Aldehydy i ketony
Aldehydy  grupa związków organicznych posiadająca grupę karbonylową
połączoną przynajmniej z jednym atomem wodoru. Taka grupa nazywana
jest również aldehydową.
Grupa karbonylowa:
Wzór ogólny: ,gdzie R może być atomem wodoru
(grupa aldehydowa) lub węglowodorem.
Nazwy aldehydów kończą się końcówką  al .
Przykład: metanal, etanal, propanal, oktanal.
Ketony  związki zawierające grupę karbonylową połączoną z dwoma
atomami węgla.
Wzór ogólny ketonów: , gdzie R1 i R2 są węglowodorami
łańcuchowymi.
Nazwy ketonów kończą się końcówką  on .
Przykład: propanon, butanon, pentan-2-on, heksan-3-on.
Klasyfikacja aldehydów i ketonów:
1. Według budowy grupy węglowodorowej (-R)
Reakcje laboratoryjne: Utlenianie alkoholi:
Próba Tollensa (próba lustra srebrowego)  wykrywanie
rzędowości alkoholi.
1) Utlenianie 1 rzędowych alkoholi zachodzi szybko z
wytworzeniem aldehydów, a następnie kwasów
karboksylowych.
2) Utlenianie 2 rzędowych alkoholi przebiega trudniej.
Konieczne jest użycie katalizatora i podwyższonej
temperatury.
- - .( , ) - -
Å»#Å»#Å»#Å»#Å»#Å»#
| %"

3) Utlenianie 3 rzędowych alkoholi jest bardzo trudne.
Powstają ketony o mniejszej ilości węgli niż wyjściowy
alkohol.
Odczynnik Tollensa: +
Odczynnik Tollensa w reakcji z aldehydem:
Podczas wykonywania próby Tollensa zachodzą kolejno
następujące reakcje:
1. Podczas dodawania roztworu wodorotlenku sodu do
roztworu AgNO3 następuje strącenie osadu tlenku srebra (I):
2 + 2 “! +
2. Tlenek srebra (I) reaguje następnie z amoniakiem tworząc
rozpuszczalny zwiÄ…zek kompleksowy:
[ ]
+ 4 + 2 ( ) + 2
3. Powstały kation reaguje z aldehydem, redukując się do
metalicznego srebra i równocześnie utleniając aldehyd do
kwasu:
[ ]
2 ( ) + + 3 2 “! + + 4 + 2
2. Utlenianie aldehydów za pomocą odczynników:
-Trommera  siarczan miedzi (II) + NaOH
-Fehlinga - siarczan miedzi (II) + NaOH + winian sodowo-
potasowy
-Benedicta- siarczan miedzi (II) + węglan sodowy + cytrynian
sodowy
Powyższe odczynniki reagują tylko z aldehydami dając
czerwone osady tlenku miedzi (I) w myśl reakcji:
+3
“!
+ 2 + 5 +



Różnice między odczynnikami polegają na rozpuszczalności
odpowiednich związków i ich reaktywności.
Imię i nazwisko: Data wykonania ćwiczenia:
Grupa: Ocena: Data oddania sprawozdania:
Temat:
1. Wstęp teoretyczny:
·ð Podaj wzory ogólne aldehydów i ketonów,
·ð przedstaw klasyfikacje aldehydów i ketonów wedÅ‚ug budowy grupy
węglowodorowej,
·ð napisz po 3 wybrane przez Ciebie przykÅ‚ady aldehydów i ketonów
wraz z nazwami.
2. Przebieg ćwiczenia:
Wszystkie etapy po kolei w punktach, jak było wykonywane ćwiczenie.
3. Opracowanie wyników:
·ð zapisz reakcje chemiczne w wykonanych ćwiczeniach
laboratoryjnych,
·ð przedstaw obserwacje zachodzÄ…cych reakcji.
4. Wnioski:
·ð jakie wnioski możesz wysnuć z zachodzÄ…cych reakcji,
·ð czy ćwiczenie zostaÅ‚o prawidÅ‚owo wykonane  uzasadnij.