absolutnej
Parytet siły nabywczej w wersji względnej
Burgereconomics
Przyczyny zawodności parytetu siły nabywczej
Efekt Balassy-Samuelsona
Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego
Uogólniony model kursu walutowego w długim okresie
Wykład 5  Parytet siły nabywczej
Parytet siły nabywczej 3/32
Parytet siły nabywczej (PPP)
î%
Parytet siły nabywczej (PPP) wywodzi się z prawa jednej ceny
(LOOP)
î%
Prawo jednej ceny  homogeniczny produkt na jednym rynku
powinien być sprzedawany po jednakowej cenie, niezależnie od
kraju pochodzenia
î%
Wersja absolutna: poziom cen we wszystkich krajach jest taki
sam w przeliczeniu na wspólną walutę
î%
Wersja względna: zmiana poziomów cen mierzonych w jednej
walucie we wszystkich krajach powinna być taka sama
Wykład 5  Parytet siły nabywczej
Parytet siły nabywczej 4/32
Parytet siły nabywczej w wersji absolutnej
Parytet siły nabywczej w wersji absolutnej
Zasada parytetu siły nabywczej w wersji absolutnej stwierdza, że
kurs walutowy powinien być równy relacji cen takich samych
koszyków konsumpcyjnych wyrażonych w dwóch różnych walutach.
Np. jeśli pewien koszyk konsumpcyjny kosztuje w Europie 100 euro
oraz ten sam koszyk kosztuje w USA 133 dolary, to kurs walutowy,
cena euro wyrażona w dolarach, powinien wynieść 133/100 = 1.33
USD/EUR.
P
E =
"
P
Wykład 5  Parytet siły nabywczej
Parytet siły nabywczej 5/32
Parytet siły nabywczej w wersji względnej
Parytet siły nabywczej w wersji względnej
Zasada parytetu siły nabywczej w wersji względnej stwierdza, że
zmiana kursu walutowego powinna być równa różnicy w zmianach
poziomów cen wyrażonych w dwóch różnych jednostkach
pieniężnych. Np. jeśli ceny w strefie euro wzrosły przeciętnie o 3%,
zaś w USA o 2,4%, to zgodnie z zasadą PPP w wersji względnej
euro ulegnie deprecjacji w stosunku do dolara o około 0,6%.
"
"E "P "P
= -
"
E P P
Wykład 5  Parytet siły nabywczej
Parytet siły nabywczej 6/32
Burgereconomics
Burgereconomics
Tab. 1. Ceny Big Maca wg magazynu  The Economist 2009
Kraj Waluta P E P [USD] E [PPP] +/-
USA USD 3.54 1 3.54 1.00
Wlk. Brytania GBP 2.29 0.69 3.32 0.65 -6.25%
Chiny CNY 12.5 6.84 1.83 3.53 -48.38%
Str. Euro EUR 3.42 0.78 4.38 0.97 23.86%
Japonia JPY 290 89.8 3.23 81.92 -8.77%
Polska PLN 7 3.48 2.01 1.98 -43.18%
Rosja RUB 62 35.7 1.74 17.51 -50.94%
Szwajcaria CHF 5.6 1.16 4.83 1.58 36.37%
Wykład 5  Parytet siły nabywczej
Parytet siły nabywczej 7/32
Burgereconomics
PKB według PPP
Tab. 2. PKB według PPP, 2006 [mld USD]
# Kraj PKB PKB PPP PKB pc PKB PPP pc
1 USA 13178.350 13178.350 44063.340 44063.340
2 Japonia 4377.052 4094.499 34263.643 32051.813
3 Niemcy 2914.988 2671.448 35422.063 32462.642
4 Chiny 2657.842 6121.904 2021.972 4657.282
5 UK 2435.699 2048.992 40237.538 33849.181
6 Francja 2271.262 1970.680 37019.835 32120.569
