Podstawowe grupy bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych.
Krętki, riketsje, chlamydie, mykoplazmy.
Podstawowe grupy bakterii Gram-dodatnich
" ziarniaki, ziarenkowce  tlenowe, beztlenowe
katalazo-dodatnie
katalazo-ujemne
" laseczki  wytwarzajÄ… przetrwalniki, tlenowe, beztlenowe
" pałeczki - tlenowe, beztlenowe
nieprzetrwalnikujÄ…ce, regularne
nieprzetrwalnikujÄ…ce, nieregularne - maczugowce
" prÄ…tki - tlenowe
" nitkowate, promieniowce - tlenowe, beztlenowe
Ziarniaki, ziarenkowce
" katalazo-dodatnie
Staphylococcus  gronkowce
Micrococcus  mikrokoki
Peptococcus  ziarniaki beztlenowe
" katalazo-ujemne
Streptococcus - paciorkowce
Enterococcus  enterokoki, paciorkowce kałowe
Peptostreptococcus  paciorkowce beztlenowe
Ziarenkowce Gram-dodatnie - ważne
" środowisko naturalne, skóra, ucho, jama ustna, kał, mocz
" Staphylococcus - gronkowce
S. aureus  gronkowiec złocisty, koagulaza(+)
S. epidermidis  skórny, koagulaza(-)
" Streptococcus - paciorkowce
S. pyogenes
S. pneumoniae
Enterococcus - enterokoki, paciorkowce kałowe
S. aureus  chorobotwórczość, zakażenia praktycznie w każdym miejscu
" skórne  czyraki, rana pooeracyjna
" głębokie  szpiku, kości, stawów, sepsa,
" SSSS  zespół skóry oparzonej,
" TSS  zespół wstrząsu toksycznego, choroba tamponów
" zatrucia pokarmowe  tzw. wczesne
Gronkowce  czynniki ryzyka
" niedobory odpornościowe
" wcześniactwo, cukrzyca, urazy, oparzenia, przeszczepy
" choroby nowotworowe
" choroby serca  operacje sercowo-naczyniowe
" ciało obce  protezy naczyniowe, kostne, stawowe, zastawki, cewniki naczyniowe, otrzewnowe !!!  zakażenia
odcewnikowe
" zakażenie wirusem grypy
" terapia antybiotykami (szczepy MRSA - oporne na wszystkie antybiotyki betalaktamowe)
Gronkowce  diagnostyka
" typowe zakażenie  wydzielina ropna !!!
" bad. mikroskopowe  Gram(+), ułożone w grona !!
" hodowla - kolonie: białe, żółtawe, wzrost po 18-24godz.
" identyfikacja - koagulaza +
Streptococcus  paciorkowce, bardzo liczne gatunki, kolonizują gł. j. ustną i gardło ludzi i zwierząt
podstawa różnicowania  typ hemolizy !!!
" ß-hemolizujÄ…ce
S. pyogenes (gr. A),
 S. agalactiae (B), gr. C, F, G
" -hemolizujące   zieleniące większość komensale j. ustnej
S. pneumoniae  znaczna chorobotwórczość (otoczka)
" -hemolizujące  zwykle komensale, S. mutans (próchnica)
S. pyogenes zakażenia ropne, mniej nasilone niż gronkowcowe
" angina paciorkowcowa
" płonica - angina z wysypką
" róża
" liszajec
" martwicze zap. powięzi (często z beztlenowcami)
" bakteriemia, sepsa
" gorączka połogowa
" zespół wstrząsu toksycznego
S. pneumoniae
" otoczka polisach.  ponad 90 serotypów
" płatowe zap. płuc, zap. ucha środk., zatok, oskrzeli, opon mózg.-rdz.
