Wydział Lekarski
II rok studiów
L.p. Przedmiot Liczba godzin Rocznie Forma
Semestr III Semestr IV godzin zaliczenia
w sem i ćw w sem i ćw
1. Biochemia
prof. dr hab. n. med.
30 50 30 55 165 egzamin
Jacek Bartkowiak
2 Fizjologia
prof. dr hab. n. med 30 60 30 60 180
egzamin
Dariusz Nowak
3. Fizjologia stosowana
prof. dr hab. n. med 5 25 30 zaliczenie
Dariusz Nowak
4. Histologia, embriologia,
cytologia
15 45 15 45 120 egzamin
prof. dr hab. n. med.
Andrzej Zieliński
5. Biostatystyka
dr n. med. 25* 25* 25 zaliczenie
Irena Maniecka - Bryła
6. Historia filozofii
prof. dr hab. n. hum. 16 24 40 zaliczenie
Kazimierz Szewczyk
7. Historia medycyny
prof. dr hab. n. med. 4 26 30 egzamin
Jerzy Supady
8. Psychologia lekarska
prof. dr hab. n. med. 21 21 zaliczenie
Alina Borkowska
9. Socjologia
prof. dr hab. n. hum. 12 12 24 zaliczenie
Mieczysław Gałuszka
10. Praktyczne nauczanie
medycyny klinicznej
32 32 zaliczenie
prof. dr hab. n. med.
Władysław Grabski
11. Pierwsza pomoc
i elementy pielęgniarstwa
4 12 16 zaliczenie
Prof. dr hab. n. med.
Wojciech Gaszyński
12. Język obcy kongresowy
mgr Kinga 30 30 60 egzamin
Studzińska - Pasieka
13. Wychowanie fizyczne
30 30 60 zaliczenie
mgr Józef Bortnik
A
ącznie Godzin wykładów 191 828
Godzin ćwiczeń 637
Egzaminów 5
Zaliczeń 8
* - Zajęcia odrabiane w semestrze III lub IV
Praktyka wakacyjna pielęgniarska (4 tygodnie):
2 tygodnie choroby dzieci
2 tygodnie ginekologia
Szczegółowy plan wykładów i ćwiczeń z Biochemii
dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego U.M. w A
odzi
Nazwa przedmiotu: Biochemia
Jednostka realizujÄ…ca program: Katedra Biochemii Medycznej
Kierownik jednostki: Prof. dr hab. Jacek Bartkowiak
Koordynator zajęć dydaktycznych: Prof. dr hab. Jacek Bartkowiak
Kontakt z jednostkÄ…, adres: ul. Mazowiecka 6/8, 90-215 A
ódz

telefon: e-mail: 0 42 678-06-20 [e-mail]
Całkowita liczba godzin: 165 105 godzin seminariów i ćwiczeń dla każdej grupy studenckiej
60 godzin wykładów
Całkowita liczba ECTS: 15
Liczba godzin fakultetu 30 godzin fakultetu (4 ECTS)
Forma zaliczenia końcowego: Egzamin pisemny
Tytuł wykładu Liczba godzin
z krótką charakterystyką treści programowych
W. S. Ćw.
1. Enzymy cz. I 2
Budowa enzymów, specyficzność działania, koenzymy.
2. Enzymy cz. II 2
Kinetyka enzymatyczna, hamowanie i regulacja aktywności enzymatycznej.
3. Enzymy cz. III 2
Wykorzystanie oznaczania aktywności enzymów w diagnostyce chorób.
4. Kwasy nukleinowe cz. I 2
Struktura DNA i RNA, DNA eukariotyczny i prokariotyczny.
5. Kwasy nukleinowe cz. II 2
Replikacja, system naprawy DNA.
6. Kwasy nukleinowe cz. III 2
Transkrypcja genów, modyfikacje potranskrypcyjne.
7. Kwasy nukleinowe cz. IV 2
Wirusy, metody inżynierii genetycznej służące poznaniu genów, wektory,
klonowanie, hybrydyzacja.
8. Biosynteza białek cz. I 2
Kod genetyczny, jego cechy. Rodzaje RNA i ich rola w biosyntezie białka.
9. Biosynteza białek cz. II 2
Translacja u Eukariota i Prokariota, regulacja tego procesu.
10. Bioenergetyka 2
Biologiczne związki makroergiczne, ładunek energetyczny komórki, schemat
procesów katabolicznych.
11. Utlenianie biolgiczne cz. I 2
Fosforylacja oksydacyjna i substratowa, dekarboksylacja oksydacyjna
pirogronianu.
12. Utlenianie biolgiczne cz. II 2
A
ańcuch oddechowy i cykl Krebsa.
13. Węglowodany cz. I 2
Trawienie i włanianie węglowodanów. Transport glukozy do komórek
różnych tkanek, wpływ insuliny.
14. Węglowodany cz. II 2
Glikoliza tlenowa i beztlenowa.
15. Węglowodany cz. III 2
Cykl pentozowy i jego połączenie z procesami syntezy wymagającymi
redukcji.
16. Węglowodany cz. IV 2
Glikogenaliza i glikogeneza.
17. Węglowodany cz. V 2
Metabolizm galaktozy i fruktozy.
18. Lipidy cz. I 2
Trawienie tłuszczów i wchłanianie, lipoproteiny krwi.
19. Lipidy cz. II 2
Transport aktywnych kwasów tłuszczowych do mitochondriów
i ²-oksydacja.
20. Lipidy cz. III 2
Synteza kwasów tłuszczowych de novo i elongacja acyloCoA.
21. Lipidy cz. IV 2
Synteza lipidów prostych i złożonych.
22. Lipidy cz. V 2
Synteza ciał ketonowych i cholesterolu.
23. Metabolizm aminokwasów cz. I 2
Trawienie białek, wewnątrzkomórkowa degradacja białek, aminokwasy
niezbędne, bilans azotowy.
24. Metabolizm aminokwasów cz. II 2
Katabolizm aminokwasów: deaminacja, transaminacja, synteza mocznika.
25. Metabolizm aminokwasów cz. III 2
Synteza fosfokreatyny, adrenaliny, melatoniny.
26. Metabolizm porfiryn i żelaza. 2
Synteza hemu, katabolizm hemoglobiny. Żelazo  wchłanianie transport
i magazynowanie w organizmie.
27. Metabolizm nukleotydów purynowych i pirymidynowych cz. I 2
Synteza nukleotydów de novo i ich katabolizm.
28. Metabolizm nukleotydów purynowych i pirymidynowych cz. II 2
Wykorzystanie pochodnych zasad azotowych i nukleozydów w terapii.
29. Hormony cz. I 2
Molekularny mechanizm działania hormonów.
30. Hormony cz. II 2
Zaburzenia przekazywania informacji międzykomórkowej.
Program seminarium i ćwiczeń Liczba godzin
z krótką charakterystyką treści programowych W. S. Ćw.
1. Wprowadzenie - chemiczne składniki komórki. 3,5
Węglowodany i lipidy o znaczeniu fizjologicznym. Aminokwasy, jako
jednostki monometryczne białek.
2. Enzymy. 3,5
Mechanizm działania enyzmów, koenzymy i witaminy, podział enzymów.
Kinetyka enzymatyczna, regulacja allosteryczna i hormonalna aktywności
enyzmów.
3. Kwasy nukleinowe cz. I 3,5
Struktura kwasów nukleinowych.
Replikacja DNA oraz systemy jego naprawy.
4. Kwasy nukleinowe cz. II 3,5
Transkrypcja genów.
Podstawowe narzędzia i metody inżynierii genetycznej.
5. Biosynteza białka 3,5
Kod genetyczny i jego cechy. Translacja i regulacja tego procesu.
Potranslacyjne modyfikacje białek.
6. Mechanizmy regulacji genów - od DNA do białka. 3,0
7. Bioenergetyka i utlenianie biologiczne 3,5
Procesy kataboliczne, jako z
ródło energii. Fosforylacja oksydacyjna i
substratowa, łańcuch oddechowy.
Cykl Krebsa, dekarboksylacja oksydacyjna pirogronianu.
8. Węglowodany cz. I 3,5
Katabolizm glukozy w warunkach tlenowych i beztlenowych.
Metabolizm galaktozy i fruktozy i jego połączenie z glikolizą.
Glukoneogeneza - przekształcenie związków niewęglowodanowych w
glukozÄ™.
9. Węglowodany cz. II 3,5
Synteza i rozpad glikogenu. Szlak pentozofosforanowy i inne przemiany
heksoz.
Wpływ hormonów na przemiany węglowodanów, zaburzenia przemiany
glikogenu, fruktozy i galaktozy.
10. Metabolizm węglowodanów - cukry, jako żródło energii dla komórki. 3,0
11. Lipidy cz. I 3,5
Lipoproteiny krwi, kwasy tłuszczowe i ciała ketonowe, jako materiał
energetyczny dla komórek.
12. Lipidy cz. II 3,5
Synteza tłuszczów prostych i złożonych.
Synteza i przemiany cholesterolu.
13. Metabolizm aminokwasów cz. I 3,5
Katabolizm białek; Transaminacja i deaminacja aminokwasów, synteza
mocznika. Losy szkieletów węglowych aminokwasów.
Synteza aminokwasów endogennych.
14. Integracja metabolizmu - strategia uzyskiwania energii przez różne typy 3,0
komórek.
15. Metabolizm aminokwasów cz. II; Metabolizm porfiryn i żelaza. 3,5
Metabolizm ksenobiotyków.
Przemiany aminokwasów w wyspecjalizowane produkty.
Synteza hemu. Katabolizm hemoglobiny - bilirubina wolna i zwiÄ…zana.
Rola wątroby w procesach detoksykacji. Reakcje sprzęgania.
Udział ksenobiotyków w kancerogenezie.
16. Metabolizm nukleotydów. 3,5
Synteza nukleotydów purynowych i pirymidowych oraz ich katabolizm.
Enzymopatie towarzyszące metabolizmowi nukleotydów.
17. Molekularne podstawy działania hormonów.
Miejsce powstawania i budowa hormonów.
Receptory wewnątrzkomórkowe i błonowe. 3,5
18. Integracja i regulacja metabolizmu u człowieka. 3,0
Metaboliczna specjalizacja różnych narządów. Przedziałowość komórkowa
procesów metabolicznych.
19. Kwasy nukleinowe i struktura chromatyny. 5,5
Izolowanie DNA z grasicy cielęcej oraz jąder komórkowych z wątroby
cielęcej. Hydroliza kwaśna preparatów kwasów nukleinowych.
Chromatografia bibułowa zasad azotowych.
20. Kwasy nukleinowe i struktura chromatyny. 5,5
Wykazanie struktury nukleosomowej chromatyny. Analiza DNA metodÄ…
elektroforezy w żelu agarozowym. Oznaczanie fosforu całkowitego w DNA
oraz obliczanie procentowej zawartości DNA w grasicy.
21. Enzymy 5,5
Kinetyka reakcji enzymatycznej. Wyznaczanie stałej Michaelisa.
22. Glikogen 5,5
Izolowanie glikogenu z wątroby zwierzęcej. Oznaczanie procentowej
zawartości glikogenu w wątrobie na podstawie ilości uwalnianej glukozy.
23. Hemoglobina, produkty przemiany hemoglobiny, metabolizm żelaza. 5,5
Elektroforeza białek.
Oznaczanie hemoglobiny w krwi pełnej; bilirubiny całkowitej i żelaza w
surowicy krwi. Elektroforeza białek w żelu poliakryloamidowym.
Wyznaczanie mas cząsteczkowych badanych białek
24. Produkty przemiany azotowej 5,5
Oznaczanie kwasu moczowego, kreatyniny i mocznika w surowicy krwi.
25. Internetowe bazy danych, jako narzędzie w biologii molekularnej 5,5
Wyszukiwanie informacji na temat chorób genetycznych i sekwencji cDNA.
