MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Ryszard Rozborski
Czyszczenie pieców rzemieślniczych i przemysłowych
714[02].Z2.04
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Lucja Zegadło
mgr inż. Artur Kryczka
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Barbara Olech
Konsultacja:
mgr inż. Krzysztof Wojewoda
Korekta:
mgr
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 714[02].Z2.04
Czyszczenie kotłów zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu kominiarz
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
 SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Rodzaje przeznaczenie, budowa i zasada działania pieców ogrzewczych 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 11
4.1.3. Ćwiczenia 11
4.1.4. Sprawdzian postępów 14
4.2. Rodzaje przeznaczenie, budowa i zasada działania pieców rzemieślniczych 15
4.2.1. Materiał nauczania 15
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 19
4.2.3. Ćwiczenia 19
4.2.4. Sprawdzian postępów 22
4.3. Rodzaje przeznaczenie, budowa i zasada działania pieców produkcyjnych 23
4.3.1. Materiał nauczania 23
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 25
4.3.3. Ćwiczenia 26
4.3.4. Sprawdzian postępów 27
5. Sprawdzian osiągnięć 28
6. Literatura 33
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o rodzajach pieców rzemieślniczych i
przemysłowych i zasadach ich czyszczenia.
Poradnik ten zawiera:
1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś
mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.
2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej.
3. Materiał nauczania (rozdział 4) umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania
ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną literaturę
oraz inne z
ródła informacji. Obejmuje on również:
- pytania sprawdzające wiedzę niezbędną do wykonania ćwiczeń,
- ćwiczenia zawierające polecenie, sposób wykonania oraz wyposażenie stanowiska
pracy,
- sprawdzian postępów, sprawdzający poziom wiedzy po wykonaniu ćwiczeń.
Wykonując sprawdzian postępów powinieneś odpowiadać na pytanie tak lub nie, co oznacza,
że opanowałeś materiał albo nie. Zaliczenie ćwiczeń jest dowodem osiągnięcia umiejętności
określonych w tej jednostce modułowej. Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub
ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy
dobrze wykonujesz daną czynność.
4. Zestaw pytań sprawdzających Twoje opanowanie wiedzy i umiejętności z zakresu całej
jednostki. Po przerobieniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki
modułowej.
Jednostka modułowa: Czyszczenie pieców rzemieślniczych i przemysłowych, której treści
teraz poznasz jest jednym z modułów koniecznych do zapoznania się z technologią prac
kominiarskich.
Bezpieczeństwo i higiena pracy
W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp i higieny
pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac.
Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
Moduł 714[02].Z2
Technologia prac kominiarskich
Moduł 714[02].Z2.01
Wykonanie kominiarskich prac
przygotowawczo zakończeniowych
Moduł 714[02].Z2.02
Czyszczenie przewodów kominowych i
czopuchów
Moduł 714[02].Z2.03
Czyszczenie trzonów kuchennych pieców
domowych
Moduł 714[02].Z2.04
Czyszczenie pieców rzemieślniczych i
przemysłowych
Moduł 714[02].Z2.05
Czyszczenie kotłów
Moduł 714[02].Z2.06
Czyszczenie kominów przemysłowych
Moduł 714[02].Z2.07
Wypalanie przewodów dymowych
i spalinowych
Moduł 714[02].Z2.08
Wykonywanie badań przewodów kominowych
Moduł 714[02].Z2.09
Prowadzenie dokumentacji prac kominiarskich
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej  Czyszczenie pieców
rzemieślniczych i przemysłowych powinieneś umieć:
- posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa,
- posługiwać się dokumentacją techniczną,
- przestrzegać przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
środowiska,
- magazynować, składować i transportować materiały budowlane,
- stosować przepisy bhp, ochrony przeciwpożarowej i przeciwporażeniowej obowiązujące
podczas wykonywania kominiarskich prac przygotowawczo - zakończeniowych,
- organizować i likwidować stanowisko wykonywania kominiarskich prac przygotowawczo -
zakończeniowych,
- planować kolejność prac kominiarskich,
- zabezpieczać pomieszczenia przed zaprószeniem sadzą,
- przygotowywać i prawidłowo użytkować narzędzia stosowane do prac kominiarskich,
- dobierać narzędzia kominiarskie odpowiednio do rozmiarów przewodów kominowych,
- wykonywać konserwację narzędzi kominiarskich,
- stosować kominiarski sprzęt pomocniczy,
- sporządzać przedmiary robót z wykorzystaniem dokumentacji,
- sporządzać przedmiary robót z wykorzystaniem pomiarów z natury,
- wykonywać pracę indywidualnie i w zespole,
- stosować zasady prawidłowej gospodarki odpadami,
- stosować zasady obsługi ciągomierza i innych aparatów do mierzenia ciągu,
- stosować zasady obsługi anemometru,
- stosować zasady obsługi analizatora spalin,
- stosować zasady obsługi pirometru,
- stosować zasady obsługi manowakuometru,
- stosować zasady obsługi urządzeń do wykrywania gazów,
- wykonywać obmiar prac kominiarskich, rozliczyć robociznę, materiały i sprzęt,
- wykonywać prace zgodnie z zasadami sztuki kominiarskiej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
