Szkoła
S
z
k
o
Å‚
a
Szkoła
S
z
k
o
Å‚
a
Konstruktorów
K
o
n
s
t
r
u
k
t
o
r
ó
w
Konstruktorów
K
o
n
s
t
r
u
k
t
o
r
ó
w
Rozwiązanie zadania powinno zawierać schemat elektryczny
i zwięzły opis działania. Model i schematy montażowe nie są wy-
magane, ale przysłanie działającego modelu lub jego fotografii
zwiększa szansę na nagrodę.
Ponieważ rozwiązania nadsyłają Czytelnicy o różnym stopniu
zaawansowania, mile widziane jest podanie swego wieku.
Ewentualne listy do redakcji czy spostrzeżenia do erraty powinny
być umieszczone na oddzielnych kartkach, również opatrzonych
nazwiskiem i pełnym adresem. Prace należy nadsyłać w terminie
45 dni od ukazania się numeru EdW (w przypadku prenumeratorów
 od otrzymania pisma pocztÄ…).
Zadanie nr 56
Pomysłodawcą zadania jest A
ukasz Maj- cją i nie demolowali od razu domowego żym problemem. Taki zasilany z baterii sygna-
chrzak z Włoszczowej. Oto fragment listu: Je- sprzętu kuchennego. Elementem sygnaliza- lizator powinien jednak w spoczynku pobierać
żeli nastawimy wodÄ™ na herbatÄ™ i w tym czasie cyjnym bÄ™dzie zapewne brzÄ™czyk piezo. Nie z baterii pomijalnie maÅ‚y prÄ…d, poniżej 1µA.
oglądamy telewizję, to nasz elektryczny czajnik jest konieczne realizowanie sygnalizatora Osobiście byłbym właśnie za takim  nie-
wyłączy się, a woda zacznie stygnąć.(...)  akustyczno-błyskowego , jak proponuje po- inwazyjnym czujnikiem, który nie miałby
A
ukasz proponuje, abyście zaprojektowali mysłodawca zadania. W zasadzie prosty sy- bezpośredniej styczności z obwodami czajni-
akustyczno-błyskowy sygnalizator do elek- gnalizator można wbudować do wnętrza fa- ka. Już teraz muszę przypomnieć, że prąd
trycznego czajnika bezprzewodowego. Na brycznej obudowy (podstawy) czajnika. o natężeniu 5 czy 10 amperów to nie żarty.
pewno takie urządzenie przyda się Czytelni- Odradzam jednak taki pomysł! Każda inge- I nie chodzi wcale o napięcie 220V, groz
ne
kom EdW. rencja w fabryczne urządzenie może poważ- dla życia. Napięcie jest rzeczywiście niebez-
Rzeczywiście, czajniki elektryczne mają nie obniżyć bezpieczeństwo użytkowania. pieczne, ale trzeba też wziąć pod uwagę skut-
obwód, wyłączający grzałkę po zagotowaniu Dlatego proponuję raczej budowę przystaw- ki przepływu tak dużego prądu przez rezy-
wody. Cichy stuk wyłącznika łatwo przeo- ki, na przykład z wykorzystaniem typowej stancję styków, boczników, itp. Tak duży
czyć, i to nie tylko przy oglądaniu telewizji. obudowy  wtyczkowej , wyposażonej prąd przepływając przez niestarannie wyko-
Nie mam wątpliwości, że wielu Czytelni- w gniazdko. Wtyczka czajnika byłaby wty- nane połączenie wywoła wzrost temperatury,
ków chciałoby mieć u siebie prosty sygnali- kana w gniazdko takiego sygnalizatora, a sy- a nawet stopienie izolacji czy obudowy.
zator zagotowania wody. W przypadku czaj- gnalizator tkwiłby w gniazdku na ścianie. Właśnie ze względu na te dwa czynniki:
nika elektrycznego z automatycznym wy- Dopuszczalnym rozwiązaniem byłoby dołą- niebezpieczeństwo porażenia napięciem sie-
łącznikiem sprawa jest dość prosta  należy czenie sygnalizatora do przewodu zasilającego, ci i ryzyko przegrzania z
le wykonanych
wykryć i zasygnalizować dz
więkiem zmniej- co niestety wiązałoby się z ingerencją w obwód złącz i przewodów tym razem nie oczekuję
szenie prądu z wartości 5...10A do zera. (przecięcie przewodu i umieszczenie pudełka modeli  wystarczy zwięzły opis układu.