(ćwiczenie komputerowe)
26. Komputerowe modelowanie peptydów i białek 5,5
Analiza wybranych białek, identyfikacja reszt aminokwasowych istotnych dla
funkcji i konformacji białka. (ćwiczenie komputerowe)
Program fakultetu Liczba godzin
z krótką charakterystyką treści programowych W. S. Ćw.
1. Biochemia wÄ…troby 2,5
Udział wątroby w wydzielaniu z organizmu egzo- endogennych związków
chemicznych; mechanizm toksycznego działania etanolu; patogeneza śpiączki
wÄ…trobowej.
2. Biochemia układu nerwowego 2,5
Schorzenia wywołane zaburzeniami różnych układów neuroprzekaz
ników
w ośrodkowym i obwodowym układzie nerwowym. Zaburzenia
neuropsychiatryczne przenoszone dziedzicznie.
3. Biochemia tkanki Å‚Ä…cznej 2,5
Budowa molekularna głównych elementów tkanki łącznej: istoty
podstawowej włókien (kolagenowych, sprężystych i siateczkowych) oraz
biochemiczne podstawy schorzeń związanych z tkanką łączną
4. Biochemiczne podstawy żywienia 2,5
Wymagania żywieniowe człowieka. Zawartość energetyczna różnych
rodzajów żywności. Tłuszcze i węglowodany diety (pokarmowe) człowieka.
Roślinne i zwierzęce białka pokarmowe. Równowaga azotowa.
Dieta śródziemnomorska. Dieta a chory nowotworowe
5. Biochemiczne podstawy syndromu metabolicznego 2,5
Cechy syndromu metabolicznego: otyłość brzuszna, zmniejszono poziom
cholesterolu we frankcji HDL, podwyższony poziom triglicerydów,
podwyższone ciśnienie krwi i hiperglikemia. Insulinooporność kluczową
przyczyną syndromu metabolicznego. Udział prozapalnych cytokin w
rozwoju syndromu. Rola statyn i fibratów w normalizacji profilu lipidowego.
6. Biochemia wÄ…troby 3,5
Rola wątroby w regulacji przemian białek, tłuszczów i węglowodanów
7. Molekularne podstawy zaburzeń układu nerwowego 3,5
Współudział klonowania genów wyjaśnieniu mechanizmu chorób
naurologicznych. Lekozależność i narkomania  mechanizmy
neurobiologiczne i perspektywy leczenia.
 8. Biochemia tkanki Å‚Ä…cznej 3,5
Polimorfizm tkanki łącznej: zróżnicowanie budowy i funkcji tkanki łącznej
właściwej, chrzęstnej, kostnej, krwiotwórczej oraz krwi i chłonki.
9. Biochemiczne podstawy żywienia 3,5
Wymagania żywieniowe człowieka. Zawartość energetyczna różnych
rodzajów żywności. Tłuszcze i węglowodany diety (pokarmowe) człowieka.
Roślinne i zwierzęce białka pokarmowe. Równowaga azotowa.
Dieta śródziemnomorska. Dieta a chory nowotworowe
10. Biochemiczne podstawy syndromu metabolicznego 3,5
Cechy syndromu metabolicznego: otyłość brzuszna, zmniejszono poziom
cholesterolu we frankcji HDL, podwyższony poziom triglicerydów,
podwyższone ciśnienie krwi i hiperglikemia. Insulinooporność kluczową
przyczyną syndromu metabolicznego. Udział prozapalnych cytokin w
rozwoju syndromu. Rola statyn i fibratów w normalizacji profilu lipidowego.
Zalecane podręczniki:
podstawowy:
1. Robert K. Murray, Daryl K. Granner, Peter A. Mayes, Victor W. Rodwell.
Biochemia Harpera, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004  wydanie V
uzupełniające:
1. L. Streyer
Biochemia, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005  wydanie III
2. T.A. Brown
Genomy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001
3. Podstawy biochemii z ćwiczeniami  pod redakcją J. Bartkowiaka , Dział Wydawnictw i
Poligrafii UM. w A
odzi 2004
4. Fakultet  wybrane pozycje literaturowe z czasopism naukowych, będą wskazane na wykładach.
Uwagi:
1. Zajęcia wpisane w rubrykę  seminaria są ćwiczeniami teoretycznymi, a w rubrykę
 ćwiczenia ćwiczeniami laboratoryjnymi i komputerowymi.
2. Zajęcia fakultatywne w wymiarze 30 godzin przewidziane są dla studentów III roku,
którzy pozytywnie zaliczyli kurs biochemii na II roku studiów.
Zajęcia te kończyć się będą zaliczeniem.
Wybór fakultetu musi nastąpić bezpośrednio po zakończeniu II roku studiów.
Szczegółowy plan wykładów i ćwiczeń z Fizjologii człowieka
dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego U.M. w A
odzi
Nazwa przedmiotu: Fizjologia człowieka
Jednostka realizująca program: Katedra Fizjologii Doświadczalnej i Klinicznej
Kierownik jednostki: Prof. dr hab. n. med. Dariusz Nowak
Koordynator zajęć dydaktycznych: Mgr Janina Mazanowska  Gajdowicz
Kontakt z jednostkÄ…, adres: 92-215 A
ódz
ul. Mazowiecka 6/8
telefon: e-mail: 0426782661 [e-mail]
Całkowita liczba godzin: 180 120 godzin seminariów i ćwiczeń dla każdej grupy studenckiej
60 godzin wykładów
Całkowita liczba ECTS:
Liczba godzin fakultetu 0 godzin fakultetu ( ECTS)
