Pomaganie innym ludziom
Pomaganie innym
Zachowanie pomocne/prospołeczne 
działanie ukierunkowane na spowodowanie
korzyści jakiegoś człowieka
Altruizm  szczególny rodzaj zachowania
pomocnego, który nie przynosi żadnych
korzyści samemu sprawcy, albo przynosi
mu straty
2
Dynamika pomagania?
Badania nad zachowaniami prospołecznymi zazwyczaj
dotyczą jednorazowych aktów udzielenia (lub nieudzielenia)
pomocy.
Nadzwyczaj rzadko sprawdza siÄ™ dynamikÄ™ pomagania.
Niezbyt wiadomo zatem czy motywacja pomagania rośnie,
utrzymuje się na stałym poziomie czy słabnie w czasie.
Jeszcze rzadziej sprawdza siÄ™ czy ludzie (spontanicznie lub
na prośbę) gotowi są do powtarzania aktów pomocy takich
samych jak poprzednie lub bardzo podobnych.
3
W obliczu tragedii
Obserwacje nad zachowaniami ludzi w sytuacjach
szczególnie trudnych ujawniają, że jakkolwiek szybko pojawia
się mobilizacja społecznego wsparcia, to równie szybko
maleje, aż do zaniku.
W badaniach nad ofiarami huraganów czy powodzi
stwierdzono, że wśród osób pomagających ponad trzy
czwarte pomaga tylko raz, niewiele ponad 10 procent dwa
razy, a do zupełnej rzadkości należy, aby ktoś pomagał
wielokrotnie.
Odmowa udzielenia pomocy z wykorzystaniem argumentu
udzielenia pomocy wcześniej ( ja już dałem ).
4
Dlaczego pomagamy innym?
Teorie socjobiologiczne
Decyzyjny model interwencji kryzysowej
Teorie pobudzenia
model pobudzenia bilansu
pobudzenie empatyczne
Teorie norm
5
Uwarunkowane ewolucyjnie pomaganie
beneficjent
zysk strata
zysk kooperacja egoizm
altruizm
aktor
bezinteresowna
[altruizm odwzajemniony
strata
dobór krewniaczy]
złośliwość
6
Prawo Hamiltona
altruizmu sprzyja doborowi naturalnemu, gdy
k < p × z
k  koszty altruizmu
z  zysk odbiorcy
p  współczynnik pokrewieństwa:
1,00 dla bliz
niÄ…t jednojajowych;
0,50 dla rodzeństwa i par rodzic-dziecko;
0,25 dla ciotek, wujków, bratanic i siostrzeńców,
0,125 dla kuzynów&
7
Pomaganie w rodzinie
odsetek deklarujÄ…cych
0 5 10 15 20 25 30 35 40
.
POMOC UDZIELONA
34
finansowa
18
31
opieka nad dziećmi
11
28
sprawy codzienne
13
26
remont, budowa
11
17
pielęgnacja
7
POMOC OTRZYMANA
19
finansowa
6
14
opieka nad dziećmi
4
krewni
10
sprawy codzienne
4
niespokrewnieni
10
remont, budowa
5
4
pielęgnacja
2
8
rodzaj pomocy
Decyzyjny model interwencji kryzysowej
Bib Latané i John Darley
nie
Zdarzenie zauważone?
tak
nie
Sytuacja kryzysowa?
tak
nie
Moja odpowiedzialność?
tak
nie
Wiem jak pomóc?
tak
nie
Potrafię pomóc?
tak
Pomagam Nie pomagam
9
Model pobudzenia bilansu
Jane Piliavin
Model pobudzenia - bilansu uwzględnia dwa
rodzaje kosztów i zysków - związane z
udzieleniem pomocy
koszty: czas, wysiłek, narażenie się na
niebezpieczeństwo &
zyski: przyrost poczucia własnej skuteczności i
samooceny, podziw innych osób.
zwiÄ…zane z jej zaniechaniem
koszty: samoobwinianie siÄ™, negatywne reakcje
innych, własne cierpienie z powodu cierpienia ofiary,
której się nie pomogło &
zyski: możliwość realizacji alternatywnych celów
10
Kalkulacja kosztów udzielania
pomocy
koszty udzielenia pomocy
małeduże
ucieczka
reakcje uwarunkowane
ignorowanie
małe
koszty
normami w danej grupie
zaprzeczanie
zaniechania
interwencja pośrednia;
pomocy
natychmiastowa,
redefinicja sytuacji 
bezpośrednia
duże
obniżenie kosztów
interwencja
zaniechania
11
Model pobudzenia
bilansu zysków & strat
ktoÅ› potrzebuje
identyfikacja z ofiarÄ…
mojej pomocy
 jeden z  nas
wzrost negatywnego
szansa na udzielenie
pobudzenia
siła pobudzenia
pomocy
emocjonalnego
straty  małe
zyski  duże
12
Ograniczenia modelu pobudzenia-bilansu
Postępowanie w sytuacji kryzysowej silniej zależy od wielkości
kosztów udzielenia niż zaniechania pomocy. Koszty
zaniechania pomocy decydują o zachowaniu głównie wtedy,
kiedy koszty udzielenia pomocy są małe (Dovidio, 1984)
Czas reagowania w sytuacjach, kiedy ludzie interweniujÄ…
impulsywnie jest z pewnością zbyt krótki, by możliwe było
bilansowanie kosztów. A ponieważ są to na ogół sytuacje
wyjątkowe trudno założyć, by kalkulacje takie mogły być
zautomatyzowane zjawisko to niezbyt siÄ™ nadaje do
wyjaśnienia w ramach ich modelu.