7 WÅ‚ochy 1858.336 1716.027 31801.625 29366.299
8 Kanada 1278.971 1203.740 39313.691 37001.211
9 Hiszpania 1233.427 1269.571 27989.026 28809.205
10 Brazylia 1072.357 1697.057 5741.576 9086.319
11 Rosja 988.557 1882.354 6922.665 13181.750
12 Meksyk 948.861 1402.470 9104.285 13456.647
13 Korea 888.443 1114.914 18395.336 23084.461
14 Indie 877.793 2668.832 762.137 2317.194
19 Szwecja 393.606 317.936 43190.450 34887.181
20 Szwajcaria 388.679 283.844 53340.470 38953.437
24 Polska 341.670 567.938 8958.008 14890.363
Wykład 5  Parytet siły nabywczej
Parytet siły nabywczej 8/32
Burgereconomics
CHN
UK AUS
20 20 50
40
10
10
30
0
20
0
10
-10
0
-10
-20
1991 1995 1999 2003 2007 1991 1995 1999 2003 2007 1991 1995 1999 2003 2007
x_uk p_uk x_aus p_aus
x_chn p_chn
GER JAP POL
20 20
40
30
10 10
20
0 0
10
-10 -10
0
-10
-20 -20
1991 1995 1999 2003 2007 1991 1995 1999 2003 2007 1991 1995 1999 2003 2007
x_ger p_ger x_jap p_jap x_pol p_pol
Wykład 5  Parytet siły nabywczej
Parytet siły nabywczej 9/32
Przyczyny zawodności parytetu siły nabywczej
Przyczyny zawodności parytetu siły nabywczej
î%
Bariery handlowe
î%
Koszty transakcyjne
î%
Niedoskonała konkurencja
î%
Dyskryminacja cenowa  Pricing to market
î%
Problemy z porównywalnością koszyków konsumpcyjnych
(różne udziały poszczególnych dóbr)
î%
Dobra niehandlowe  efekt Balassy-Samuelsona
Wykład 5  Parytet siły nabywczej
Parytet siły nabywczej 10/32
Przyczyny zawodności parytetu siły nabywczej
Efekt Balassy-Samuelsona
Wykład 5  Parytet siły nabywczej
Efekt Balassy-Samuelsona 11/32
Założenia modelu
î%
Dobra handlowe (T ) i niehandlowe (N)
î%
Pełne zatrudnienie
î%
PPP w sektorze dóbr handlowych
î%
Doskonała mobilność pracy  wyrównywanie się płac
Wykład 5  Parytet siły nabywczej
Efekt Balassy-Samuelsona 12/32
Ä… 1-Ä…
P = PT PN , (1)
" "Ä…" "1-Ä…"
P = PT PN , (1a)
Realny kurs walutowy:
"
EP
Q = , (2)
P
Logarytmując równania (1) i (1a), wstawiając je do
zlogarytmowanego równania (2) oraz oznaczając zmienne wyrażone
w logarytmach małymi literami, otrzymujemy:
q = e + Ä…"p" + (1 - Ä…")p" - Ä…pT - (1 - Ä…)pN (3)
T N
Wykład 5  Parytet siły nabywczej
Efekt Balassy-Samuelsona 13/32
Różniczkując powyższe wyrażenie po czasie, wyznacza się stopy
wzrostu poszczególnych zmiennych. Dla uproszczenia zapisu
d ln x ‹
przyjmijmy tzw.  algebrÄ™ daszkowÄ… Ä… la Jones: = = x:
Ć
dt x
q = (Ä™ + p" - pT )
Ć Ć Ć
T
+ (1 - Ä…") [p" - p" ]
Ć Ć
N T
- (1 - Ä…) [pN - pT ] (3a)
Ć Ć
Wykład 5  Parytet siły nabywczej
Efekt Balassy-Samuelsona 14/32
Zakładamy, że w sektorze dóbr handlowych obowiązuje PPP, czyli:
pT = Ä™ + p" , (4)
Ć Ć
T
zatem pierwsze wyrażenie po prawej stronie równania (3a)
redukuje się do zera. Możemy więc zapisać, że:
q = (1 - Ä…") [p" - p" ] - (1 - Ä…) [pN - pT ] (5)
Ć Ć Ć Ć Ć
N T
Do realnej aprecjacji waluty krajowej dochodzi, gdy
pN - pT > p" - p" .