 zastosować przepisy bhp, ochrony przeciwpożarowej. i przeciwporażeniowej obowiązujące
podczas czyszczenia pieców rzemieślniczych i przemysłowych,
 zorganizować i zlikwidować stanowisko czyszczenia pieców rzemieślniczych i
przemysłowych,
 posłużyć się dokumentacją techniczną dotyczącą pieców rzemieślniczych i przemysłowych,
 dokonać oceny stanu technicznego pieców rzemieślniczych i przemysłowych,
 zaplanować kolejność prac,
 dobrać narzędzia i sprzęt do czyszczenia pieców rzemieślniczych i przemysłowych,
 czyścić komory wędzarnicze,
 wykonać czyszczenie pieców piekarskich,
 wykonać czyszczenie pieców cukierniczych,
 wykonać czyszczenie pieców lakierniczych,
 wykonać czyszczenie suszarni,
 wykonać czyszczenie pieców przemysłowych,
 sprawdzić poprawność wykonanych czynności kominiarskich,
 wykonać obmiar prac kominiarskich,
 rozliczyć robociznę, materiały i sprzęt,
 wykonać czyszczenie pieców rzemieślniczych i przemysłowych zgodnie z zasadami sztuki
kominiarskiej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Rodzaje, przeznaczenie, budowa i zasada działania pieców
ogrzewczych
4.1.1. Materiał nauczania
Piece są samodzielnymi urządzeniami wytwarzającymi ciepło w miejscu, gdzie zostaje ono
przekazane. W przypadku urządzeń ogrzewczych ciepło przekazywane jest pomieszczeniom,
w których się znajdują.
Główne elementy pieców to:
 palenisko inaczej komora spalania, gdzie odbywa siÄ™ proces spalania,
 popielnik jest miejscem gromadzenia popiołu ze spalania paliw stałych,
 ruszt oddzielajÄ…cy palenisko od popielnika, ma za zadanie podtrzymanie palenia warstwy
paliwa i zapewnienie dostępu powietrza do spalania,
 kanały spalinowe lub dymowe,
 urzÄ…dzenia regulujÄ…ce proces spalania.
Wielkościami charakteryzującymi piece są:
 wydajność inaczej moc podawana w watach, określa ilość ciepła przekazywanego przez piec
w określonym czasie,
 sprawność podawana w %, określa ilość ciepła wytwarzanego w piecu w stosunku do ciepła
zawartego w paliwie,
 powierzchnia ogrzewalna ścianek pieca podawana w m2.
Piece ogrzewcze ze względu na materiał z którego są zbudowane dzielimy na :
 kaflowe, najczęściej akumulujące ciepło,
 żelazne, określane jako stałopalne,
Piece kaflowe (rys.1) magazynują ciepło uzyskane podczas spalania paliwa kilka razy
dziennie, które powoli oddawane jest do otoczenia. Sprawność tych urządzeń wynosi od 65% do
75%. W zależności od liczby ogrzewanych pomieszczeń rozróżniamy piece jednopokojowe i do
ogrzewania wielu pomieszczeń. Jako paliwa używa się drewna, węgla brunatnego i kamiennego.
Zamiast paliw stałych długopłomiennych mogą być zastosowane paliwa olejowe lub gazowe.
Piece kaflowe charakteryzujÄ… siÄ™:
 dużą powierzchnią oraz ciężarem sprzyjającym łagodnemu przekazywaniu ciepła,
 małymi możliwościami regulacji,
 nierównomiernemu oddawaniu ciepła,
 zróżnicowaniu temperatury w pomieszczeniach.
Małe piece kaflowe są konstrukcją pośrednią pomiędzy piecami akumulacyjnymi
a stałopalnymi. Są zazwyczaj przenośne, przystosowane do pracy ciągłej, o wysokiej
temperaturze powierzchni grzejnej.
Kominy pieców kaflowych powinny być budowane przy ścianach wewnętrznych.
Najczęściej są to kominy ceramiczne wykonywane z cegły lub kształtek prefabrykowanych.
Konstrukcja powinna zapewniać szczelność i gładkość wewnętrznych powierzchni. Wysokość
czynna komina to co najmniej 4m.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Rys.1. Piec kaflowy z kanałem cyrkulacyjnym [5, s. 377].
Rys.2. Oddawanie ciepła przez piec kaflowy [9]. Rys.3. Wkład pieca kaflowego [9]
Piece żelazne lub żeliwne, często określane jako kozy, wykonywane są jako niewielkie
urzÄ…dzenia ogrzewajÄ…ce jedno pomieszczenie.
Piece żelazne charakteryzują się:
 mała powierzchnią i ciężarem,
 koniecznością utrzymywania stałego palenia,
 wysokÄ… temperaturÄ… powierzchni,
 małymi możliwościami regulacji,
 zróżnicowaniem temperatury w pomieszczeniach.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Ze względu na konstrukcję rozróżnia się piece:
 ze spalaniem górnym(rys. 4) określane jako irlandzkie lub bezkanałowe,
 ze spalaniem dolnym(rys.5) określane jako amerykańskie,
Rys.4. Piec ze spalaniem górnym [5, s. 380] Rys.5. Piec ze spalaniem dolnym [5, s. 380].
Piece ze spalaniem górnym mają dużą, okrągłą lub prostokątną przestrzeń na paliwo, która
służy jako komora spalania. Zgromadzony w komorze zapas paliwa rozżarza się przy
przepływającym powietrzu przez warstwę i stopniowo spala. W piecu są drzwiczki popielnika,
paleniskowe i zasypowe. W celu Å‚atwego czyszczenia ruszt jest wykonany jako potrzÄ…salny.
Regulacja procesu spalania realizowana jest przez dławienie natężenia dopływu powietrza
za pomocą rozety lub przepustnicy w drzwiczkach popielnika. W małych piecach spaliny
odprowadzane są górą do rury dymowej; w dużych piecach, celem lepszego wykorzystania
ciepła, spaliny uchodzą przez kanał górny lub przez kanał opadowy i pionowy. Przy rozpalaniu
pieca otwiera się specjalną przepustnicę umożliwiającą bezpośredni dopływ spalin do komina.
W piecach z dolnym spalaniem komora zasypowa jest oddzielona od komory spalania w ten
sposób, że spala się tylko dolna część paliwa znajdująca się na ruszcie. Paliwo opada z komory
zasypowej na ruszt w miarę spalania. Ze względu na stałą wysokość warstwy spalanego paliwa
