Makroekonomia Gospodarki Otwartej
Wykład 14
Unia monetarna II
Leszek Wincenciak
Wydział Nauk Ekonomicznych UW, 2012
Wykład 14  Unia monetarna II
2/26
Plan wykładu:
Teoria optymalnych obszarów walutowych
Korzyści z utworzenia obszaru wspólnej waluty
Koszty tworzenia obszarów wspólnej waluty
Czy strefa euro jest optymalnym obszarem walutowym?
Wykład 14  Unia monetarna II
3/26
Teoria optymalnych obszarów walutowych
Wykład 14  Unia monetarna II
Teoria optymalnych obszarów walutowych 4/26
Teoria optymalnych obszarów walutowych
Podstawowe stwierdzenie Teorii Optymalnych Obszarów
Walutowych (Optimum Currency Areas) postuluje, że kraje bądz

regiony mogą uznać za korzystne wprowadzenie do obiegu wspólnej
waluty, jeśli:
î%
charakteryzujÄ… siÄ™ wysokim stopniem integracji gospodarczej
i narażenia na symetryczne szoki gospodarcze
î%
ich cykle gospodarcze sÄ… wysoce zsynchronizowane
î%
dysponują środkami (narzędziami polityki lub rozwiązaniami
instytucjonalnymi), które umożliwiają sprawną i szybką
absorpcję skutków szoków asymetrycznych
Wykład 14  Unia monetarna II
Teoria optymalnych obszarów walutowych 5/26
Teoria optymalnych obszarów walutowych
î%
Twórcą teorii OCA jest Robert Mundell (1961)
î%
optymalnym obszarem dla wprowadzenia systemu
nieodwołalnie stałych kursów lub wspólnej waluty są kraje
o wysokim stopniu wzajemnej integracji gospodarczej
î%
integracja gospodarcza oznacza swobodę przepływów dóbr,
usług, kapitału finansowego i rzeczowego oraz siły roboczej
î%
ustanowienie nieodwołalnie stałych kursów walutowych lub
wspólnej waluty (unii walutowej) pociąga za sobą koszty ale
także przynosi potencjalne korzyści
Wykład 14  Unia monetarna II
Teoria optymalnych obszarów walutowych 6/26
Korzyści z utworzenia obszaru wspólnej waluty
Korzyści z utworzenia obszaru wspólnej waluty
î%
Korzyści z nieodwołalnego przyjęcia stałych kursów
walutowych lub wprowadzenia wspólnej waluty wynikają
z wyeliminowania niepewności oraz kosztów transakcyjnych
związanych z koniecznością posługiwania się różnymi
walutami oraz zmiennością kursów walutowych
î%
Większa przejrzystość cen
î%
Zwiększenie wymiany handlowej (Rose, 2000; Rose, van
Wincoop, 2001)
î%
Korzyści te zależą od zakresu integracji gospodarczej  im
większy stopień integracji, tym większe korzyści z przyjęcia
wspólnej waluty i eliminacji kosztów transakcyjnych i poprawy
efektywności pieniężnej
Wykład 14  Unia monetarna II
Teoria optymalnych obszarów walutowych 7/26
Korzyści z utworzenia obszaru wspólnej waluty
Korzyści z utworzenia obszaru wspólnej waluty
Korzyści
GG
¸
Wykład 14  Unia monetarna II
Teoria optymalnych obszarów walutowych 8/26
Koszty tworzenia obszarów wspólnej waluty
Koszty tworzenia obszarów wspólnej waluty
î%
Koszty wejścia do obszaru unii walutowej wynikają z utraty
możliwości stosowania polityki pieniężnej dla stabilizowania
produkcji i cen oraz utraty możliwości wykorzystywania zmian
kursów walutowych dla utrzymania wewnętrznej stabilności
gospodarczej w przypadku negatywnych szoków zewnętrznych
np. spadku zagregowanego popytu
î%
Brak niezależności polityki monetarnej oznacza również
konieczność przyjęcia wspólnego dla unii poziomu stopy
procentowej, niekoniecznie będącego poziomem równowagi dla
danego kraju
Wykład 14  Unia monetarna II
Teoria optymalnych obszarów walutowych 9/26
Koszty tworzenia obszarów wspólnej waluty
Koszty tworzenia obszarów wspólnej waluty
î%
Jeśli w jednym kraju należącym do unii walutowej wystąpi
pozytywny szok popytowy, będzie odczuwał on narastającą
presję inflacyjną  właściwe byłoby np. zwiększenie stóp
procentowych w celu stabilizacji inflacji
î%
Jeśli jednocześnie w innym kraju unii wystąpi negatywny szok
popytowy, to właściwe z punktu widzenia tego kraju byłoby
obniżenie stopy procentowej i ekspansywna polityka monetarna
î%
W ramach unii tych dwóch sprzecznych celów nie da się
pogodzić
î%
Inne mechanizmy przywracania równowagi: elastyczność płac,
mobilność czynników produkcji, dostosowania kursu
walutowego (to ostatnie nie jest możliwe w unii walutowej)
Wykład 14  Unia monetarna II
Teoria optymalnych obszarów walutowych 10/26
Koszty tworzenia obszarów wspólnej waluty
Koszty tworzenia obszarów wspólnej waluty
î%
Koszty funkcjonowania w obszarze unii walutowej silnie zależą
od stopnia narażenia krajów członkowskich na ryzyko
występowania tzw. szoków asymetrycznych, np. specyficznych
dla danego sektora gospodarki przy dużym zróżnicowaniu
struktur gospodarek
î%
Czy większa integracja redukuje ryzyko wystąpienia szoków
asymetrycznych?
