Laboratorium Kompetencji Społecznych
podnoszenie kwalifikacji
nauczycieli i trenerów. La.Pe.Co
www.lapeco.eu
red. Izabela Kołodziejczyk-Olczak
CHCESZ LEPIEJ NAUCZAĆ?
DOSKONALENIE KWALIFIKACJI NAUCZYCIELI I TRENERÓW
A
ódz
2011
Publikacja ta opracowana została w ramach międzynarodowego projektu
 LaPeCo  Laboratorium Kompetencji Społecznych  podnoszenie kwalifikacji nauczycieli
i trenerów projekt partnerski (Leonardo da Vinci Partnership 2009) realizowanego
w ramach programu Uczenie Się przez Całe Życie.
Autorzy
Polska: SPOA
ECZNA WYŻSZA SZKOA
A PRZEDSI
BIORCZOÅšCI I ZARZ
DZANIA
www.swspiz.pl
Eugeniusz Brzuska, Michał Chmielecki, Renata Figlewicz, Marta Kędzia,
Izabela Kołodziejczyk-Olczak, Marta A
uczak, Patrycja A
uczak, Magdalena A
użniak-
Piecha, Maria Tatarska.
oraz gościnnie Pilar Matas z Hiszpanii.
Redakcja naukowa: Izabela Kołodziejczyk-Olczak
Redakcja techniczna: Bartłomiej Kącicki, Magdalena Kącicka
Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania
Copyright © 2011  LaPeCo  Laboratorium Kompetencji SpoÅ‚ecznych.
Podnoszenie kwalifikacji nauczycieli i trenerów projekt partnerski
(Leonardo da Vinci Partnership 2009)  numer projektu 2009-1-PL1-LEO04-05152 1
Wszystkie prawa zastrzeżone. Przedruk i rozpowszechnianie materiału z niniejszej publikacji jest dozwolony
wyłącznie na zasadach niekomercyjnych, pod warunkiem podania z
ródła.
Ten projekt został zrealizowany przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej (Program LLP  Leonardo da Vinci).
Projekt i publikacja odzwierciedlają jedynie stanowisko ich autora i Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności
za umieszczoną w nich zawartość merytoryczną.
SPIS TREÅšCI
OPIS PROJEKTU  Marta Kędzia ............................................................................................................ 2
ZBIÓR ĆWICZEC
.................................................................................................................................. 3
KWADRATY W CZ
ÅšCIACH ................................................................................................................ 4
ASERTYWNOŚĆ................................................................................................................................ 6
BUDOWA WIEÅ» ................................................................................................................................ 7
KOMUNIKACJA................................................................................................................................. 8
ROZWI
ZYWANIE KONFLIKTÓW ........................................................................................................ 9
LUWR / LE LOUVRE .........................................................................................................................10
ĆWICZENIE Z ZAKRESU KOMUNIKACJI MI
DZYKULTUROWEJ...............................................................11
PRACA Z GRUP
Z WYKORZYSTANIEM METODYKI PSYCHOLOGICZNEGO TRENINGU GRUPOWEGO ...........12
MOTYWOWANIE DO ZMIANY ............................................................................................................13
ZARZ
DZANIE CZASEM ...................................................................................................................14
WSPÓA
PRACA I WSPÓA
DZIAA
ANIE ....................................................................................................15
BAJKA  BUDOWANIE WIRTUALNEGO ZESPOA
U, WSPÓA
DZIAA
ANIE, WSPÓA
PRACA................................16
KWADRATY  KOMUNIKACJA WERBALNA JEDNOKIERUNKOWA I DWUKIERUNKOWA...............................18
OBRAZ  KOMUNIKACJA NIEWERBALNA ...........................................................................................19
INSTRUKCJA  SZTUCZKA Z KOMUNIKACJI .......................................................................................20
MAPA ÅšWIATA ................................................................................................................................21
SA
OC
.............................................................................................................................................22
CZERWONA PIA
KA, ŻÓA
TA PIA
KA ......................................................................................................24
CO JEST LEPSZE I DLACZEGO? .........................................................................................................25
WSKAy
NIK MGLISTOÅšCI GUNNINGA .................................................................................................26
OBSERWATOR ................................................................................................................................27
Laboratory of Personal Competences  www.lapeco.eu
OPIS PROJEKTU
 Marta Kędzia
Niniejsza publikacja jest efektem intensywnych prac
ekspertów biorących udział w dwuletnim projekcie LaPeCo 
Laboratorium Kompetencji Społecznych  podnoszenie
kwalifikacji nauczycieli i trenerów1 realizowanym w ramach
programu Uczenie się przez całe życie  Partnerstwo
Leonardo da Vinci przez instytucje z Hiszpanii, Belgii i Polski
w latach 2009-2011.
Aby przedstawić główne założenia projektu, postaramy się
odpowiedzieć na trzy podstawowe pytania: dlaczego ten
projekt powstał, jakie były cele partnerów i jakie są
oczekiwane rezultaty LA.PE.CO.?
Przyczyna
Badania pokazują, że uczącym się dorosłym brak kompetencji personalnych niezbędnych
do efektywnej pracy zawodowej, takich jak komunikacja interpersonalna, radzenie sobie
ze stresem, autoprezentacja itp.
Powodem może być fakt, że nie rozwijają oni tych ważnych umiejętności intensywnie
2
w procesie uczenia się, ponieważ ich nauczyciele koncentrują się bardziej na samej treści
kursu niż na zachęcaniu uczniów do rozwijania umiejętności personalnych.
W środowisku korporacyjnym zachodzą zmiany związane z globalizacją,
umiędzynarodowieniem, pracą w środowisku zróżnicowanym kulturowo, wdrażaniem
nowych technologii na wielkÄ… skalÄ™.
Zmiany w przedsiębiorstwach wiążą się ze spłaszczeniem struktury organizacji,
powstawaniem przywództwa transformacyjnego, silnym ukierunkowaniem na klienta,
stosowaniem elastycznych technik, naciskiem na pracę w grupie, podejściem
procesowym, rosnÄ…cym znaczeniem zarzÄ…dzania wiedzÄ…. W takich warunkach pracownicy
narażeni są na nasilający się stres wynikający z braku równowagi między pracą a życiem
prywatnym, konieczności budowania kariery, zdobywania wiedzy, niepewności
zatrudnienia.
Rozwój kompetencji personalnych pozwoli im bardziej efektywnie funkcjonować w tym
złożonym i niespokojnym środowisku.
Cel
Celem projektu jest wymiana metod i technik szkoleniowych służących nauczaniu
 umiejętności personalnych pomiędzy partnerami projektu, a także zbudowanie
długoterminowej współpracy między instytucjami zajmującymi się nauczaniem dorosłych
w Europie.
Beneficjenci bezpośredni: trenerzy i nauczyciele osób dorosłych.
1
LA.PE.CO  Laboratory of Personal Competences  Improving qualifications of
teachers and trainers
Laboratory of Personal Competences  www.lapeco.eu
Beneficjenci pośredni: uczący się dorośli pragnący rozwijać swoje umiejętności
personalne.
Rezultaty
Oto najważniejsze rezultaty projektu:
-ð raport oraz publikacja odnoszÄ…ce siÄ™ do nauczania umiejÄ™tnoÅ›ci spoÅ‚ecznych
w krajach partnerskich,
-ð strona internetowa projektu www.lapeco.eu stanowiÄ…ca forum prezentacji i wymiany
materiałów zebranych w ramach projektu,
-ð zbiór ćwiczeÅ„ uÅ‚atwiajÄ…cych rozwój umiejÄ™tnoÅ›ci spoÅ‚ecznych,
-ð europejska bibliografia dotyczÄ…ca rozwoju umiejÄ™tnoÅ›ci personalnych,
-ð warsztaty prowadzone w każdym z paÅ„stw czÅ‚onkowskich, z udziaÅ‚em trenerów
i nauczycieli osób dorosłych,
-ð utworzenie europejskiego zespoÅ‚u ekspertów zajmujÄ…cych siÄ™ kompetencjami
miękkimi.
Projekt umożliwia doskonalenie kwalifikacji zawodowych nauczycieli i trenerów osób
dorosłych, do których jest adresowany.
Wyjątkową cechą projektu jest nacisk, jaki położono w nim na rozwijanie kompetencji
własnych, w ścisłym powiązaniu z podejściem biznesowym.
3
Marta Kędzia
Koordynator projektu
ZBIÓR ĆWICZEC

Intencją autorów opracowujących koncepcję projektu było stworzenie zbioru ćwiczeń,
gotowych szablonów, przydatnych podczas pracy w dorosłymi uczestnikami kursów,
studentami lub stażystami. Utworzono wzorzec opisu ćwiczeń, który został następnie
uzupełniony przez trenerów i nauczycieli z Polski, Belgii i Hiszpanii.
Poniżej znajduje się przegląd ćwiczeń.
Laboratory of Personal Competences  www.lapeco.eu
 LaPeCo  Laboratorium Kompetencji Społecznych.