A oto oficjalny temat zadania: na kablu między wtyczką a czajnikiem). Przypominam, że osoby niewykwalifiko-
W obu przypadkach obwody sygnalizatora wane i niepełnoletnie w żadnym wypadku
zasilane byłyby z sieci, na przykład za pomocą nie powinny przeprowadzać żadnych
Zaprojektować sygnalizator
zasilacza beztransformatorowego. A może sy- prób z urządzeniami dołączonymi bezpo-
informujÄ…cy o zagotowaniu wo-
gnalizator miałby postać małego pudełeczka, średnio do sieci energetycznej.
dy i wyłączeniu czajnika elek- umieszczonego w pobliżu przewodu lub pod- Zachęcam do udziału w tym zadaniu
stawy czajnika i byłby zasilany z małej baterii, i choć nadesłaliście sporo ciekawych tematów
trycznego.
np. litowej? Taka wersja wydaje się obiecują- zadań, nadal czekam na propozycje kolejnych
Zadanie nie jest trudne. Proponuję jednak, ca, ponieważ wykrycie tak wielkich zmian prą- zadań. Pomysłodawcy otrzymują nagrody
żebyście dobrze zastanowili się nad koncep- du (pola magnetycznego) nie powinno być du- w postaci kitów AVT lub dobrych książek.
Elektronika dla Wszystkich
31
Szkoła Konstruktorów
 przynajmniej w niektórych przypadkach po- kształcenia sygnału. Dlatego klucze 4066
RozwiÄ…zanie zadania nr 52
winna okazać się wystarczająca. a tym bardziej układy 4051...4053 powinny
Temat zadania 52 był następujący: Prawie wszyscy uczestnicy uwzględnili być wykorzystywane jedynie do skokowego
fakt, że sygnał mowy nie jest ciągły i w ob- przełączania, a nie do płynnej regulacji.
Zaprojektować układ automa-
wodzie sterującym trzeba zastosować jakiś Inny Kolega chce regulować wzmocnie-
układ opóz
niający by, jak napisali niektórzy, nie, stosując dziesięć wzmacniaczy operacyj-
tycznie ściszający muzykę
 muzyka nie wchodziła między poszczególne nych o różnym wzmocnieniu i włączać tylko
w mikserze podczas używania
słowa komunikatu . To istotna sprawa, łatwa jeden z nich. Pomysł ciekawy, ale nierealny,
mikrofonów.
do zrealizowania. Gratulacje dla wszystkich, ponieważ wybór wzmacniacza miałby pole-
Zgodnie z przewidywaniami, zadanie rze- którzy o tym pamiętali. gać na zasileniu tylko jednego z nich, pod-
czywiście okazało się dość trudne. Otrzyma- Mało kto pamiętał o innej bardzo istotnej czas gdy pozostałe nie byłyby zasilane. Ta-
łem mniej niż dwadzieścia rozwiązań, to jest sprawie. Większość zlekceważyła wzmiankę, kiego rozwiązania nie stosuje się z wielu po-
kilkakrotnie mniej, niż już nadesłanych roz- że urządzenie będzie działać podobnie jak wodów. Przede wszystkim można to zrobić
wiązań następnego zadania (nr 53). Nie jest VOX, stosowany w urządzeniach radioko- prościej, natomiast włączanie zasilania bę-
jednak wcale z
le, bo w tej liczbie było aż munikacyjnych. Zdecydowana większość dzie się wiązać z powstaniem stuków i in-
osiem modeli. propozycji to układy, które regulują jedynie nych niekorzystnych stanów przejściowych,
Ogólnie poziom prac trzeba uznać za bar- głośność sygnału muzycznego, natomiast tor a niezasilane układy scalone mogą znie-
dzo dobry, lepszy niż przeciętnie. Wszyscy, mikrofonu jest włączony na stałe. I to jest kształcać większe sygnały. Szczegółów nie
którzy zmierzyli się z tym zadaniem mogą istotna wada! Każdy hałas w studiu będzie będę omawiał, bo generalnie nie jest to dobry
mieć dużą satysfakcję. Cieszę się, że zapropo- słyszalny w głośnikach. Urządzenie powinno kierunek. Niemniej jednak pomysłodawcę,
nowaliście różnorodne i naprawdę oryginalne działać analogicznie jak VOX  ma nie tylko Aleksandra Draba ze Zdziechowic, trzeba
rozwiązania. wyciszać muzykę, ale też podawać na pochwalić za oryginalny pomysł.