Forma zaliczenia końcowego: Egzamin ustny
Tytuł wykładu Liczba godzin
z krótką charakterystyką treści programowych
W. S. Ćw.
1. Miejsce fizjologii w naukach medycznych. Kontrola i regulacja funkcji.
 rozwój nauk fizjologicznych na przestrzeni wieków, zasada optymalizacji 2
w fizjologii, homeostaza, rytmy biologiczne
2. Czynność komórek nerwowych i mięśniowych.  czynność neuronów i
2
synaps, potencjały błonowe, fizjologia mięśni szkieletowych i gładkich
3. Przekaz
niki chemiczne w organizmie.  sposoby przekazywania
informacji między komórkami, rodzaje transmiterów i modulatorów 2
synaptycznych, receptory ośrodkowego układu nerwowego
4. Czucie i percepcja.  rodzaje czucia, receptory i drogi czucia, wzrok,
2
słuch, równowaga, ból i sposoby jego hamowania
5. Ruch i postawa ciała.  odruchy rdzenia kręgowego, regulacja napięcia
mięśniowego, skutki przerwania ciągłości rdzenia kręgowego, wyzwalanie 2
ruchów dowolnych, czynność móżdżku
6. Uczenie się, kojarzenie, zapamiętywanie, mowa.  rola pól
kojarzeniowych kory mózgu, układu limbicznego i hipokampa w procesach
2
uczenia się i zapamiętywania, rodzaje pamięci, wyższa czynność nerwowa
 mowa
7. Czynność bioelektryczna mózgu, czuwanie i sen.  elektrogeneza
spontanicznych potencjałów bioelektrycznych, elektroencefalografia,
2
bioelektryczne potencjały wywołane, biologiczne podłoże snu i jego fazy,
prawidłowy polisomnogram
8. Kontrola nerwowa środowiska wewnętrznego. Układ autonomiczny. 
skład i rola płynu mózgowo  rdzeniowego, czynność części współczulnej i
2
przywspółczulnej autonomicznego układu nerwowego, transmitery i
receptory, transmisja w zwojach autonomicznych
9. Kontrola humoralna środowiska wewnętrznego. Czynność przysadki. 
rodzaje hormonów, mechanizm działania hormonów i regulacja ich 2
uwalniania, neurohormony podwzgórza, hormony przysadki
10. Czynność gruczołu tarczowego i gruczołów przytarczycznych. 
2
synteza, magazynowanie i uwalnianie hormonów tarczycy, metabolizm
jodu, rola gruczołu tarczowego i przytarczyc w metabolizmie wapnia
11. Hormony steroidowe i ich rola w organizmie.  działania hormonów kory
nadnerczy i regulacja ich wydzielania, rola androgenów i estrogenów kory 2
nadnerczy, hormony płciowe
12. Fizjologia rozrodu.  spermatogeneza i owogeneza, kontrola hormonalna
czynności gonad u obu płci, cykl miesięczny, zapłodnienie, ciąża, poród 2
laktacja
13. Skład i rola krwi w organizmie.  skład osocza, rola białek osocza,
2
elementy morfotyczne krwi, transport gazów przez krew
14. Hematopoeza.- czynność szpiku, grasicy i obwodowego układu
limfoidalnego, różnicowanie poszczególnych komórek macierzystych 2
krwinek
15. Hemostaza.  rola trombocytów i układu naczyniowego, aktywacja i
2
przebieg procesów krzepnięcia i fibrynolizy
16. Mechanizmy obronne organizmu.  udział leukocytów w reakcjach
2
obronnych przed inwazją bakterii i wirusów
17. Odporność swoista i nieswoista organizmu.  sposoby aktywowania
odporności swoistej i nieswoistej, tlenowe i beztlenowe mechanizmy
2
unieczynniania drobnoustrojów przez neutrofile, udział limfocytów w
odporności swoistej
18. Czynność bioelektryczna, mechaniczna i akustyczna serca. 
elektrofizjologia miocytów serca, układ bodz
coprzewodzÄ…cy serca, cykl 2
hemodynamiczny serca, tony serca, elektrokardiografia i echokardiografia
19. Regulacja czynności serca.  regulacja nerwowa i humoralna, receptory
2
błonowe miocytów serca, regulacja pojemności minutowej serca
20. Ośrodkowa i obwodowa regulacja czynności układu krążenia. -
odruchowa regulacja ciśnienia tętniczego krwi i miejscowa regulacja 2
przepływu krwi przez naczynia obwodowe i narządy
21. Fizjologia układu oddechowego  mechanika oddychania, wymiana
gazowa w płucach, przestrzenie martwe, wentylacja i przepływ krwi w
2
różnych partiach płuc, surfaktant, regulacja napięcia mięśni dróg
oddechowych
22. Regulacja oddychania  neurogeneza rytmu oddechowego, udział
chemoreceptorów ośrodkowych i obwodowych oraz mechanoreceptorów
2
dróg oddechowych i płuc w regulacji oddychania, obronne odruchy
oddechowe
23. Czynność wydzielnicza i motoryczna przewodu pokarmowego;
regulacja działania  neurohumoralna regulacja przyjmowania pokarmów
i czynności przewodu pokarmowego, trawienie i wchłanianie w 2
poszczególnych odcinkach przewodu pokarmowego, aktywność elektryczna
i motoryka żołądka i jelit
24. Czynność wątroby i trzustki.  czynność zewnątrzwydzielnicza wątroby,
rola żółci i regulacja jej wydzielania, przepływ krwi przez wątrobę, 2
zewnÄ…trz- i wewnÄ…trzwydzielnicza trzustki
25. Termoregulacja. Mechanizm powstawania gorÄ…czki. Hipotermia i
hipertermia.  termoreceptory i termodetektory, ośrodek termoregulacji,
2
efektory termoregulacji, drogi wymiany ciepła między organizmem a
otoczeniem, mechanizmy termoregulacji, gorÄ…czka
26. PÅ‚yny ustrojowe. Bilans wodny i elektrolitowy.  przestrzenie wodne
organizmu, transport wody, jonów i związków organicznych przez błony
2
biologiczne, regulacja bilansu wodnego, sodowego, potasowego i
wapniowo-fosforanowego
27. Czynność zewnątrzwydzielnicza i wewnątrzwydzielnicza nerek.  2
metody badania czynności nerek, krążenie krwi w nerkach, filtracja
kłębuszkowa, transport kanalikowy, zagęszczanie i rozcieńczanie moczu,
udział nerki w wydzielaniu wewnętrznym
28. Równowaga kwasowo-zasadowa; udział nerek płuc i krwi.  rola płuc i
nerek w wyrównywaniu zaburzeń rkz, rola elektrolitów osocza krwi i ich 2
wpływ na stabilizację rkz
29. Fizjologia wysiłku fizycznego.  rodzaje wysiłków, metabolizm
wysiłkowy, czynność poszczególnych układów organizmu podczas 2
wysiłku, rola treningu, następstwa bezczynności ruchowej
30. Adaptacja organizmu do różnych warunków środowiska.  wpływ na
organizm: hipoksji, wysokich i niskich temperatur, dz
więków i
2
ultradz
więków, promieniowania nadfioletowego i jonizującego, pola
magnetycznego, przeciążeń i stanu nieważkości
Program seminarium i ćwiczeń Liczba godzin
z krótką charakterystyką treści programowych
W. S. Ćw.
Pracownia fizjologii krwi
1. Seminarium 1: Rola krwi  osocze i elementy morfotyczne, transport tlenu
i dwutlenku węgla, odporność swoista i nieswoista, odpowiedz

immunologiczna pierwotna i wtórna
Ćwiczenie 1
Temat 1  Hematopoeza (film i quiz)
Temat 2  Oznaczanie wzoru odsetkowego krwinek białych w rozmazie 1,5 4,5
prawidłowej krwi
ludzkiej
Temat 3  Porównanie składu procentowego krwinek linii erytroidalnej i
leukocytarnej w szpiku kostnym ze średnią ilością erytrocytów i
leukocytów we krwi obwodowej
2. Seminarium 2: Hemostaza, grupy krwi i gospodarka wapniowa  płytki
krwi, śródbłonek naczyniowy, układ krzepnięcia i fibrynolizy, układy
grupowe krwi, konflikt serologiczny, rola wapnia i regulacja jego stężenia
w osoczu
Ćwiczenie 2
(z krwi włośniczkowej)
Temat 1  Oznaczanie czasu krzepnięcia metodą kapilarową 1,5 4,5
Temat 2  Oznaczanie czasu krwawienia zmodyfikowanÄ… metodÄ… Duke a
(z krwi żylnej dawcy)
Temat 3  Oznaczanie czasu protrombinowego metodÄ… Quicka
Temat 4  Oznaczanie oporności osmotycznej erytrocytów
Temat 5  Oznaczanie grup krwi układu ABO i Rh przy użyciu krwinek
wzorcowych i przeciwciał monoklonalnych
3. Seminarium 3: Hormony podwzgórza, przysadki, kory nadnerczy i
tarczycy  ogólne zasady regulacji wydzielania hormonów, czynność
hormonów przedniego i tylnego płata przysadki, kory nadnerczy i tarczycy
Ćwiczenie 3
Temat 1 - Oznaczanie liczby erytrocytów (RBC), trombocytów (PLT) i
1,5 4,5
leukocytów (WBC) metodą liczenia w komorze z siatką Burkera
Temat 2  Obliczanie składu procentowego i stężenia poszczególnych
frakcji białek osocza (film i quiz)
Temat 3  Porównanie ilości krwinek liczonych metodą komorową i w
automacie hematologicznym
4. Seminarium 4: Czynność rozrodcza  ośrodek rozrodczy, hormony
płciowe, gametogeneza, oś hormonalna podwzgórze  przysadka  gonady 1,5 4,5
u mężczyzn i kobiet, cykl jajnikowy, zapłodnienie, ciąża, poród, laktacja
Ćwiczenie 4
(z krwi żylnej dawcy)
Temat 1  Badanie prędkości opadania erytrocytów metodą Westergreena
(odczyn Biernackiego)
Temat 2  Oznaczanie hematokrytu (HCT) metodÄ… mikrohematokrytowÄ…
Temat 3  Oznaczanie hemoglobiny we krwi metodÄ…
cyjanomethemoglobinowÄ…
Temat 4  Badanie oporności osmotycznej krwinek czerwonych
Temat 5  Obliczanie wskaz
ników hematologicznych: MCH, MCHC i
MCV
Temat 6  Porównanie obliczonych wskaz
ników hematologicznych ze
wskazaniami
analizatora hematologicznego i prawidłowymi wartościami we krwi
5. Seminarium 5: Fizjologia nerek i płyny ustrojowe  regulacja przepływu
krwi przez nerki, filtracja, resorpcja, sekrecja, sposoby pomiaru przepływu
krwi przez nerki i filtracji kłębuszkowej, mikcja, przestrzenie wodne
organizmu, homeostaza osmotyczna i wodna 1,5 4,5
Ćwiczenie 5  symulacja komputerowa
Temat  Czynność kanalików i pętli Henlego na podstawie analizy
programu komputerowego
Pracownia fizjologii układu krążenia
6. Seminarium 1: Fizjologia mięśni poprzecznie prążkowanych i mięśnia
sercowego. Czynność bioelektryczna serca  molekularny mechanizm
skurczu mięśni szkieletowych i mięśnia sercowego, rodzaje skurczów
mięśni szkieletowych, układ przewodzący serca, potencjał spoczynkowy i
czynnościowy komórek rozrusznika i kardiomiocytów, analiza krzywej
EKG
Ćwiczenie 1  filmy dydaktyczne
1,5 4,5
Temat 1  Przepływ krwi w naczyniach krwionośnych żaby
Temat 2  Badanie układu przewodzącego serca żaby
Temat 3  Zapisywanie kardiogramu izolowanego serca żaby
Temat 4  Wpływ sztucznych bodz
ców dodatkowych na czynność serca
żaby
Temat 5  Zapisywanie potencjałów spoczynkowych i czynnościowych
mięśnia serca żaby
7. Seminarium 2: Czynność mechaniczna i akustyczna serca. Krążenie
wieńcowe  charakterystyka faz pracy serca z uwzględnieniem roli
zastawek i zmian ciśnienia w jamach serca, regulacja objętości wyrzutowej
i pojemności minutowej serca, zapotrzebowanie mięśnia sercowego na tlen,
autoregulacja, regulacja metaboliczna i nerwowa przepływu krwi w
krążeniu wieńcowym, tony i szmery serca
1,5 4,5
Ćwiczenie 2
Temat 1  Echokardiografia (film dydaktyczny)
Temat 2  Osłuchiwanie serca
Temat 3  Bioelektryczne potencjały czynnościowe serca człowieka
(analiza EKG
odprowadzeń kończynowych i przedsercowych)
8. Seminarium 3: Autonomiczny układ nerwowy. Mięśnie gładkie.
Hormony rdzenia nadnerczy  podział i czynność autonomicznego układu
nerwowego, transmisja synaptyczna w zwojach, odpowiedzi efektorów na
1,5 4,5
impulsację autonomiczną ze szczególnym uwzględnieniem serca i naczyń
krwionośnych, reakcje wyzwalane przez część współczulną i
przywspółczulną w różnych stanach organizmu, rola czynnika wzrostu
nerwów, występowanie i podział mięśni gładkich, hormony rdzenia
nadnerczy
Ćwiczenie 3  symulacje komputerowe
Temat 1  Wpływ układu współczulnego i przywspółczulnego na ciśnienie
tętnicze krwi i
częstość skurczów serca u szczura
Temat 2  Wpływ mediatorów układu autonomicznego i hormonów na
ciśnienie tętnicze
krwi, częstość skurczów serca i kurczliwość mięśni u kota
9. Seminarium 4: Regulacja ciśnienia tętniczego krwi  miejscowa
regulacja ciśnienia tętniczego krwi, rola OUN w regulacji ciśnienia
tętniczego krwi, odruch z baroreceptorów i odruchy z receptorów obszaru
sercowo-płucnego, humoralne czynniki regulujące ciśnienie tętnicze krwi
Ćwiczenie 4
Temat 1  Określenie cech obwodowego tętna u człowieka
Temat 2  Mierzenie ciśnienia tętniczego krwi u człowieka metodą
Korotkowa
1,5 4,5
Temat 3  Obliczanie parametrów czynnościowych serca
Temat 4  Wpływ drażnienia nerwu błędnego na czynność serca żaby (film
dydaktyczny)
Temat 5  Wpływ adrenaliny i acetylocholiny na czynność izolowanego
serca żaby (film
dydaktyczny)
Temat 6  Wpływ zmian temperatury na czynność serca żaby (film
dydaktyczny)
10. Seminarium 5: Zachowanie się ciśnienia tętniczego krwi w różnych
stanach organizmu. Mikrokrążenie  reakcje mięśnia sercowego i naczyń
na wysiłki statyczne i dynamiczne, wpływ odruchu z chemoreceptorów
tętniczych, cyklu oddechowego i zmian pozycji ciała na czynność serca i
naczynia krwionośne, wpływ długotrwałej pozycji leżącej na układ
krążenia, filtracja i resorpcja, rodzaje obrzęków i przyczyny ich
1,5 4,5
powstawania
Ćwiczenie 5
Temat 1  Próba ortostatyczna
Temat 2  Próby czynnościowe sprawności układu krążenia u człowieka
Temat 3  Badanie zmian ciśnienia tętniczego i zapisu EKG w czasie
wdechu i wydechu, hiperwentylacji i próby Valsalvy
Pracownia fizjologii układu oddechowego
11. Seminarium 1: Mechanika oddychania  rola mięśni oddechowych,
opory w drogach oddechowych, podział czynnościowy i fizjologiczna rola
dróg oddechowych, regulacja napięcia mięśniówki dróg oddechowych,
przestrzeń nieużyteczn, wentylacja płuc, spirometria, zmiany ciśnienia
śródpęcherzykowego i śródpłucnego w czasie oddychania, skład powietrza
pęcherzykowego, surfaktant, zróżnicowanie stosunku wentylacji do
przepływu krwi w różnych częściach płuc, przeciek płucny, regulacja
1,5 4,5
przepływu krwi w płucach
Ćwiczenie 1
Temat 1  Oznaczanie minutowej wentylacji spoczynkowej
Temat 2  Oznaczanie minutowej wentylacji spoczynkowej w warunkach
zwiększonejprzestrzeni martwej
Temat 3  Oznaczanie bezdechu dowolnego
Temat 4  Pomiar dowolnej, maksymalnej wentylacji (MVV)
 12. Seminarium 2: Nerwowa i chemiczna regulacja oddychania 
neurogeneza rytmu oddechowego, cykl oddechowy, neurony oddechowe
rdzenia przedłużonego, odruchy z mechanoreceptorów płuc i dróg
oddechowych, obronne odruchy oddechowe, chemoreceptory ośrodkowe i
obwodowe, oddychanie podczas snu, bezdech śródsenny, oddychanie
periodyczne, hipoksja, hiperkapnia i hipokapnia
Ćwiczenie 2
Temat 1  Określenie cech obwodowego tętna u człowieka
Temat 2  Mierzenie ciśnienia tętniczego krwi u człowieka metodą
Korotkowa
Temat 3  Zmiany rytmu serca w czasie wdechu i wydechu (próba
1,5 4,5
głębokiego oddychania)
Temat 4  Pomiar wysycenia hemoglobiny tlenem w naczyniach
włosowatych skórnych
Temat 5  Pomiar objętości i pojemności płuc przy pomocy krzywej
wypłukiwania azotu
13. Seminarium 3: Czynność ruchowa i wydzielnicza przewodu
pokarmowego. Funkcje wątroby  regulacja pobierania pokarmu, żucie i
połykanie, motoryka żołądka, jelita cienkiego i grubego, defekacje,
wydzielanie w przewodzie pokarmowym, regulacja nerwowa i humoralna
czynności motorycznej i wydzielniczej w poszczególnych odcinkach
przewodu pokarmowego, czynność zewnątrz- i wewnątrzwydzielnicza
1,5 4,5
wątroby, regulacja przepływu krwi przez wątrobę
Ćwiczenie 3
Temat 1  Pomiar szczytowego przepływu powietrza w drogach
oddechowych
Temat 2  Osłuchiwanie płuc
Temat 3  Spirometria  analiza krzywej przepływ-objętość
14. Seminarium 4: Równowaga kwasowo-zasadowa (rkz)  równanie
Hendersona-Hasselbalcha, diagramy oceny zaburzeń rkz, mechanizmy
fizjologiczne utrzymujące rkz, ze szczególnym uwzględnieniem płuc i
nerek, gospodarka wodno-elektrolitowa, buforujące właściwości
elektrolitów, białek i hemoglobiny, kwasica i zasadowica oddechowa i
metaboliczna
Ćwiczenie 4  symulacje komputerowe 1,5 4,5
Temat 1  Mechanizmy transportu O2, CO2 i H+ między płucami a
tkankami. Wpływ
transportu na równowagę kwasowo-zasadową
Temat 2  Parametry określające równowagę kwasowo-zasadową (rkz),
mierzone bezpośrednio i odczytywane z diagramu. Rola elektrolitów.