Podnoszenie kwalifikacji nauczycieli i trenerów
TYTUA
KWADRATY W CZ
ÅšCIACH
Pilar Matas (Hiszpania)
AUTOR
http://www.wfh.org/3/docs/Publications/Hemo_Org_Resources/HOD4_Group_Dynamics_SP.pdf
y
RÓDA
O
http://www.GERZA.com/dinamicas/categorias/todas/todas_dina/images/cuadros_rotos.GIF
·ð Zrozumienie, że praca zespoÅ‚owa stanowi skuteczny sposób rozwiÄ…zywania
problemów.
·ð UÅ›wiadomienie, że upór w pracy zespoÅ‚owej stanowi przeszkodÄ™.
CELE
·ð Nauczenie siÄ™, że głównym powodem by pracować zespoÅ‚owo, jest
osiągnięcie wspólnego celu a nie uzyskanie osobistych korzyści czy
indywidualnego sukcesu.
Organizujemy podgrupy, każda po 6 osób, i sadzamy je przy stołach.
Grupa wybiera 1 osobę jako obserwatora gry, który będzie obserwował i notował
wszystko co siÄ™ wydarzy.
Następnie każdej podgrupie wręczamy zestawy pociętych kwadratów, po 1 kopercie
dla każdego uczestnika. Mówimy im, że nikt nie może otworzyć koperty zanim
padnie polecenie zrobienia tego. Wszyscy muszą zacząć w tym samym czasie.
 Celem ćwiczenia jest ułożenie przez was wszystkich możliwych, identycznych
kwadratów. W tym celu otrzymujecie kopertę z częściami. Niemniej nie będziecie
w stanie złożyć kwadratu z elementów znajdujących się w waszej kopercie;
4
potrzebne wam będą również elementy od waszych kolegów. Aby wykonać zadanie,
będziecie musieli oddać niepotrzebne części i poprosić o inne. Elementy można
przekazywać w kierunku odwrotnym do ruchu wskazówek zegara. Należy
przestrzegać pewnych reguł:
1. Nie wolno wam się porozumiewać z kolegami ani werbalnie, ani
niewerbalnie.
2. Nie wolno wam prosić partnera o potrzebne części, ani wskazywać ich
w jakikolwiek sposób.
3. Wszystkie części należy wręczać w kierunku przeciwnym do ruchu
OPIS
wskazówek zegara.
4. Części muszą być przekazywane pojedynczo i nie wolno wam sygnalizować
w żaden sposób, że czekacie zbyt długo bądz
, że zabrakło wam elementów.
5. Ćwiczenie jest skończone, gdy wszyscy macie już całe kwadraty o takich
samych wymiarach.
Przed rozpoczęciem gry, mówimy uczestnikom, że to ćwiczenie polega na rywalizacji
i że zespół, który skończy pierwszy musi głośno powiedzieć  zrobione . Następnie
wszyscy muszą się wstrzymać swoją pracę. Po wyjaśnieniu i wytłumaczeniu
wątpliwości można zacząć ćwiczenie
Po skończeniu ćwiczenia obserwatorzy muszą powiedzieć pozostałym co widzieli.
Ewentualne zagadnienia do poruszenia:
·ð Kto chciaÅ‚ oddać kawaÅ‚ki ukÅ‚adanki?
·ð Czy ktoÅ› rozebraÅ‚ swój kwadrat widzÄ…c, że inni nie byli w stanie skoÅ„czyć
swojego?
·ð Czy ktoÅ› miaÅ‚ problemy ze swoimi częściami, ale nie chciaÅ‚ siÄ™ poddać?
·ð Kiedy grupa rozpoczęła współpracÄ™?
·ð Czy byÅ‚ ktoÅ›, kto nie przestrzegaÅ‚ reguÅ‚?
Laboratory of Personal Competences  www.lapeco.eu
30 minut: 15 minut na wykonanie kwadratów i kolejne 15 minut na końcową
CZAS TRWANIA
dyskusjÄ™.
·ð Kompetencja organizowania i zarzÄ…dzania, jako ustalenie stosownych
wytycznych, przestrzeganych przez wszystkich członków zespołu,
wyznaczenie czasu na opracowanie zadania i znaczenie przestrzegania
w pracy identycznych reguł i kryteriów.
ROZWIJANE
KOMPETENCJE
·ð UmiejÄ™tnoÅ›ci rozwiÄ…zywania problemów. Jak wykazano wczeÅ›niej, przed
nauczycielami stoi kilka wyzwań, jak podejmowanie decyzji, często
antagonistycznych, dlatego potrzebne im są umiejętności podejmowania
decyzji i rozwiązywania problemów.
Ćwiczenie to opiera się na metodzie podziału pracy, której podstawą jest
współpraca, interakcja, ustalenie reguł i wzajemny szacunek. Chcemy również by
FORMA
była ona dynamiczna i elastyczna, by umożliwić każdemu uczestnikowi
(METODOLOGIA)
przystosowanie siÄ™.
5 zestawów kwadratów pociętych na części, po jednym zestawie dla każdego z 5
uczestników. Każdy zestaw składa się z elementów o różnych kształtach, które
z chwilą ich właściwego ułożenia, utworzą kwadrat. W celu przygotowania zestawu
należy wyciąć 5 identycznych kwadratów o wym. 7,5 x 7,5 cm.
5
NIEZB
DNE
MATERIAA
Y
http://www.gerza.com/dinamicas/categorias/todas/todas_dina/images/cuadros_rotos.GIF
5 stołów, wystarczająco dużych, by móc na nich wygodnie pracować i ustawionych
w takich odległościach od siebie, aby każda grupa mogła zakończyć zadanie nie
widząc, co robią inne zespoły.
Tego rodzaju ćwiczenia mają na celu nauczenie się koordynacji, zarządzania
i planowania, jak i umiejętności pracy zespołowej.
Musimy pamiętać, że obecnie, nawet jeżeli praca jest wykonywana przez zespół
ludzi, to nauczyciel i tak musi zaplanować takie zajęcia, a to oznacza zarządzanie
PODSUMOWANIE,
czasem i treścią. Mimo to dokładne przewidzenie tego co się zdarzy jest niemożliwe,
KOMENTARZE
więc nauczyciel musi nauczyć się identyfikować każdy nieprzewidziany problem.
Ćwiczenie to jest również przydatne do trenowania uczenia się skoordynowanej
pracy z innymi, bez nakładania się czynności czy dublowania działań.
Laboratory of Personal Competences  www.lapeco.eu
 LaPeCo  Laboratorium Kompetencji Społecznych.
Podnoszenie kwalifikacji nauczycieli i trenerów
TYTUA
ASERTYWNOŚĆ
AUTOR Maria Tatarska
Opracowanie własne
y
RÓDA
O
·ð Identyfikacja i obrona wÅ‚asnego terytorium
CELE
·ð UÅ›wiadomienie wÅ‚asnych potrzeb i asertywne zaspokajanie ich
1. Doprecyzowanie ostateczne zakresu tematycznego szkolenia i zawarcie
kontraktu.
2. Mapa asertywności  wypełniają uczestnicy.
3. Omówienie wyników i określenie obszarów do dalszej pracy.
4. Asertywność  zachowania asertywne (mini wykład).
5. Przypisywanie sobie praw.
6. Terytorium psychologiczne.
7. Monolog wewnętrzny.
8. Zdania proasertywne.
9. Asertywna odmowa, i asertywne przyjmowanie.
10. Omówienie modelu asertywności: zachowania uległe, agresywne
i asertywne (mini wykład).
11. Ćwiczenie w parach: odgrywanie scenki i ćwiczenie w/w zachowań.
OPIS
Omówienie ćwiczenia.
12. Dlaczego ludzie zachowujÄ… siÄ™ agresywnie, ulegle i asertywnie (zyski
i straty z tych zachowań).
13. Ochrona swoich praw i praw w sytuacjach społecznych (mini wykład
6
i ćwiczenia).
14. Przyjmowanie i reagowanie na oceny  krytyka i pochwała (mini wykład
i ćwiczenie).
15. Wyrażanie gniewu (agresywnie ,pasywnie i asertywnie) scenariusz
stopniowania reakcji; ćwiczenie.
16. Asertywność w kontakcie z samym sobą. Dlaczego trudno być dla siebie
asertywnym?
Zakończenie warsztatu, zebranie od uczestników informacji zwrotnych o przebiegu
i jakości szkolenia.
Od 8 do 20 godzin;
można ten warsztat przeprowadzić w mniejszej liczbie godzin, ale wówczas trzeba
CZAS TRWANIA
pominąć niektóre zagadnienia, zależy, kto i do czego korzystałby z tych
kompetencji.
ROZWIJANE
Zachowania asertywne w kontaktach społecznych.
KOMPETENCJE
FORMA
Warsztat z elementami mikro wykładu interaktywnego.
(METODOLOGIA)
NIEZB
DNE
Kartki, długopisy, flip-chart, rzutnik z laptopem.
