Terapia pedagogiczna
Terapia pedagogiczna
- warunek konieczny?
- warunek konieczny?
rzetelna diagnoza
rzetelna diagnoza
Diagnostyka pedagogiczna
Diagnostyka pedagogiczna
 dziedzina wiedzy zajmująca się teorią i
 dziedzina wiedzy zajmująca się teorią i
praktyką diagnozowania,
praktyką diagnozowania,
- tematycznie racjonalnie związana z
- tematycznie racjonalnie związana z
działalnością wychowawczą, jej
działalnością wychowawczą, jej
uwarunkowaniami środowiskowymi oraz
uwarunkowaniami środowiskowymi oraz
rezultatami
rezultatami
Realizacja programu z diagnostyki
Realizacja programu z diagnostyki
pedagogicznej staje się możliwa dzięki
pedagogicznej staje się możliwa dzięki
wykorzystaniu elementarnych podstaw
wykorzystaniu elementarnych podstaw
wiedzy z dyscyplin i subdyscyplin
wiedzy z dyscyplin i subdyscyplin
współpracujących z pedagogiką
współpracujących z pedagogiką
(psychologią, metodologią, socjologią),
(psychologią, metodologią, socjologią),
analizując specyficzne powiązanie wpływów
analizując specyficzne powiązanie wpływów
egzogennych i endogennych)
egzogennych i endogennych)
W ujęciu humanistycznym diagnozę rozumie
W ujęciu humanistycznym diagnozę rozumie
się w dwóch aspektach:
się w dwóch aspektach:
- szerokim (diagnozowanie, obejmujące
- szerokim (diagnozowanie, obejmujące
całość postępowania badawczego tj.
całość postępowania badawczego tj.
rozpoznanie program terapii i prognozę)
rozpoznanie program terapii i prognozę)
- wąskim (diagnoza, obejmująca samo
- wąskim (diagnoza, obejmująca samo
rozpoznanie zaburzenia)
rozpoznanie zaburzenia)
Diagnoza  poznawanie dziecka przejawiającego
Diagnoza  poznawanie dziecka przejawiającego
zaburzenia/ zakłócenia/bariery w prawidłowym rozwoju i
zaburzenia/ zakłócenia/bariery w prawidłowym rozwoju i
wyjaśnianie jego zachowania w różnych sytuacjach
wyjaśnianie jego zachowania w różnych sytuacjach
życiowych.
życiowych.
Ważne w diagnostyce !
Ważne w diagnostyce !
Holistyczne spojrzenie na dziecko i proces jego rozwoju
Holistyczne spojrzenie na dziecko i proces jego rozwoju
(także uwarunkowania rozwojowe) zarówno w cyklu
(także uwarunkowania rozwojowe) zarówno w cyklu
gromadzenia danych, jak i ich implikowaniu (z
gromadzenia danych, jak i ich implikowaniu (z
uwzględnieniem aspektu klinicznego i
uwzględnieniem aspektu klinicznego i
psychometrycznego diagnozy)
psychometrycznego diagnozy)
Zakres treści programowych:
Zakres treści programowych:
obejmują zagadnienia związane z oceną stopnia rozwoju dzieci i
obejmują zagadnienia związane z oceną stopnia rozwoju dzieci i
młodzieży w zakresie poznawczym, emocjonalnych, społecznym,
młodzieży w zakresie poznawczym, emocjonalnych, społecznym,
diagnozą przyczyn, jak również możliwościami prognozowania,
diagnozą przyczyn, jak również możliwościami prognozowania,
przewidywania form pomocy i projektowania rozwoju osiągnięć
przewidywania form pomocy i projektowania rozwoju osiągnięć
dziecka.
dziecka.
Dlatego, powinna się odnosić do poznania wszystkich, możliwych
Dlatego, powinna się odnosić do poznania wszystkich, możliwych
do zdiagnozowania przez pedagoga czynników, działających w
do zdiagnozowania przez pedagoga czynników, działających w
okresie prenatalnym i postnatalnym (dotyczących rozwoju
okresie prenatalnym i postnatalnym (dotyczących rozwoju
fizycznego, psychoruchowego, intelektualnego i osobowościowego
fizycznego, psychoruchowego, intelektualnego i osobowościowego
dziecka w poszczególnych środowiskach wychowawczych)
dziecka w poszczególnych środowiskach wychowawczych)
Biologiczne i społeczne przyczyny zaburzeń i
Biologiczne i społeczne przyczyny zaburzeń i
rozwoju psychoruchowego
rozwoju psychoruchowego
Polietiologiczne uwarunkowanie rozwoju  tzn.