Oczywiście niektóre prace zawierają błędy wzmacniacze sygnał z mikrofonu dopiero Na wzmiankę zasługują też wysiłki mło-
i niedoróbki, ale to jest normalne w Szkole. przy silnym sygnale z mikrofonu. Przy słab- dego Tomasza Jędryki z Poręby Spytkow-
Omówienie zacznę od uwag ogólnych. Na szych sygnałach z mikrofonu, tor mikrofono- skiej, który chce przełączać sygnał za pomo-
początek drobna prośba: podawajcie na sche- wy powinien być zamknięty. Niestety, tylko cą przekaz
nika. Podobnie A
ukasz Warzywo-
macie ideowym także wartości elementów, jak dwóch czy trzech uczestników pomyślało da z Warszawy chce przełączać sygnał za po-
to standardowo czynimy w EdW  niektórzy o wyciszaniu (słabszych) sygnałów mikrofo- mocą styków przekaz
nika. Obwody sterowa-
nie mają takiego zwyczaju. A Kolegów, którzy nowych. Właśnie z powodu tego mankamen- nia przekaz
nika należy jednak rozbudować.
nadsyłają dyskietki i e-maile uczulam na pro- tu, żaden z nadesłanych modeli nie trafi do Z kolei obwody zaproponowane przez Jacka
blem wirusów. Niepokojąco często, zwłaszcza działu E-2000. Koniecznego z Poznania można nieco upro-
pliki z Worda, są zainfekowane wirusami. Niektórzy uczestnicy napotkali jeszcze je- ścić. Do sterowania klucza 4066 wystarczy
A teraz przejdz
my do układów. Zapropo- den problem  stuki podczas przełączania. wzmacniacz operacyjny, dioda lub tranzystor
nowaliście różne metody ściszania sygnału Wyeliminowanie głośnych stuków jest dość oraz jedna jedyna bramka z wejściem Schmit-
muzycznego. Część uczestników zdecydowa- proste, wystarczy zagwarantować, że napięcia ta, mająca na wejściu obwód RC.
ła się na wyciszanie skokowe za pomocą klu- stałe z obu stron klucza będą jednakowe. Marcin Przybyła z Siemianowic Śl. za-
cza  przekaz
nika, klucza CMOS czy tranzy- W wyrafinowanych urządzeniach profesjo- proponował układ z kluczami 4066.
stora. W takich rozwiązaniach pojawienie się nalnych przełączanie następuje dokładnie Na szczególną pochwałę zasługuje 14-let-
sygnału z mikrofonu gwałtownie i skokowo w momencie, gdy chwilowa wartość sygnału ni Damian Zwoliński z Sosnowca. Swój list
zmniejsza głośność muzyki. Co bardziej istot- wynosi zero  wtedy nie pojawią się nawet zaczął bardzo pesymistycznie: Elektroniką in-
ne, tak samo gwałtownie głośność wzrasta, najmniejsze stuki. Realizacja takiego układu teresuję się już od dłuższego czasu, jednak
gdy sygnału z mikrofonu brak. nie jest jednak prosta. W praktyce wystarczy wszystkie układy mojego pomysłu z góry ska-
Część uczestników doszła do wniosku, że zapewnić jednakowe napięcia stałe z obu zane są na niepowodzenie. Rzeczywiście,
takie skokowe zmiany poziomu muzyki są nie stron klucza. nadesłany schemat zawiera błędy, które unie-
do przyjęcia. Koledzy ci zaproponowali róż- Przy okazji wyjaśniam jeszcze jedną wąt- możliwią jego działanie. Jednak ogólna kon-
norodne regulatory, które zmieniają głośność pliwość. Jeden z uczestników przypuszczał, że cepcja jest wręcz znakomita i po wprowadze-
w sposób płynny. Efekt jest odczuwalny klucz analogowy z kostki 4066 można stop- niu drobnych w sumie poprawek układ ma
przede wszystkim w czasie, gdy po komunika- niowo otwierać, podając łagodnie rosnące na- szansę prawidłowo działać. Młodego Autora
cie słownym głośność muzyki się zwiększa. pięcie na końcówkę sterującą. W pewnym za- zachęcam do prób praktycznych. Jeśli się nie
Niewątpliwie płynna zmiana głośności jest kresie napięć sterujących wewnętrzne tranzy- zniechęci, ma szansę zrobić szybkie postępy.
lepsza  co do tego nie mam żadnych wątpli- story rzeczywiście otwierają się stopniowo, To naprawdę nie jest żaden wstyd, jeśli ukła-
wości. Warto jednak wypróbować znacznie jednak zakres ten jest bardzo wąski, a na do- dy, mające pełnić poważne funkcje, budowa-
prostszą metodę ze skokową zmianą poziomu miar złego mogą się wtedy pojawić silne znie- ne w wieku lat 14 nie chcą działać. Takie
Fot. 1 Model Fot. 2 Projekt Fot. 3 Propozycja Fot. 4 RozwiÄ…zanie
Jarosława Chudoby Jarosława Chudoby Dariusza Knulla Macieja Jurzaka
Elektronika dla Wszystkich
32
Szkoła Konstruktorów
układy trzeba badać, ulepszać i w ten sposób świecącymi, który zapewnia niewielkie sprzężenie, zmniejszając wypadkowe wzmoc-
stopniowo nabywać wiedzę niezbędną dla zmiany prądu zasilającego. Jednak układ za- nienie wzmacniacza.