MATERIAA
Y
Może być poprzedzony warsztatem z komunikacji.
PODSUMOWANIE,
KOMENTARZE
Żadnych przeciwwskazań, ani trudności nie dających się oswoić nie przewiduję.
Laboratory of Personal Competences  www.lapeco.eu
 LaPeCo  Laboratorium Kompetencji Społecznych.
Podnoszenie kwalifikacji nauczycieli i trenerów
TYTUA
BUDOWA WIEÅ»
Izabela Kołodziejczyk-Olczak
AUTOR
Opracowanie własne
y
RÓDA
O
·ð Pobudzenie uczestników do dziaÅ‚ania.
CELE ·ð Autodiagnoza roli zespoÅ‚owej.
·ð Rozwijanie kreatywnoÅ›ci.
1. Dzielimy uczestników na mniejsze grupy  np. odliczając do 5 na 5
zespołów.
2. Każdy zespół otrzymuje jednakową porcję materiałów; po 12 kartek białego
papieru (A4), taśmę klejącą, nożyczki.
3. Polecenie brzmi: Zbudujcie w zespołach wieżę, która jest najwyższa,
OPIS
najpiękniejsza, najbardziej przestrzenna, najdelikatniejsza, najlżejsza,
najbardziej kolorowa (można wybrać 2-3 kryteria).
4. Zespoły pracują, następuje porównanie prac
5. Zespoły wypowiadają się.
6. Podsumowanie ćwiczenia.
Około 1-1,5 godziny
CZAS TRWANIA
7
ROZWIJANE
Współpraca, kreatywność, komunikacja, przywództwo.
KOMPETENCJE
FORMA
Warsztat interaktywny
(METODOLOGIA)
Pół ryzy białego papieru (A4), kilka opakowań taśmy klejącej, kilka par nożyczek,
NIEZB
DNE
kredki, mazaki, farby, pędzle.
MATERIAA
Y
Ćwiczenie wartościowe jako wprowadzające do warsztatu, przerywnik w trakcie
trudnych zajęć albo element warsztatu kreatywności, budowania zespołu,
PODSUMOWANIE,
motywowania.
KOMENTARZE
Raczej nie występują trudności.
Laboratory of Personal Competences  www.lapeco.eu
 LaPeCo  Laboratorium Kompetencji Społecznych.
Podnoszenie kwalifikacji nauczycieli i trenerów
TYTUA
KOMUNIKACJA
Maria Tatarska
AUTOR
Opracowanie własne
y
RÓDA
O
·ð Zapoznanie z elementami skÅ‚adowymi komunikacji.
CELE ·ð RozwiniÄ™cie umiejÄ™tnoÅ›ci konstruktywnej komunikacji.
·ð Identyfikacja swoich zasobów w komunikacji interpersonalnej.
1. Wstęp, weryfikacja oczekiwań uczestników dotycząca warsztatu i ustalenie
norm grupowych.
2. Ćwiczenia w aktywnym słuchaniu.
3. Nibylandia  gra.
4. Rodzaje i zasady komunikacji, co jest niezbędne do skutecznego
porozumiewania się itd., burza mózgów, ćwiczenia w podgrupach.
5. Struktura  Portret  w omówieniu ćwiczenia warto wskazać jak
w codziennej komunikacji przekazywane informacje ulegajÄ…
zniekształceniu.
OPIS
6. Co służy a co przeszkadza komunikacji?
7. Lustro  w omówieniu ćwiczenia, o odzwierciedlaniu, empatii
i komunikatach niewerbalnych.
8
8. Parafraza  czym jest i jak się nią posługiwać.
9. Rozmowy z obserwatorem  ćwiczenie Celem jest wychwytywanie
wszystkich elementów służących rozmowie, komunikatów niewerbalnych,
parafraz itd. oraz tego co nie służyło podtrzymywaniu konwersacji.
10. Własne mocne i słabe strony w komunikacji.
11. Podsumowanie warsztatu.
Od 8 do 20 godzin;
można ten warsztat przeprowadzić w mniejszej liczbie godzin ale wówczas trzeba
CZAS TRWANIA
pominąć niektóre zagadnienia, to wszystko zależy, kto i do czego korzystałby z tych
kompetencji.
ROZWIJANE
Wiedza i umiejętności w zakresie satysfakcjonującej interakcji z otoczeniem.
KOMPETENCJE
FORMA
Warsztat z elementami mikro wykładu interaktywnego.
(METODOLOGIA)
NIEZB
DNE
Kartki, długopisy, flip-chart, rzutnik z laptopem.
MATERIAA
Y
Samo w sobie może być pierwszym warsztatem w cyklu szkolenia.
PODSUMOWANIE,
KOMENTARZE
Żadnych przeciwwskazań, ani trudności nie dających się oswoić nie przewiduję.
Laboratory of Personal Competences  www.lapeco.eu
 LaPeCo  Laboratorium Kompetencji Społecznych.
Podnoszenie kwalifikacji nauczycieli i trenerów
TYTUA
ROZWI
ZYWANIE KONFLIKTÓW
Maria tatarska
AUTOR
Opracowanie własne
y
RÓDA
O
·ð PogÅ‚Ä™bienie wiedzy z zakresu powstawania konfliktów, ich faz i dynamiki.
CELE
·ð Udoskonalenie umiejÄ™tność rozpoznawania oraz konstruktywnego
rozwiązywania konfliktów przy zastosowaniu wybranych technik
negocjacyjnych.
1. Wprowadzenie i weryfikacja oczekiwań.
2. Konflikty  czym sÄ… i dlaczego powstajÄ….
3. Jakie działania podejmują ludzie w sytuacji konfliktu  unikanie,
rezygnacja,, szukanie wsparcia, arbitraż trzeciej strony, konfrontacja,
konflikt jako problem.
4. Co decyduje o działaniach, jakie podejmowane są w sytuacji konfliktu 
cykl konfliktu  postawy  spostrzeganie sytuacji, reakcje, konsekwencje.
5. Jakie są funkcje konfliktu  DEKALOG: docenić konflikt.
6. Rodzaje konfliktów  relacji, danych, interesów, strukturalny, wartości.
OPIS
7. Dylemat więz
nia.
8. Ćwiczenie negocjacyjne  w podgrupach.
9
9. Rodzaje negocjacji  ćwiczenie   rozbitkowie na pustyni .
10. Co przeszkadza a co pomaga w negocjacjach, Zasady i etapy negocjacji.
11. Budowa fabryki, Negocjacje z Mediatorem.
12. Postawy asertywne i komunikacja w negocjacjach.
13. Zakończenie, podsumowanie przez uczestników i prowadzącego.
Od 10 do 20 godzin;
można ten warsztat przeprowadzić w mniejszej liczbie godzin ale wówczas trzeba
CZAS TRWANIA
pominąć niektóre zagadnienia, to wszystko zależy, kto i do czego korzystałby z tych
kompetencji.
ROZWIJANE
Negocjacyjne, mediacyjne.
KOMPETENCJE
FORMA
Warsztat z elementami mikro wykładu interaktywnego.
(METODOLOGIA)
NIEZB
DNE
Kartki, długopisy, flip-chart, rzutnik z laptopem
MATERIAA
Y
Najlepiej, gdyby uczestnicy mieli kompetencje w zakresie komunikacji i zachować
PODSUMOWANIE,
asertywnych.
KOMENTARZE
Żadnych przeciwwskazań ani trudności nie dających się oswoić nie przewiduję.
Laboratory of Personal Competences  www.lapeco.eu
 LaPeCo  Laboratorium Kompetencji Społecznych.
Podnoszenie kwalifikacji nauczycieli i trenerów
TYTUA
LUWR / LE LOUVRE
Magdalena A
użniak-Piecha
AUTOR
Opracowanie własne
y
RÓDA
O
·ð NawiÄ…zać kontakt.
·ð RozÅ‚adować atmosferÄ™.
CELE
·ð Pobudzić kreatywność.
·ð NawiÄ…zać dyskusjÄ™ o sposobach i zasadach interpretacji cudzych myÅ›li lub
o podobieństwach i różnicach między określonymi grupami.
Podział uczestników na dwie grupy  maksymalnie. 5 osób w grupie. Jeśli
uczestników spotkania jest więcej niż 10, dzielimy ich na 4, 6 lub więcej grup. Liczba
grup musi być parzysta.
Zespoły pracują przy muzyce  najlepiej klasycznej. W ciągu 5 minut mają za zadanie
wspólnie ulepić z plasteliny/narysować/namalować ilustrację do utworu, który słyszą.
OPIS
Następnie zespoły zamieniają się miejscami i przez kolejne 10 minut oglądają dzieło
drugiej z grup  tworząc interpretacje owego dzieła  odpowiadając na pytanie:
 Co autorzy mieli namyśli? W części  interpretacyjnej zadaniem zespołów może
być sama interpretacja lub interpretacja i zrecenzowanie dzieła partnerów.