" sÄ… szczepionki
Pałeczki Gram(+)
" przetrwalnikujÄ…ce
* Bacillus - laseczki tlenowe
* Clostridium - laseczki beztlenowe
" nieprzetrwalnikujÄ…ce - tlenowe
* Corynebacterium  maczugowce
* Mycobacterium  prÄ…tki
* Listeria - listerie
* Erysipelothrix - włoskowiec
* Nocardia - promieniowce
" nieprzetrwalnikujÄ…ce - beztlenowe
* Propionibacterium
* Actinomyces - promieniowce
Laseczki  zawsze przetrwalniki, rezerwuar: gleba, kurz
" tlenowe
Bacillus anthracis  laseczka wąglika, postać skórna (czarna krosta), płucna, jelitowa
liczne gatunki niechorobotwórcze
" beztlenowe
Clostridium
C. tetani  laseczka tężca
C. perfringens - laseczka zgorzeli gazowej
C. botulinum  laseczka jadu kiełbasianego
Broń biologiczna - BB
Kategoria A:
Bacillus anthracis, Clostridium botulinum, Yersinia pestis,Variola major, Francisella tularensis, viral hemorrhagic fever
Kategoria B:
Coxiella burnetti, Brucella, Burkholderia mallei, toksyna Ricinus communis, toksyna Clostridium perfringens,
enterotoksyna B Staphylococcus aureus
Kategoria C:
Nipah virus, hantavirus, krwotoczne i encephalitis wirusy przenoszone przez kleszcze, żółta febra, wielooporne prątki
Pałeczki Gram-dodatnie
" regularne
Listeria  listerie, tlenowe
L. monocytogenes
Lactobacillus  beztlenowe, pałeczki kwasomlekowe
" nieregularne
Corynebacterium  maczugowce tlenowe
C. diphteriae  maczugowce błonicy
Propionibacterium - maczugowce beztlenowe, P. acnes (bierze udział w patogenezie trądzika)
Pałeczki Gram-dodatnie
" prÄ…tki - Mycobacterium
M. tuberculosis - prÄ…tki gruz
licy
" promieniowce
tlenowe - Nocardia
beztlenowe - Actinomyces
Mycobacterium  prÄ…tki, wybitnie tlenowe
" generalnie wolnorosnÄ…ce
* typowe wolnorosnÄ…ce: 10-14 dni, > 20gat.
*  szybko rosnÄ…ce : 5-7 dni, > 20 gat.
" kwasooporne: niewrażliwe na odbarwianie kwaśnym alkoholem (metoda Ziehl-Neelsena!!!)
* w ścianie kom. ok. 40-60% lipidów: kwas mykolowy, glikolipidy, arabinogalaktan
Prątki - chorobotwórczość
" chorobotwórcze: wywołujące klasyczną
* gruz
licę  proces przewlekły (zakażenie pierwotne+ powiększenie okolicznych węzłów chłonnych)
- M. tuberculosis  prÄ…tek ludzki
- M. bovis  prątek bydlęcy (gł. gruz
lica kości)
- M. africanum  gruz
lica w Afryce
- M. microti  gruz
lica zwierzÄ…t
* trąd  M. leprae  prątki trądu nie rosną na podłożach sztucznych!!!
* zmiany atypowe - w płucach, węzłach, skórze, przewodzie pokarmowym...
- prątki inne niż gruz
licze MOTT  mycobacteria other than tuberculosis,
" saprofityczne: ucho, mastka, j. ustna..
Corynebacterium  maczugowce tlenowe
" C. diphteriae  maczugowiec błonicy
nosicielstwo w gardle, wytwarza silnÄ… egzotoksynÄ™
* błonica gardła i migdałków z objawami ogólnymi: zap. mięśnia sercowego, neuropatia, ciężka postać  krup (duża
śmiertelność)
obecnie rzadko - szczepionka D - anatoksyna (DTP), wzrost zakażeń w latach 90-tych - zakażenia od osób z dawnego
ZSRR
Erisipelothrix rusiopathiae  włoskowiec różycy, cienkie Gram(+) pałeczki
* świnie, ryby, kraby, drób, gryzonie
* zakażenia skóry czasami z odczynem węzłowym.. posocznica
* zawodowe, rzadko
Listerioza
powszechne w środowisku: woda, dzikie, domowe zwierzęta (owce), pokarmy
" Listeria monocytogenes  pasożyt wewnątrzkomórkowy,
" zakażenia u osób starszych, płodu, noworodków
Nocardia asteroides
 tlenowe promieniowce
" zakażenia egzogenne - promieniowce bytują glebie, butwiejących liściach, sianie.. (charakterystyczny zapach)
" nokardioza: postać płucna, ropnie w mózgu, nerkach...
w ciepłych krajach: zmiany skórne  stopa madurska (często ze Streptomyces, Actinomadura...)