konstruktora. Konieczny jest do tego dobry wiera kilka istotnych niedoróbek i błędów. Drugi, podobny sposób to zbudowanie
multimetr, a nieocenioną pomocą jest najpro- Autor  poszedł na skróty i nie przemyślał pomocniczego toru regulacyjnego z sygna-
stszy choćby oscyloskop. szczegółów. Na przykład zupełnie nie wiado- łem przesuniętym w fazie o 1800 i sumowanie
Na razie Damian otrzyma upominek i dwa mo, dlaczego najpierw tłumi sygnał z mikro- go z oryginalnym. Tu również podczas ciszy
punkty. fonu czterdziestokrotnie (R1 i R3||R4), a po- w mikrofonie tor pomocniczy jest nieaktywny,
Bardzo ciekawy układ, choć rozbudowany tem go próbuje wzmacniać. Dlaczego stosuje a w czasie mówienia do mikrofonu odwróco-
i obarczony istotnymi wadami, przedstawił kosztowne kondensatory stałe C1, C2 o tak ny w fazie sygnał muzyczny dodawany jest do
Piotr Bechcicki z Sochaczewa. Pojawienie dużej pojemności, uzyskując dolną częstotli- oryginalnego powodując spadek jego pozio-
się sygnału z mikrofonu rozpoczyna u niego wość graniczną obwodów wejściowych rów- mu. W swoim urządzeniu wybrałem właśnie
zliczanie licznika, który współpracuje z kost- nÄ… 0,16Hz (1M&!, 1µF), gdy tymczasem dol- takÄ… konfiguracjÄ™.
ką 4051 i drabinką rezystorów  sygnał zosta- na częstotliwość wzmacniacza operacyjnego Jestem raczej przeciwny zastosowaniu
nie zmniejszony nie w jednej chwili, tylko za ze względu na przerażająco małe wartości R5 tutaj układów cyfrowych, a więc wszelkiej
pomocÄ…  oÅ›miu schodków . Zanik sygnaÅ‚u i C3 wynosi... 16kHz (10&!, 1µF), czyli maÅ›ci kluczy lub multiplekserów analogo-
z mikrofonu ma powodować wyzerowanie wzmacniacz ma w paśmie akustycznym wych np. z serii CD4000, czy nawet poten-
licznika i szybki powrót do dużej głośności wzmocnienie bliskie jedności. cjometrów cyfrowych. Wydaje mi się, że pro-
muzyki. Pomysł jest naprawdę interesujący, stota samego układu regulującego okupiona
tylko działanie powinno być odwrotne: poja- Rys. 2
wienie się sygnału z mikrofonu powinno
gwałtownie wyciszać muzykę, a potem po-
wrót do dużej głośności powinien następować
stopniowo, w tym wypadku ośmiostopniowo.
Trudno powiedzieć, czy taka ośmiostopniowa
regulacja stworzy wrażenie płynności, jednak
na pewno będzie lepsza, niż regulacja za po-
mocą jednego klucza załącz/wyłącz.
Za ten ciekawy pomysł Piotr otrzyma upo-
minek i dwa punkty.
Fotografie 1 i 2 pokazujÄ… modele Jaro-
sława Chudoby z Gorzowa Wlkp. Schemat
jednego z nich jest pokazany na rysunku 1.
Do płynnej regulacji Jarek wykorzystał fo-
torezystor oświetlany przez diodę LED. Jest Ponadto włączenie fotorezystorów szere- byłaby rozbudowaną częścią cyfrową,
to bardzo dobra idea, wykorzystana zresztą gowo w tor sygnału nie jest godne polecenia, a efekty raczej niewspółmierne - chodzi tu
też przez innych uczestników. Drugi układ ponieważ stopień tłumienia będzie zależał od przecież o płynny zanik i pojawienie się mu-
też zawiera podobny transoptor, jednak rezystancji wejściowej miksera, która nie jest zyki. Jeśli chodzi o układy analogowe, widzę
ostatecznie zmiana poziomu odbywa się znormalizowana. Tę drobną usterkę można tu kilka możliwości: mogą to być jakieś wy-
za pomocą ... klucza 4066, oczywiście jednak łatwo poprawić, dodając rezystory specjalizowane układy scalone stosowane
w trybie skokowym. miedzy wejściem miksera a masą. np. w odbiornikach telewizyjnych, swego
Dariusz Knull z Zabrza proponuje prostą Bardzo ładnie wykonany model, pokaza- czasu w EP w dziale Nowe podzespoły opi-
przystawkę, której schemat można zobaczyć ny na fotografii 4, przysłał Maciej Jurzak sywany był też układ SSM2164 Analog De-