Członkowie zespołów prezentują sobie wzajemnie sposób, w jaki odczytali dzieło
partnerów (10 minut na dyskusję).
10
CZAS TRWANIA 5 min+10 min+ 10 min + podsumowanie
Jest to ćwiczenie-lodołamacz, służy nawiązywaniu pierwszych kontaktów.
W grupach, które już się znają służy rozluz
nieniu atmosfery. Jednakże połączone
z blokiem ćwiczeń dotyczących przekazywania informacji i interpretowania cudzych
myśli i przekonań służy do nawiązania dyskusji o sposobach interpretowania
cudzych myśli i sposobu widzenia świata.
ROZWIJANE
KOMPETENCJE
Ćwiczenie to świetnie sprawdza się w grupach zróżnicowanych kulturowo  można
wtedy porównać sposoby interpretacji świata w oczach różnych grup.
Ćwiczenie bywa również wykorzystywane jako pretekst do dyskusji o różnicach
i podobieństwach damsko  męskich.
FORMA
Praca grupowa, warsztatowa.
(METODOLOGIA)
NIEZB
DNE
Odtwarzacz muzyki + płyta z muzyką możliwą do ilustrowania (nie skoczne przeboje
MATERIAA
Y
pop, raczej muzyka klasyczna), plastelina, kredki lub pisaki, duże arkusze papieru.
Może ono stanowić lodołamacz lub  generator dobrej, kreatywnej atmosfery 
wtedy można je wykorzystać w początkowej części warsztatu. Może też służyć jako
podsumowanie umiejętności nawiązywania kontaktu i rozmowy, przekazywania
informacji zwrotnej  końcowa część warsztatu. Służy do nawiązania dyskusji
o sposobach interpretowania cudzych myśli i sposobu widzenia świata.
Ćwiczenie to jest dość angażujące i raczej nie powoduje oporu, ponieważ zadaniem
PODSUMOWANIE,
uczestników jest grupowe oddawanie się swobodnej twórczości, co na ogół jest
KOMENTARZE
łatwiejsze, niż występowanie samodzielne.
Ćwiczenie to świetnie sprawdza się w grupach zróżnicowanych kulturowo  można
wtedy porównać sposoby interpretacji świata w oczach różnych grup.
Ćwiczenie bywa również wykorzystywane jako pretekst do dyskusji o różnicach
i podobieństwach damsko męskich.
Laboratory of Personal Competences  www.lapeco.eu
 LaPeCo  Laboratorium Kompetencji Społecznych.
Podnoszenie kwalifikacji nauczycieli i trenerów
TYTUA
ĆWICZENIE Z ZAKRESU KOMUNIKACJI MI
DZYKULTUROWEJ
Eugeniusz Brzuska
AUTOR
Opracowanie własne
y
RÓDA
O
Doświadczenie różnorodności.
CELE
Każdy z uczestników losuje karteczkę, na której wyszczególniono narodowość
i opisano typowe zasady zachowania się i obyczajów danej narodowości. Wylosowani
wchodzą w rolę wylosowanej narodowości. Następnie losuje się jedną osobę, która
wchodzi w role  obcego . Grupa musi zdecydować, w jaki sposób wprowadzić
OPIS
 obcego w jakieś obowiązki, na przykład sprzedawcy. Osoba wyznaczona do
wprowadzenia  obcego w obowiązki stara się porozumieć z nim i przekazać mu
wiedzę. Na końcu omawia się wrażenia.
Nie dłużej niż 40 minut.
CZAS TRWANIA
ROZWIJANE
Umiejętność komunikowania się w sposób asertywny.
KOMPETENCJE
FORMA
Warsztat lub ćwiczenia.
(METODOLOGIA)
NIEZB
DNE
Kartki papieru oraz coÅ› do pisania.
MATERIAA
Y
PODSUMOWANIE,

KOMENTARZE
11
Laboratory of Personal Competences  www.lapeco.eu
 LaPeCo  Laboratorium Kompetencji Społecznych.
Podnoszenie kwalifikacji nauczycieli i trenerów
PRACA Z GRUP
Z WYKORZYSTANIEM METODYKI
TYTUA

PSYCHOLOGICZNEGO TRENINGU GRUPOWEGO
Maria Tatarska
AUTOR
Opracowanie własne
y
RÓDA
O
·ð UmiejÄ™tnoÅ›ci przygotowania koncepcji (scenariusza) i przeprowadzenia
warsztatu umiejętności psychospołecznych
·ð Rozumienie i kontrolowanie procesu grupowego.
·ð Rozumienie i kontrolowanie intensywnoÅ›ci uruchamianych emocji
i problemów osobistych.
CELE
·ð UmiejÄ™tność dokonania diagnozy potrzeb i przewidywanych
efektów społecznych dla środowisk na rzecz których prowadzony jest
warsztat.
·ð UmiejÄ™tność konstruktywnego rozwiÄ…zywania kryzysów indywidualnych
i grupowych ujawniajÄ…cych siÄ™ w trakcie procesu grupowego.
·ð Czym jest grupa, rodzaje grup a style prowadzenia grup, rodzaje grup
a proces grupowy, kryteria podziału grup.
·ð Proces grupowy, role, fazy rozwoju.
·ð Opór i konflikt w grupie  sygnaÅ‚y wskazujÄ…ce na pojawienie siÄ™ oporu,
12
OPIS
sposoby rozwiązywania konfliktów grupowych.
·ð PrzykÅ‚adowe trudne sytuacje w grupie: OPÓR , jak go rozumieć, jak
rozpoznać zachowania oporujące.
·ð Przygotowanie koncepcji i przeprowadzenie warsztatu.
Od 50 do 60 godzin;
można ten warsztat przeprowadzić w mniejszej liczbie godzin ale wówczas trzeba
CZAS TRWANIA
pominąć niektóre zagadnienia, to wszystko zależy, kto i do czego korzystałby z tych
kompetencji.
ROZWIJANE
Wykorzystanie metod aktywnych w uczeniu umiejętności życiowych.
KOMPETENCJE
FORMA
Warsztat z elementami mikro wykładu interaktywnego.
(METODOLOGIA)
NIEZB
DNE
Kartki, długopisy, flip-chart, rzutnik z laptopem.
MATERIAA
Y
Lepiej jeśli poprzedzony będzie warsztatem z komunikacji z elementami integracji.
PODSUMOWANIE,
W warsztacie powinny uczestniczyć tylko osoby już pracujące z grupami
KOMENTARZE
z wykorzystaniem metod aktywnych.
Laboratory of Personal Competences  www.lapeco.eu
 LaPeCo  Laboratorium Kompetencji Społecznych.
Podnoszenie kwalifikacji nauczycieli i trenerów
TYTUA
MOTYWOWANIE DO ZMIANY
Maria Tatarska
AUTOR
Opracowanie własne
y
RÓDA
O
·ð Zdobycie umiejÄ™tnoÅ›ci osobistych, spoÅ‚ecznych oraz zadaniowych
niezbędnych do podejmowania świadomych wyborów.
CELE
·ð Åšwiadomość z
ródła obaw związanych z wprowadzaniem zmian.
1. Wprowadzenie
2. Pojęcie zmiana, skojarzenia pozytywne, negatywne.
3. Przywołanie osobistych doświadczeń, jakie uczucia, myśli, emocje temu
towarzyszyły, co było szczególnie trudne, co ułatwiało podjęcie zmiany,
sposoby radzenia w tej sytuacji.
OPIS
4. Omówienie sposobów reagowania na zmianę, co się dzieje w takim
procesie.
5. Mini-wykład  teoretyczny model zmiany
6. Ćwiczenie procedura  Koło zmiany wg Prochasky, Di Clemonte.
7. Podsumowanie.
Od 5 do 10 godzin;
13
można ten warsztat przeprowadzić w mniejszej liczbie godzin ale wówczas trzeba
CZAS TRWANIA
pominąć niektóre zagadnienia, to wszystko zależy, kto i do czego korzystałby z tych
kompetencji.
·ð Åšwiadome decyzje dotyczÄ…ce zmiany bÄ…dz
jej zaniechania.
ROZWIJANE
KOMPETENCJE
·ð Konstruktywnego i skutecznego dziaÅ‚ania.
FORMA
Warsztat z elementami mikro wykładu interaktywnego.
(METODOLOGIA)
NIEZB
DNE
Kartki, długopisy, flip-chart, rzutnik z laptopem.
MATERIAA
Y
Może być poprzedzony warsztatem z komunikacji.
PODSUMOWANIE,
KOMENTARZE
Żadnych przeciwwskazań ani trudności nie dających się oswoić nie przewiduję.
Laboratory of Personal Competences  www.lapeco.eu
 LaPeCo  Laboratorium Kompetencji Społecznych.
Podnoszenie kwalifikacji nauczycieli i trenerów
TYTUA
ZARZ
DZANIE CZASEM
Maria Tatarska
AUTOR
Opracowanie własne
y
RÓDA
O
·ð Zdobycie umiejÄ™tnoÅ›ci wyznaczania celów zawodowych i prywatnych.