Polietiologiczne uwarunkowanie rozwoju  tzn.
może być uwarunkowany oddziaływaniem wielu
może być uwarunkowany oddziaływaniem wielu
czynników patologicznych
czynników patologicznych
Czynniki biologiczne  czynniki, które powodują
Czynniki biologiczne  czynniki, które powodują
uszkodzenie struktury i zaburzenia funkcji CUN
uszkodzenie struktury i zaburzenia funkcji CUN
Czynniki społeczne
Czynniki społeczne
 niekorzystne oddziaływanie środowiska
 niekorzystne oddziaływanie środowiska
społeczno-wychowawczego,
społeczno-wychowawczego,
- nie prowadzą do uszkodzenia UN
- nie prowadzą do uszkodzenia UN
(zaburzenia rozwoju  stanowią sprzężenie
(zaburzenia rozwoju  stanowią sprzężenie
przyczyn biologicznych i społecznych)
przyczyn biologicznych i
społecznych)
Rozwój fizyczny  jako proces zmian
Rozwój fizyczny  jako proces zmian
somatycznych (anatomicznych) i
somatycznych (anatomicznych) i
funkcjonalnych (fizjologicznych) w
funkcjonalnych (fizjologicznych) w
organizmie stwarza podstawy do rozwoju
organizmie stwarza podstawy do rozwoju
motoryki.
motoryki.
Poziom rozwoju ruchowego zależy zatem od
Poziom rozwoju ruchowego zależy zatem od
układu kostnego, mięśniowego, układów
układu kostnego, mięśniowego, układów
związanych z przemianą materii i
związanych z przemianą materii i
wydzielaniem wewnętrznym a szczególnie
wydzielaniem wewnętrznym a szczególnie
od układu nerwowego, który koordynuje
od układu nerwowego, który koordynuje
funkcjonowanie wszystkich układów
funkcjonowanie wszystkich układów
Terapia pedagogiczna
Terapia pedagogiczna
(oddziaływanie terapeutyczno-wychowawcze)
(oddziaływanie terapeutyczno-wychowawcze)
to system działań podejmowanych wobec:
to system działań podejmowanych wobec:
- osób chorych
- osób chorych
- osób o zaburzonym rozwoju
- osób o zaburzonym rozwoju
- poszukujących rozwiązań sytuacji trudnych,
- poszukujących rozwiązań sytuacji trudnych,
- w stosunku do osób funkcjonujących w
- w stosunku do osób funkcjonujących w
obszarze psychopatologii społecznej (dotkniętych
obszarze psychopatologii społecznej (dotkniętych
nałogami, wykluczeniem, itp.)
nałogami, wykluczeniem, itp.)
Zakres działań:
Zakres działań:
- psychoterapia,
- psychoterapia,
- socjoterapia
- socjoterapia
- reedukacja
- reedukacja
- kompensacja
- kompensacja
- korekcja
- korekcja
Analiza poglądów na istotę terapii (od 1970)
Analiza poglądów na istotę terapii (od 1970)
- trudności stworzenia klasyfikacji stanowisk autorów w tym
- trudności stworzenia klasyfikacji stanowisk autorów w tym
zakresie z uwagi na zamienne używanie takich terminów jak:
zakresie z uwagi na zamienne używanie takich terminów jak:
korekcja, reedukacja, oddziaływanie terapeutyczne, terapia
korekcja, reedukacja, oddziaływanie terapeutyczne, terapia
pedagogiczna.
pedagogiczna.