na rysunku 2. Jednokanałowy model można z Rabki. Schemat układu przedstawiony jest vices - poczwórny wzmacniacz o programo-
zobaczyć na fotografii 3. Pomysł jest dobry, na rysunku 3. Tranzystory polowe JFET, wanym wzmocnieniu, bardzo małych znie-
zwłaszcza obwód z R8, T1, T2 i diodami użyte jako regulatory, na pierwszy rzut oka kształceniach, przełączanej klasie A lub AB
nie budzą zaufania i nasuwają myśl o znie- - chyba  za dobry (i za drogi) do takiej
Rys. 1 kształceniach sygnału muzycznego. Rzeczy- przystawki, ciekawe wydają się również
wiście, tranzystory przy sygnałach rzędu kil- wzmacniacze o zmiennej transkonduktancji
kuset miliwoltów będą wprowadzać znie- CA3080 firmy Harris, zastosowane w ukła-
kształcenia, jednak... dzie kompresora gitarowego w książce
Oto fragment listu: (...) Moim zdaniem  Elektroniczne modyfikatory dz
więku Sta-
tłumik powinien być tak umiejscowiony w to- nisława Dintera, lecz brak mi na ten temat
rze sygnałowym, aby w czasie normalnej szerszych wiadomości, wreszcie najprostszy
pracy urządzenia (tzn. gdy nie mówimy do sposób, który sam Pan mi podsunął w nie-
mikrofonu) wprowadzał jak najmniejsze znie- dawnym numerze EdW - tranzystory polowe
kształcenia. Można to zrealizować umie- złączowe. (...) Na schemacie wyróżnić moż-
szczając go w pętli ujemnego sprzężenia na następujące bloki:
zwrotnego wzmacniacza operacyjnego: pod- Przedwzmacniacz mikrofonowy U1A o re-
czas  ciszy w mikrofonie układ byłby prak- gulowanej potencjometrem P2 czułości wraz
tycznie nieaktywny, wzmocnienie wzmacnia- z układem regulacji barwy tonu U1B, P3, P4
cza ustalałyby jedynie dodatkowe elementy. i poziomu wyjściowego P5;
Podczas mówienia do mikrofonu część sy- Komparator U2 o progu zadziałania re-
gnału muzycznego przechodząca przez ak- gulowanym potencjometrem P1, sterujący
tywny w tym momencie tłumik pogłębiałaby pracą toru regulacyjnego;
Elektronika dla Wszystkich
33
Szkoła Konstruktorów
Tor główny - podwójny składający się w fazie o 1800, co powoduje wyciszenie muzy- i VR2, lecz w przyszłości zwróciłbym większą
z wzmacniaczy separujących U3A, U3B i su- ki. Równocześnie na wyjściach głównych uwagę na dokładne parowanie T1 i T2.
matorów U5A, U5B; przystawki pojawia się sygnał z mikrofonu. Okazuje się więc, że układ jest dopracowa-
Tor regulacyjny - również podwójny Potencjometrem P6 regulować można po- ny, sprawdzony, a jego jedynym mankamen-
z tranzystorami polowymi T1, T2 i układami ziom sygnału z toru regulacyjnego, a co za tem jest brak obwodu wyciszania sygnału mi-
U4A, U4B odwracającymi fazę o 1800. tym idzie  głębokość efektu wyciszania. krofonowego. Wprawdzie z tego względu nie
(...) Jako elementy regulacyjne pracujÄ… (...) Do ostatecznego testowania przy- trafi do publikacji w dziale E-2000 lub Forum
tranzystory polowe T1 i T2 (najlepiej paro- stawki użyłem sygnału z odtwarzacza CD Czytelników, jednak mam nadzieję, że znajdą
wane) z dodatkowymi elementami R22, R23, i mikrofonu pojemnościowego MCO52. Aby się osoby, które zechcą zbudować taki układ.
C21, C22 zgodnie z opisem z EdW. Potencjo- ustawić odpowiednio tor regulacyjny, zwar- Wierzę, że Maciej niedługo zaprezentuje jakiś
metry montażowe VR3, VR4 oraz R24, R25 łem styki przełącznika SW1. Okazało się, że własny układ na łamach EdW  zapraszam do
(impedancja wejściowa inwerterów fazy maksymalne tłumienie toru zależy od bardzo współpracy, chętnie odpowiem na ewentualne
U4A, U4B) tworzą dzielnik napięcia umożli- precyzyjnego ustawienia potencjometrów pytania (najlepiej e-mailem).