Ć Ć Ć Ć
N T
Wykład 5  Parytet siły nabywczej
Efekt Balassy-Samuelsona 15/32
Z założenia o doskonałej mobilności pracy mamy:
PT MP LT = PN MP LN
pT + âT = pN + âN
Ć Ć
pN - pT = âT - âN
Ć Ć
Z ostatniego równania wynika, że jeśli stopa wzrostu wydajności
pracy w sektorze handlowym jest wyższa niż w sektorze dóbr
niehandlowych, wówczas ceny dóbr niehandlowych w relacji do cen
dóbr handlowych rosną.
Wykład 5  Parytet siły nabywczej
Efekt Balassy-Samuelsona 16/32
Można zatem wnioskować, że wyższa stopa wzrostu wydajności
pracy w sektorze handlowym niż w sektorze dóbr niehandlowych
w kraju w stosunku do zagranicy, spowoduje ceteris paribus realnÄ…
aprecjacjÄ™ waluty krajowej:
q = (1 - Ä…") [â" - â" ] - (1 - Ä…) [âT - âN ] (6)
Ć
T N
Równanie opisujące efekt B-S można wyrazić również
w kategoriach różnic w stopach inflacji:
p - p" = Ä™ + (1 - Ä…) [âT - âN] - (1 - Ä…") [â" - â" ] (7)
Ć Ć
T N
Wykład 5  Parytet siły nabywczej
Efekt Balassy-Samuelsona 17/32
Wnioski z modelu
î%
Szybszy wzrost produktywności w sektorze handlowym
powoduje wzrost płac w tym sektorze, a przy założeniu
mobilności i homogeniczności pracy także w sektorze dóbr
niehandlowych
î%
Niższy wzrost produktywności w sektorze niehandlowym
powoduje, że pojawia się presja na wzrost cen i względna cena
dóbr niehandlowych rośnie
î%
Wzrost względnej ceny dóbr niehandlowych powoduje ogólny
wzrost poziomu cen i realnÄ… aprecjacjÄ™ waluty krajowej
î%
Potencjalna niespójność celów: ustabilizowania inflacji na
niskim poziomie oraz utrzymania stałego kursu walutowego
w sytuacji szybszego niż za granicą wzrostu produktywności
Wykład 5  Parytet siły nabywczej
Efekt Balassy-Samuelsona 18/32
Fakty stylizowane: zmiany produktywności pracy
200
180
160
140
120
100
1995q3 1998q3 2001q3 2004q3 2007q3
LP T/NT PL LP T/NT EUR
Rys. 1. Relatywne produktywności pracy w Polsce i strefie euro, 1995 2007
y
ródło: Obliczenia własne na podstawie Eurostat on-line, 2008.
Wykład 5  Parytet siły nabywczej
Efekt Balassy-Samuelsona 19/32
Fakty stylizowane: zmiany realnego kursu walutowego
100
90
80
70
60
1995q3 1998q3 2001q3 2004q3 2007q3
RER trend HP l(1600)
Rys. 2. Realny kurs złotego wobec ecu/euro (spadek oznacza aprecjację złotego)
y
ródło: Obliczenia własne na podstawie Eurostat on-line, 2008.
Wykład 5  Parytet siły nabywczej
Efekt Balassy-Samuelsona 20/32
Efekt BS a inflacja w Polsce
.2
.15
.1
.05
0
-.05
1995q3 1997q1 1998q3 2000q1 2001q3 2003q1 2004q3 2006q1 2007q3
Inflacja PL Efekt BS
Inflacja bez BS
Rys. 3. Inflacja i efekt Balassy-Samuelsona w Polsce, 1996-2007
y
ródło: Obliczenia własne.
Wykład 5  Parytet siły nabywczej
Efekt Balassy-Samuelsona 21/32
Model monetarystyczny
Wykład 5  Parytet siły nabywczej
Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego 22/32
Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego
W warunkach płynnego kursu walutowego, zmienną, która
odpowiada za równoważenie bilansu płatniczego jest kurs
walutowy. Model monetarystyczny można zatem wykorzystać do
sformułowania czynników wpływających na kształtowanie się kursu
walutowego równowagi w długim okresie.