regulacja spalania jest ułatwiona.
W piecach tych mogą być spalane prawie wszystkie paliwa stałe, od drewna po koks.
Sprawność uzyskiwana w piecach żelaznych wynosi do 80%.
Gazowe i olejowe urzÄ…dzenia grzewcze.
1. Gazowe promienniki grzejne (rys.6) zbudowane najczęściej z mocno rozgrzanych płyt
ceramicznych oddających większość ciepła na drodze promieniowania. Są to urządzenia
bezpłomieniowe, w których pod wpływem katalizatorów następuje całkowite spalanie gazu,
a temperatura powierzchni ceramicznej osiÄ…ga 900°C. Duże promienniki żarowe
z odprowadzeniem spalin stosuje się do ogrzewania wysokich pomieszczeń takich jak hale
sportowe, produkcyjne czy kościoły.
2. Ogrzewacze (rys.7) przekazujące większość ciepła na drodze konwekcji. W dolnej części
tych urządzeń znajdują się palniki. Powietrze do spalania zasysane jest z zewnątrz, a gorące
spaliny unoszą się do góry kanałami oddając ciepło do pomieszczeń, a następnie są usuwane
z zabezpieczeniem przed wiatrem. Cały proces oddzielony jest od powietrza
w pomieszczeniu, często są to urządzenia kondensacyjne uzyskujące sprawność 105%.
Najczęściej urządzenia te montowane są pod oknami, w kanałach wentylacyjnych i mobilne.
Jako paliwo stosowane są wszystkie rodzaje gazu, oleje mineralne, oleje roślinne jak
rzepakowy oraz inne, nawet przepracowane.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Rys.6. Gazowy promiennik z odprowadzeniem spalin [5, s. 386] Rys.7 Ogrzewacz gazowy [9]
Gazowe i olejowe ogrzewacze charakteryzuje:
 prosta budowa,
 niezawodność,
 duża moc przy małych gabarytach,
 wysokÄ… temperaturÄ… powierzchni,
 wysoka sprawność,
 szybka i prosta instalacja,
 łatwość regulacji.
Przed przystąpieniem do czyszczenia pieców, należy dokładnie zapoznać się z budową
danego paleniska, a w szczególności z położeniem, rodzajem i biegiem jego kanałów, począwszy
od komory spalania do wlotu kominowego włącznie. Ocenić stan techniczny pieca.
Rodzaje, liczbę i położenie kanałów pieca kaflowego (pojemnościowego) można
w przybliżeniu rozpoznać na podstawie jego wymiarów szerokości, głębokości i wysokości,
położenia komory spalania, liczby założonych wyczystek i ich usytuowania, miejsca wlotu do
przewodu kominowego. Znając konstrukcję danego paleniska i biegu jego kanałów,
kompletujemy wymagane do czyszczenia narzędzia i sprzęt.
Do sprzętu i narzędzi wymaganych przy czyszczeniu palenisk zalicza się:
 gracÄ™ naramiennÄ…,
 łyżkę kominiarską,
 worek do sadzy,
 zmiotkÄ™ kominiarskÄ…,
 elastyczne i drążkowe przepychacze różnych długości, z głowicami z drutu stalowego,
włosia końskiego, tworzywa sztucznego i trawy morskiej, o zróżnicowanych przekrojach,
 komplety grac różnych konstrukcji, wielkości i długości,
 latarkÄ™,
 narzędzia zduńsko-murarskie jak: młotek, różnej wielkości przecinaki, szczypce, klucze
nastawne i dwustronne.
Regularne czyszczenie palenisk zapewnia prawidłowy proces spalania oraz daje gwarancję
pełnego wykorzystania wytworzonej w komorze spalania energii cieplnej. Nagromadzone
w paleniskach sadze i popiół utrudniają, a w niektórych wypadkach uniemożliwiają przenoszenie
się ciepła na powierzchnię ogrzewalną danego paleniska. Ciepło uchodzi nie wykorzystane,
przez komin, na zewnÄ…trz.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Przebieg czyszczenia pieców:
1. Z miejsca pracy i jego najbliższego otoczenia należy usunąć wszelkie przedmioty ruchome,
a przedmioty lub urządzenia stałe należy zabezpieczyć przed ewentualnym
zanieczyszczeniem.
2. Przy stwierdzeniu niedostatecznego ciÄ…gu w komorze spalania, rozpoczynamy czyszczenie
odcinków kanałów spalinowych od wlotu do komina, a następnie w kierunku komory
spalania.
3. Przy dobrym ciągu, który zabezpiecza dostateczny odpływ pyłów i sadzy do komina,
czyszczenie paleniska przeprowadza siÄ™ poczÄ…wszy od komory spalania, poprzez kolejne
odcinki kanałów w kierunku łącznika do wlotu kominowego włącznie.
4. Otwieramy wyłącznie te drzwiczki wyczystki, z których przeprowadza się czyszczenie
danego odcinka paleniska lub kanału.
5. Nagromadzoną sadzę lub popiół usuwa się sukcesywnie, przez poszczególne otwory, na
zewnątrz paleniska, przy zachowaniu wszelkich środków ostrożności, aby nie spowodować
zanieczyszczenia pomieszczeń.
6. Czyszczenie paleniska kończy się sprawdzeniem ciągu, próbą palenia i usunięciem
wszelkich niepożądanych skutków powstałych w wyniku przeprowadzania robót.
7. Czyszczenie kanałów lub palenisk usytuowanych w dwóch i więcej poziomach nad komorą
spalania rozpoczynamy od górnego poziomu, przechodząc stopniowo niżej, aż do
osiągnięcia komory spalania
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jaka jest różnica pomiędzy kotłem a piecem?
2. Jakie wielkości charakteryzują piece?
3. Jak zbudowane sÄ… piece kaflowe?
4. Jakie zalety i wady majÄ… piece kaflowe?
5. Jak zbudowane są piece żelazne?
6. Jakie zalety i wady mają piece żelazne?
7. Jak dzielimy gazowe i olejowe urzÄ…dzenia grzewcze?
8. Jak zbudowane sÄ… piece gazowe i olejowe urzÄ…dzenia grzewcze?
9. Jakie zalety i wady majÄ… piece gazowe i olejowe urzÄ…dzenia grzewcze?
10. Jakie narzędzia i sprzęt stosujemy przy czyszczeniu pieców?
11. Jakie kolejne czynności wykonujemy podczas czyszczenia pieców