wiający pracę tranzystorów z  bezpiecznym VR3 i VR4. Niewielki ruch suwakiem w jedną Dwa ciekawe rozwiązania przedstawił
dla nich poziomem sygnału - kilkadziesiąt lub drugą stronę powoduje natychmiastowy stały uczestnik Szkoły - Marcin Wiązania
mV. Niski poziom sygnału rekompensuje na- wzrost poziomu sygnału muzycznego - a pier- z Gacek. Starannie wykonane modele można
stępnie duże wzmocnienie wzmacniaczy od- wotnie chciałem w tym miejscu zastosować zobaczyć na fotografiach 5 i 6. Oba schema-
wracających fazę, wynoszące ok. 56. rezystory. Druga sprawa, która umknęła mi ty pokazane są na rysunkach 4 i 5. W jed-
Z wyjść inwerterów fazy sygnał z toru re- podczas testowania pojedynczego toru, to nym przypadku elementem regulacyjnym
gulacyjnego doprowadzony jest poprzez po- zgodność charakterystyk obu tranzystorów jest kostka NE572, znana ze swych dobrych
tencjometr podwójny P6 do sumatorów U5A, polowych. Przyznaję, że nie dobierałem ich parametrów. W drugim przypadku do wybo-
U5B. Praca toru regulacyjnego jest następu- specjalnie pod tym względem (jedynie z takiej ru są dwie możliwości: albo skokowa regula-
jąca: gdy nie używamy mikrofonu, tranzysto- samej grupy). Tymczasem okazuje się, że cja realizowana przez klucze analogowe4066
ry T1 i T2 tłumią całkowicie sygnał w torze ucho ludzkie bardzo łatwo wychwytuje nawet (U4A, U4B), albo płynną regulację realizują
regulacyjnym, biegnie on tylko torem głów- niewielkie  ruchy sygnału w panoramie ste- fotorezystory sterowane przez diody LED
nym. Gdy sygnał z mikrofonu przekroczy reo podczas wyciszania i narastania muzyki, i tranzystor T1. W obu przypadkach czynny
próg działania komparatora, przez tor regu- spowodowane różnym napięciem (i w związ- jest wzmacniacz mikrofonowy, prostownik
lacyjny sygnał muzyczny dociera do sumato- ku z tym również czasem) zamykania tych sygnału i bramka Schmitta zrealizowana na
ra. Na wejściach sumatora pojawiają się tranzystorów. Problem ten skorygowałem na
więc dwa takie same sygnały przesunięte ile się dało za pomocą potencjometrów VR1 Rys. 3
Elektronika dla Wszystkich
34
Szkoła Konstruktorów
dwóch kluczach 4066 (wg EdW 3/2000 str. (www.edw.com.pl)
77). Również w tym wypadku jedynie brak projekty płytek
obwodów wyciszania mikrofonu zdecydo- w formacie Autotra-
wał, że układy nie trafią do publikacji. Nato- xa.
miast zarówno koncepcja, jak i wykonanie Przemys ł aw
modeli zasługują na szczere uznanie. Korpas ze Skiernie-
Modele Marcina i Macieja mogą stanowić wic nadesłał model
wzór, jak należy realizować własne układy. pokazany na foto-
Zachęcam do naśladowania także tych, którzy grafii 9. Regulacja
nie mają komputera  nawet płytki robione jest skokowa, reali- Fot. 5 Przyrząd Fot. 6 Układ
 na piechotę mogą być zaprojektowane i wy- zowana przez cztery Marcina Wiązani Marcina Wiązani
konane starannie, równo i elegancko  świad- przekaz
niki kontak-
czÄ… o tym fotografie 7 i 8, pokazujÄ…ce frag- tronowe. Model 16-letniego Przemka jest bliski mojemu sercu. Konkretnie 1 czerwca
menty płytek obu Autorów. Dla tych, którzy wprawdzie brzydszy, niż pokazane wcześniej, wychodząc ze szkoły kupiłem bieżący numer
chcieliby wypróbować ostatnie trzy układy, jednak starsi Koledzy, będący studentami ma- EdW. Rzut oka na okładkę... No, fajny egzem-
umieszczamy na stronie internetowej EdW ją ogromną przewagę wieku (20, 21 lat to nie plarz. Poczekałem na autobus do domu, wsia-
to samo, co 16). Co dłem i znalazłszy miejsce usiadłem. Otworzy-
bardzo ważne, Prze- łem na stronach, Szkoły. Bałem się tego mo-
mek gruntownie mentu i dlatego dopiero teraz... Spojrzenie na
sprawdził swój układ zdjęcia: JEST!!! Dotarło! Tylko czy zechciał
w praktyce, modyfi- Pan poświęcić kilka swoich cennych sekund,
kował go i napisał żeby coś o tym napisać. I znalazłem krótką
o pewnych wadach, wzmiankę o moim modelu i upominku, który
których nie usunął. miałem za niego dostać (przy okazji dziękuję
To właśnie w trakcie za niego). Na domiar dobrego na ostatniej
praktycznych prób stronie cała kolumna zapełniona była frag-
okazało się, że ko- mentami mojego listu... To był najwspanialszy
nieczny jest dodat- DZIEC
DZIECKA w moim życiu. Dziękuję
kowy wyłącznik sy- Wam za to!