Równowaga rynków pieniądza:
M M" "
Ä… "Ä…
= Y e-²i = Y e-²i
"
P P
Parytet siły nabywczej:
"
P = EP .
Wykład 5  Parytet siły nabywczej
Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego 23/32
Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego
Przedstawmy równania opisujące równowagę na rynku pieniądza
w logarytmach i wyznaczmy z nich poziomy cen (zmienne pisane
małymi literami oznaczają logarytmy):
p = m - Ä…y + ²i
p" = m" - Ä…y" + ²i"
Ponieważ z PPP wynika, że e = p - p", to:
e = (m - m") - Ä…(y - y") + ²(i - i")
Wykład 5  Parytet siły nabywczej
Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego 24/32
Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego
Fundamentalne równanie:
e = (m - m") - Ä…(y - y") + ²(i - i")
lub w kategoriach tempa wzrostu:
2
Ä™ = (m - m") - Ä…(w
- w
") + ²(i2 - i" )
Ć Ć
Wykład 5  Parytet siły nabywczej
Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego 25/32
Wnioski
2
Ä™ = (m - m") - Ä…(w
- w
") + ²(i2 - i" )
Ć Ć
Waluta krajowa deprecjonuje siÄ™, gdy:
î%
podaż pieniądza w kraju rośnie szybciej niż zagranicą
î%
dochód krajowy rośnie wolniej niż zagraniczny
î%
nominalna stopa procentowa w kraju rośnie
Wykład 5  Parytet siły nabywczej
Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego 26/32
Wnioski
î%
Wniosek, że wzrost nominalnej stopy procentowej w kraju
powoduje deprecjacjÄ™ waluty krajowej jest sprzeczny
z wnioskiem wyprowadzonym z modelu opartego na parytecie
stóp procentowych
î%
Co powoduje tę sprzeczność?
î%
Krótki vs. długi okres
î%
Stałość vs. elastyczność cen
î%
Międzynarodowy efekt Fishera
Wykład 5  Parytet siły nabywczej
Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego 27/32
Międzynarodowy efekt Fishera
Załóżmy, że spełniony jest niezabezpieczony warunek parytetu stóp
procentowych:
i = i" + Ęe
Dodatkowo, w długim okresie spełniony jest PPP:
Ęe = Ąe - Ą"e
Z powyższych warunków wynika, że:
i - i" = Ä„e - Ä„"e
i - Ä„e = i" - Ä„"e
Wykład 5  Parytet siły nabywczej
Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego 28/32
Uogólniony model kursu walutowego w długim okresie
Wykład 5  Parytet siły nabywczej
Uogólniony model kursu walutowego w długim okresie 29/32
Realny kurs walutowy
Realny kurs walutowy definiuje siÄ™ jako relacjÄ™ ceny zagranicznego
koszyka konsumpcyjnego wyrażonej w walucie krajowej, do ceny
krajowego koszyka konsumpcyjnego.
"
EP
Q =
P
î%
Jeśli PPP spełniony w wersji absolutnej, to Q = 1
"Q
î%
Jeśli PPP spełniony w wersji względnej, to = 0
Q
Wykład 5  Parytet siły nabywczej
Uogólniony model kursu walutowego w długim okresie 30/32
Realny kurs walutowy
Ć
Q = Ę + Ą" - Ą
Ć
Ę = Q + (Ą - Ą")
W modelu uogólnionym, na zachowanie się nominalnego kursu
walutowego wpływ mają:
î%
czynniki pieniężne  zgodnie z modelem monetarystycznym 
wpływają one na kształtowanie się różnic w poziomach inflacji
w długim okresie
î%
czynniki niepieniężne  popytowo-podażowe  poprzez wpływ
na kształtowanie się realnego kursu walutowego (zmiany
względnego światowego popytu na produkty krajowe oraz
zmiany względnej produkcji krajowej w stosunku do reszty
świata)
Wykład 5  Parytet siły nabywczej
Uogólniony model kursu walutowego w długim okresie 31/32
Uogólniony model kursu walutowego w długim okresie
Ć
Ę = Q + (Ą - Ą")
2
Ä„ - Ä„" = (m - m") - Ä…(w
- w
") + ²(i2 - i" )
Ć Ć
Wzrost realnego kursu walutowego może być wywołany przez:
î%
spadek względnego światowego popytu na dobra krajowe
î%
wzrost względnej podaży towarów krajowych na rynku
światowym
Wykład 5  Parytet siły nabywczej
Uogólniony model kursu walutowego w długim okresie 32/32
Uogólniony model kursu walutowego w długim okresie
Ć
Ę = Q + (Ą - Ą")
2
Ä„ - Ä„" = (m - m") - Ä…(w
- w
") + ²(i2 - i" )
Ć Ć
zmiana Ä„ - Ä„" Q E
krajowa podaż pieniądza M ę! ę! 0 ę!