î%  integracja zwiÄ™ksza mobilność czynników produkcji
Tak
powodując szybsze dostosowanie do szoków; większa
integracja powoduje, że przy usztywnieniu kursu w warunkach
recesji nie dochodzi do deprecjacji, która powoduje wzrost cen
towarów importowanych i spadek realnych dochodów
î%  wiÄ™ksza integracja powoduje wiÄ™kszÄ… dywergencjÄ™
Nie
struktur gospodarek  większa specjalizacja, a to zwiększa
ryzyko szoków asymetrycznych
Wykład 14  Unia monetarna II
Teoria optymalnych obszarów walutowych 11/26
Koszty tworzenia obszarów wspólnej waluty
Koszty tworzenia obszarów wspólnej waluty
Koszty
LL
¸
Wykład 14  Unia monetarna II
Teoria optymalnych obszarów walutowych 11/26
Koszty tworzenia obszarów wspólnej waluty
Koszty tworzenia obszarów wspólnej waluty
Koszty
LL
¸
Wykład 14  Unia monetarna II
Teoria optymalnych obszarów walutowych 12/26
Koszty tworzenia obszarów wspólnej waluty
Koszty i korzyści tworzenia obszarów wspólnej waluty
î%
Przecięcie się linii GG i LL pokazuje pewien stopień integracji
między krajami mającymi zamiar utworzyć unię walutową,
powyżej którego racjonalne jest jej utworzenie  korzyści
przeważają nad kosztami
î%
Jeśli stopień integracji gospodarczej nie jest dostatecznie
wysoki, kraje tworzące unię walutową narażają się na ryzyko
pogłębienia dywergencji gospodarczej
î%
Wzrost wielkości i częstotliwości zmian popytu na eksport
danego kraju powoduje przesunięcie linii LL w górę
î%
Powoduje to, że stopień integracji, powyżej którego kraje
powinny utworzyć unię walutową rośnie
î%
Wyjaśnia to dlaczego po kryzysie naftowym z 1973 r.
zainteresowanie krajów odtworzeniem systemu z Bretton
Woods wyraz
nie spadło
Wykład 14  Unia monetarna II
Teoria optymalnych obszarów walutowych 13/26
Koszty tworzenia obszarów wspólnej waluty
Koszty i korzyści tworzenia obszarów wspólnej waluty
Koszty
Korzyści
GG
Straty większe Korzyści większe
niż korzyści niż straty
LL
¸1 ¸
Wykład 14  Unia monetarna II
Teoria optymalnych obszarów walutowych 13/26
Koszty tworzenia obszarów wspólnej waluty
Koszty i korzyści tworzenia obszarów wspólnej waluty
Koszty
Korzyści
GG
LL2
LL
¸1 ¸2 ¸
Wykład 14  Unia monetarna II
Teoria optymalnych obszarów walutowych 14/26
Czy strefa euro jest optymalnym obszarem walutowym?
Czy strefa euro jest optymalnym obszarem walutowym?
Bayoumi T., Eichengreen B. Ever closer to heaven? An
optimum-currency-area index for European countries (1997)
European Economic Review, 41(3-5): 761-770.
î% Index OCA wzglÄ™dem Niemiec:
Wykład 14  Unia monetarna II
Teoria optymalnych obszarów walutowych 15/26
Czy strefa euro jest optymalnym obszarem walutowym?
Czy strefa euro jest optymalnym obszarem walutowym?
î% WpÅ‚yw stopy procentowej na PKB i ceny:
Wykład 14  Unia monetarna II
Teoria optymalnych obszarów walutowych 16/26
Czy strefa euro jest optymalnym obszarem walutowym?
Czy strefa euro jest optymalnym obszarem walutowym?