Model silny po fakcie, słaby przed faktem  jak cała teoria kar i
nagród, której jest wariantem.
13
Teorie pobudzenia: rola empatii
Daniel Batson
Pobudzenie egoistyczne  własne
cierpienie wywołane stanem ofiary
poprzez poprawÄ™ stanu ofiary (pomaganie)
poprzez ucieczkÄ™ z sytuacji
Pobudzenie empatyczne 
współczucie i wczuwanie się w
położenie ofiary
poprzez poprawÄ™ stanu ofiary (pomaganie)
14
Teorie norm
Norma odpowiedzialności społecznej to oczekiwanie i
nakaz pomagania tym osobom, których losy zależą od
naszych działań
Zależność losów innej osoby od naszych działań nasila
skłonność do pomagania jej&
& nawet jeżeli nie odnosimy z tego żadnych korzyści
materialnych, jeżeli niespecjalnie tę osobę lubimy, a nawet kiedy
dowie się ona o naszej pomocy dopiero w odległej przyszłości,
lub też w ogóle nikt się o tej pomocy nie dowie.
Norma wzajemności to oczekiwanie i nakaz pomagania
osobom, które nam pomogły w przeszłości trzy reguły
szczegółowe:
1. nakaz pomagania czy wyrządzania przysług innym
2. nakaz przyjmowania cudzej pomocy
3. i nakaz odwzajemniania się przysługą za przysługę
15
Sytuacyjne wyznaczniki
pomagania
Kiedy inni nie pomagajÄ…
rozproszenia odpowiedzialności i
niewiedzy wielu
modelowania
Kiedy inni pomagajÄ…
zaniku zjawiska niewiedzy wielu
aktywizacja norm społecznych
modelowania
16
Właściwości biorcy pomocy
1. bezradność
2. odpowiedzialność
3. przynależność do naszej grupy
społecznej, do MY
4. lubienie i sympatia (Å‚adny, podobny) 
mimikra behawioralna
17
Relacje między dawcą i odbiorcą
pomocy
Im bliższa jest nam osoba wymagająca pomocy, tym częściej jej
pomagamy, co wynika nie tylko z większej do niej sympatii, ale także
z większej skłonności do tratowania dobra takich osób w podobny
sposób jak dobro własne.
 Regulacyjna teoria osobowości zakłada, że głównym regulatorem
ludzkiego postępowania jest tzw. przestrzeń semantyczna składająca
się ze struktur umysłowych reprezentujących różne obiekty z
naszego otoczenia społecznego.
Im mniejszy dystans oddziela reprezentacje jakichś dwóch obiektów,
tym bardziej zbliżone są poznawcze, emocjonalne i behawioralne
reakcje człowieka w stosunku do tych obiektów.
Im bliżej struktury ja znajduje się reprezentacja innego człowieka,
tym bardziej jesteśmy skłonni przypisywać owemu obiektowi
własności zbliżone do naszych własnych i tym bardziej
stany/potrzeby tego człowieka motywują nas do postępowania w
określony sposób.
18
Stan emocjonalny osoby
pomagajÄ…cej
Miłość zapewne wpływa najsilniej na pomaganie, choć jej
konsekwencje nie sÄ… badane
Poczucie winy odkupienie winy przez pomaganie
Smutek
koncentracja na sobie
koncentracja na innych
Nastrój pozytywny
aktywizuje pozytywne kategorie interpretacyjne &
pomaganie umożliwia podtrzymanie dobrego nastroju
19
Nastrój negatywny a
pomaganie
Aktywizuje negatywne kategorie interpretacyjne,
wskutek czego świat jest widziany jako
nieprzyjemny, a ludzie  z
li i nie zasługujący na
pomoc (czarnowidztwo);
Pomaganie innym umożliwia przywrócenie
pozytywnego nastroju, w szczególności sytuacji,
gdy
1. Zachowanie pomocne jest łatwe i nie wymaga dużego
wysiłku,
2. Istnieją powody, by wierzyć, że wykonanie tego
zachowania poprawi własny humor wykonawcy,
3. Niedostępne są inne formy poprawienia złego nastroju,
4. Początkowy zły nastrój jest niezbyt silny
20