Podstawowe grupy bakterii Gram-ujemnych
" ziarniaki, ziarenkowce tlenowe beztlenowe
" pałeczki - różne grupy:
" jelitowe, duże, rodzina: Enterobacteriaceae
" niefermentujace
" zakrzywione (przecinkowce)
" małe, kokopałeczki,
" beztlenowe
" spiralne, krętki, riketsje, chlamydie, mykoplazmy
Ziarniaki Gram-ujemne
" tlenowe
Neisseria
N. meningitidis  dwoinki zap. opon mózgowo-rdzeniowych, sepsa
N. gonorrhoeae  dwoinki rzeżączki,
nieleczona - niepłodność
Moraxella catarrhalis - jamie ustnej
" beztlenowe
Veilonella - w jamie ustnej
Pałeczki Gram-ujemne
" jelitowe, duże - rodzina: Enterobacteriaceae
E coli, Klebsiella, Salmonella, Shigella,
Proteus, Enterobacter..
" niefermentujÄ…ce
Pseudomonas, Acinetobacter
" zakrzywione (przecinkowce)
Vibrio, Campylobacter, Helicobacter
" małe, kokopałeczki
Haemophilus, Bordetella, Brucella, Pasteurella,
Francisella, Gardnerella, Legionella
" beztlenowe
Bacteroides, Fusobacterium
Pałeczki Gram(-)  jelitowe, duże rodzina: Enterobacteriaceae
" kolonizują przewód pokarmowy ludzi i zwierząt (kał), wszechobecne w środowisku
" droga przenoszenia: fekalno-oralna, pokarmy, woda..
" pierwotnie patogenne - zakażenia żołądkowo-jelitowe: Salmonella, Shigella, niektóre E. coli
" większość: zakażenia oportunistyczne
drogi moczowe, rany, ropnie, posocznice, zap. płuc, kości, opon mózg-rdz& :
E. coli, Klebsiella, Proteus, Providencia, Morganella, Serratia, Citrobacter, Enterobacter..
Yersinia pestis  dżuma
Y. pseudotuberculosis - zap.węzłów chł. krezki
Y. enterocolitica  zap. jelita cienkiego i okrężnicy
Pałeczki Gram-ujemne niefermentujące, tlenowe, nie fermentują glukozy, b. małe wymagania
" środowisko zewnetrzne, wilgotne: woda, gleba, ścieki, odpady...
" zakażenia oportunistyczne, szpitalne, oporne na antybiotyki
" Pseudomonas aeruginosa
" Stenotrophomonas maltophilia, Burkholderia cepacia
" Acinetobacter baumannii
Pałeczki Gram-ujemne oksydazo(+), zakrzywione, ruchome, przecinkowce
" Vibrio cholerae  cholera, typ O1
żródło: chory, nosiciel, droga fekalno-oralna  woda, żywność
" V. parahaemolyticus  biegunki lżejsze, niedogotowane owoce morza
Helicobacter pylori- kolonizuje żołądek, wrzód żołądka, dwunastnicy,
Campylobacter jejuni
" biegunki (lekkie), najczęstszy czynnik etiologiczny biegunek na świecie,
" na ogół nie izolowany (wymaga selektywnych podłoży)
Pałeczki Gram-ujemne małe, kokopałeczki, różna chorobotwórczość i wymagania wzrostowe-duże
" Haemophilus influenzae  nosicielstwo w nosogardzieli, człowiek, zapalenia opon-mózgowo- rdzeniowych - szczepionka,
zap.ucha śr., zatok, oskrzeli, oka, tkanki podskórnej...
" Bordetella pertussis  krztusiec (toksyny, adhezyny), człowiek, szczepionka,
" Brucella  B. abortus, B.melitiensis, B.suis  bruceloza, odzwierzęca
" Francisella tularensis  tularemia,
" Legionella pneumophila - zapalenia płuc, aerozol wodny, klimatyzacja
Bakterie spiralne
" Borrelia burgdorferi - borelioza, choroba odkleszczowa
" Treponema pallidum - kiła
" Leptospira interrogans - leptospiroza
Borrelia burgdorferi sensu lato
Genogatunki:
" B. burgdorferi sensu stricto (Am. PÅ‚n., E. Wsch.)
" B. garinii (E, A)
" B. afzelii (E)
" B. valaisiana (E)
" ? A14S
" Riketsje
* Rickettsia prowazeki - tyfus plamisty
*Coxiella burnetti - gorÄ…czka Q
*Rickettsia conori - gorÄ…czka plamista
" Chlamydie
* Chlamydia trachomatis
jaglica, STD - niepłodność
* Chlamydophila pneumoniae
" Bartonella hensele - choroba kociego pazura
" Erlichia canis