CELE
·ð Nabycie umiejÄ™tnoÅ›ci szybszego osiÄ…gania celów.
1. Określanie celów osobistych i zawodowych
·ð Metody i techniki wyznaczania celów
·ð Jak osiÄ…gać życiowe cele
·ð OkreÅ›lanie mocnych i sÅ‚abych stron
·ð Pozytywne nastawienie
2. ZarzÄ…dzanie czasem
·ð formuÅ‚owanie priorytetów
·ð planowanie ( system planowania czasu )
OPIS
·ð skuteczne metody planowania
·ð planowanie wedÅ‚ug metody ALPEN
·ð dziennik aktywnoÅ›ci
·ð plany maÅ‚ej skali
3. Błędy i czynniki zakłócające
14
·ð odwlekanie
·ð perfekcjonizm
·ð pracoholizm
·ð zachowania Typu A
Od 5 do 10 godzin;
można ten warsztat przeprowadzić w mniejszej liczbie godzin ale wówczas trzeba
CZAS TRWANIA
pominąć niektóre zagadnienia, to wszystko zależy, kto i do czego korzystałby z tych
kompetencji.
·ð Skutecznego planowania.
ROZWIJANE
KOMPETENCJE
·ð Zapobieganie sytuacjom stresowym.
FORMA
Warsztat z elementami mikro wykładu interaktywnego.
(METODOLOGIA)
NIEZB
DNE
Kartki, długopisy, flip-chart, rzutnik z laptopem.
MATERIAA
Y
Może być poprzedzony warsztatem z komunikacji.
PODSUMOWANIE,
KOMENTARZE
Żadnych przeciwwskazań ani trudności nie dających się oswoić nie przewiduję.
Laboratory of Personal Competences  www.lapeco.eu
 LaPeCo  Laboratorium Kompetencji Społecznych.
Podnoszenie kwalifikacji nauczycieli i trenerów
TYTUA
WSPÓA
PRACA I WSPÓA
DZIAA
ANIE
Maria Tatarska
AUTOR
Opracowanie własne
y
RÓDA
O
·ð DoÅ›wiadczenie współpracy i bycia w zespole.
·ð Identyfikacja swoich zasobów we współpracy z innymi osobami.
CELE
·ð Rozpoznawanie wÅ‚asnych ograniczeÅ„ we współdziaÅ‚aniu.
·ð Budowanie nastawienia na współpracÄ™ i ćwiczenie postawy wspierajÄ…cej.
·ð WstÄ™p: wprowadzenie, weryfikacja oczekiwaÅ„ uczestników.
·ð Wypracowanie zasad współpracy i budowanie atmosfery zaufania
i otwartości.
·ð Współpraca i współdziaÅ‚anie: rozpoznawanie wÅ‚asnych ograniczeÅ„ we
współdziałaniu, budowanie nastawienia na współpracę i ćwiczenie postawy
OPIS
wspierającej, uczenie się rozpoznawania schematów utrudniających
efektywne pełnienie ról , uczenie się świadomego zarządzania sobą 
formułowanie celów i budowanie planów działania, uczenie się dostrzegania
perspektywy innych w trudnych (np. wprowadzanie zmian) sytuacjach
i pokonywania oporów.
·ð ZakoÅ„czenie w tym refleksje.
15
d 8 do 20 godzin;
można ten warsztat przeprowadzić w mniejszej liczbie godzin ale wówczas trzeba
CZAS TRWANIA
pominąć niektóre zagadnienia, to wszystko zależy, kto i do czego korzystałby z tych
kompetencji.
ROZWIJANE
Współpracy i komunikacji w grupie.
KOMPETENCJE
FORMA
Warsztat z elementami mikro wykładu interaktywnego.
(METODOLOGIA)
NIEZB
DNE
Kartki, długopisy, flip-chart, rzutnik z laptopem.
MATERIAA
Y
Może być poprzedzony warsztatem z komunikacji.
PODSUMOWANIE,
KOMENTARZE
Żadnych przeciwwskazań ani trudności nie dających się oswoić nie przewiduję.
Laboratory of Personal Competences  www.lapeco.eu
 LaPeCo  Laboratorium Kompetencji Społecznych.
Podnoszenie kwalifikacji nauczycieli i trenerów
BAJKA  BUDOWANIE WIRTUALNEGO ZESPOA
U,
TYTUA

WSPÓA
DZIAA
ANIE, WSPÓA
PRACA
Renata Figlewicz
AUTOR
Opracowanie własne
y
RÓDA
O
·ð Nauczenie studentów współpracy.
·ð Nauczenie studentów Å›cisÅ‚ego przestrzegania reguÅ‚.
·ð Nauczenie studentów analitycznego i syntetycznego myÅ›lenia (czytania ze
zrozumieniem, np.: jeśli napisane jest:  można nie znaczy to, że trzeba.
·ð Nauczenie studentów wykonywania zadaÅ„ Å›ciÅ›le wg instrukcji.
·ð Zbudowanie zespoÅ‚u.
CELE
·ð Nauczenie studentów współpracy on-line.
·ð Wypracowanie efektu synergii we współdziaÅ‚aniu (kiedy jedni siÄ™ wypalajÄ…
inni wspierają ich, inspirują do następnych pomysłów. To coś na kształt
spirali jakości Deminga. Jest punkt wyjścia i po wykonaniu działań
zaplanowanych osiągamy już inny punkt wyjścia do dalszych działań.
·ð Kompetencje do samodoskonalenia, uczenia siÄ™ przez caÅ‚e życie.
1. Zadanie polegać będzie na polegać będzie na napisaniu opowiadania
16
wspólnie przez wszystkich uczestników forum.
2. Zasadą jest, że każda osoba z grupy może wpisać tylko 3 posty nie dłuższe
niż 2 zdania.
3. Posty jednej osoby nie mogą następować jedne po drugich, muszą być
oddzielone postem innej osoby.
4. Opowiadanie musi mieć początek, rozwinięcie, zakończenie i musi zostać
napisane do określonego terminu (1 tydzień pracy on-line).
5. Opowiadanie dotyczyć ma pewnego dyplomaty z dalekiego kraju.
Facylitator (nauczyciel on-line) wpisuje zdanie pierwsze, np.:
OPIS
 W dalekim kraju żył sobie dyplomata o złotym sercu i bardzo pięknym głosie. Kiedy
przemawiał na oficjalnych spotkaniach z sufitu spadały najdelikatniejsze płatki róż
i fiołków.
UWAGA! Tematyka bajki może być związana z dziedziną jaką dana grupa się
zajmuje. Możemy również założyć, że grupa będzie niejednorodna lub
wielokulturowa, wtedy poszukujemy tematu uniwersalnego dla bajki. Powyższy
przykład opracowany został dla studentów Stosunków Międzynarodowych.
6. Podsumowanie zadania na forum oraz podczas dyskusji na czacie.
Omówienie zjawisk i procesów grupowych jakie pojawiły się podczas
realizacji zadania.
1 tydzień  trudno określić w czasie ile godzin będzie zajmował warsztat. Każdy
z uczestników uzupełnia posty w sobie dogodnym czasie. Ważne jest to, żeby
zadanie skończyć do końca tygodnia. W zasadach można określić to np. do niedzieli
CZAS TRWANIA
dd/mm/yy godz. 24:00. (Zadanie wykonane w 48-osobowym zespole zaowocowało
18661 logami).
Laboratory of Personal Competences  www.lapeco.eu
Warsztat uczy współpracy w sytuacji dużej odległości geograficznej (fizycznej).
Pierwszy etap działań wymusza na studentach współdziałanie oraz uważne śledzenie
koncepcji wypracowanych przez kolegów z grupy.
Następną kompetencją jaka jest oczekiwana po wykonaniu zadania jest
systematyczność a także umiejętność wsparcia zespołu. Warsztat uczy pracy
ROZWIJANE
grupowej. Nie ma tutaj miejsca dla lidera i wykonawców wszyscy są współtwórcami.
KOMPETENCJE
Uczy umiejętności twórczego myślenia oraz rozwiązywania problemów, wtedy np.,
kiedy tempo akcji spada.
Kolejną kompetencją jest umiejętność przestrzegania zasad (często zdarza się, że
chcielibyśmy napisać więcej niż dwa zdania i pokierować opowiadaniem tak jak sami
chcemy, jednak jest to niemożliwe).
Zajęcia z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość. Wykorzystanie
FORMA
metodyki e-learingowej, przede wszystkich konstruktywizmu pedagogicznego. Praca
(METODOLOGIA)
on-line na platformie e-learningowej.
NIEZB
DNE
Internet, dostęp do platformy e-learningowej.
MATERIAA
Y
Świetne dla integrowania osób z różnych grup wiekowych i środowisk. Daje to
dodatkowy efekt w postaci uczenia się od innych osób mających odmienne
PODSUMOWANIE,
doświadczenia, inny światopogląd wywodzących się ze środowisk zróżnicowanych
KOMENTARZE
kulturowo.