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj czyszczenia pieca kaflowego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przeprowadzić działania przygotowawcze przed rozpoczęciem czyszczenia,
2) zapoznać się z budową pieca kaflowego,
3) sporządzić plan działania zawierający szkic kanałów dymowych pieca, kolejne czynności
oraz niezbędne materiały i narzędzia,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
4) określić zagrożenia bhp i pożarowe związane z wykonywaniem tego zadania,
5) dobrać środki ochrony indywidualnej,
6) zorganizować stanowisko pracy ,
7) dobrać materiały potrzebne przy czyszczeniu pieca kaflowego,
8) wykonać czyszczenie pieca zgodnie z zasadami sztuki kominiarskiej,
9) uporządkować stanowisko pracy,
10) wykonać obmiar robót,
11) rozliczyć materiały robociznę i sprzęt,
12) zaprezentować efekty swojej pracy,
13) dokonać oceny wykonanej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 miotły trzonowe,
 zmiotki,
 szczotki druciane,
 Å‚opaty,
 przepychacze odpowiednich długości z głowicami o rozmiarach uzależnionych od potrzeb,
 grace różnych wielkości i kształtów,
 szuflady kanałowe, skrzynie lub wiadra i worki,
 latarka elektryczna,
 środek transportu do wywozu popiołu i sadzy na zewnątrz obiektu,
 kartki papieru formatu A4,
 przybory kreślarskie,
 literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Wykonaj czyszczenie pieca żelaznego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przeprowadzić działania przygotowawcze przed rozpoczęciem czyszczenia,
2) zapoznać się z budową pieca żelaznego,
3) sporządzić plan działania uwzględniający kolejne czynności oraz niezbędne materiały
i narzędzia,
4) określić zagrożenia bhp i pożarowe związane z wykonywaniem tego zadania,
5) dobrać środki ochrony indywidualnej,
6) zorganizować stanowisko pracy ,
7) dobrać materiały potrzebne przy czyszczeniu pieca żelaznego,
8) wykonać czyszczenie pieca żelaznego zgodnie z zasadami sztuki kominiarskiej,
9) uporządkować stanowisko pracy,
10) wykonać obmiar robót,
11) rozliczyć materiały robociznę i sprzęt,
12) zaprezentować efekty swojej pracy,
13) dokonać oceny wykonanej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 miotły trzonowe,
 zmiotki,
 szczotki druciane,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
 Å‚opaty,
 przepychacze odpowiednich długości z głowicami o rozmiarach uzależnionych od potrzeb,
 grace różnych wielkości i kształtów,
 szuflady kanałowe, skrzynie lub wiadra i worki,
 latarka elektryczna,
 środek transportu do wywozu popiołu i sadzy na zewnątrz obiektu,
 kartki papieru formatu A4,
 długopis ,
 ołówek twardości HB,
 literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 3
Wykonaj czyszczenie promiennika gazowego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przeprowadzić działania przygotowawcze przed rozpoczęciem czyszczenia,
2) zapoznać się z instrukcją obsługi promiennika gazowego,
3) sporządzić plan działania uwzględniający kolejne czynności oraz niezbędne materiały
i narzędzia,
4) określić zagrożenia bhp i pożarowe związane z wykonywaniem tego zadania,
5) dobrać środki ochrony indywidualnej,
6) zorganizować stanowisko pracy ,
7) dobrać materiały potrzebne przy czyszczeniu promiennika gazowego,
8) wykonać czyszczenie urządzenia gazowego zgodnie z zasadami sztuki kominiarskiej,
9) uporządkować stanowisko pracy,
10) wykonać obmiar robót,
11) rozliczyć materiały robociznę i sprzęt,
12) zaprezentować efekty swojej pracy,
13) dokonać oceny wykonanej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 miotły trzonowe,
 zmiotki,
 szczotki druciane,
 Å‚opaty,
 przepychacze odpowiednich długości z głowicami o rozmiarach uzależnionych od potrzeb,
 grace różnych wielkości i kształtów,
 szuflady kanałowe, skrzynie lub wiadra i worki,
 latarka elektryczna,
 środek transportu do wywozu popiołu i sadzy na zewnątrz obiektu,
 kartki papieru formatu A4,
 Przybory kreślarskie,
 literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 4
Wykonaj czyszczenie kanałów spalinowych olejowego ogrzewacza konwekcyjnego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przeprowadzić działania przygotowawcze przed rozpoczęciem czyszczenia,
2) zapoznać się z instrukcją obsługi olejowego ogrzewacza konwekcyjnego,
3) sporządzić plan działania uwzględniający kolejne czynności oraz niezbędne materiały
i narzędzia,
4) określić zagrożenia bhp i pożarowe związane z wykonywaniem tego zadania,
5) dobrać środki ochrony indywidualnej,
6) zorganizować stanowisko pracy ,
7) dobrać materiały potrzebne przy czyszczeniu olejowego ogrzewacza konwekcyjnego,
8) wykonać czyszczenie olejowego ogrzewacza konwekcyjnego zgodnie z zasadami sztuki
kominiarskiej,
9) uporządkować stanowisko pracy,
10) wykonać obmiar robót,
11) rozliczyć materiały robociznę i sprzęt,
12) zaprezentować efekty swojej pracy,
13) dokonać oceny wykonanej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 miotły trzonowe,
 zmiotki,
 szczotki druciane,
 Å‚opaty,
 przepychacze odpowiednich długości z głowicami o rozmiarach uzależnionych od potrzeb,
 grace różnych wielkości i kształtów,
 szuflady kanałowe, skrzynie lub wiadra i worki,
 latarka elektryczna,
 środek transportu do wywozu popiołu i sadzy na zewnątrz obiektu,
 kartki papieru formatu A4,
 przybory kreślarskie,
 literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) rozróżnić piece ogrzewcze?