Obserwacja dynamiki zmian i klasyfikacja podstawowych zaburzeń rkz
15. Seminarium 5: Czynność trzustki. Regulacja temperatury ciała.
Przemiana materii  czynność wewnątrzwydzielnicza trzustki  insulina i
glukagon, działanie insuliny na komórki mięśniowe, tłuszczowe i
wątrobowe, regulacja stężenia glukozy we krwi, wytwarzanie i utrata ciepła
w organizmie, elementy mechanizmu termoregulacji, reakcje
termoregulacyjne na zimno i gorÄ…co, mechanizm powstawania gorÄ…czki,
1,5 4,5
hipo- i hipertermia, czynniki wpływające na podstawową przemianę
materii, udział hormonów tarczycy w utrzymaniu podstawowej przemiany
materii i temperatury ciała
Ćwiczenie 5
Temat 1  Oznaczanie poziomu glukozy we krwi
Temat 2  Wpływ wysiłku fizycznego na wentylację płuc i układ krążenia
Temat 3  Pomiar pracy mięśni wdechowych i wydechowych
Pracownia fizjologii układu nerwowego
16. Seminarium 1: Budowa i czynność neuronu oraz miocytu mięśnia
poprzecznie prążkowanego  pobudliwość i pobudzenie komórki,
potencjał spoczynkowy i czynnościowy, z
ródła energii i metabolizm
neuronu i komórki mięśniowej, czynniki neurotroficzne, rodzaje włókien
mięśniowych i ich właściwości, dwufazowe potencjały czynnościowe,
sposoby przekazywania informacji międzykomórkami, synapsa nerwowo-
mięśniowa, transmitery i modulatory ośrodkowe, przekaz
niki informacji
drugiego rzędu
Ćwiczenie 1
Temat 1  Skurcz wtórorzędny mięśnia szkieletowego szkieletowego (film 1,5 4,5
dydaktyczny)
Temat 2  Bioelektryczne potencjały czynnościowe mięśnia szkieletowego
(film dydaktyczny)
Temat 3  Oznaczenie szybkości przewodzenia impulsu w nerwie (film
dydaktyczny)
Temat 4  Stymulacja elektrofizjologiczna płytki nerwowo-mięśniowej
(symulacja komputerowa)
Temat 5  Czynność mechaniczna mięśnia przeponowego (symulacja
komputerowa)
17. Seminarium 2: Odruchy i czynność ruchowa organizmu  łuk
odruchowy, odruchy rdzeniowe mono- i polisynaptyczne, odruchy
bezwarunkowe i warunkowe, kontrola nerwowa czynności ruchowej, rola
rdzenia kręgowego, kory mózgowej, jąder podkorowych i móżdżku w
regulacji czynności ruchowej, stosunki wzajemnie zwrotne między
ośrodkami rdzenia kręgowego, następstwa przerwania ciągłości rdzenia
kręgowego
Ćwiczenie 2
Temat 1  Badanie monosynaptycznych odruchów na rozciąganie u
człowieka
Temat 2  Badanie zdolności koordynacji wzrokowo-ruchowej
Temat 3  Pomiar precyzji ruchów dowolnych 1,5 4,5
Temat 4  Zapis zmęczenia mięśnia szkieletowego przy drażnieniu
pośrednim i bezpośrednim (film dydaktyczny)
Temat 5  Obserwowanie zachowania się żaby po wprowadzeniu
strychniny (film dydaktyczny)
Temat 6  Badanie odruchu zginania i oznaczenie pobudliwości
odruchowej metodÄ… Türka (film dydaktyczny)
Temat 7  Hamowanie odruchu zginania  doświadczenie Sieczenowa
(film dydaktyczny)
Temat 8  Mechanizm napięcia mięśniowego  doświadczenie Brondgesta
(film
dydaktyczny)
18. Seminarium 3: Czucie  narządy zmysłów i receptory czucia:
powstawanie potencjału generującego w receptorach szybko i wolno
adaptujÄ…cych siÄ™, kodowanie informacji czuciowej, receptory, drogi i
ośrodki nerwowe czucia skórnego, głębokiego i trzewnego, czynność
układu siatkowatego, czucie bólu i fizjologiczne mechanizmy jego 1,5 4,5
hamowania, czucie syntetyczne, fizjologia smaku i węchu
Ćwiczenie 3
Temat 1  Badanie słuchu za pomocą stroików
Temat 2  Badanie audiometryczne słuchu
Temat 3  Badanie pobudliwości błędników
Temat 4  Pomiar czucia wibracji
Temat 5  Badanie czucia dotyku
19. Seminarium 4: Narządy zmysłów: wzrok, słuch, równowaga 
receptory, drogi i ośrodki wzrokowe, czynność siatkówki, układ optyczny
oka, przystosowanie oka do bliży i dali, kontrola szerokości z
renicy,
widzenie barw, metody badania czynności narządu wzroku, wady wzroku,
receptory drogi i ośrodki słuchowe, przewodzenie dz
więku do ucha
wewnętrznego, kodowanie informacji o parametrach bodz
ców słuchowych,
obiektywne i subiektywne metody badania słuchu, rodzaje głuchoty,
mechanizm pobudzenia i metody badania równowagi, oczopląs
1,5 4,5
Ćwiczenie 4
Temat 1  Badanie odruchu z
renicznego na światło u człowieka
Temat 2  Badanie ostrości wzroku
Temat 3  Oglądanie dna oka u człowieka
Temat 4  Wyznaczanie pola widzenia za pomocÄ… polomierza Foerstera
Temat 5  Badanie zdolności widzenia barw
Temat 6  Wpływ wysiłku fizycznego na percepcję wzrokową
Temat 7  Rozróżnianie stopnia jasności barw
20. Seminarium 5: Wyższe czynności ośrodkowego układu nerwowego 
spontaniczna i wywołana czynność bioelektryczna kory mózgu  EEG,
stadia snu, świadomość, przytomność, kryteria śmierci mózgu, powstawanie
i rola płynu mózgowo-rdzeniowego, regulacja przepływu krwi przez mózg,
bariera krew  mózg, funkcje komórek glejowych, uczenie się, pamięć,
mowa, specjalizacji funkcji półkul mózgowych
Ćwiczenie 5 1,5 4,5
Temat 1  Badanie zdolności koncentracji uwagi
Temat 2  Badanie zdolności zapamiętywania
Temat 3  Badanie zdolności psychoruchowych człowieka (czas reakcji,
kinestezja,
widzenie stereoskopowe, rozróżnianie prędkości, widzenie w mroku,
adaptacja wzroku do ciemności po olśnieniu)
Zalecane podręczniki:
podstawowy:
Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej; pod red. W. Z. Traczyka i A.
1.
Trzebskiego. PZWL, wyd. III, 2001
uzupełniające:
2. Fizjologia. Podstawy fizjologii lekarskiej. W. F. Ganong. PZWL, 1994
3. Fizjologia człowieka w zarysie. W. Z. Traczyk. PZWL, wyd. VII, 2001
4. Wskazówki do ćwiczeń z fizjologii; pod red. W. Z. Traczyka, wyd. VII, 2000
Gospodarka wodno  elektrolitowa i kwasowo  zasadowa w stanach fizjologii i patologii. F.
5.
Kokot. PZWL; wyd. IV, 1993
6. Fizjologia. J. Bullock, J. Boyle, B. Wang; Wrocław, 1997
Szczegółowy plan wykładów i ćwiczeń z Fizjologii stosowanej
dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego U.M. w A
odzi
Nazwa przedmiotu: Fizjologia stosowana
Jednostka realizująca program: Katedra Fizjologii Doświadczalnej i Klinicznej
Kierownik jednostki: Prof. dr hab. n. med. Dariusz Nowak
Koordynator zajęć dydaktycznych: Dr Maria Pawelska-Zubrzycka
Kontakt z jednostkÄ…, adres: 92-215 A
ódz
ul. Mazowiecka 6/8
telefon: e-mail: 0426782661 [e-mail]
Całkowita liczba godzin: 30 25 godzin seminariów i ćwiczeń dla każdej grupy studenckiej
5 godzin wykładów
Całkowita liczba ECTS:
Liczba godzin fakultetu 0 godzin fakultetu ( ECTS)
Forma zaliczenia końcowego: Zaliczenie ustne
Tytuł wykładu Liczba godzin
z krótką charakterystyką treści programowych
W. S. Ćw.
1. Fizjologia oddychania. - mechanika oddychania, wymiana gazowa w
1
płucach, neurogeneza rytmu oddechowego
2. Regulacja krążenia płucnego krwi. - hemodynamika krążenia płucnego,
rola płuc i nerek w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej i 1
wyrównywaniu zaburzeń elektrolitowych
3. Fizjologia serca. - cykl hemodynamiczny serca, elektrokardiografia i
1
echokardiografia serca
4. Fizjologia układu krwiotwórczego. - krew i elementy morfotyczne krwi,
1
czynność narządów krwiotwórczych, hemostaza
5. Podstawy fizjologii rozrodu. - fizjologia żeńskiego i męskiego układu
płciowego, 1
fizjologia reakcji seksualnych u kobiet i mężczyzn
Program seminarium i ćwiczeń Liczba godzin
z krótką charakterystyką treści programowych
W. S. Ćw.
1. Fizjologia stosowana układu oddechowego  omówienie podstawowych
badań czynnościowych układu oddechowego w aspekcie fizjologicznym i
5
klinicznym, demonstracja badań: spirometrii, bodypletyzmografii oraz
pojemności dyfuzyjnej płuc
2. Badanie USG serca - omówienie podstawowych pojęć USG, projekcje i
osie serca w USG, ocena położenia jam serca, zastawek i dużych naczyń,
metody rejestracji usg jednowymiarowe, dwuwymiarowe, Dopplerowska
ocena przepływu, Doppler tkankowy, echokardiografia trójnaczyniowa i 5
kontrastowa, kliniczne zastosowanie echokardiografii obciążeniowej i przez
przełykowej. Zajęcia praktyczne: podstawowa ocena przez studenta obrazu
USG, zapoznanie siÄ™ z okienkami echokardiograficznymi
3. Rola płuc i nerek w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej i
wyrównywaniu zaburzeń. Wpływ poziomu stężenia elektrolitów na rkz
 badanie rkz po pobraniu do kapilary krwi włośniczkowej w stanie 5
spoczynku, po hiperwentylacji i po oddychaniu ze zwiększoną przestrzenią
martwÄ…
 4. Fizjologia i diagnostyka laboratoryjna układu hemostazy - wybrane
metody dynamicznej analizy elementów morfotycznych krwi obwodowej
(licznik hematologiczny, cytometr przepływowy), dynamiczna aktywacja
płytek krwi metodą cytometrii przepływowej (analiza cytometrycznych
5
histogramów i wykresów kropkowych), praktyczna analiza funkcji układu
hemostazy w oparciu o najczęściej wykonywane badania diagnostyczne
(wykonywanie oznaczeń PT i PTT, badanie mechanizmów
antykoagulacyjnych  wykonywanie oznaczeń sprawności układu białka C
5. Fizjologia rozrodu - czynność i regulacja hormonalna układu płciowego u
kobiet i mężczyzn, czynność gametotwórcza (spermatogeneza, owogeneza)
i hormonalna gonad, naturalne metody oceny cyklu jajnikowego i
hormonalne testy diagnostyczne dla oceny układu podwzgórze-przysadka-
5
gonada, ocena nabłonka plemnikotwórczego  demonstracje preparatów
histologicznych z biopsji jÄ…der, praktyczna ocena podstawowa nasienia
(ocena liczby, morfologii i ruchliwości plemników), reakcje seksualne
kobiet i mężczyzn w aspekcie fizjologicznym i klinicznym
Zalecane podręczniki:
podstawowy:
1. Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej; pod red. W. Z. Traczyka i A.
