WYKA
AD 3
Dr Krzysztof Pierścieniak
 Wszelkie wychowanie, niezależnie od stopnia
poprawności i skuteczności, nie jest jedynym
czynnikiem warunkującym wielostronny rozwój
dzieci i młodzieży. Błędem jest przecenianie roli jaką
wychowanie pełni.
Z wychowaniem współwystępują zazwyczaj procesy
socjalizacji i inkulturacji
Współcześnie nie ma zgodności co do
jednoznacznego rozumienia definicji obu pojęć.
Brak jest także teoretycznych podstaw do
opracowania zakresów tych pojęć.
 Pojęcie do literatury
psychologicznej
i antropologii kultury
wprowadził Emile
Durkheim.
W Pedagogice zaczęto
używać tego terminu
w latach pięćdziesiątych
ubiegłego wieku.
SZEROKIE ROZUMIENIE
Oznacza  Kształtowanie
Najczęściej rozumie się
osobowości społecznej ,
pod tymi pojęciami
nabywanie społecznej dojrzałości,
czy kompetencji społecznych , przyswajanie przez małe
 wchodzenie w kulturę zwane dziecko zachowań
zgodnych
akulturacją
z elementarnymi
wymogami kultury
i tworzenie
odpowiadających im
postaw osobowości.
Mamy do czynienia ze spontanicznym
(niezamierzonym) przystosowaniem się
społecznym i kulturowym, czyli
włączaniem się jednostki w życie
społeczne, zgodnie z teorią
dziedziczenia społecznego.
W
SKIE
ROZUMIENIE
Najczęściej rozumie się
Oznacza proces
pod tym pojęciem takie
oddziaływania społecznego
oddziaływanie na
na jednostkę.
jednostkę, które pozwoli
Oznacza wpływ
na integrację
socjalizacyjny rodziny,
i zaadoptowanie przez
szkoły, środowiska
dziecko przyjętego
rówieśniczego na jednostkę
w danym społeczeństwie
aby stała się
sposobu myślenia
pełnowartościowym
i odczuwania.
członkiem społeczności.
Mamy w wyniku takiego oddziaływania zgodę
jednostki na obowiązujący system wartości,
łącznie z powszechnie głoszonymi opiniami,
przekonaniami, wierzeniami, ideami, itp..
Socjalizacja w tym rozumieniu jest przede
wszystkim procesem adoptowania się dzieci,
młodzieży ale i dorosłych do warunków
środowiskowych, w jakich przypadło im żyć na
co dzień.
 Tworzy więz
społeczno-emocjonalną
pomiędzy wychowankami a opiekunami tzw.
przywiązanie.
Oddziaływanie ma nie tylko wymiar
bezpośredni, ale i pośredni.
Może mieć charakter mniej lub bardziej
świadomy dzięki czemu można mówić o
socjalizacji pierwotnej i wtórnej.
FAZ

PRZYGOTOWAWCZA
jest często nazywana
studium presocjalizacji.
przypada na okres od
urodzenia do 2-3 r.ż.
Wpływ wywiera rodzina
naturalna, zastępcza lub
zakład, w którym dziecko
przebywa.
FAZA WA
AŚCIWA
Etap I
obejmuje wiek
przedszkolny dziecka
oprócz środowiska
rodzinnego obejmuje
także wpływy
środowiska
rówieśniczego
FAZA WA
AŚCIWA
Etap II
obejmuje wiek szkolny
Zwiększa się krąg
socjalizujących
środowisk
Prawdopodobnie słabną
wpływy rodziny
  część całkowitego wpływu środowiska, która wprowadza
jednostką do udziału w życiu społecznym, uczy ją
zachowania się według przyjętych wzorów, uczy ją
rozumienia kultury, czyni ją zdolną do utrzymania się i
wykonywania określonych ról społecznych
(J. Szczepański, 1972, s. 94);
 ogół działań ze strony społeczeństwa, zwłaszcza rodziny,
szkoły i środowiska społecznego, zmierzających do
uczynienia z jednostki istoty społecznej, tj. umożliwienia jej
zdobycia takich kwalifikacji, takich systemów wartości i
osiągnięcia takiego rozwoju osobowości, aby się mogła stać
pełnowartościowym członkiem społeczeństwa"
(W. Okoń, 2001, s. 359);
  proces nabywania przez jednostkę wiedzy, systemu
wartości, biegłości językowej, umiejętności społecznych i
społecznej wrażliwości, który pozwala jej zintegrować się ze
społeczeństwem i zachować
w nim przystosowawcze"
(A. S. Reber, 2000, s. 685);
 proces oddziaływania na społeczne funkcjonowanie
człowieka, dokonujący się przez całe życie i w każdym
momencie jego życia modyfikujący w jakimś stopniu
osobowość"
(W. A
ukaszewski, 1984,s. 103);
  proces rozwoju społecznego będący efektem nie
kierowanych i nie uświadamianych oddziaływań otoczenia
społecznego"
(Słowoik psychologiczoy, 1979, s. 231);
 proces nabywania dojrzałości społecznej albo
kształtowania się składających się na nią ról społecznych"
(S. Kowalski, 1986, s. 317).
 Pojęciem  inkulturacja" posłużył się po raz pierwszy amerykański
antropolog kultury M. H. Herskovits (1964).
Oznacza ono przejmowanie przez człowieka dziedzictwa
kulturowego poprzednich pokoleń lub procesem uczenia się kultury
(F. W. Kron, 2001, s. 47)
Wrastania w kulturę, albo też procesem kulturowego przystosowania
(A. S. Reber, 2000, s. 330).
Wskazuje na dostosowywanie się ludzi do kultury, czyli całokształtu
materialnego i duchowego dorobku ludzkości, przekazywanego z
pokolenia na pokolenie.