Dlatego uwzględniano wybrane formy i techniki związane z e
Dlatego uwzględniano wybrane formy i techniki związane z e
stosowaniem środków wyłącznie pedagogicznych tj.:
stosowaniem środków wyłącznie pedagogicznych tj.:
- specjalne nauczanie i wychowanie osób upośledzonych
- specjalne nauczanie i wychowanie osób upośledzonych
- terapię ukierunkowaną na likwidowanie objawów
- terapię ukierunkowaną na likwidowanie objawów
- terapię opartą na teorii interferencji i teorii uczenia się
- terapię opartą na teorii interferencji i teorii uczenia się
- elementy psychoterapii, skierowane na osobowość
- elementy psychoterapii, skierowane na osobowość
wychowanka, ale oparte na realiach
wychowanka, ale oparte na realiach
procesu wychowawczego  nie dających efektów w naprawie
procesu wychowawczego  nie dających efektów w naprawie
trudnych, indywidualnych
trudnych, indywidualnych
zaburzeń
zaburzeń
Schemat dynamicznej systematyzacji form psychoterapii
Schemat dynamicznej systematyzacji form psychoterapii
Schramla, pomocny w określaniu kategorii analizy interesującej
Schramla, pomocny w określaniu kategorii analizy interesującej
nas formy terapii oraz stopnia intensywności wpływów na
nas formy terapii oraz stopnia intensywności wpływów na
wychowanka w ramach poszczególnych kategorii.
wychowanka w ramach poszczególnych kategorii.
W schematyzacji  dziesięć głównych form psychoterapii
W schematyzacji  dziesięć głównych form psychoterapii
(każda z nich poddana z punktu widzenia pięciu kategorii, tj.:
(każda z nich poddana z punktu widzenia pięciu kategorii, tj.:
1. orientacja - na symptom i osobowość
1. orientacja - na symptom i osobowość
2. akcent położony na tym, co się aktualnie prezentuje i - na
2. akcent położony na tym, co się aktualnie prezentuje i - na
aspektach biologicznych
aspektach biologicznych
3. orientacja - na jednostkę i grupę
3. orientacja - na jednostkę i grupę
4. terapeuta  aktywno-dyrektywny i bierno-niedyrektywny
4. terapeuta  aktywno-dyrektywny i bierno-niedyrektywny
wyjaśniania  interakcji i ekspresji
wyjaśniania  interakcji i ekspresji
Sytuacje terapeutyczno-wychowawcze
Sytuacje terapeutyczno-wychowawcze
powinny zawierać taki układ elementów, w
powinny zawierać taki układ elementów, w
których zadanie dostosowane jest do
których zadanie dostosowane jest do
możliwości podmiotu
możliwości podmiotu
a wymagania  w zależności od potrzeb 
a wymagania  w zależności od potrzeb 
obniżane lub podwyższane
obniżane lub podwyższane
Wymiary sytuacji terapeutyczno-wychowawczych
Wymiary sytuacji terapeutyczno-wychowawczych
1. wychowawca (musi mieć warsztat terapeutyczny,
1. wychowawca (musi mieć warsztat terapeutyczny,
dodatkowe kwalifikacje)
dodatkowe kwalifikacje)
2. wychowanek (może przejawiać różnorodne
2. wychowanek (może przejawiać różnorodne
zaburzenia w regulowaniu kontaktów
zaburzenia w regulowaniu kontaktów
z otoczeniem, wymaga bardzo indywidualnego
z otoczeniem, wymaga bardzo indywidualnego
oddziaływania opartego na dokładnej
oddziaływania opartego na dokładnej
diagnozie poprzedzającej terapię, modyfikowanej w
diagnozie poprzedzającej terapię, modyfikowanej w
trakcie trwania
trakcie trwania
Podstawowy warunek terapii  poznanie dziecka
Podstawowy warunek terapii  poznanie dziecka
(bezwarunkowa akceptacja, nie wartościowanie
(bezwarunkowa akceptacja, nie wartościowanie
wychowanka i jego zachowania)
wychowanka i jego zachowania)
3. grupa  w terapii to zespół osób wymagających pomocy
3. grupa  w terapii to zespół osób wymagających pomocy
(powinna być nieliczna  potrzeba
(powinna być nieliczna  potrzeba
zindywidualizowania by nawiązać z dzieckiem głębsze
zindywidualizowania by nawiązać z dzieckiem głębsze
interakcje)
interakcje)
4. zadania  muszą być starannie dobrane w zależności od
4. zadania  muszą być starannie dobrane w zależności od
diagnozy (powinny odpowiadać
diagnozy (powinny odpowiadać
potrzebom dziecka, zadania powinny być zgodne z zasadą
potrzebom dziecka, zadania powinny być zgodne z zasadą
najbliższego rozwoju oraz
najbliższego rozwoju oraz
stosowaniem wzmocnień
stosowaniem wzmocnień
dla dzieci młodszych  zadania oparte na ruchu i muzyce
dla dzieci młodszych  zadania oparte na ruchu i muzyce
strefa najbliższego rozwoju  odwołanie do ped. specjalnej
strefa najbliższego rozwoju  odwołanie do ped. specjalnej
Dopełnieniem tych wymiarów jest kolejny wymiar
Dopełnieniem tych wymiarów jest kolejny wymiar
5. atmosfera terapeutyczna  eliminacja pośpiechu, rywalizacji,
5. atmosfera terapeutyczna  eliminacja pośpiechu, rywalizacji,
napięcia
napięcia
(znaczenie komunikacji pozawerbalnej)
(znaczenie komunikacji pozawerbalnej)
Kategorie wpływów wychowawczych
Kategorie wpływów wychowawczych
Trening  procedura oddziaływania na
Trening  procedura oddziaływania na
uczenie się dziecka, polegająca na
uczenie się dziecka, polegająca na
wielokrotnym pobudzaniu, powtarzaniu
wielokrotnym pobudzaniu, powtarzaniu
i wzmacnianiu oczekiwanych reakcji w
i wzmacnianiu oczekiwanych reakcji w
ramach celowo organizowanej sytuacji
ramach celowo organizowanej sytuacji
bodz
cowej
bodz
cowej
Ważna uwaga!