Trzebskiego. PZWL, wyd. III, 2001
uzupełniające:
2. Fizjologia. Podstawy fizjologii lekarskiej. W. F. Ganong. PZWL, 1994
3. Gospodarka wodno  elektrolitowa i kwasowo  zasadowa w stanach fizjologii i patologii. F.
Kokot. PZWL; wyd. IV, 1993
4. Fizjologia. J. Bullock, J. Boyle, B. Wang; Wrocław, 1997
5. Przewodnik do ćwiczeń z fizjologii stosowanej pod red. W. Z. Traczyka; AM w A
odzi; wyd. I,
1998
Szczegółowy plan wykładów i ćwiczeń z Cytofizjologii, Histologii i Embriologii
dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego U.M. w A
odzi
Nazwa przedmiotu: Cytofizjologia, Histologia i Embriologia
Jednostka realizująca program: Zakład Cytofizjologii, Histologii i Embriologii
Kierownik jednostki: prof. dr hab. med. Andrzej Zieliński
Koordynator zajęć dydaktycznych: dr n. przyr. Elżbieta Pyziak
Kontakt z jednostkÄ…, adres: 90-136 A
ódz
, ul. Narutowicza 60
telefon: e-mail: 042 631 98 07
Całkowita liczba godzin: 120 90 godzin seminariów i ćwiczeń dla każdej grupy studenckiej
30 godzin wykładów
Całkowita liczba ECTS: 11
Liczba godzin fakultetu godzin fakultetu ( ECTS)
Forma zaliczenia końcowego: Egzamin praktyczny i egzamin teoretyczny. Egzamin
praktyczny polega na rozpoznaniu i diagnostyce pięciu
preparatów histologicznych. Warunkiem przystąpienia do
egzaminu teoretycznego jest pozytywne zaliczenie egzaminu
praktycznego. Egzamin teoretyczny ma formÄ™ testowÄ….
Tytuł wykładu Liczba godzin
z krótką charakterystyką treści programowych
W. S. Ćw.
1. Rodzaje mikroskopów i zasady ich działania. Podstawy metodologii w
histologii, cyto- i histochemii. Cytochemiczne i histochemiczne
wykładniki niektórych czynności komórek i narządów.
2
Postawy optyki. Rodzaje mikroskopów i ich zastosowanie w
różnych badaniach. Podstawy reakcji cyto- i histochemicznych.
Impregnacja zwiÄ…zkami metali.
2. Podstawy embriologii ogólnej.
Omówienie poszczególnych etapów rozwoju zarodkowego i 2
płodowego człowieka.
3. Organogeneza wybranych narządów i układów. Aspekt kliniczny.
Rozwój prajelita i powstających z niego narządów. Niektóre wady
rozwojowe: niedrożność przełyku, przetoka przełykowo-tchawicza,
2
niedrożność pęcherzyka żółciowego, trzustka pierścieniowata,
przepukliny wrodzone.
4. Teratologia  aspekt kliniczny. Wady rozwojowe: Przyczyny
zewnętrzne i wewnętrzne. Objawy wad wrodzonych. Unikanie wad
teratogennych.
2
Rodzaje czynników teratogennych, ich podział. Wrażliwość na
czynnik teratogenny zależna od stadium rozwoju, genotypu i etapu
metabolizmu.
5. Cytofizjologia elementów morfotycznych krwi. Histofizjologia
narządów limfopoetycznych.
Podstawowe wiadomości o czynności krwi. Cytofizjologia 2
elementów morfotycznych krwi. Składniki osocza. Budowa i czynność
grudki chłonnej. Czynność i różnicowanie narządów limfopoetycznych.
6. Histofizjologia tkanek łącznych właściwych i oporowych. Podstawowe 2
zagadnienia immunologiczne.
Ultrastruktura i cytofizjologia komórek tkanki łącznej właściwej i
oporowej. Histofizjologia substancji miedzykomórkowej tkanek łącznych.
Rodzaje odpowiedzi immunologicznej. Udział komórek tkanki łącznej w
odpowiedzi immunologicznej.
7. Histofizjologia tkanki mięśniowej i nerwowej.
Budowa molekularna miofilamentu aktynowego i miozynowego.
Chemiczne i molekularne wykładniki ślizgowego mechanizmu skurczu;
2
skurcz tkanki mięśniowej gładkiej. Cytofizjologia neuronu. Powstawanie i
rozprzestrzenianie siÄ™ impulsu nerwowego. Rodzaje synaps;
neuromediatory chemiczne.
8. Histofizjologia gruczołów wydzielania wewnętrznego. Aspekt kliniczny.
Podwzgórze; budowa i czynność jąder: przykomorowego i
nadwzrokowego. Wybrane zagadnienia dotyczÄ…ce histofizjologii przysadki 2
mózgowej, nadnerczy, tarczycy, szyszynki. Niektóre postacie chorób
gruczołów dokrewnych związane z nadczynnością bądz
niedoczynnością.
9. Diagnostyka histologiczna i czynnościowa poszczególnych odcinków
przewodu pokarmowego. Histofizjologia wÄ…troby i trzustki.
Cechy podobne i różne poszczególnych odcinków przewodu
pokarmowego. Unaczynnienie czynnościowe i odżywcze wątroby.
2
Ultrastruktura hepatocytów  powiązanie z czynnością
wewnÄ…trzwydzielniczÄ…, zewnÄ…trzwydzielniczÄ…, magazynujÄ…cÄ… i
detoksykacyjną tych komórek. Trzustka jako gruczoł zewnątrz- i
wewnÄ…trzwydzielniczy.
10. Histofizjologia ukladu oddechowego.
Budowa nabłonka węchowego; hipotezy dotyczące odczuwania
zapachów. Ultrastruktura komórek nabłonka oddechowego. Zagadnienie 2
czynnika powierzchniowego (substancje chemiczne zmieniające napięcie
powierzchniowe w pęcherzykach płucnych). Rozwój układu oddechowego.
11. Histofizjologia i embriogeneza szczegółowa układu moczowego.
Histofizjologia ciałka nerkowego i odcinków kanalikowych nefronu.
Śródnerkowe drogi wyprowadzające mocz. Rozwój nerki, przednercza i 2
śródnercza. Różnicowanie pierwotnych przewodów wyprowadzających
moczowo  płciowych. Wady rozwojowe.
12. Histofizjologia układu płciowego męskiego i żeńskiego.
Struktury morfologiczne jądra odpowiedzialne za czynność
zewnątrz- i wewnątrzwydzielniczą. Wpływ hormonów gonadotropowych na 2
czynność jądra. Czynność hormonalna jajnika. Atrezja pęcherzyków
jajnikowych. Narządy szczątkowe układu płciowego żeńskiego.
13. Embriogeneza układu płciowego. Wady rozwojowe tego układu.
Rozwój narządów układu płciowego męskiego i żeńskiego. Wady 2
rozwojowe tych układów.
14. Rozwój i histofizjologia narządów zmysłów.
Udział witaminy A w syntezie rodopsyny. Fizykochemiczne
uwarunkowania bodz
ca wzrokowego. Niektóre wady wzroku. Rozwój oka 2
 zaganienie indukcji tkankowej. Budowa histologiczna ucha środkowego i
wewnętrznego. Rozwój ucha.
15. Metodologiczne wskazówki i uwagi związane z egzaminem z
Cytofizjologii, Histologii i Embriologii. 2
Omówienie zasad punktacji egzaminu praktycznego i teoretycznego.
Program seminarium i ćwiczeń Liczba godzin
z krótką charakterystyką treści programowych
W. S. Ćw.
 1. Cytofizjologia cz. I. Techniki histologiczne. Różne formy komórek.
Rodzaje preparatów mikroskopowych. Barwienie barwnikami
3
kwaśnymi i zasadowymi; metachromazja. Barwienie przyżyciowe.
Klasyfikacja komórek na podstawie ich funkcji.
2. Cytofizjologia cz. II. Cyto- i histochemia oraz budowa
ultrastrukturalna komórek.
Typy reakcji histochemicznych; wykrywanie kwasów nukleinowych
3
oraz miejsca aktywności enzymów. Budowa i czynność organeli
komórkowych. Zespoły cytopatii mitochondrialnych, lizosomowe
zaburzenia spichrzania, zaburzenia peroksysomowe.
3. Cytofizjologia cz. III. Jądro komórkowe. Podziały komórkowe.
Biosynteza białka.
Ultrastruktura jądra komórkowego. Piknoza, karioliza i karioreksis 3
w komórkach ulegających zwyrodnieniu. Cykl komórkowy. Biosynteza
białek komórkowych i białek na  eksport .
4. Cytofizjologia cz. IV. Błony biologiczne. Cytoszkielet komórki i wtręty
cytoplazmatyczne. Ultrastruktura swoistych struktur komórkowych.
Błona komórkowa a błony cytoplazmatyczne. Liposomy naturalne i
sztuczne. Rodzaje transportu. Składniki powierzchniowe błony 3
komórkowej. Elementy cytoszkieletu. Swoiste struktury komórkowe: błona
podstawna, mikrokosmki, rzęski, prążkowanie podstawne, typy połączeń
międzykomórkowych.
5. Embriologia ogólna  podstawowe stadia rozwoju zarodka i płodu.
Ultrastruktura komórek rozrodczych. Embriologia opisowa
3
poszczególnych etapów rozwoju zarodka i płodu. Budowa łożyska i sznura
pępowinowego.
6. Histofizjologia tkanki nabłonkowej. Swoiste struktury komórkowe.
Ultrastruktura komórki nabłonkowej. Rodzaje nabłonków i miejsce
3
ich występowania. Komórki nabłonkowe gruczołowe; budowa a rodzaj
wydzieliny, typy wydzielania.
7. Histofizjologia tkanek łącznych właściwych. Udział makrofagów i
komórek plazmatycznych w odpowiedzi immunologicznej.
Cytofizjologia komórek tkanki łącznej właściwej. Budowa
3
mikroskopowa i skład chemiczny włókien tkanki łącznej; chemizm
substancji podstawowej. Antygen a przeciwciała. Wpływ kompleksu A  P
na uwalnianie histaminy z komórek tucznych.
8. Tkanki łączne oporowe; tkanki chrzęstne i kostne. Histogeneza i
mechanizmy kostnienia.
Budowa i cytofizjologia komórek i istoty międzykomórkowej tkanki
chrzęstnej
3
i kostnej. Pojęcie chondronu i osteonu. Rodzaje chrząstek i tkanek kostnych
oraz miejsce ich występowania. Chondrogeneza oraz kostnienie na podłożu
błoniastym
i chrzęstnym.
9. Krew i podstawy hemopoezy. Udział krwinek białych w odpowiedzi
immunologicznej.
Szczegółowa charakterystyka morfologiczna i czynnościowa z
podstawami cytochemii i ultrastruktury poszczególnych elementów
3
morfotycznych krwi. Udział krwinek białych w odpowiedzi
immunologicznej. Praktyczne (laboratoryjno  kliniczne) wykorzystanie
niektórych odczynów cytochemicznych w granulocytach dla diagnostyki
hematologicznej. Anizocytoza, retikulocytoza, poikilocytoza.
10. Histofizjologia tkanek mięśniowych. Ultrastrukturalne i biochemiczne 3
wykładniki mionu.
Klasyfikacje tkanek mięśniowych (morfologiczna, czynnościowa i
histogenetyczna). Morfologiczno  czynnościowe połączenia mięśniowo 
nerwowe. Regeneracja tkanek mięśniowych.