zagraniczna podaż pieniÄ…dza M" Ä™! “! 0 “!
wzglÄ™dny Å›wiatowy popyt RD Ä™! 0 “! “!
"
wzglÄ™dna podaż RS = Y/Y Ä™! “! Ä™! ?
Wykład 5  Parytet siły nabywczej
Uogólniony model kursu walutowego w długim okresie 32/32
Uogólniony model kursu walutowego w długim okresie
Ć
Ę = Q + (Ą - Ą")
2
Ä„ - Ä„" = (m - m") - Ä…(w
- w
") + ²(i2 - i" )
Ć Ć
zmiana Ä„ - Ä„" Q E
krajowa podaż pieniądza M ę! ę! 0 ę!
zagraniczna podaż pieniÄ…dza M" Ä™! “! 0 “!
wzglÄ™dny Å›wiatowy popyt RD Ä™! 0 “! “!
"
wzglÄ™dna podaż RS = Y/Y Ä™! “! Ä™! ?
Wykład 5  Parytet siły nabywczej
Uogólniony model kursu walutowego w długim okresie 32/32
Uogólniony model kursu walutowego w długim okresie
Ć
Ę = Q + (Ą - Ą")
2
Ä„ - Ä„" = (m - m") - Ä…(w
- w
") + ²(i2 - i" )
Ć Ć
zmiana Ä„ - Ä„" Q E
krajowa podaż pieniądza M ę! ę! 0 ę!
zagraniczna podaż pieniÄ…dza M" Ä™! “! 0 “!
wzglÄ™dny Å›wiatowy popyt RD Ä™! 0 “! “!
"
wzglÄ™dna podaż RS = Y/Y Ä™! “! Ä™! ?
Wykład 5  Parytet siły nabywczej
Uogólniony model kursu walutowego w długim okresie 32/32
Uogólniony model kursu walutowego w długim okresie
Ć
Ę = Q + (Ą - Ą")
2
Ä„ - Ä„" = (m - m") - Ä…(w
- w
") + ²(i2 - i" )
Ć Ć
zmiana Ä„ - Ä„" Q E
krajowa podaż pieniądza M ę! ę! 0 ę!
zagraniczna podaż pieniÄ…dza M" Ä™! “! 0 “!
wzglÄ™dny Å›wiatowy popyt RD Ä™! 0 “! “!
"
wzglÄ™dna podaż RS = Y/Y Ä™! “! Ä™! ?
Wykład 5  Parytet siły nabywczej
Uogólniony model kursu walutowego w długim okresie 32/32
Uogólniony model kursu walutowego w długim okresie
Ć
Ę = Q + (Ą - Ą")
2
Ä„ - Ä„" = (m - m") - Ä…(w
- w
") + ²(i2 - i" )
Ć Ć
zmiana Ä„ - Ä„" Q E
krajowa podaż pieniądza M ę! ę! 0 ę!
zagraniczna podaż pieniÄ…dza M" Ä™! “! 0 “!
wzglÄ™dny Å›wiatowy popyt RD Ä™! 0 “! “!
"
wzglÄ™dna podaż RS = Y/Y Ä™! “! Ä™! ?