2) scharakteryzować piece kaflowe?

3) scharakteryzować piece żelazne ze spalaniem dolnym?

4) scharakteryzować piece żelazne ze spalaniem górnym?

5) rozróżnić urządzenia ogrzewające gazowe i olejowe?

6) scharakteryzować promiennikowe urządzenia gazowe?

7) scharakteryzować konwekcyjne urządzenia gazowe i olejowe?

8) zorganizować i zlikwidować stanowisko czyszczenia pieców ogrzewczych?

9) posłużyć się dokumentacją techniczną dotyczącą pieców ogrzewczych?

10) dokonać oceny stanu technicznego pieców ogrzewczych?

11) zaplanować kolejność prac przy czyszczeniu pieców ogrzewczych?

12) dobrać narzędzia i sprzęt do czyszczenia pieców ogrzewczych?

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
4.2. Rodzaje przeznaczenie, budowa i zasada działania pieców
rzemieślniczych
4.2.1. Materiał nauczania
Do pieców rzemieślniczych zaliczamy:
 wędzarnie,
 piece piekarnicze,
 piece cukiernicze,
 piece lakiernicze,
 suszarnie.
Wędzarnia (rys. 8) służy do:
 wytworzenia dymu,
 osiągnięcia i podtrzymywania wymaganej wewnątrz temperatury aby dopiec produkt.
Rys. 8 Wędzarnia dwuczęściowa [9]
Każda wędzarnia składa się z następujących części :
 palenisko służy do wytwarzania dymu(rys.8 c) z daszkiem zapobiegającym kapaniu
tłuszczu(rys.8 a),
 komora wędzarnicza gdzie na prętach wiszą wędliny, sery ryby itd.(8 d),
 kije wędzarnicze, haki, siatki
 szybry pozwalające na kontrolę dymu i temperatur wędzenia(rys.8 b).
Wędzarnie możemy podzielić na:
 jednoczęściowe w których palenisko jest poniżej komory wędzarniczej,
 dwuczęściowe gdzie palenisko znajduje się obok wędzarni.
Elementy wędzarni:
1. Palenisko gdzie ze spalania paliwa wytwarzany jest dym.
2. Rura dymowa której zadaniem jest dostarczenie dymu. Długość rury się waha pomiędzy
1,2m a 2m. Wewnętrzna średnica rury powinna mieć 15 cm 20cm a mały kąt wzniesienia
od 5 do10 stopni ułatwia ruch dymu w kierunku wędzarni. Ciąg komina nie zależy od
długości rury jedynie od różnicy pomiędzy poziomem paleniska i wędzarni. Za wyjątkiem
tworzyw sztucznych niemal wszystkie materiały nadają się do wykonanie rury. Najczęściej
stosuje się metalową, glinianą czy cementową rurę piecową. Raczej nie powinny być to rury
pokryte powłoką ochronna taką jak warstwa cynku.
3. Szybry służy do regulacji ilości dymu jaki ulatnia się z komina Regulują ciąg kominowy
poprzez umieszczenie płaskiej czy osiowej przepustnicy. Przed samym wędzeniem w celu
oczyszczenia szyber musi być całkowicie otwarty aby rozgrzać wędzarnię i usunąć z niej
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
wilgoć. Przy wędzarniach tradycyjnych umieszczonych na zewnątrz na ciąg komina ma
wpływ również wiatr. Palenisko powinno być tak usytuowane aby ciąg dymu pokrywał się
z kierunkiem wiatru. Wiejący nad kominem wiatr zwiększa jego ciąg wysysając z niego
dym.
4. Urządzenia kontrolno pomiarowe jak termometry. Wędzarnie przemysłowe mają termostaty
do automatycznej kontroli temperatury wewnątrz wędzarni i wewnątrz produktów,
spryskiwanie wodą, nawilżanie parą.
Inne metody używane do wytwarzania dymu to:
 piroliza gdzie kawałki uprzednio sprasowanego z trocin drzewa są umieszczane na gorącej
płycie (350-400C),
 metody polegające na dociskaniu drewnianych klocków do obracającej się metalowej tarczy
gdzie wskutek tarcia tworzy się wystarczające ciepło na powstanie dymu.
Wysuszone drzewo zawiera 20 % wilgoci, powietrze przynosi jej więcej, z dymem wędruje
sadza i inne nie spalone części i wszystkie te elementy będą gromadzić się w wędzarni. Dlatego
regularne czyszczenie wpływa na jakość wędzonych produktów.
Piece piekarnicze i cukiernicze mają najczęściej konstrukcję z wkładanymi półkami na
produkty.
Piece piekarnicze i cukiernicze wykonywane sÄ… jako:
 ceramiczne tradycyjne wykorzystujące paliwa stałe,
 stalowe najczęściej ze względów higienicznych wykonane ze stali nierdzewnej.
Ze względu na konstrukcję piece piekarnicze możemy podzielić na:
 cyklotermiczne,
 rurowe
W urządzeniach cyklotermicznych wykorzystujących paliwo stałe gazowe i olejowe ciepło
czynnikiem grzewczym są gorące spaliny. W komorze spalania następuje wymieszanie świeżych
spalin z tymi, które znajdują się w kanałach grzewczych znajdujących się pod półkami. Ciepło
przekazywane jest przez promieniowanie i przewodzenie cieplne. Temperatura wypieku
w piecach piekarniczych i cukierniczych siÄ™ga 320°C. Zużyte spaliny ulatujÄ… przez komin,
a część ich trafia ponownie do komory spalania.
Piece rurowe mają trwałą konstrukcję modułową, bez murarki i szamotu, który często po
kilku latach ulega wykruszeniu. Do montażu nie trzeba rozbierać ścian, a moduły wchodzą przez
typowe drzwi. Piece są 3- lub 4-komorowe. Równoczesne pieczenie z góry, z dołu i z boków
zapewniają w piecach rury, wykonane ze specjalnej stali o średnicy 35 mm i grubości ścian 5,5
mm, które oplatają każdą komorę wypiekową. System rur utrzymuje prawie stałą temperaturę
pieca Różnica pomiędzy temperaturą medium grzewczego, a temperaturą pieczenia w piecu
wynosi kilka °C i jest bardzo korzystna dla pieczonych produktów. WiÄ™kszość ciepÅ‚a
przekazywana jest na drodze konwekcji a tylko niewielką część stanowi promieniowanie
cieplne. Wymiennik ciepła osłaniający rury przed płomieniem wykonany jest ze stali
nierdzewnej i ma 3 obwody obiegu ciepła. Stratom ciepła zapobiega solidna izolacja ścian,
a także system zamykania komina w czasie postoju.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Rys. 9 Piec piekarniczy [9]
Rys. 10 Schemat pieca piekarniczego rurowego [9]
Suszarnie rzemieślnicze(rys.11) służą do suszenia drewna, ziarna, ziół, grzybów, owoców,
tytoniu itp.
Suszarnia składa się z następujących części:
 palenisko często z palnikiem olejowym(rys.11) lub gazowym(rys.12) w którym podczas
spalania paliwa powstajÄ… gorÄ…ce spaliny,
 wymiennik ciepła ,w którym spaliny schładzając się oddają ciepło do komory suszarni.
Im wyższa temperatura powietrza tym więcej wilgoci jest w stanie pomieścić.
Suszarnie spalające paliwa możemy podzielić na:
 promiennikowe (rys.13), w których ciepło przenoszone jest przez fale elektromagnetyczne,
 konwekcyjne gdzie ciepło przekazywane jest powietrzu krążącemu w kanałach w komorze
suszarni.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Rys. 11 Palnik olejowy suszarni [9] Rys. 12 Palnik gazowy suszarni [9]