11. Histofizjologia tkanki nerwowej i układu nerwowego.
Ultrastrukturalne i chemiczne podstawy przewodnictwa nerwowego w
neuronach.
3
Cytofizjologia neuronu. Rodzaje i czynność komórek glejowych.
Histofizjologia kory móżdżku i kory mózgowej. Budowa i rodzaje zwojów.
Bariera krew  mózg.
12. Układ krążenia i narządy krwiotwórcze cz. I.
Histologizne uwarunkowania czynności naczyń krwionośnych.
3
Podobieństwa i różnice w budowie histologicznej naczyń tętniczych,
żylnych i chłonnych. Układ siateczkowo  sródbłonkowy.
13. Układ krążenia i narządy krwiotwórcze cz. II.
Budowa i czynność narządów limfopoetycznych; diagnostyka
3
różnicowa tych narządów. Rola śledziony w przemianach hemoglobiny.
Grasica jako gruczoł dokrewny. Inwolucja grasicy.
14. Gruczoły dokrewne.
Histofizjologia gruczołów dokrewnych. Morfologiczne wykłdniki
biosyntezy
i sekrecji hormonów. Regulacja hormonalna i jej powiązanie z regulacją 3
nerwową; mechanizmy regulacyjne homeostazy. Embriogeneza gruczołów
dokrewnych.
15. Skóra i jej wytwory. Układ pokarmowy cz. I.
Histofizjologia skóry. Powiązanie czynności skóry z jej budową 
 bariera naskórkowa , rola gruczołów, zakończenia nerwowe w skórze i ich 3
udział w odbieraniu i przenoszeniu bodz
ców. Pojęcie błony śluzowej w
układzie pokarmowym. Histofizjologia języka i gruczołów ślinowych.
16. Układ pokarmowy cz. II.
Histogeneza elementow narządu zębowego. Budowa histologiczna
3
zębów. Histofizjologia przełyku, żołądka i jelita cienkiego. Histogeneza
poszczególnych odcinków przewodu pokarmowego.
17. Układ pokarmowy cz. III. Histofizjologia wątroby i trzustki.
Histofizjologia jelita grubego i wyrostka robaczkowego.
Diagnostyka różnicowa tych odcinków przewodu pokarmowego. Budowa
3
mikroskopowa wÄ…troby; zrazik anatomiczny a gronko wÄ…trobowe.
Biologiczne właściwosci wątroby: z
ródła i drogi odnowy. Enzymy
trawienne trzustki; rola ergastoplazmy i diktiosomów.
18. Układ oddechowy.
Histofizjologia jamy nosowej, krtani i tchawicy. Drzewo oskrzelowo
3
 oskrzelikowe. Budowa i cytofizjologia gronka płucnego. Nabłoek dróg
oddechowych a nabłonek oddechowy. Pojęcie bariery  krew  powietrze .
19. Układ moczowy.
Histofizjologia nefronu. Budowa histologiczna miąższu nerki.
3
Aparat przykłębuszkowy  składniki cyto- i histologiczne, czynność.
Budowa histologiczna dróg wyprowadzających mocz.
20. Układ płciowy męski.
Jądro jako gruczoł zewnątrz i wewnątrzwydzielniczy. Cytofizjologia 3
plemnika. Histofizjologia najądrza, nasieniowodu i gruczołu krokowego.
21. Układ płciowy żeński.
3
Histofizjologia części korowej i rdzennej jajnika. Poszczególne
stadia rozwojowe pęcherzyków jajnikowych i ciałek żółtych. Owulacja i
powstawanie ciałka żółtego. Histofizjologia jajowodu i macicy.
Neurohormonalna regulacja cyklu menstruacyjnego.
22. Narządy zmysłów: ucho i oko.
Oko  budowa histologiczna i czynność a aspekcie
histofizjologicznym. Neuronalna droga wzrokowa. NarzÄ…dy dodatkowe oka. 3
Histofizjologia ucha wewnętrznego ze szczególnym uwzględnieniem
narządu recepcyjnego słuchu i równowagi.
23. Kolokwium ustne połączone z diagnostyką preparatów 3
24. Kolokwium ustne połączone z diagnostyką preparatów 3
25. Kolokwium testowe 3
26. Kolokwium testowe 3
27. Kolokwium poprawkowe 3
28. Przegląd preparatów egzaminacyjnych 3
29. Przegląd preparatów egzaminacyjnych 3
30. Egzamin praktyczny 3
Program fakultetu Liczba godzin
z krótką charakterystyką treści programowych
W. S. Ćw.
1. W ramach zajęć fakultatywnych odbywają się konsultacje dydaktyczne
prowadzone przez adiunkta dydaktycznego  30 godzin (jedna godzina
tygodniowo)
Zalecane podręczniki:
podstawowy:
1. W. Sawicki. Histologia podręcznik dla studentów. Wyd. Lek. PZWL Warszawa, 2003
2. T. Cichocki i współaut. Kompendium Histologii. Collegium Medicum U.J. Textus, Kraków
1996
3. H. Bartel. Embriologia. Wyd. Lek. PZWL. W-wa 2003
4. Podstawy Cytofizjologii pod red. J. Kawiaka i współaut. Wydawn. Naukowe PWN
Warszawa 1995
uzupełniające:
1. Embriologia Lekarska Langmana  W. Sadler, Wyd. Med. Tour Press International,
Warszawa 1995
2. G.M. Fuller, D. Shields. Podstawy Molekularne Biologii Komórki, Aspekty Medyczne, Wyd.
Lek. PZWL, Warszawa 2000
3. Atlas Cytologii i Histologii Człowieka  Sobotta, Urban Partner, Wrocław 1998
4. Atlas Histologiczny  A. Myśliwski i współaut., Wyd. Pedagog. OPERON, Gdańsk 2002
Szczegółowy plan wykładów i ćwiczeń z Biostatystyki
dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego U.M. w A
odzi
Nazwa przedmiotu: Biostatystyka
Jednostka realizujÄ…ca program: Pracownia Biostatystyki i Epidemiologii Katedry Medycyny
Społecznej i Zapobiegawczej UM w A
odzi
Kierownik jednostki: prof. dr hab. n. med. Wojciech Drygas
Koordynator zajęć dydaktycznych: dr n. med. Irena Maniecka-Bryła
Kontakt z jednostką, adres: ul. Żeligowskiego 7/9 90-752 A
ódz

telefon: e-mail: 042 639 32 66
Całkowita liczba godzin: 25 25 godzin seminariów i ćwiczeń dla każdej grupy studenckiej
godzin wykładów
Całkowita liczba ECTS: 1,5
Liczba godzin fakultetu godzin fakultetu ( ECTS)
Forma zaliczenia końcowego: kolokwium pisemne
Program seminarium i ćwiczeń Liczba godzin
z krótką charakterystyką treści programowych
W. S. Ćw.
1. Biostatystyka, demografia, epidemiologia, informatyka  zadania 2,5
wymienionych dyscyplin w analizie sytuacji zdrowotnej. Pojęcie sytuacji
zdrowotnej. Zasady organizacji i prowadzenia badań populacyjnych w
medycynie. Budowa narzędzi badawczych do przetwarzania danych na
komputerach. Klasyfikacja danych o stanie zdrowia populacji 
projektowanie wzorów tablic wynikowych.
2. Negatywne i pozytywne mierniki stanu zdrowia zbiorowości. Metody 2,5
obliczania i analizy wskaz
ników stosowanych w ocenie stanu zdrowia
ludności.
3. y
ródła informacji o stanie zdrowia ludności. Wady i zalety z
ródeł 2,5
pierwotnych i wtórnych wykorzystywanych w ocenach stanu zdrowia.
4. Sytuacja demograficzna i jej zwiÄ…zek ze stanem zdrowia populacji na 2,5
przykładzie danych dotyczących Polski w porównaniu z krajami Europy
Zachodniej. Wybrane elementy charakterystyki demograficznej i sytuacji
zdrowotnej w województwie łódzkim.
5. Metody badania zmienności biologicznej: miary przeciętnego poziomu, 2,5
miary rozproszenia, ocena charakteru rozkładu empirycznego w
zastosowaniu do analiz fizjologicznych mierników stanu zdrowia.
6. Podstawowe metody badania zależności statystycznych w zastosowaniu do 2,5
analiz uwarunkowań stanu zdrowia.
7. Metody analizy dynamiki zjawisk sytuacji zdrowotnej: wskaz
niki dynamiki, 2,5
trendy czasowe zjawisk zdrowotnych.
8. Podstawowe teoretyczne rozkłady zmiennych losowych. Stawianie hipotez 2,5
statystycznych i metody weryfikacji w diagnostyce medycznej i ocenie
skuteczności działania metod zapobiegawczych i terapeutycznych  testy
parametryczne.
9. Weryfikacja hipotez statystycznych  testy nieparametryczne. 2,5
10. Podsumowanie wiedzy  kolokwium zaliczeniowe. 2,5
Zalecane podręczniki:
podstawowy:
1. Epidemiologia z elementami biostatystyki. Pod redakcją I. Manieckiej-Bryła i J. Martini-Fiwek.
Dział Wydawnictw UM, A
ódz
2005.
uzupełniające:
2. W. Jędrychowski: Epidemiologia  wprowadzenie i metody badań. PZWL, Warszawa 1999
3. C. Watała: Biostatystyka  wykorzystanie metod statystycznych w pracy badawczej w naukach
biomedycznych. ą - medica press. Bielsko-Biała 2002
Szczegółowy plan wykładów i ćwiczeń z Historii filozofii
dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego U.M. w A
odzi
Nazwa przedmiotu: Historia filozofii
Jednostka realizująca program: Zakład Etyki i Filozofii Medycyny Międzyuczelnianej Katedry
Nauk Humanistycznych
Kierownik jednostki: prof. dr hab. n. hum. Kazimierz Szewczyk
Koordynator zajęć dydaktycznych: prof. dr hab. n. hum. Kazimierz Szewczyk
Kontakt z jednostkÄ…, adres: 90-131 A
ódz
, ul. Lindleya 6
telefon: e-mail: 042 677 93 12 [e-mail]
Całkowita liczba godzin: 40 24 godzin seminariów i ćwiczeń dla każdej grupy studenckiej
16 godzin wykładów
Całkowita liczba ECTS: 2
Liczba godzin fakultetu godzin fakultetu ( ECTS)
zaliczenie na podstawie sprawdzianów podczas seminariów
Forma zaliczenia końcowego:
Tytuł wykładu Liczba godzin
z krótką charakterystyką treści programowych
W. S. Ćw.
1. Filozofia jako nauka i światopogląd. Działy filozofii. Filozofia i filozofia
2
medycyny.
2. Powstanie filozofii europejskiej. Problematyka arche. Arche i logos. 2
3. Szczytowy okres metafizyki greckiej: Platon i Arystoteles. Powstanie
2
medycyny jako nauki
4. Bóg, człowiek i świat w filozofii św. Augustyna i św. Tomasza. Relacje
2
ciała i duszy. Sposoby poznania boga.
5. Kartezjański przełom w filozofii nowożytnej. Świat jako system i jako
2
mechanizm. Problem psychofizyczny
6. Kanta teoria poznania. Kantowska próba syntezy empiryzmu z
2
racjonalizmem.
7. Kultura i jednostka w ujeciu Freuda 2
8. Wolność i odpowiedzialność w ujęciu egzystencjalizmu 2
Program seminarium i ćwiczeń Liczba godzin
z krótką charakterystyką treści programowych
W. S. Ćw.
1. Przedmiot i funkcje filozofii. Poznawcze i praktyczne funkcje filozofii. 2
2. Problem istnienia zła we wszechświecie. Podstawowe rozstrzygnięcia
2
filozoficzne.
3. Prawda i dobro w ujęciu filozofii metafizycznej. Metafizyka grecka a
2
podstawy teoretyczne modeli zdrowia i choroby.
4. Wolność jako element filozoficznego modelu bytu. Klasyczna metafizyka i
2
egzystencjalizm Sartre a.