î% Różnice dÅ‚ugoterminowych stóp procentowych (10 letnie
obligacje skarbowe):
14
12
10
8
6
4
2
2001m1 2002m1 2003m1 2004m1 2005m1 2006m1 2007m1 2008m1 2009m1 2010m1 2011m1
GER FRA ITA IRE GRE SPA POR
Wykład 14  Unia monetarna II
Teoria optymalnych obszarów walutowych 17/26
Czy strefa euro jest optymalnym obszarem walutowym?
Czy strefa euro jest optymalnym obszarem walutowym?
î% Różnice stóp inflacji w EMU:
6
4
2
0
-2
-4
1997m1 1998m1 1999m1 2000m1 2001m1 2002m1 2003m1 2004m1 2005m1 2006m1 2007m1 2008m1 2009m1 2010m1 2011m1
bel ger ire gre
spa fra ita lux
ned aut por fin
Wykład 14  Unia monetarna II
Teoria optymalnych obszarów walutowych 18/26
Czy strefa euro jest optymalnym obszarem walutowym?
Czy strefa euro jest optymalnym obszarem walutowym?
î% Różnice stóp inflacji w EMU wzglÄ™dem Niemiec:
6
4
2
0
-2
-4
1997m1 1998m1 1999m1 2000m1 2001m1 2002m1 2003m1 2004m1 2005m1 2006m1 2007m1 2008m1 2009m1 2010m1 2011m1
bel_diff ire_diff gre_diff spa_diff
fra_diff ita_diff lux_diff ned_diff
aut_diff por_diff fin_diff
Wykład 14  Unia monetarna II
Teoria optymalnych obszarów walutowych 19/26
Czy strefa euro jest optymalnym obszarem walutowym?
Czy strefa euro jest optymalnym obszarem walutowym?
î% Bilans obrotów bieżących (mld EUR):
200
150
100
50
0
-50
-100
1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011
GER GRE SPA FRA
ITA NED POR UK
Wykład 14  Unia monetarna II
Teoria optymalnych obszarów walutowych 20/26
Czy strefa euro jest optymalnym obszarem walutowym?
Czy strefa euro jest optymalnym obszarem walutowym?
î% Otwartość handlowa:
Wykład 14  Unia monetarna II
Teoria optymalnych obszarów walutowych 21/26
Czy strefa euro jest optymalnym obszarem walutowym?
Czy strefa euro jest optymalnym obszarem walutowym?
î% UdziaÅ‚ importu z krajów UE27 w caÅ‚kowitym imporcie:
Wykład 14  Unia monetarna II
Teoria optymalnych obszarów walutowych 22/26
Czy strefa euro jest optymalnym obszarem walutowym?
Czy strefa euro jest optymalnym obszarem walutowym?
î% Dywersyfikacja struktury handlu wzglÄ™dem Niemiec:
Wykład 14  Unia monetarna II
Teoria optymalnych obszarów walutowych 23/26
Czy strefa euro jest optymalnym obszarem walutowym?
Czy strefa euro jest optymalnym obszarem walutowym?
î% Mobilność pracy (migracje miÄ™dzynarodowe):
Wykład 14  Unia monetarna II
Teoria optymalnych obszarów walutowych 24/26
Czy strefa euro jest optymalnym obszarem walutowym?
Czy strefa euro jest optymalnym obszarem walutowym?
î% Mobilność pracy (migracje wewnÄ™trzne):
Wykład 14  Unia monetarna II
Teoria optymalnych obszarów walutowych 25/26
Czy strefa euro jest optymalnym obszarem walutowym?
Czy strefa euro jest optymalnym obszarem walutowym?
î% Transfery fiskalne
W sytuacji kraju doświadczającego szoku asymetrycznego, transfer
fiskalny może skompensować brak elastyczności w postaci
niemożliwości dostosowania kursu walutowego. Mechanizm
automatycznych transferów na poziomie UE nie istnieje a budżet
UE to nieco ponad 1% PKB jej członków. Obecna sytuacja Grecji
pokazuje, że w sytuacjach nadzwyczajnych możliwe jest
wynegocjowanie szczególnych pakietów pomocowych.
Wykład 14  Unia monetarna II
Teoria optymalnych obszarów walutowych 26/26
Czy strefa euro jest optymalnym obszarem walutowym?
Czy strefa euro jest optymalnym obszarem walutowym?
î%
Unia monetarna jest czymś więcej niż przedsięwzięciem
ekonomicznym
î%
Kryteria teorii optymalnych obszarów walutowych sugerują, że
EMU nie jest doskonałym przykładem optymalnego obszaru
walutowego
î%
Funkcjonowanie EMU pociÄ…ga za sobÄ… koszty:
î%
ciężar dostosowań po stronie rynków pracy
î%
napięcia o charakterze politycznym w przypadku głębszych
szoków asymetrycznych
î%
Czy strefa Euro przetrwa w dotychczasowym kształcie???