Rys. 13 Suszarnia promiennikowa [9]
Kabiny lakiernicze służą do pokrywania materiałami lakierniczymi różnych powierzchni.
Kabina lakiernicza (rys14,15) składa się z następujących części :
 paleniska, w którym podczas spalania paliwa powstają gorące spaliny
 wymiennika ciepła ,w którym spaliny schładzając się oddają ciepło przekazywane
w komorze lakierni najczęściej na drodze promieniowania.
Rys. 14 Schemat kabiny lakiernicza [9] Rys. 15 Kabina lakiernicza [9]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jak działa wędzarnia?
2. Z jakich elementów składa się wędzarnia?
3. Z jakich elementów składa się piec piekarniczy?
4. Z jakich elementów składa się suszarnia?
5. Jak dzielimy suszarnie ze względu na sposób przekazywania ciepła?
6. Z jakich elementów składa się kabina lakiernicza?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj czyszczenie wędzarni rzemieślniczej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przeprowadzić działania przygotowawcze przed rozpoczęciem czyszczenia,
2) zapoznać się z instrukcją obsługi wędzarni,
3) sporządzić plan działania uwzględniający kolejne czynności oraz niezbędne materiały
i narzędzia,
4) określić zagrożenia bhp i pożarowe związane z wykonywaniem tego zadania,
5) dobrać środki ochrony indywidualnej,
6) zorganizować stanowisko pracy,
7) dobrać materiały potrzebne przy czyszczeniu wędzarni,
8) wykonać czyszczenie wędzarni zgodnie z zasadami sztuki kominiarskiej,
9) uporządkować stanowisko pracy,
10) wykonać obmiar robót,
11) rozliczyć materiały robociznę i sprzęt,
12) zaprezentować efekty swojej pracy,
13) dokonać oceny wykonanej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 miotły trzonowe,
 zmiotki,
 szczotki druciane,
 Å‚opaty,
 przepychacze odpowiednich długości z głowicami o rozmiarach uzależnionych od potrzeb,
 grace różnych wielkości i kształtów,
 szuflady kanałowe, skrzynie lub wiadra i worki,
 latarka elektryczna,
 środek transportu do wywozu popiołu i sadzy na zewnątrz obiektu,
 kartki papieru formatu A4,
 przybory kreślarskie,
 literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Ćwiczenie 2
Wykonaj czyszczenie pieca piekarniczego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przeprowadzić działania przygotowawcze przed rozpoczęciem czyszczenia,
2) zapoznać się z instrukcją obsługi pieca piekarniczego,
3) sporządzić plan działania uwzględniający kolejne czynności oraz niezbędne materiały
i narzędzia,
4) określić zagrożenia bhp i pożarowe związane z wykonywaniem tego zadania,
5) dobrać środki ochrony indywidualnej,
6) zorganizować stanowisko pracy ,
7) dobrać materiały potrzebne przy czyszczeniu pieca piekarniczego,
8) wykonać czyszczenie pieca piekarniczego zgodnie z zasadami sztuki kominiarskiej,
9) uporządkować stanowisko pracy,
10) wykonać obmiar robót,
11) rozliczyć materiały robociznę i sprzęt,
12) zaprezentować efekty swojej pracy,
13) dokonać oceny wykonanej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 miotły trzonowe,
 zmiotki,
 szczotki druciane,
 Å‚opaty,
 przepychacze odpowiednich długości z głowicami o rozmiarach uzależnionych od potrzeb,
 grace różnych wielkości i kształtów,
 szuflady kanałowe, skrzynie lub wiadra i worki,
 latarka elektryczna,
 środek transportu do wywozu popiołu i sadzy na zewnątrz obiektu,
 kartki papieru formatu A4,
 przybory kreślarskie
 literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 3
Wykonaj czyszczenie kabiny lakierniczej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przeprowadzić działania przygotowawcze przed rozpoczęciem czyszczenia,
2) zapoznać się z instrukcją obsługi kabiny lakierniczej,
3) sporządzić plan działania uwzględniający kolejne czynności oraz niezbędne materiały
i narzędzia,
4) określić zagrożenia bhp i pożarowe związane z wykonywaniem tego zadania,
5) dobrać środki ochrony indywidualnej,
6) zorganizować stanowisko pracy ,
7) dobrać materiały potrzebne przy czyszczeniu kabiny lakierniczej,
8) wykonać czyszczenie kabiny lakierniczej zgodnie z zasadami sztuki kominiarskiej,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
9) uporządkować stanowisko pracy,
10) wykonać obmiar robót,
11) rozliczyć materiały robociznę i sprzęt,
12) zaprezentować efekty swojej pracy,
13) dokonać oceny wykonanej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 miotły trzonowe,
 zmiotki,
 szczotki druciane,
 Å‚opaty,
 przepychacze odpowiednich długości z głowicami o rozmiarach uzależnionych od potrzeb,
 grace różnych wielkości i kształtów,
 szuflady kanałowe, skrzynie lub wiadra i worki,
 latarka elektryczna,
 środek transportu do wywozu popiołu i sadzy na zewnątrz obiektu,
 kartki papieru formatu A4,
 długopis ,
 ołówek twardości HB,
 literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 4
Wykonaj czyszczenie suszarni kanałowej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przeprowadzić działania przygotowawcze przed rozpoczęciem czyszczenia,
2) zapoznać się instrukcją obsługi suszarni kanałowej,
3) sporządzić plan działania uwzględniający kolejne czynności oraz niezbędne materiały
i narzędzia,
4) określić zagrożenia bhp i pożarowe związane z wykonywaniem tego zadania,
5) dobrać środki ochrony indywidualnej,
6) zorganizować stanowisko pracy ,
7) dobrać materiały potrzebne przy czyszczeniu suszarni kanałowej,
8) wykonać czyszczenie suszarni kanałowej zgodnie z zasadami sztuki kominiarskiej,
9) uporządkować stanowisko pracy,
10) wykonać obmiar robót,
11) rozliczyć materiały robociznę i sprzęt,
12) zaprezentować efekty swojej pracy,
13) dokonać oceny wykonanej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 miotły trzonowe,
 zmiotki,
 szczotki druciane,
 Å‚opaty,
 przepychacze odpowiednich długości z głowicami o rozmiarach uzależnionych od potrzeb,
 grace różnych wielkości i kształtów,
 szuflady kanałowe, skrzynie lub wiadra i worki,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
 latarka elektryczna,
 środek transportu do wywozu popiołu i sadzy na zewnątrz obiektu,
 kartki papieru formatu A4,
 długopis ,
 ołówek twardości HB,
 literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
4.24. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) rozróżnić piece rzemieślnicze?