Szeroko rozumiana kultura obejmuje również  zasady współżycia,
sposoby postępowania, wzory, kryteria ocen estetycznych i
moralnych przyjęte w danej zbiorowości i wyznaczające
obowiązujące zachowania" (Leksykoo PWN, 1972, s. 589).
1. Inkulturacja przy takim rozumieniu kultury nie różni się istotnie
od szeroko pojmowanej socjalizacji.
2. Przez kulturę rozumie się tu przede wszystkim całokształt
duchowego i materialnego dorobku ludzi zgromadzonego w
ciągu wieków łącznie z osiągnięciami kulturowymi czasów
najnowszych.
3. Inkulturacja rozumiana jako asymilacja dorobku
kulturowego jest niejednokrotnie równoczesnym,
szczególnym wypadkiem socjalizacji.
4. Zakłada się nawet, iż inkulturacja jest  jednym z
głównych mechanizmów socjalizacji" (Pedagogika, 2000,
s. 85).
5. Stanowisko takie nie jest jednak powszechnie
podzielane.
 Wpływom inkulturacji podlegają wszyscy, chociaż w różnym stopniu.
Inkulturacja odgrywa doniosłą rolę także w rozwoju osobowości.
Dzieje się tak zwłaszcza dzięki procesom internalizacji
(uwewnętrznienia) związanych z nią wartości kulturowych.
Internalizacja dopomaga wydatnie we wchodzeniu, czy
wprowadzaniu w kulturę, któremu jednostka poddaje się na ogół
mniej lub bardziej świadomie. Ponadto proces inkulturacji odbywa
się głównie za pomocą mowy, czyli słownego porozumiewania i tzw.
kulturowego modelowania.
Udział w tym modelowania jest możliwy dlatego, iż jednostka
 sposoby odczuwania i myślenia swojego środowiska uznaje za
naturalne, a swój konformizm traktuje jako wynikający z własnej
świadomości i woli"
(S. Lis, 1992, s. 12).
  proces wrastania w kulturę danego społeczeństwa,
sprawiający, że jednostka staje się integralnym członkiem
tego społeczeństwa i nosicielem jego kultury"
(Nowa eocyklopedia..., 1995, t. 2);
 bezdecyzyjny najczęściej proces asymilacji wartości
kulturowych dzięki bezpośredniej z nimi styczności"
(W. A
ukaszewski, 2001, s. 240);
 proces wrastania w kulturę bądz
kultury"
(Pedagogika, 2000, s. 85);
 proces kulturowego przystosowania"
(A. Reber, 2000, s. 330);
 uczenie się kultury"
(F. Kron, 2001, s. 47).
PODOBIEC
STWA WYCHOWANIA
I WPA
YWÓW SOCJALIZACYJNO-
INKULTURACYJNYCH
socjalizacja, jak i inkulturacja stale towarzyszą procesowi
wychowania.
oczekuje się od nich, iż dopomogą człowiekowi w
dostosowaniu się do wymagań stawianych mu przez
społeczeństwo i kulturę, a także we wprowadzeniu go w
orbitę spraw szeroko rozumianego życia społecznego i
kulturalnego.
Wychowanie  podobnie jak wąsko pojęta socjalizacja
 ma też na celu  adaptację do społeczeństwa" i
 adaptację do kultury" jak w procesie inkulturacji.
Istniejące podobieństwa między wychowaniem z
jednej strony a socjalizacją! inkulturacja z drugiej
 skłaniają do twierdzenia, iż wychowanie jest po
prostu szczególnym przypadkiem socjalizacji i
inkulturacji.
Mówi się też o szeroko rozumianej  socjalizacji
ukierunkowanej"
(por. J. Góroiewicz, 1996, s. 15 i 17).
RÓŻNICE MI
DZY WYCHOWANIEM
A SOCJALIZACJ
I INKULTURACJ

Wychowanie stanowi przede wszystkim próbę
świadomej i celowej interwencji w procesy
socjalizacyjno-inkulturacyjne. Tym samym jest zawsze
procesem z góry przewidzianym, a więc zamierzonym i
nierzadko zaplanowanym.
socjalizacja i inkulturacja pozbawione są natomiast
wszelkiej intencjonalności w wywieraniu wpływu na
dzieci, młodzież i dorosłych. Są  jak wiemy 
procesami bezdecyzyjnymi, czyli przez nikogo na ogół
niekierowanymi i niesterowanymi.
Mimo iż socjalizacja i inkulturacja nie są procesami
oddziaływania celowego, ich wpływ na rozwój dzieci i
młodzieży jest olbrzymi, często silniejszy od oddziaływań
wychowawczych.
 Prawidłowy rozwój dzieci i młodzieży Na przykład dzięki socjalizacji i
to zarówno wpływy wychowawcze, jak inkulturacji dzieci i młodzież zazwyczaj
również socjalizacyjno-inkulturacyjne. raczej biernie przystosowują się do
wymagań stawianych im przez
społeczeństwo i kulturę.
Wszystkie wzajemnie się uzupełniają i
wzbogacają; jedne bez drugich nie są
w stanie funkcjonować prawidłowo, tj.
wzajemnie się wspierają i sprawdzają.
Niemniej trudno byłoby udowodnić, co
w rozwoju dzieci i młodzieży jest
wyłączną zasługą wychowania, a co
socjalizacji lub inkulturacji.
Prawdopodobnie mają w tym swój
udział zarówno oddziaływania
wychowawcze, jak i wpływy
Natomiast w wyniku wychowania
socjalizacyjno-inkulturacyjne.
starają się znalez
ć racjonalne
uzasadnienie pozytywnych wobec nich
postaw.
Zapraszam na następny wykład