gnału mikrofonowe- Poczuwszy wiatr w żaglach zabrałem się
go, by cichsze sy- do nowego  52 zadania. Przypadło mi do
gnały mikrofonowe gustu, choć nie liczyłem na sukces. To dlate-
(przypadkowe hała- go, że nigdy wcześniej nie przeprowadziłem
sy, ciche rozmowy nawet najmniejszej próby ze wzmacniaczem
w studio) nie były operacyjnym podczas pracy liniowej. Jedy-
podawane na ny wzmacniacz operacyjny, jaki dotÄ…d
wzmacniacze - stąd w ogóle miałem w ręku, to kostka we wska-
druga płytka z prze- z
niku gołoledzi (ww. 48 zadanie Szkoły) ja-
kaz
nikami. W tym ko komparator okienkowy. To ukazuje jak
przypadku chciał- ogromną rolę w moim życiu elektronicznym
Rys. 4 bym podkreślić ogromną rolę prób przepro- pełni Szkoła Konstruktorów. Teraz, gdy mam
wadzonych w warunkach  polowych . Wła- przed sobą kolejny układ: wykończony
Rys. 5 śnie testy i próby ulepszania układu oceniłem (choć nie jestem z niego całkowicie zadowo-
bardzo wysoko, choć lony, ale o tym póz
niej), w Å‚adnej obudo-
układ nadal nie jest wie... Serce ściska. Nigdy nie zrobiłem nic
doskonały. tak dopieszczonego z własnej woli. Zwykle
I nt er esuj ący potrzebne mi są: bodziec, który zmobilizuje
układ, także zawie- do pracy, i pomysł na układ. To dajecie wła-
rający niedoróbki, śnie Wy. Jeśli do tego jeszcze dodać możli-
nadesłał Artur Filip wość zobaczenia swojego podpisanego
z Legionowa. Oto układu w najlepszej gazecie świata oraz
fragmenty listu: (...) możliwość wygrania nagrody, to pozostaje
mam szesnaście lat tylko jedno: Brać się do roboty.
(...). Z elektronikÄ… Å‚Ä…- Tak jak zwykle zaczÄ…Å‚em od przejrzenia
czy mnie  jedynie , wszystkich moich materiałów w poszukiwa-
trwające już dwa la- niu czegokolwiek co miałoby związek
ta, uczucie. Od tegoż z przedwzmacniaczami mikrofonowymi, klu-
czasu studiuję regu- czami C-MOS 4066 (wydawało mi się, że bę-
larnie EdW (mam dą niezbędne), mikserami, korektorami.
także wszystkie stare Przestudiowałem też ponownie artykuły EdW
numery) oraz na temat wzmacniaczy operacyjnych. Dopie-
w  podskokach EP. ro teraz zacząłem kreślić pierwszy schemat
(...) Numer, w którym blokowy i znając wstępnie swoje możliwości
ukazała się jego w tej dziedzinie zakreślać dokładniej, niż to
treść jest szczególnie było podane w Szkole, kryteria. (...)
Elektronika dla Wszystkich
35
Szkoła Konstruktorów
I co wymyślił 16-latek, interesujący się klawisza nożnego. Element, którego używa-
elektroniką dopiero od dwóch lat? Schemat łem, to przełącznik do keyboardu firmy YA- Punktacja Szkoły Konstruktorów
układu z jednym kanałem muzycznym moż- MAHA, który swego czasu był mi wielce po-
Dariusz Knull Zabrze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
na zobaczyć na rysunku 6, a model na foto- mocny przy grze na instrumencie. Jego budo-
Marcin WiÄ…zania Gacki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
grafii 10. Zastanawiająca może być obe- wa to styk z szeregowym rezystorem o warto-
Piotr Wójtowicz Wólka Bodzechowska. . . . . . . . . 46
cność dodatkowego gniazda J2. Oto wyja- ści 100&!.
Paweł Korejwo Jaworzno . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
śniający to fragment listu: (...) Jeśli ktoś ma (...) Drugie gniazdo JACK-a (J3) stanowi
Tomasz Sapletta Donimierz . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
dar szybkiego mówienia bez przerw i zająk- wejście układu automatyki. Do tego gniazda Jarosław Chudoba Gorzów Wlkp. . . . . . . . . . . . 27
Bartłomiej Stróżyński Kęty . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
nięć, to wszystko jest w porządku. Wytrajko- dołączamy pedał od organów lub jakikolwiek
Marcin Piotrowski Białystok . . . . . . . . . . . . . . . . 23
cze co mu ślina na język przyniesie i dopiero inny przełącznik.