2) scharakteryzować wędzarnie?

3) scharakteryzować piece piekarnicze i ciastkarskie?

4) scharakteryzować suszarnie?

5) scharakteryzować piece lakiernicze?

6) wykonać czyszczenie pieców piekarskich?

7) wykonać czyszczenie pieców cukierniczych?

8) wykonać czyszczenie pieców lakierniczych?

9) wykonać czyszczenie suszarni?

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
4.3. Rodzaje przeznaczenie, budowa i zasada działania pieców
produkcyjnych
4.3.1. Materiał nauczania
Piece wykorzystywane w procesach produkcyjnych:
1. Piece do topienia szkła w postaci granulowanego wsadu pracujące o temperaturze pracy
1300°C.
2. Piece cynkownicze przeznaczone do topienia i utrzymania wymaganej temperatury
płynnego cynku w wannie cynkowej stosowane do zabezpieczania konstrukcji stalowych.
3. Piece do podgrzewania i suszenia surowców jak piasku, gliny, wysłodków buraczanych
i innych materiałów.
4. Piece do homogenizacji aluminium stosowane do wyrównywania właściwości materiału,
uzyskanie jednorodnej struktury.
5. Piece kręgowe do wypalania wyrobów z węgla i grafitu.
6. Piece stosowane w przemyśle hutniczym kroczne i rolkowe(rys.16) nagrzewające wstępnie
przewalcowane elementy stalowe.
Rys. 16 Piec rolkowy [9]
7. Piece komorowe do nagrzewania i obróbki cieplnej metali, wypalania ceramiki (rys.17)
i materiałów ogniotrwałych.
Rys.17 Piec komorowy do wypalania ceramiki [9]
8. Suszarnie prefabrykatów betonowych, materiałów włóknistych, tekstyliów i produktów
spożywczych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Rys.18 Suszarnia ceramiki [9]
9. Piece krematoryjne
10. Piece do wypalania wapna szybowe i obrotowe. Wymurówki szybowych pieców wykonane
sÄ… wielowarstwowo gdzie warstwa robocza jest z magnezytowego lub gliniastego szamotu.
Piece często wykonywane są w wersji kondensacyjnej. Dodatkowo ciepło zabierane jest
parze wodnej zawartej w spalinach, która skrapla się i jako ciecz odprowadzana jest do
kanalizacji. Piece te posiadają najczęściej wentylator usuwający spaliny ponieważ ich
temperatura jest zbyt niska do wytworzenia wymaganego ciągu kominowego. Sprawność pieców
kondensacyjnych jest powyżej 100% ponieważ porównuje się ilość ciepła wykorzystanego przez
piec w stosunku do wartości opałowej paliwa. Wartość opałowa większości paliw jest mniejsza o
około 10% w stosunku do ciepła spalania ponieważ określając je w warunkach laboratoryjnych
schładzamy spaliny do temperatury otoczenia.
Czyszczenie pieców przemysłowych przeprowadza zespół dwu lub trzy osobowy, w skład
którego wchodzi uprawniony wysoko kwalifikowany mistrz kominiarski.
Pracowników dopuszczonych do czyszczenia kotłów, należy wyposażyć w:
 mundur kominiarski nie krępujący ruchów,
 buty na skórzanych spodach żelowane na całej długości podeszwy ,
 kapę kominiarską i hełm ochronny,
 maskę przeciwpyłową i chustę ustną służącą jako rezerwowe zabezpieczenie,
 okulary ochronne,
 nakolanniki,
 rękawice ochronne,
 pas bezpieczeństwa,
 dwie chusteczki.
W zależności od okoliczności i uzasadnionych potrzeb pracowników należy wyposażyć
w dodatkową odzież specjalną i sprzęt taki jak :
 ubranie odporne na wysokÄ… temperaturÄ™ o odpowiednich rozmiarach,
 kapę z materiału odpornego na wysoką temperaturę,
 rękawice z materiału odpornego na wysoką temperaturę,
 buty skórzane na drewnianych spodach,
 nakolanniki,
 w uzasadnionych wypadkach aparat tlenowy.
Do podstawowego sprzętu i narzędzi wymaganych przy czyszczeniu mechanicznym kotłów
i czopuchów zalicza się:
 miotły trzonowe,
 zmiotki,
 szczotki druciane,
 szczotki z tworzywa sztucznego,
 Å‚opaty,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
 przepychacze odpowiednich długości z głowicami o rozmiarach uzależnionych od potrzeb,
 grace różnych wielkości i kształtów,
 szuflady kanałowe, skrzynie lub wiadra i worki,
 uniwersalną gracę nastawną do czyszczenia płomienic,
 latarkÄ™ elektrycznÄ…,
 środek transportu do wywozu popiołu i sadzy na zewnątrz obiektu.
Czyszczenie pieców należy przeprowadzać z zachowaniem ogólnych zasad bhp, ochrony
przeciwpożarowej i przeciwporażeniowej, a także zapoznać się z zaleceniami producenta
urządzeń.
Czyszczenie mechaniczne pieców przebiega według następujących zasad:
 po odpowiednim przewietrzeniu kanałów piecowych i czopucha należy ustalić temperaturę
wewnÄ…trz urzÄ…dzeÅ„, która nie powinna przekraczać 40°C z wyjÄ…tkiem sytuacji awaryjnych
oraz wyjÄ…tkowo uzasadnionych,
 należy upewnić się, że nagromadzony popiół nie zawiera cząstek palących się lub żarzących,
 czyszczenie pieca należy rozpocząć od komory spalania, płomienic i płomieniówek,
 w dalszej kolejności czyści się: kanały boczne, tylną i przednią komorę, kanał dolny,
czopuch,
 wykorzystując wszystkie możliwe otwory włazowe i najbardziej przydatny sprzęt należy
usunąć popiół i sadzę z wnętrza kanałów i czopucha odcinkami, za pomocą uniwersalnej
gracy nastawnej,
 powierzchnię ogrzewalną pieca i ściany obmurza oraz ściany czopucha czyści się przy
użyciu miotły trzonowej,
 twardy nalot usuwa siÄ™ gracami,
 części metalowe kotła czyści się w końcowej fazie czyszczenia szczotką drucianą lub
szczotkÄ… z tworzywa sztucznego i zmiotkÄ… kominiarskÄ…,
 po przeprowadzeniu czyszczenia należy pozamykać otwory i uporządkować miejsce pracy.
Zamiast czyszczenia mechanicznego możemy stosować środki chemiczne. Są to substancje
Å‚atwopalne, w postaci proszku dodawanego do paliwa.
Po wykonaniu czyszczenia pieca należy:
 sprawdzić stan techniczny pieca po czyszczeniu,
 w pełni przywrócić poprzedni stan techniczny i stan używalności danego urządzenia,
 usunąć wszelkie ujemne skutki powstałe w wyniku czyszczenia,
 uporządkować powierzchnię wokół pieca.
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie znasz rodzaje pieców przemysłowych?
2. W jakie środki ochrony osobistej należy wyposażyć pracowników dopuszczonych do
czyszczenia pieców przemysłowych?
3. Jakie dodatkowe środki ochrony osobistej stosujemy gdy występują powierzchnie
o temperaturze wyższej niż 40°C?
4. Jaki sprzęt i narzędzia należy przygotować do czyszczenia pieców przemysłowych?
5. Jakie są kolejne etapy pracy przy mechanicznym czyszczeniu pieców przemysłowych?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie dokumentacji technicznej wykonaj plan działania związany z czyszczeniem
pieca przemysłowego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przygotować stanowisko pracy,
2) zapoznać się z instrukcją obsługi i eksploatacji pieca,
3) sporządzić plan działania uwzględniający kolejne czynności oraz niezbędne materiały
i narzędzia,
4) określić zagrożenia bhp i pożarowe związane z wykonywaniem tego zadania,
5) dobrać środki ochrony indywidualnej,
6) zaprezentować efekty swojej pracy,
7) dokonać oceny wykonanej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 dokumentacja techniczna ze schematami kanałów spalinowych różnych pieców
przemysłowych,
 kartki papieru formatu A4,
 przybory kreślarskie,
 literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Wykonaj czyszczenie dowolnego pieca przemysłowego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przeprowadzić działania przygotowawcze przed rozpoczęciem czyszczenia,
2) zapoznać się z instrukcją obsługi i eksploatacji pieca,
3) sporządzić plan działania uwzględniający kolejne czynności oraz niezbędne materiały
i narzędzia,
4) określić zagrożenia bhp i pożarowe związane z wykonywaniem tego zadania,
5) dobrać środki ochrony indywidualnej,
6) zorganizować stanowisko pracy ,
7) dobrać materiały potrzebne przy czyszczeniu pieca przemysłowego,
8) wykonać czyszczenie pieca zgodnie z zasadami sztuki kominiarskiej,
9) uporządkować stanowisko pracy,
10) wykonać obmiar robót,
11) rozliczyć materiały robociznę i sprzęt,
12) zaprezentować efekty swojej pracy,
13) dokonać oceny wykonanej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 miotły trzonowe,
 zmiotki,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
 szczotki druciane,
 Å‚opaty,
 przepychacze odpowiednich długości z głowicami o rozmiarach uzależnionych od potrzeb,
 grace różnych wielkości i kształtów,
 szuflady kanałowe, skrzynie lub wiadra i worki,
 latarka elektryczna,
 środek transportu do wywozu popiołu i sadzy na zewnątrz obiektu,
 kartki papieru formatu A4,
 długopis ,ołówek twardości HB,
 literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) rozróżnić piece przemysłowe?

2) scharakteryzować piece przemysłowe?