17
Laboratory of Personal Competences  www.lapeco.eu
 LaPeCo  Laboratorium Kompetencji Społecznych.
Podnoszenie kwalifikacji nauczycieli i trenerów
KWADRATY  KOMUNIKACJA WERBALNA
TYTUA

JEDNOKIERUNKOWA I DWUKIERUNKOWA
Renata Figlewicz
AUTOR
Program profilaktyczny  Jak żyć z ludz
mi
y
RÓDA
O
·ð Pokazanie różnic pomiÄ™dzy komunikacjÄ… jednokierunkowÄ… i dwukierunkowÄ….
·ð UÅ›wiadomienie przyczyn zakłóceÅ„ i blokad w procesie komunikacji.
·ð WyksztaÅ‚cenie umiejÄ™tnoÅ›ci aktywnego sÅ‚uchania.
CELE
·ð KsztaÅ‚towanie umiejÄ™tnoÅ›ci Å›wiadomego i precyzyjnego wyrażania wÅ‚asnych
potrzeb i siebie.
·ð Omówienie zaistniaÅ‚ych mechanizmów przekazu i odbioru komunikatów.
·ð Doskonalenie umiejÄ™tnoÅ›ci porozumiewania siÄ™ miÄ™dzy ludz
mi.
Grupa rysuje wzór prezentowany przez jednego uczestnika. W pierwszej części, bez
możliwości zadawania pytań i odpowiadania dla obu stron (opisujący obrazek może
pozostać odwrócony tyłem do grupy), drugiej z możliwością wzajemnego
dopytywania i odpowiadania.
Mierzymy czas w obu sytuacjach.
Porównujemy czasy oraz rysunki z pierwszej i drugiej części.
18
OPIS
Wyodrębnienie :
·ð komunikacji jednostronnej
·ð komunikacji dwustronnej
·ð omówienie plusów i minusów każdej komunikacji
Uwaga : ćwiczenia Kwadraty i Opisywanie obrazka  pokazują również trudności
komunikacyjne wynikające z wieloznaczności pojęć.
45 minut
CZAS TRWANIA
Umiejętność analizowania i syntetyzowania przekazywanych informacji, umiejętność
ROZWIJANE
aktywnego słuchania, skutecznego odbioru informacji, umiejętność zastosowania się
KOMPETENCJE
do instrukcji przekazywanych ustnie.
FORMA
Warsztat
(METODOLOGIA)
Kartka z nadrukiem obrazka (przykład poniżej), papier ksero, mazaki.
NIEZB
DNE
MATERIAA
Y
Warsztatami z komunikacji niewerbalnej. Nie powinno być poprzedzone wykładem,
gdyż uczestnicy warsztatu sami dochodzą do definicji komunikacji werbalnej oraz
zasad oddziaływania komunikatu werbalnego.
PODSUMOWANIE,
Ćwiczenie wskaże na trudności zarówno w odbiorze jak i w precyzyjnym przekazie
KOMENTARZE
zadania innym uczestnikom. Podczas ćwiczenia możemy napotkać na opór
odbiorców przekazu polegający na rezygnacji z dalszych faz realizacji zadania po
pierwszych porażkach związanych z trudnościami w zrozumieniu o co chodzi.
Laboratory of Personal Competences  www.lapeco.eu
 LaPeCo  Laboratorium Kompetencji Społecznych.
Podnoszenie kwalifikacji nauczycieli i trenerów
TYTUA
OBRAZ  KOMUNIKACJA NIEWERBALNA
Renata Figlewicz
AUTOR
Opracowanie własne
y
RÓDA
O
·ð Zapoznanie uczestników z mechanizmami oddziaÅ‚ywania komunikacji
werbalnej.
·ð WyksztaÅ‚cenie u sÅ‚uchaczy kompetencji formuÅ‚owania komunikatów oraz
CELE
jego odbioru.
·ð UÅ›wiadomienie uczestnikom trudnoÅ›ci w komunikowaniu siÄ™ bez użycia
słów.
Dzielimy grupę na dwuosobowe zespoły. Jedna osoba z każdej pary wychodzi za
drzwi, gdzie otrzymuje karteczkę bez żadnych dodatkowych instrukcji, na której
napisane jest jakieś miejsce, na przykład:
·ð w kosmosie,
·ð na Księżycu,
·ð na oceanie,
·ð na pustyni,
·ð w Australii,
·ð w górach,
·ð na plaży,
19
·ð na Piotrkowskiej,
·ð w kawiarni,
·ð w jakiejÅ› szkole,
·ð w mieszkaniu u Kowalskich,
OPIS
·ð w Å‚azience.
Po przeczytaniu, oddaje jÄ… osobie prowadzÄ…cej.
Osoby, które pozostały w sali otrzymują następującą informację:
 Waszym zadaniem w parach jest wspólne narysowanie wydarzenia lub historyjki
z uwzględnieniem podanego miejsca, o którym wie Wasz partner. Nie możecie
rozmawiać .
Wspólna instrukcja dla wszystkich: Waszym zadaniem jest wspólne narysowanie
rysunku .
Podsumowanie: po narysowaniu każdy mówi, co robił i jaki jest efekt tej pracy, co
pomagało, co przeszkadzało
Omówienie : czy udało się kontaktować bez słów, jaki rodzaj komunikacji można
było wykorzystać.
60 minut
CZAS TRWANIA
ROZWIJANE
Umiejętność komunikowania się bez użycia słów  komunikacja niewerbalna.
KOMPETENCJE
FORMA
Warsztat
(METODOLOGIA)
NIEZB
DNE
Biały papier, kolorowe kredki i flamastry.
MATERIAA
Y
PODSUMOWANIE,

KOMENTARZE
Laboratory of Personal Competences  www.lapeco.eu
 LaPeCo  Laboratorium Kompetencji Społecznych.
Podnoszenie kwalifikacji nauczycieli i trenerów
TYTUA
INSTRUKCJA  SZTUCZKA Z KOMUNIKACJI
Renata Figlewicz
AUTOR
Opracowanie własne
y
RÓDA
O
·ð Pokazanie różnic w percepcji uczestników warsztatu.
·ð Doskonalenie umiejÄ™tnoÅ›ci odczytywania treÅ›ci (dekodowania komunikatu).
CELE
·ð WyksztaÅ‚cenie umiejÄ™tnoÅ›ci Å›wiadomego korzystania z dostÄ™pnych Å›rodków
przekazu.
Wykonaj wszystkie polecenia w czasie nie dłuższym niż 3 minuty
1. Przeczytaj wszystkie polecenia przed rozpoczęciem pracy
2. Napisz swoje inicjały w prawym górnym rogu kartki
3. Narysuj trzy koła na lewym marginesie
4. Odhacz ptaszkiem każde koło
5. Podpisz siÄ™ na dole kartki
6. Podkreśl polecenie numer 1
7. Na odwrocie kartki podziel 50 przez 15,5
8. Zrób trzy dziury w tym miejscu . . .
20
9. Jeśli wykonałeś wszystkie dotychczasowe polecenia, krzyknij  zrobiłem to!
10. Na odwrocie kartki narysuj rower w pozycji pionowej widziany od góry
OPIS
11. Popatrz na rysunek polecenia 10 i oceń rezultaty swej pracy
12. Jeśli uważasz, że jesteś pierwszą osobą, która dotarła do tego punktu,
krzyknij:  prowadzÄ™
13. Sprawdz
czas na swoim zegarku
14. Podkreśl wszystkie liczby jednocyfrowe po lewej stronie kartki
15. Gdy dojdziesz do tego punktu, krzyknij swoje imiÄ™
16. Napisz dzisiejsza datÄ™ na dole kartki
17. Gdy skończysz czytać punkt 18, wykonaj tylko polecenie numer 2
18. Zakreśl kółko wokół każdej liczby podzielnej przez 3
Omówienie mechanizmów działania uczestników warsztatu
15 minut
CZAS TRWANIA
Umiejętność syntezy i analizy, umiejętność rozumienia tekstu pisanego,
ROZWIJANE
przeciwdziałania analfabetyzmowi wtórnemu, umiejętność działania wg instrukcji.
KOMPETENCJE
FORMA
Ćwiczenie
(METODOLOGIA)
NIEZB
DNE
Instrukcja, długopis
MATERIAA
Y
PODSUMOWANIE,

KOMENTARZE
Laboratory of Personal Competences  www.lapeco.eu
 LaPeCo  Laboratorium Kompetencji Społecznych.
Podnoszenie kwalifikacji nauczycieli i trenerów
TYTUA
MAPA ÅšWIATA
Marta A
uczak
AUTOR
Inspiracją do tego ćwiczenia była książka G.H. Hofstede  Kultury i organizacje.
y
RÓDA
O
Zaprogramowanie umysłu .
·ð pokazanie uczestnikom, że ludzie w różny sposób postrzegajÄ… Å›wiat,
sytuacje.