Ważna uwaga!
Trening nie może być rozumiany wyłącznie
Trening nie może być rozumiany wyłącznie
jako środek o charakterze stosowanych
jako środek o charakterze stosowanych
działań instrumentalnych. To także forma
działań instrumentalnych. To także forma
uczenia się, pozwalająca na zastosowanie
uczenia się, pozwalająca na zastosowanie
różnorodnych pod względem stopnia trudności
różnorodnych pod względem stopnia trudności
i charakteru czynności psychicznych, a także
i charakteru czynności psychicznych, a także
złożonych zachowań emocjonalno-
złożonych zachowań emocjonalno-
motywacyjnych w sferze społecznej
motywacyjnych w sferze społecznej
osobowości
osobowości
Przykład ?- próby podejmowania różnego rodzaju treningów
Przykład ?- próby podejmowania różnego rodzaju treningów
interpersonalnych o znaczącej sile oddziaływania na jednostki
interpersonalnych o znaczącej sile oddziaływania na jednostki
o rożnej osobowości
o rożnej osobowości
Fakt dodatkowego zajęcia się dzieckiem (oddziaływania
Fakt dodatkowego zajęcia się dzieckiem (oddziaływania
zgodne z akceptacją dziecka, dające jemu radość
zgodne z akceptacją dziecka, dające jemu radość
i zadowolenie) sprzyja poprawie kondycji jego funkcjonowania
i zadowolenie) sprzyja poprawie kondycji jego funkcjonowania
 poprzez wzrost samozadowolenia i samooceny, a tym
 poprzez wzrost samozadowolenia i samooceny, a tym
samym poprawę jakości relacji dziecka w środowisku
samym poprawę jakości relacji dziecka w środowisku
społecznym (rówieśników).
społecznym (rówieśników).
Trening musi opierać się na pozytywnych emocjach, nie może
Trening musi opierać się na pozytywnych emocjach, nie może
być środkiem do samodoskonalenia  warunek sukcesu
być środkiem do samodoskonalenia  warunek sukcesu
Rodzaje treningu:
Rodzaje treningu:
- instrumentalny
- instrumentalny
- emocjonalny
- emocjonalny
(pośredni efekt treningu instrumentalnego)
(pośredni efekt treningu instrumentalnego)
- trening umiejętności społecznych
- trening umiejętności społecznych
(społecznego uczenia się)
(społecznego uczenia się)
- relaksacyjny (fiz. i psych.)  autogenny lub
- relaksacyjny (fiz. i psych.)  autogenny lub
autosugestywny
autosugestywny
Prowokacja sytuacyjna
Prowokacja sytuacyjna
 zapewnia możliwość wystąpienia zachowania
 zapewnia możliwość wystąpienia zachowania
adekwatnego lub zbliżonego do zamierzonego
adekwatnego lub zbliżonego do zamierzonego
Stosowana powinna być w zależności od wieku
Stosowana powinna być w zależności od wieku
dziecka, jego doświadczeń i sytuacji rozwojowej;
dziecka, jego doświadczeń i sytuacji rozwojowej;
ma zastosowanie zarówno w terapii
ma zastosowanie zarówno w terapii
indywidualnej, jak i grupowej.
indywidualnej, jak i grupowej.