5. Dobro i prawda w filozofii niemetafizycznej. Kant, Nietzsche. 2
6. ZÅ‚o i cierpienie. Choroba jako metafora. 2
7. Typy praw i wyjaśnień w naukach o życiu. Podstawowe filozoficzne
2
modele świata.
8. Zło i cierpienie. Ontologiczne i fizjologiczne (funkcjonalne) ujęcie choroby. 2
9. Ból i cierpienie w przyrodzie. Filozoficzne wprowadzenie w etykę
2
ekologicznÄ….
10. Postęp jako kategoria filozoficzna. Utopia swiata bez choroby. 2
11. Choroba i śmierć. Wstęp do tanatologii 2
12. Filozoficzne problemy śmierci i umierania. Ontologizacja śmierci. 2
Zalecane podręczniki:
podstawowy:
1. Dubos R. Miraże zdrowia. Warszawa 1962
uzupełniające:
2. Kübler-Ross. Rozmowy o Å›mierci i umieraniu. PoznaÅ„ 1999
3. Warburton N. Filozofia od podstaw. Warszawa, 1999
4. Wolf H.R., Pederson S.A., Rosenberg R. Filozofia medycyny. Warszawa, 1993
Szczegółowy plan wykładów i ćwiczeń z Historii medycyny
dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego U.M. w A
odzi
Nazwa przedmiotu: Historia medycyny
Jednostka realizująca program: Katedra i Zakład Historii Medycyny i Farmacji UM w A
odzi
Kierownik jednostki: prof. dr hab. n. med. Jerzy Supady
Koordynator zajęć dydaktycznych: prof. dr hab. n. med. Jerzy Supady
dr n. hum. WÅ‚odzimierz Berner
Kontakt z jednostkÄ…, adres: 90-151 A
ódz
, ul. Muszyńskiego 2
telefon: e-mail: 042 677 92 87
Całkowita liczba godzin: 30 26 godzin seminariów i ćwiczeń dla każdej grupy studenckiej
4 godzin wykładów
Całkowita liczba ECTS: 2
Liczba godzin fakultetu 4 godzin fakultetu (0,5 ECTS)
Forma zaliczenia końcowego: egzamin ustny
Tytuł wykładu Liczba godzin
z krótką charakterystyką treści programowych
W. S. Ćw.
1. Socjologiczne i naukowe przesłanki rozwoju nauk lekarskich od 2
starożytności do czasów współczesnych
2. Wkład lekarzy i uczonych polskich w rozwój medycyny światowej 2
Program seminarium i ćwiczeń Liczba godzin
z krótką charakterystyką treści programowych
W. S. Ćw.
1. y
ródła wiedzy historycznej w medycynie; rekonstrukcja procesu
2
dziejowego
2. Medycyna państw starożytnych (na przykładzie Mezopotamii, Egiptu, Chin,
3
Indii, Grecji i Rzymu
3. Medycyna okresu średniowiecza w krajach chrześcijańskich Europy
3
Zachodniej oraz w kalifatach arabskich
4. Kształtowanie się podstaw nowożytnej medycyny w Europie w okresie
3
odrodzenia i w XVII wieku
5. Rozwój medycyny w Europie w dobie oświecenia 3
6. Osiągnięcia nauk lekarskich w XIX i w I połowie XX wieku 3
7. Medycyna Polska w okresie od XVI do XVIII wieku (epoka odrodzenia i
3
oświecenia)
8. Medycyna polska w okresie zaborów i w II Rzeczypospolitej 3
9. Medycyna w systemach totalitarnych 3
Program fakultetu Liczba godzin
z krótką charakterystyką treści programowych
W. S. Ćw.
1. Wykłady  uczestnictwo studentów na zasadzie dobrowolności. 4
Zalecane podręczniki:
podstawowy:
1.  Historia medycyny , pod red. Tadeusza Brzezińskiego, Warszawa 2000
uzupełniające:
2. Bronisław Seyda,  Dzieje medycyny w zarysie , Warszawa 1973
3. Władysław Szumowski,  Historia medycyny , Warszawa 1961
Szczegółowy plan wykładów i ćwiczeń z Psychologii lekarskiej
dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego U.M. w A
odzi
Nazwa przedmiotu: Psychologia lekarska
Jednostka realizująca program: Zakład Psychologii Lekarskiej
Kierownik jednostki: dr hab. n. med. Alina Borkowska, Profesor Nadzwyczajny UM
Koordynator zajęć dydaktycznych: dr n. med. Lucyna Wołodz
ko-Makarska
Kontakt z jednostkÄ…, adres: ul. Pomorska 251, 92-213 A
ódz

telefon: e-mail: 042 675 77 15 [e-mail]
Całkowita liczba godzin: 21 21 godzin ćwiczeń dla każdej grupy studenckiej
Całkowita liczba ECTS: 1
Liczba godzin fakultetu godzin fakultetu ( ECTS)
zaliczenie na ocenę (wymagana aktywność na zajęciach )
Forma zaliczenia końcowego:
Program ćwiczeń Liczba godzin
z krótką charakterystyką treści programowych
W. S. Ćw.
1. Wpływ procesów poznawczych na zachowanie człowieka. 3
Osobowość-struktura, mechanizm. Rozwój zaburzeń osobowości.
2. Stres a zdrowie. Style radzenia sobie w stresie. 3
Mechanizmy obronne osobowości.
Wpływ stresu na stan psychiczny pacjenta.
3. Procesy emocjonalno-motywacyjne: cechy, głębokość, ekspresja. 3
Motywacyjna funkcja emocji w kształtowaniu potrzeb biologicznych,
psychicznych i społecznych.
Inteligencja emocjonalna jako wyznacznik jakości komunikowania
społecznego i odnoszonego sukcesu życiowego.
4. Zasady komunikowania siÄ™ lekarza z pacjentem - aspekty 3
psychologiczne.
5. Zasady komunikowania się lekarza z pacjentem  zajęcia praktyczne z 3
prezentacjÄ… filmu.
6. Wpływ choroby somatycznej na stan psychiczny pacjenta. 3
7. Problematyka błędów jatrogennych. 3
Różne grupy pacjentów ( w tym pacjenci trudni).
Program fakultetu Liczba godzin
z krótką charakterystyką treści programowych
W. S. Ćw.
1.
Zalecane podręczniki:
1. M. Jarosz - Psychologia lekarska
2. M. Mebanowski, B. Kliszcz - Poradnik komunikowania siÄ™ lekarza z pacjentem.
3. K. Klimasiński - Elementy psychopatologii i psychologii klinicznej.
4. B.Luban-Plozza, W. Pöldinger, F. Kröger, B. Wasilewski - Zaburzenia psychosomatyczne w praktyce
lekarskiej.
5. P. Salmon - Psychologia w medycynie
Szczegółowy plan wykładów i ćwiczeń z Socjologii
dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego U.M. w A
odzi
Nazwa przedmiotu: Socjologia
Jednostka realizująca program: Zakład Socjologii Międzyuczelnianej Katedry Nauk
Humanistycznych
Kierownik jednostki: dr hab. n. hum. prof. UM. Mieczysław Gałuszka
Koordynator zajęć dydaktycznych: dr hab. n. hum. prof. UM. Mieczysław Gałuszka
Kontakt z jednostkÄ…, adres: ul. Lindleya 6, 90-131 A
ódz

telefon: e-mail: 042 677 93 12
Całkowita liczba godzin: 24 12 godzin seminariów i ćwiczeń dla każdej grupy studenckiej
12 godzin wykładów
Całkowita liczba ECTS: 1
Liczba godzin fakultetu 30 godzin fakultetu (4 ECTS)
Forma zaliczenia końcowego: kolokwium
Tytuł wykładu Liczba godzin
z krótką charakterystyką treści programowych
W. S. Ćw.
1. Socjologia: przedmiot, metody i praktyczne zastosowanie w medycynie 3
Definicja dyscypliny. Podstawowe teorie socjologiczne i ich zastosowanie
w medycynie.
2. Kultura- społeczeństwo- zdrowie 3
Miejsce zdrowia w społecznym systemie aksjo  normatywnym: zdrowie
jako wartość. Pojęcie zdrowia według WHO. Model biomedyczny zdrowia i
medycyny. Model społeczno-ekologiczny zdrowia i medycyny. Problemy
medykalizacji życia.
3. Komunikacja społeczna w systemie opieki zdrowotnej 3
Uwarunkowania zachowań społecznych. Sieci stosunków społecznych
lekarz-pacjent. Typy relacji lekarz-pacjent: od paternalizmu do autonomii.
Prawidłowości spostrzegania innych ludzi w sytuacjach medycznych.
Kompetencja komunikacyjna. Zakłócenia w komunikowaniu się w
medycynie.
4. Reforma systemu opieki zdrowotnej w Polsce w analizach 3
socjologicznych
System opieki zdrowotnej i modele opieki zdrowotnej: dualizm
biomedyczny, holizm, konsumeryzm. Paradygmat patogenetyczny i
salutogenetyczny uprawiania medycyny. Standardy opieki zdrowotnej
według WHO. Opinia społeczna o opiece zdrowotnej. Wartość życia
ludzkiego w opiece zdrowotnej. Medycyna jako władza-wiedza.
Program seminarium i ćwiczeń Liczba godzin
z krótką charakterystyką treści programowych
W. S. Ćw.
1. Przedmiot i problematyka badawcza socjologii 2
Socjologia i jej działy. Przyrodnicze i ekonomiczne podstawy życia
społecznego. Socjologia potoczna i naukowa. Metody badań społecznych.
2. Socjologiczne interpretacje zdrowia i choroby 2
Potoczna definicja zdrowia i choroby. Socjomedyczne wskaz
niki zdrowia.
Choroba jako proces. Pojęcie choroby-ujęcie obiektywne i subiektywne.
Analiza roli społecznej pacjenta.
3. Kulturowe uwarunkowania zdrowia i choroby 2
Różnice kulturowe w ujmowaniu zdrowia i choroby. Leczenie w innych
kulturach. Uwarunkowania zachowań związanych ze zdrowiem i chorobą.
Społeczne podstawy zdrowia: zdrowie a klasa, zdrowie a płeć, zdrowie a
rasa. Zachowania zdrowotne w warunkach biedy.
4. Rola zawodowa lekarza w analizach socjologicznych. Definicja roli 2
zawodowej. Czynności zawodowe lekarza. Osobowość społeczna. Typy i
cechy osobowości lekarza. Lekarze jako grupa zawodowa: prestiż
społeczny i negocjacje.
5. Komunikacja interpersonalna w pracy lekarza 2
Czym jest komunikacja w praktykach zawodowych personelu medycznego?
Zasady poprawnego komunikowania siÄ™ lekarza z pacjentem i jego rodzinÄ….
Komunikacja a terapia rodzin i profilaktyka.
6. Patologie i dewiacje społeczne a praca zawodowa lekarza 2
Socjologiczna interpretacja zjawisk patologii społecznych i dewiacji.
Wybrane zjawiska patologii społecznej: alkoholizm, narkomania,
samobójstwa, prostytucja. Nowe zagrożenia patologiczne: sekty, anoreksja i
bulimia, autoagresja, dewiacje seksualne.
Program fakultetu Liczba godzin
z krótką charakterystyką treści programowych
W. S. Ćw.
1. Człowiek nowoczesny w społeczeństwie globalnym 2 3
Osobowość czy tożsamość? Kształtowanie się i rozwój osobowości.
Elementy osobowości społecznej: biogenne, psychogenne, socjogenne.