·ð Pokazanie uczestnikom, że czasami to co wydaje nam siÄ™ trwaÅ‚e
CELE
i niezmienne, w oczach innych może być zupełnie inaczej postrzegane.
·ð UÅ›wiadomienie uczestnikom jak ważna jest sztuka komunikacji.
·ð Pobudzenie uczestników do dialogu i negocjacji.
Grupę dzielimy na dwa zespoły. Każdy zespół otrzymuje mapę świata (każdy inną
wersję mapy). Następnie uczestnicy zostają poproszeni, aby pracując w swoich
zespołach zaznaczyli na mapie miejsce, gdzie zorganizowaliby międzynarodową
OPIS
konferencję pt.  Porozmawiajmy w centrum świata o problemach ludzkości .
Następnie każdy zespół prezentuje mapę i uzasadnia swój wybór.
15 minut
CZAS TRWANIA
·ð Ćwiczenie może być szczególnie przydatne podczas szkoleÅ„ z zakresu
21
wielokulturowości lub w pracy z grupami wielokulturowymi.
ROZWIJANE
KOMPETENCJE
·ð Kompetencje komunikacyjne, negocjacji, ustalania wspólnego stanowiska,
uzasadniania swojego zdania, akceptacji odmiennego sposobu patrzenia.
FORMA
Warsztat
(METODOLOGIA)
Wydruk mapy świata w dwóch wersjach  pierwszą wersję należy przygotować
(odpowiednio rozciąć i skleić) w ten sposób, by Afryka znajdowała się do prawej
NIEZB
DNE
stronie. Drugą należy przygotować w ten sposób, by Ameryka znajdowała się po
MATERIAA
Y
prawej stronie.
Może pojawiać się niechęć wykonania tego ćwiczenia, kiedy nie wytłumaczymy
PODSUMOWANIE,
dokładnie co ma na celu to ćwiczenie. Ważne by podkreślić, że ćwiczenie nie ma na
KOMENTARZE
celu sprawdzenie wiedzy uczestników.
Laboratory of Personal Competences  www.lapeco.eu
 LaPeCo  Laboratorium Kompetencji Społecznych.
Podnoszenie kwalifikacji nauczycieli i trenerów
TYTUA
SA
OC

Marta A
uczak
AUTOR
Inspiracją do tego ćwiczenia jest anegdota o słoniu w ciemnym pokoju.
y
RÓDA
O
·ð Pokazanie uczestnikom, że ludzie w różny sposób postrzegajÄ… Å›wiat,
sytuacje.
·ð Pokazanie, że czÄ™sto ulegamy schematom i dziaÅ‚amy tylko wg ustalonego
wzoru.
·ð Pokazanie uczestnikom, że czasami może rozmawiać o tym samym,
używając innych słów, patrząc na dany problem z innej perspektywy.
CELE
·ð UÅ›wiadomienie uczestnikom jak ważna jest sztuka komunikacji.
·ð Pobudzenie uczestników do kreatywnego myÅ›lenia, do wyobraz
ni.
·ð Integracja zespołów.
·ð ZwiÄ™kszenie dynamiki pracy (pobudzenie do myÅ›lenia, współzawodnictwa).
Grupa zostaje podzielona na 5 zespołów.
Wprowadzenie prowadzÄ…cego:
Wyobraz
cie sobie, że znajdujecie się w ciemnym pokoju. W pokoju znajduje się
pewne zwierzę. Za chwilę rozdam Wam opis tego zwierzęcia. Opisy są pewnego
22
rodzaju sprawozdaniem osób, które miały okazję być w pokoju i dotknąć zwierzęcia.
Spróbujcie odgadnąć co to za zwierzę.
OPIS
Każdy zespół otrzymuje kartkę z zagadką. Na każdej kartce znajduje się inny opis
(uczestnicy tego nie wiedzą). Ustalamy zasadę, że zespoły sobie nie podpowiadają
i nie wymieniają się informacjami. Następnie w zespołach uczestnicy próbują
rozwiązać zagadkę (ok. 5 min). W dalszej kolejności poszczególne zespoły
przedstawiają swoje propozycje rozwiązania na forum. Na zakończenie prowadzący
udziela poprawnej odpowiedzi (np. może posiadać obrazek słonia) oraz prosi by
każda grupa odczytała swój opis zagadki.
15 minut
CZAS TRWANIA
·ð Współpraca w zespole.
ROZWIJANE
·ð Szukanie niecodziennych rozwiÄ…zać, używanie wyobraz
ni do rozwiÄ…zywania
KOMPETENCJE
problemów.
FORMA
Warsztat
(METODOLOGIA)
Laboratory of Personal Competences  www.lapeco.eu
Opisy zagadki dla każdego zespołu.
Zespół I  Coś twardego, podłużnego, ok.3 m, ostre zakończenie, o nie zbyt dużej średnicy
Odpowiedz
 słoń (kość słoniowa)
Zespół II  Czuję oddech zwierzęcia, coś podłużnego, jest zakończone dwoma wyrostkami
Odpowiedz
 słoń (trąba)
Zespół III  Duża powierzchnia, do 1,5 m długości. Gdy zwierze się porusza
odczuwam lekki wiatr
NIEZB
DNE
Odpowiedz
 słoń (uszy)
MATERIAA
Y
Zespół IV   Coś o kształcie kolumny lub filaru, na spodzie coś miękkiego
i delikatnego. Gdy zwierzÄ™ siÄ™ porusza robi to bezszelestnie
Odpowiedz
 słoń (stopy/nogi)
Zespół V   Ogromna powierzchnia, wyczuwam pomarszczenia i szczątkowe
owłosienie. Skóra jest gruba, marszczona skóra o grubości 2 4 cm
Odpowiedz
 słoń (tułów)
Przydatne może okazać się zdjęcie/obrazek słonia.
Ćwiczenie można potraktować jako wstęp, wprowadzenie do tematyki warsztatu,
rodzaj  rozgrzewki na początku warsztatu. Wówczas ćwiczenie może też służyć
PODSUMOWANIE,
integracji grupy,  przełamania lodów .
KOMENTARZE
W pierwszej chwili może pojawić się opór. Uczestnicy mogą stwierdzić, że mają za
mało informacji, że nie są w stanie nic wymyślić.
23
Laboratory of Personal Competences  www.lapeco.eu
 LaPeCo  Laboratorium Kompetencji Społecznych.
Podnoszenie kwalifikacji nauczycieli i trenerów
TYTUA
CZERWONA PIA
KA, ŻÓA
TA PIA
KA
Patrycja A
uczak
AUTOR
Warsztaty dramy
y
RÓDA
O
·ð Pomoc w integracji zespoÅ‚u.
CELE
·ð WywoÅ‚anie atmosfery zabawy i relaksu, a przez to zwiÄ™kszenie dynamiki
grupy.
Uczestnicy stają w kole. Jedna osoba rzuca wyimaginowaną czerwoną piłkę do innej
osoby. Podczas rzucania piłki osoba ta mówi  czerwona i osoba, która łapie piłkę
powtarza  czerwona . Kiedy uczestnicy ćwiczenia dojdą do wprawy dorzucamy
OPIS
kolejne piłki w kolorach: żółty, niebieski, zielony, czarny, biały. Wszystkie piłki
rzucane są wtedy równocześnie.
15 minut
CZAS TRWANIA
·ð WejÅ›cie w grupÄ™ i zgranie siÄ™ z zespoÅ‚em.
ROZWIJANE
·ð UmiejÄ™tność relaksu.
KOMPETENCJE
·ð Praca nad wspólnym celem.
FORMA
Warsztat
(METODOLOGIA)
24
NIEZB
DNE

MATERIAA
Y
Ćwiczenie wstępne, tzw. rozgrzewka.
PODSUMOWANIE,
Tego typu ćwiczenie ma na celu nauczenie się utrzymywania kontaktu wzrokowego
KOMENTARZE
i kooperacji, co w poczÄ…tkowej fazie wchodzenia w grupÄ™ nie jest rzeczÄ… prostÄ….
Laboratory of Personal Competences  www.lapeco.eu
 LaPeCo  Laboratorium Kompetencji Społecznych.
Podnoszenie kwalifikacji nauczycieli i trenerów
TYTUA
CO JEST LEPSZE I DLACZEGO?
Patrycja A
uczak
AUTOR
y
RÓDA
O

Pokonywanie blokad twórczych oraz odkrywanie ukrytych rzeczy.
CELE
Dwie drużyny prowadzą dyskusję na temat: Co jest lepsze i dlaczego?
·ð KOT/PIES
·ð DZIEC
/NOC
·ð JEZIORO/MORZE
OPIS
·ð OKNO/DRZWI
Trener pokazuje kartki z napisami i wyciÄ…ga od grup odpowiedz
i uzasadnienie.
Uczestnicy maja podać twórcze argumenty  za . Trener pilnuje, by uczestnicy
uzasadniali odpowiedz
.
10 minut
CZAS TRWANIA
ROZWIJANE
Kreatywne pokonywanie blokad twórczych.