3) dobrać narzędzia i sprzęt do czyszczenia pieców przemysłowych?

4) stosować zasady bhp podczas czyszczenia pieców przemysłowych?

5) wykonać czyszczenie pieców przemysłowych?

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
5.SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Dodatkowo otrzymałeś oddzielną kartkę na brudnopis, ponieważ w niektórych pytaniach
musisz dokonać obliczeń.
5. Test zawiera 21 zadań dotyczących czyszczenia pieców rzemieślniczych i przemysłowych.
SÄ… to zadania wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedz
jest prawidłowa.
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, prawidłową odpowiedz
zaznacz
X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową).
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na póz
niej .
8. Na rozwiÄ…zanie testu masz 45 min.
Powodzenia
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Urządzenie spalające paliwo i oddające ciepło do jednego pomieszczenia nazywamy :
a) kotłem,
b) piecem,
c) grzejnikiem,
d) wędzarnią.
2. Duże tradycyjne piece kaflowe oddają większość ciepła na drodze:
a) konwekcji,
b) promieniowania,
c) przewodzenia,
d) unoszenia.
3. Piec w którym powietrze do spalania nie przechodzi przez warstwę paliwa określany jest
jako:
a) ze spalaniem górnym,
b) ze spalaniem dolnym,
c) kondensacyjny,
d) z zamkniętą komora spalania.
4. Ilość ciepła wytworzona w piecu w określonym czasie to:
a) moc,
b) sprawność pieca,
c) ciepło spalania,
d) wartość opałowa.
5. Długość kanału dymowego zbudowanego z 6 kafli o długości 18cm wynosi:
a) 108cm,
b) 118cm,
c) 82cm,
d) 120cm.
6. Przy niedostatecznym ciągu czyszczenie pieców rozpoczynamy od:
a) komory spalania,
b) wylotu spalin,
c) rusztu,
d) kanałów dymowych lub spalinowych.
7. Nagromadzona w piecu sadza:
a) zwiększa ilość ciepła przekazywanego do pomieszczenia,
b) zmniejsza ilość ciepła przekazywanego do pomieszczenia,
c) podnosi sprawność pieca,
d) zmniejsza ilość ciepła uchodzącego ze spalinami.
8. 200°C to:
a) 200K,
b) 373K,
c) 400K,
d) 473K.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
9. Elementy pieców wykonane ze stali nierdzewnej czyścimy za pomocą:
a) papieru ściernego małego uziarnienia,
b) szczotki drucianej,
c) szczotki z tworzywa sztucznego,
d) papieru ściernego dużego uziarnienia.
10. Wynagrodzenie za oczyszczenie wędzarni o powierzchni 7m2 przy stawce 6zł za m2
wyniesie:
a) 30zł,
b) 40zł,
c) 42zł,
d) 48zł.
11. Czyszczenie pieców piekarniczych wielopoziomowych zaczynamy od:
a) od środka najpierw do dołu,
b) od dołu,
c) od góry,
d) od środka najpierw do góry.
12. Powierzchnia zewnętrzna pieca kaflowego zbudowanego w rogu pomieszczenia
o wymiarach 2x1x1m wynosi:
a) 4m2,
b) 5 m2,
c) 10 m2,
d) 12 m2.
e)
13. Przy czyszczeniu kanałów pieca:
a) otwieramy wszystkie wyczystki,
b) otwieramy wyczystkę tylko tam gdzie czyścimy,
c) otwieramy wyczystki w miejscu czyszczenia i na wlocie do komina,
d) otwieramy wyczystkÄ™ pierwszÄ… i w miejscu czyszczenia.
14. Usuwanie sadzy szklistej w kanałach kominowych pieca żelaznego polega na :
a) gracowaniu ścian,
b) wysuszaniu sadzy,
c) zwilżaniu sadzy,
d) linowaniu wędzarni.
15. Wędzarnia tradycyjna powinna być usytuowana od strony:
a) nawietrznej,
b) zawietrznej,
c) wschodniej,
d) zachodniej.
16. Objętość sadzy o grubości warstwy średnio 5mm w wędzarni o powierzchni 2m2 wynosi
a) 5 litrów,
b) 10 litrów,
c) 15 litrów,
d) 20 litrów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
17. Zmniejszenie przekroju w kanale dymowym o wymiarach 20x20cm na 18x18cm oznacza
zmniejszenie powierzchni o:
a) 2%,
b) 9%,
c) 18%,
d) 19%.
18. Ilość sadzy o gęstości 1000kg/m3 znajdujących się na ściankach kanałów w suszarni o
powierzchni 10m2 tworzÄ…cych 1cm warstwÄ™ wynosi:
a) 1kg,
b) 10kg,
c) 100kg,
d) 1000kg.
19. Jeżeli koszt robocizny wynosi 7,20 zł 1m2 to całkowity koszt czyszczenia kanałów pieca
suszarniczego o powierzchni 5m2 wyniesie:
a) 30zł,
b) 36zł,
c) 42zł,
d) 48zł.
20. Jeżeli sprawność pieca czystego wynosiła 60% a zanieczyszczonego 45% to zużycie paliwa
wzrasta o:
a) 10%,
b) 15%,
c) 20%,
d) 25%.
21. Ilość ciepła przekazywana wodzie w kotle w jednostce czasu to:
a) sprawność kotła,
b) odporność ogniowa,
c) pojemność wodna kotła,
d) moc kotła.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Czyszczenie pieców rzemieślniczych i przemysłowych
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1
a b c d
2
a b c d
3
a b c d
4
a b c d
5
a b c d
6
a b c d
7
a b c d
8
a b c d
9
a b c d
10
a b c d
11
a b c d
12
a b c d
13
a b c d
14
a b c d
15
a b c d
16
a b c d
17
a b c d
18
a b c d
19
a b c d
20
a b c d
21
a b c d
Razem:
& & & & & & & & & & & & & & & &
Ocena
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
6. LITERATURA
1. Birszenk A.: Roboty zduńskie. Arkady, Warszawa 1973
2. Heryszek A.: Kominiarz i jego wiedza zawodowa. Wydawnictwo Spółdzielcze, Warszawa
1985
3. Krygier K. , Klinke T., Sewerynik J.: Ogrzewnictwo wentylacja klimatyzacja. WSiP,
Warszawa 1991
4. Krygier K. , Kieślowski S.: Technologia Instalacje sanitarne cz.2. WSiP, Warszawa 1998
5. Recknagel, Sprenger, Hoenmann, Schramek: Poradnik Ogrzewanie + Klimatyzacja. EWFE,
Gdańsk 1994.
6. PN-89/B-10425 Przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane z cegły.
Wymagania techniczne i badania przy odbiorze
7. PN-EN 1443 Kominy -wymagania ogólne
8. Czasopismo:  Kominiarz Polski
9. Katalogi producentów
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33