Koncepcje osobowości według paradygmatu: poznawczego,
psychoanalitycznego, behawioralnego, humanistycznego, interakcjonizmu
symbolicznego. Osobowość człowieka nowoczesnego. Zachowanie
człowieka nowoczesnego wobec zdrowia i choroby. Strategie osiągania
sukcesu w  branży medycznej . Styl życia lekarzy. Typy przystosowania do
wymogów instytucjonalnych i organizacji medycznej
2. Problem wsparcia społecznego w pracy lekarza 2 3
Definicja wsparcia społecznego. Społeczne więzi i sytuacja zdrowotna
ludzi. Wymiary i formy wsparcia: instrumentalne, informacyjne,
emocjonalne, oceniające, integrujące. Wsparcie społeczne w chorobie
przewlekłej. Sposoby wsparcia pacjentów nieuleczalnie chorych. Wybrane
przykłady narzędzi badawczych wsparcia społecznego. Typy
przystosowania do wymogów instytucjonalnych i organizacji medycznej
3. Grupy i zespoły w systemie opieki zdrowotnej 2 3
Rodzaje grup i zespołów organizacyjnych. Charakterystyka i struktura
grupy. Umiejętności pracy grupowej. Relacje międzygrupowe. Grupa
zadaniowa w szpitalu. Przywództwo i kierowanie zespołem. Style
kierowania. Praca zespołowa w opiece zdrowotnej pierwszego kontaktu.
Jednostki i grupy w obrębie zakładu opieki zdrowotnej
4. Patologia społeczna  przemoc w rodzinie 2 3
Rodzina a zjawisko patologii społecznej. Przemoc jako zjawisko
psychospołeczne. Rola sprawcy i ofiary. Profilaktyka przemocy.
Postępowanie terapeutyczne i prawno-administracyjne wobec ofiar i
sprawców
5. Choroba  starość - ubóstwo: opieka społeczna i lekarska 2 3
Skąd się bierze ubóstwo? Problem ubóstwa w Polsce a realizacja zadań
ochrony zdrowia. Reforma systemu opieki społecznej. Formy wykluczenia
społecznego. Choroba przewlekła. Zdrowie a starość. Fizyczne przejawy
starzenia siÄ™. Opieka lekarska ludzi starych
 6. System opieki zdrowotnej w ocenach społecznych 2 3
Szpital jako instytucja społeczna. Zróżnicowania i nierówności społeczne a
zdrowie. Ocena społeczna reformy opieki zdrowotnej. Analiza dostępu
usług medycznych
Zalecane podręczniki:
podstawowy:
1. B. Tobiasz- Adamczyk, Wybrane elementy socjologii zdrowia i choroby, Wydawnictwo
Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2000
2. J. Barański, W. Piątkowski (red.) Zdrowie i choroba. Wybrane problemy socjologii medycyny,
Oficyna Wydawnicza ATUT, Wrocław 2002
3. M. Sokołowska, Socjologia medycyny, PZWL, Warszawa 1986.
uzupełniające:
4. Giddens, Socjologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004
5. M. Gałuszka, Społeczne i kulturowe powinności medycyny. Tożsamość zawodowa i atrofia
moralna, Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, Wydawnictwo Wrocław 2003
6. W. PiÄ…tkowski, A. Titkow (red.) W stronÄ™ socjologii zdrowia, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2002
Szczegółowy plan wykładów i ćwiczeń
z Praktycznego Nauczania Medycyny Klinicznej
dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego U.M. w A
odzi
Nazwa przedmiotu: Praktyczne Nauczanie Medycyny Klinicznej
Zakład Nauczania Podstaw Medycyny Klinicznej
Jednostka realizujÄ…ca program:
Katedry Fizjologii Doświadczalnej i Klinicznej
Kierownik jednostki: Prof. dr hab. med. Władysław Grabski
Koordynator zajęć dydaktycznych: dr n. med. Marek Kasielski
Kontakt z jednostką, adres: ul. Kopcińskiego 20, 90-153 A
ódz

telefon: e-mail: 0-42 678 32 47 [e-mail]
Całkowita liczba godzin: 32 32 godzin seminariów i ćwiczeń dla każdej grupy studenckiej
Całkowita liczba ECTS: 1,5
Liczba godzin fakultetu godzin fakultetu ( ECTS)
Forma zaliczenia końcowego: Zaliczenie na podstawie obecności
Program seminarium i ćwiczeń Liczba godzin
z krótką charakterystyką treści programowych
W. S. Ćw.
1. 2 2
Wywiad lekarski
podstawowe zasady komunikacji lekarz  pacjent, użycie kamer
monitorujÄ…cych
2. 4
Badanie klatki piersiowej
podstawy przedmiotowego badania klatki piersiowej. Demonstracje
prawidłowości badań na fantomach. Praktyczne ćwiczenia w prowadzeniu
badań  na sobie . Demonstracja podstawowych patologii przy pomocy
komputera.
3. Badanie brzucha 4
podstawy przedmiotowego badania brzucha. Demonstracje prawidłowości
badań na fantomach. Praktyczne ćwiczenia w prowadzeniu badań  na
sobie . Demonstracja podstawowych patologii przy pomocy komputera.
4. 4
Reanimacja
praktyczne ćwiczenia z podstawowych zabiegów ratujących życie
wykonywane na fantomach
5. Nauka wykonywania EKG, pomiar RR 4
praktyczna umiejętność zapisu EKG, zasady podłączanie pacjenta
(rozmieszczenie elektrod),
interpretacja prawidłowej krzywej EKG,
obliczanie częstość skurczów serca na podstawie wykresu EKG (opisać)
6. Nakłucie żyły 4
wskazania, umiejętność prawidłowego wykonania zabiegu kaniulacji
(naczynia obwodowego, żyła w dole łokciowym),
kaniulacja naczynia centralnego (żyła szyjna), ćwiczenia wykonywane na
fantomach
7. Desmurgia 4
nauka zakładania opatrunków, zapoznanie z materiałami opatrunkowymi
8. Zaopatrywanie ran 4
umiejętność wykonywania podstawowych czynności koniecznych do
chirurgicznego zaopatrywania rany, znajomość narzędzi, umiejętność
wykonywania zabiegów dezynfekcyjnych, umiejętność zakładania
podstawowych szwów i ich usunięcia.
Program fakultetu Liczba godzin
z krótką charakterystyką treści programowych
W. S. Ćw.
Zalecane podręczniki:
podstawowy:
1. Skrypt pt. Praktyczne Nauczanie Medycyny Klinicznej
- przewodnik do ćwiczeń pod redakcją Dariusza Nowaka i Michała Karaska
Uwagi:
CiÄ…g dalszy przedmiotu na roku trzecim.
Szczegółowy plan wykładów i ćwiczeń
z Pierwszej pomocy i elementów pielęgniarstwa
dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego U.M. w A
odzi
Nazwa przedmiotu: Pierwsza pomoc i elementy pielęgniarstwa
Jednostka realizująca program: Zakład Medycyny Ratunkowej i Medycyny Katastrof Katedry
Anestezjologii i Intensywnej Terapii
Kierownik jednostki: prof. dr hab. n. med. Wojciech Gaszyński
Koordynator zajęć dydaktycznych: dr n. med. Dariusz Piotrowski
Kontakt z jednostką, adres: Ul. Żeligowskiego 7/9, A
ódz

telefon: e-mail: 042 639 32 75 [e-mail]
Całkowita liczba godzin: 16 12 godzin seminariów i ćwiczeń dla każdej grupy studenckiej
4 godzin wykładów
Całkowita liczba ECTS: 0,5
Liczba godzin fakultetu 10 godzin fakultetu (1,5 ECTS)
Forma zaliczenia końcowego: zaliczenie
Tytuł wykładu Liczba godzin
z krótką charakterystyką treści programowych
W. S. Ćw.
1. Pierwsza pomoc w wybranych stanach zagrożenia życia (omdlenie, 2
padaczka, anafilaksja, ukąszenia, użądlenia, utonięcie, porażenie prądem
elektrycznym).
2. Podstawy pielęgniarstwa. Zasady aseptyki i antyseptyki. 2
Program seminarium i ćwiczeń Liczba godzin
z krótką charakterystyką treści programowych
W. S. Ćw.
1. Zabezpieczenie miejsca wypadku drogowego. Transport rannych 2
w warunkach pozaszpitalnych. Techniki wydobywania uwięzionych ofiar
wypadków.
2. Zapewnienie dostępu do żył obwodowych. 2
Wkłucia domięśniowe.
3. Zasady podawania leków i przetaczania płynów. 2
4. Zasady zakładania opatrunków. Podstawy desmurgii. 2
5. Pierwsza pomoc w złamaniach i w zwichnięciach. Unieruchomienia w 2
różnego typu złamaniach.
6. Praktyczne zaliczenie ćwiczeń. 2
Program fakultetu Liczba godzin
z krótką charakterystyką treści programowych
W. S. Ćw.
1. Program fakultetu ustalany indywidualnie z adiunktem w klinice, w ramach 10
dyżuru lekarskiego
Szczegółowy plan wykładów i ćwiczeń z Języka obcego kongresowego
dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego U.M. w A
odzi
Nazwa przedmiotu: Lektorat języka obcego kongresowego
(angielski, niemiecki, francuski, rosyjski)
Jednostka realizująca program: Centrum Nauczania Języków Obcych
Kierownik jednostki: mgr K. Studzińska-Pasieka
Koordynator zajęć dydaktycznych: mgr K. Studzińska-Pasieka
Kontakt z jednostkÄ…, adres: ul. PL. Hallera 1, 90-647 A
ódz

telefon: e-mail: 042 639 33 61 [e-mail]
Całkowita liczba godzin: 60 60 godzin seminariów i ćwiczeń dla każdej grupy studenckiej
godzin wykładów
Całkowita liczba ECTS: 4
Liczba godzin fakultetu godzin fakultetu ( ECTS)
Forma zaliczenia końcowego: Egzamin ustny lub pisemny
Program seminarium i ćwiczeń Liczba godzin
z krótką charakterystyką treści programowych
W. S. Ćw.
1. Moduł 2 60
SÅ‚ownictwo i struktury leksykalno- gramatyczne potrzebne do
umiejętności prezentacji
Wprowadzenie (przedstawianie prelegenta, tematu, celu i struktury referatu,
poinformowanie słuchaczy o możliwości zadawania pytań).
Wygłaszanie referatu (rozpoczęcie, określenie kolejności przedstawiania
zagadnień, przechodzenie do kolejnych części referatu, rozwijanie
poszczególnych punktów, sygnalizowanie głównych części, podkreślanie
najważniejszych informacji i odnoszenie się do podanych wcześniej
informacji).
Wykorzystywanie pomocy wizualnych takich jak przez
rocza i foliogramy
(streszczanie istotnych informacji, opisywanie trendów, wykresów i
diagramów, zwracanie uwagi słuchaczy na najważniejsze informacje).
Zakończenie referatu (podsumowywanie i wyciągnięcie wniosków)
Udzielanie odpowiedzi na pytania z Sali.
Wygłoszenie referatu w oparciu o tekst.
Program fakultetu Liczba godzin
z krótką charakterystyką treści programowych
W. S. Ćw.
1. Język komunikacji w relacji lekarz  pacjent
Zalecane podręczniki:
podstawowy:
1. Zajęcia są prowadzone w większości na podstawie materiałów autorskich przygotowywanych
przez poszczególnych lektorów
uzupełniające:
2. J. Ciecierska, B. Jenike, K. Tudruj, English in Medicine, Wyd. Lek. PZWL Warszawa 1998
3. J. Ciecierska, B. Jenike, K. Tudruj, English for Medical Purposes, Self-Assessment Tests, Wyd.
Lek. PZWL Warszawa, 1999
4. A. Kuropatnicki, A Guide to Practical Medical English, Wyd. Lek. PZWL Warszawa 1997
5. Z. M. Patoka, English for Your Medical Career, Twigger S.A. Warszawa, 1998
6. T.O Brien, Medicine. Nucleus, Longman
7. J. McLean, English in Basic Medical Science, Oxford University Press
8. P. McPartland-Fairman, Focus on Health, Regents/Prentice Hall, 1993 ( video cassette)
9. P. Arcario, Health Watch, Prentice Hall Regents, 1994 (video cassette)
10. R. Howard, J. Maclean Medical English Pronunciation, University of Edinburgh 1989