KOMPETENCJE
FORMA
Praca zespołowa.
(METODOLOGIA)
25
Potrzebne ilustracje/zdjęcia, np.:
NIEZB
DNE
MATERIAA
Y
Ćwiczenie powinno być poprzedzone rozgrzewką kreatywną, np. Prywatne ABC (do
każdej litery swojego imienia przyporządkowujemy, swoją cechę charakteru,
PODSUMOWANIE,
usposobienia).
KOMENTARZE
Biorąc udział w ćwiczeniu uczestnicy będą mogli się przekonać, że nie ma jednej
prawidłowej odpowiedzi, jest wiele możliwości rozwiązania problemu.
Laboratory of Personal Competences  www.lapeco.eu
 LaPeCo  Laboratorium Kompetencji Społecznych.
Podnoszenie kwalifikacji nauczycieli i trenerów
WSKAy
NIK MGLISTOÅšCI GUNNINGA
TYTUA

Renata Figlewicz
AUTOR
Na podstawie: G. Dryen, J. Vos, Rewolucja w uczeniu, Zysk i S-ka, 2003
y
RÓDA
O
Celem warsztatu jest wyliczenie wskaz
nika mglistości dla tekstu pisanego. Wskaz
nik
mglistości jest stosowany do ustalenia czy tekst może być łatwy w odbiorze dla
konkretnego audytorium. Teksty dla szerokiego spektrum odbiorców powinny mieć
CELE
wskaz
nik mniejszy niż 12. W przypadku tekstów uniwersalnych rozumiane mogą być
wtedy gdy ich wskaz
nik jest mniejszy niż 8.
POLECENIA
Przeczytajcie tekst.
1. Na niebiesko zaznaczono 100 słów dowolnie wybranych z tekstu
2. Oblicz ilu słów użyto w przeciętnym zdaniu
3. W tym celu podziel 100 przez liczbę użytych w tym fragmencie zdań
4. Policz ilu  trudnych słów użyto przeciętnie na każde 100 wyrazów (trudne
to słowa 4-ro i więcej sylabowe poza imionami własnymi)
OPIS
5. Dodaj wyniki uzyskane w punkcie 3 i 4 a następnie oblicz 0,4 tej sumy
Formuła obliczeń jest następująca:
26
30 minut
CZAS TRWANIA
Warsztat doskonali kompetencje analizy przekazu pisanego, umiejętności
autoprezentacji i komunikacji. Umiejętności te mają zastosowanie w przygotowaniu
ROZWIJANE
własnych prezentacji i przemówień, wzmacniają umiejętność pisania artykułów i
KOMPETENCJE
informacji np. prasowych.
FORMA
Miniprezentacja i warsztat.
(METODOLOGIA)
NIEZB
DNE
Wydrukowane teksty w językach ojczystych uczestników (załączniki 1-4).
MATERIAA
Y
Nie wymaga specjalnych przygotowań, może występować oddzielnie poza sekwencją
innych ćwiczeń.
W języku niderlandzkim indeks mglistości osiągnął wartość (11,6), w polskim (9,2),
w hiszpańskim (25,2) a w angielskim najmniejszą (8,28). Wnioski jakie zostały
wypracowane podczas warsztatu wskazują na to aby być krytycznym wobec tych
rezultatów. Jednakże analizując globalnie stopień trudności poszczególnych języków
ów wskaz
nik może być przydatny. Ludzka percepcja oparta na 3-4 bitowym
PODSUMOWANIE,
zapamiętywaniu sekwencji daje nadzieję na opanowanie łatwiejszych języków.
KOMENTARZE
W praktyce języków ojczystych analiza musi być oparta o inne wytyczne. Może
wskaz
nik mglistości jest konkretnym wyznacznikiem łatwości rozumienia tekstu ma
jednak pewne ograniczenia. Nie wszystkie  trudne słowa są niezrozumiałe. Nie
wszystkie słowa powyżej 4 sylab można do nich zaliczyć. Krótkie słowa mało
używane z języku codziennym, jak również regionalizmy czy slang mogą być równie
trudne w odbiorze.
Laboratory of Personal Competences  www.lapeco.eu
 LaPeCo  Laboratory of Personal Competences.
Improving qualifications of teachers and trainers
TYTUA
OBSERWATOR
Michał Chmielecki
AUTOR
Opracowanie własne
y
RÓDA
O
Zwiększenie świadomości znaczenia ekspresji twarzy i subtelnych sygnałów mowy
CELE
ciała w komunikacji.
Część A
1. Uczestnicy tworzÄ… pary (partner A i partner B).
2. Poproś partnerów A o przedstawienie się i podanie podstawowych
informacji na swój temat np. miejsce urodzenia, stan cywilny, rodzina itd.
Partnerzy B uważnie obserwują ruchy ciała i mimikę partnerów A. Partnerzy
A nie mogą kłamać.
3. Poproś partnerów B o przedstawienie się i podanie podstawowych
informacji na swój temat np. miejsce urodzenia, stan cywilny, rodzina itd.
Partnerzy A uważnie obserwują ruchy ciała i mimikę partnerów B. Partnerzy
B nie mogą kłamać.
Część B
1. Rozdaj każdej osobie listę 10 pytań.
2. Partnerzy A zadają 5 pierwszych pytań. Partnerzy B odpowiadają, nie wolno
im kłamać.
27
3. Partnerzy B zadają 5 pierwszych pytań. Partnerzy A odpowiadają, nie wolno
OPIS
im kłamać.
4. Partnerzy A zadają kolejne 5 pytań. Partnerzy B odpowiadają przy czym
mogą zdecydować czy mówią prawdę czy kłamią.
5. Partnerzy B zadają kolejne 5 pytań. Partnerzy A odpowiadają przy czym
mogą zdecydować czy mówią prawdę czy kłamią.
6. Po każdym pytaniu partnerzy zgadują czy odpowiedz
była prawdą czy
kłamstwem. Weryfikują swój osąd, prosząc partnera o wyjaśnienie.
Część C
Rozpocznij dyskusjÄ™ w grupie zadajÄ…c pytania takie jak:
·ð Jakie zmiany w mimice i mowie ciaÅ‚a zauważyÅ‚eÅ› u partnera kiedy kÅ‚amaÅ‚?
·ð W jaki sposób umiejÄ™tność czytania mowy ciaÅ‚a może pomóc Ci w relacjach
ze współpracownikami i klientami?
·ð Czy czÄ™sto polegasz na mowie ciaÅ‚a kiedy starasz siÄ™ ocenić czy ktoÅ›
kłamie?
·ð Czy jÄ™zyk ciaÅ‚a może być zwodniczy? itd.
20-30 minut
CZAS TRWANIA
·ð Kompetencje komunikacyjne
ROZWIJANE
KOMPETENCJE
·ð Analiza mowy ciaÅ‚a
Laboratory of Personal Competences  www.lapeco.eu
Uczestnicy obserwują i porównują ekspresje twarzy i inne reakcje ciała podczas
mówienia prawdy i kłamstwa.
FORMA
W tym ćwiczeniu bardzo ważne jest, aby wszyscy uczestnicy byli bardzo aktywni i
(METODOLOGIA)
zaangażowani. Po zakończeniu ćwiczenia odbędzie się dyskusja, która jest
niezbędna do przeanalizowania obserwacji i świeżo nabytej wiedzy.
NIEZB
DNE
Lista 10 pytań (pytania przygotowane przez trenera, pytania otwarte)
MATERIAA
Y
PODSUMOWANIE,

KOMENTARZE
28
Laboratory of Personal Competences  www.lapeco.eu
W projekcie uczestniczyli:
SPOA
ECZNA WYŻSZA SZKOA
A PRZEDSI
BIORCZOÅšCI
I ZARZ
DZANIA
Polska
www.swspiz.pl
kontakt: Marta Kędzia, [e-mail]
Autorzy
Eugeniusz Brzuska Marta A
uczak
Michał Chmielecki Patrycja A
uczak
Renata Figlewicz Magdalena A
użniak-Piecha
Marta Kędzia Maria Tatarska
Izabela Kołodziejczyk-Olczak Justyna Wiktorowicz
ANNUR  FORMACION  CULTURA
Hiszpania
www.annur.org
kontakt: Pilar Matas, [e-mail]
Autorzy
Yolanda Deocano
Pilar Matas
Ann Marie Nazzaro
Joyce Strazzabosco
KATHOLIEKE HOGESCHOOL SINT-LIEVEN
Belgia
www.kahosl.be
kontakt: Willem vanden Berg, [e-mail]
Autorzy
Liesbet De Brouwer Sabine Martens
Griet Deleenheer Els Vanfleteren
Annemie Van Hecke Katja Verbeeck
Ignace Martens
www.lapeco.eu
Ten projekt został zrealizowany przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej (Program LLP  Leonardo da Vinci).
Projekt i publikacja odzwierciedlają jedynie stanowisko ich autora i Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności
za umieszczoną w nich zawartość merytoryczną.