Rafał Wiśniewski Brodnica . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
na końcu zrobi krótką przerwę, po której mi- Analiza układu nie powinna sprawić trud-
Jarosław Kempa Tokarzew . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
krofon się wyłączy, a muzyka  przywali ca- ności. Sygnał z mikrofonu jest kluczowany
Krzysztof Kraska Przemyśl . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
łą parą. Wizja wspaniała, ale niepraktyczna. przez układ U5 (4066), natomiast sygnał mu-
Krzysztof Nytko Tarnów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
W mojej podstawówce mieliśmy zaszczyt po- zyczny jest płynnie regulowany przez fotore-
Barbara Jaśkowska Gdańsk. . . . . . . . . . . . . . . . . 19
siadania radiowęzła. Jednak poziom wypo- zystor, diodę LED D1 i tranzystor T2. Po-
Mariusz Wesołowski Radom . . . . . . . . . . . . . . . . 19
wiedzi osób był wielce żenujący. Wystrzeli- ważne wątpliwości może budzić budowa
Grzegorz Kaczmarek Opole. . . . . . . . . . . . . . . . . 16
wane niewyraz
nie słowa, połączone z dziw- bloku czasowego z elementami C8,
Jakub Mielczarek Mała Wola 16
nymi konwulsjami, wybuchami śmiechu i tre- R10...R13, T2 i inwersyjnie włączonym T1.
Mariusz Nowak Gacki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
mą tworzyły coś, czego nawet nie da się okre- Tę część należałoby przebudować.
Arkadiusz Antoniak Krasnystaw . . . . . . . . . . . . . 13
ślić. Natomiast ogólna koncepcja jest prawi-
Bartłomiej Radzik Ostrowiec Św. . . . . . . . . . . . 12
Z tych i innych powodów doszedłem do dłowa. Oczywiście zastrzeżenia co do  nie-
Filip Rus Zawiercie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
wniosku, że opracowanie systemu, a potem wyraz
nych słów, konwulsji śmiechu i tre- Czesław Szutowicz Włocławek. . . . . . . . . . . . . . . 10
układu, który bezbłędnie pełniłby jego funk- my są przesadzone. Nie ma to być układ Maciej Ciechowski Gdynia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
cje w moim przypadku nie jest możliwe. maskujący muzyką nieudolny wywiad. A
ukasz Cyga Chełmek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Maciej Jurzak Rabka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
(...) I cud się stał. Być może nie poprze W tym zadaniu wyraz
nie chodzi o automat
Radosław Koppel Gliwice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Pan mojego entuzjazmu, jednak ja jestem pomagajÄ…cy prezenterowi czy DJ-owi
całkowicie przekonany, że to częściowe upro- w prowadzeniu programu. Z treści zadania
szczenie układu nie jest najważniejsze. Naj- wynika, że osoba obsługująca radzi sobie
ważniejsze jest to, że w olbrzymim stopniu z aparaturą, należy więc założyć, że potrafi otrzymują punkty, w liczbie od 2...7
wzrasta wygoda użytkowania. Jako włącznik też wydać z siebie sensowne dz
więki mowy. i nagrody.
mikrofonu zastosowałem najzwyczajniejszy Niemniej pomysł z wyłącznikiem nożnym
przycisk, tylko że w bardzo wygodnej formie jest bardzo dobry i w pełni spełnia warunki Uwagi końcowe
zadania. Ogólny poziom prac, pomimo, a może dzię-
Rys. 6 Kto chciałby, może zamiast przycisku do- ki, mniejszej liczbie uczestników trzeba
dać obwód detektora uznać za bardzo dobry. Zaproponowaliście
sygnału z mikrofonu, nie tylko kompilacje układów znanych z lite-
przełączający bramkę ratury, ale wiele samodzielnych, interesują-
U5 i sterujący diodę D1. cych pomysłów. Niniejsze zadanie pokazało
Wcześniej pokazane jeszcze jaśniej podział na tych, którzy po
schematy zawierają ta- prostu składają układ ze znanych, gotowych
kie obwody. I nie trzeba  klocków i na odkrywców, bazujących na
się obawiać o szybkość własnych, oryginalnych pomysłach. Jak to
reakcji  opóz
nienie zwykle bywa, optimum leży gdzieś po środ-
włączenia mikrofonu ku. Dlatego, zachęcając do udziału w bieżą-
rzędu kilkunastu czy cym zadaniu, proponuję przede wszystkim
kilkudziesięciu milise- byście spróbowali spojrzeć na problem
kund nie ma znaczenia  świeżym okiem i znalez
ć własny, oryginal-
w przypadku radiowę- ny pomysł. Potem przy jego realizacji warto
zła czy dyskoteki. korzystać z dobrych, sprawdzonych zasad
Wszyscy Koledzy, oraz układów z dobrej literatury.
których modele są po-
kazane na fotografach Piotr Górecki
Fot. 7 PÅ‚ytka Fot. 8 PÅ‚ytka Fot. 9 Praca Fot. 10 PrzyrzÄ…d
Macieja Jurzaka Marcina Wiązani Przemysława Korpasa Artura Filipa
Elektronika dla Wszystkich
36