Klasyfikacje zaburzeń mowy u osób upośledzonych
umysłowo
Strona główna > Zaburzenia mowy > Klasyfikacja
Problem zaburzeń mowy u osób z upośledzeniem umysłowym poruszany jest w literaturze przedmiotu dość szeroko, aczkolwiek do chwili obecnej nie
zdołano jeszcze ca łkowicie wyjaśnić całokształtu przyczyn i patomechanizmów tych niejednokrotnie różnych objawowo zaburzeń. Zdaniem E.
Minczakiewicz w populacji dzieci z upośledzeniem umysłowym, podobnie jak w populacji dzieci o normalnym rozwoju, daje się rozpoznać zaburzenia
mowy o zróżnicowanej etiologii, patomechanizmach i symptomatologii. Autorka podaje, iż liczne badania prowadzone dotychczas zarówno w kraju jak
i za granicą pozwoliły ustalić, że nie ma specyficznych zaburzeń charakterystycznych dla osób z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim. Na ogół
u omawianej grupy osób występują takie same zaburzenia jak u osób z normą intelektualną, aczkolwiek w specyficznych, genetycznie uwarunkowanych
postaciach niedorozwoju umysłowego, występują określone typy zaburzeń mowy np. w zespole Downa, czy w mózgowym porażeniu dziecięcym.
Na podstawie prowadzonych badań autorka ustaliła również, że wady wymowy mogą zakłócać wypowiedzi dzieci upośledzonych umysłowo w różnym
stopniu. Mogą to być:
nieznaczne zakłócenia (wypowiedz
na ogół zrozumiała);
zakłócenia znacznego stopnia (wypowiedz
zrozumiała jedynie dla osób stale przebywających w kontakcie z dzieckiem);
zakłócenia w wysokim stopniu (wypowiedz
jest zupełnie nie zrozumiała nawet dla najbliższych).
Wielu autorów (por. Szuniewicz, Koper, Gałkowski) zauważa, że zaburzenia mowy częściej występują u osób głębiej upośledzonych umysłowo niż
u osób z lżejszym stopniem niedorozwoju, przy czym im g łębszy niedorozwój umysłowy, tym zaburzenia mowy s ą cięższe, bardziej złożone
i nawarstwione. Szuniewicz wprowadziła bardzo trafne określenie  zespołu wad .
Badając problem etiologii zaburzeń mowy E. Minczakiewicz zauważyła, iż wśród autorów (Fawcus, Matthews, Gałkowski ) nie ma pełnej zgodności
poglądów . Wśród najczęściej podawanych przyczyn powodujących zaburzenia mowy u dzieci upośledzonych umysłowo są:
niedorozwój ośrodkowego układu nerwowego;
urazy mózgu i porażenia centralnego układu nerwowego;
wady morfologiczne i dysfunkcje narządów artykulacyjnych;
upośledzenie słuchu;
zaburzenia hormonalne;
zaburzenia emocjonalne;
nieprawidłowości oddziaływania środowiska wychowawczego.
Autorka prowadziła na ten temat również własne badania i ustaliła, że prawdopodobnie przyczynami zaburzeń mowy u dzieci upośledzonych umysłowo
były:
upośledzenie umysłowe (oligofazja);
uszkodzenie struktur korowych mózgu (alalia, afazja);
uszkodzenie układu pozapiramidowego (anartria, dysartria);
nieprawidłowa budowa anatomiczna lub uszkodzenie narządów mowy (dysglosja);
nieprawidłowe oddziaływanie wychowawcze środowiska rodzinnego: brak podniet do mówienia, brak odpowiednich wzorców, nadmiar bodz
ców
itp. (dyslalia);
zaburzenia emocjonalne (mutyzm, tachylalia, bradylalia);
inne trudne do ustalenia (jąkanie, giełkot).
Etiologiczna klasyfikacja zaburzeń mowy u osób upośledzonych umysłowo:
Według A. Szuniewicz u dzieci z upośledzeniem umysłowym najczęściej występują: seplenienie, bełkot (dyslalia), jąkanie, zespół wad, mowa nosowa,
rotacyzm oraz mowa bezdz
więczna.. Natomiast E. Minczakiewicz w śród objawów, jakie obserwowała podczas prowadzonych badań u dzieci
niepełnosprawnych umysłowo wyróżniła:
brak mówienia i rozumienia;
zaburzenia artykulacyjne: seplenienie, rynolalia, reranie (rotacyzm), wymowa bezdz
więczna, nieprawidłowa wymowa t, d, k, g  substytucje
i deformacje;
zaburzenia głosu: chrypka, zanik głosu, dysfonia;
zaburzenia płynności mówienia: jąkanie, giełkot, bradylalia, tachylalia.
Symptomatologiczna klasyfikacja zaburzeń mowy u osób upośledzonych umysłowo:
Opracowanie  Marzena Mieszkowicz  neurologopeda
Literatura:
1. Minczakiewicz E.  Z badań nad zaburzeniami mowy u dzieci upośledzonych umysłowo, (w:) Z zagadnień oligofrenopedagogiki, (red.) J.
Pańczyk, Wydawnictwo WSPS, Warszawa 1989;
2. Minczakiewicz E.  Zaburzenia mowy u osób z upośledzeniem umysłowym (w:) Polska terminologia logopedyczna, pod red. J. Ożdżyńskiego,
Wydawnictwo  Secesja , Kraków 1994;
3. Minczakiewicz E.  Zaburzenia mowy i ich odbicie w piśmie uczniów młodszych klas szkoły specjalnej dla lekko upośledzonych umysłowo, 1993
 Logopedia , 20, s.113 118;
4. Szuniewicz A.  Próba badań wad wymowy dzieci upośledzonych umysłowo w warszawskich szkołach specjalnych, 1967  Logopedia , 7, s.112
117.
Strona główna > Zaburzenia mowy > Klasyfikacja