Bankowość
dr Marta Penczar
Plan wykładów (1)
System bankowy w Polsce
Zagadnienia:
pojęcie systemu bankowego,
bank komercyjny jako instytucja zaufania publicznego
ewolucja polskiego systemu bankowego,
organizacja systemu bankowego,
instytucje systemu bankowego.
rodzaje banków
System nadzoru bankowego w Polsce
Zagadnienia:
system nadzoru bankowego,
Komisja Nadzoru Finansowego  cele i zadania,
Bankowy Fundusz Gwarancyjny - cele i zadania.
NBP jako bank centralny
Zagadnienia:
miejsce banku centralnego w gospodarce,
status NBP, zadania banku centralnego,
polityka pieniężna banku centralnego,
instrumenty NBP,
Rada Polityki Pieniężnej,
problem niezależności banku centralnego,
bank centralny a inne instytucje finansowe.
Plan wykładów (2)
Bankowe operacje usługowe
Zagadnienia:
operacje kasowo-skarbcowe,
obrót gotówkowy i bezgotówkowy,
inkaso środków pieniężnych,
rodzaje bankowych rozliczeń pieniężnych,
gwarancje bankowe,
zagraniczne operacje pośredniczące,
finansowe transakcje terminowe,
opcje walutowe, swapy,
pośrednictwo w zakresie obrotu papierami wartościowymi oraz emisji papierów
wartościowych.
Działalność kredytowa banków komercyjnych
Zagadnienia:
definicja kredytu i pożyczki bankowej,
rodzaje kredytów,
oferta kredytowa banków dla klientów korporacyjnych i detalicznych,
dokumentacja kredytowa, umowa kredytowa i jej istotne elementy,
ocena ryzyka kredytowego, ocena zdolności kredytowej,
monitorowanie i administrowanie kredytami,
credit  scoring,
zabezpieczenie zwrotności kredytów,
cena pieniÄ…dza kredytowego w bankach komercyjnych.
Plan wykładów (3)
ZarzÄ…dzanie ryzykiem bankowym
Zagadnienia:
pojęcie ryzyka bankowego,
przyczyny występowania ryzyka bankowego,
rodzaje ryzyka bankowego, klasyfikacje ryzyka bankowego
wzajemne relacje aktywów i pasywów banku.
Działalność depozytowa banków komercyjnych
Zagadnienia:
istota depozytu,
znaczenie działalności depozytowej w funkcjonowaniu banku,
polityka oprocentowania lokat bankowych,
rezerwy obowiązkowe od depozytów i ich wpływ na koszty pozyskania
pieniÄ…dza,
rodzaje depozytów bankowych i ich oprocentowanie.
Literatura
1. Bankowość, [red.] Głuchowski J. i Szambelańczyk J., Poznań 1999
2. Bankowość. Podręcznik akademicki, [red.] W. L. Jaworski, Z. Zawadzka,
Poltext, Warszawa 2002,
3. Dmowski A., Sarnowski J., Prokopowicz D., Podstawy finansów i
bankowości, Difin, Warszawa 2005
4. Finanse, bankowość i rynki finansowe, [red.] Pietrzak E., Markiewicz M.,
Wydawnictwo UG, Gdańsk 2006
5. Dobosiewicz, Bankowość, PWE, Warszawa, 2005
6. Grzywacz J., Podstawy bankowości& , Difin, Warszawa 2006
7. Heropolitańska J., Borowska E., Kredyty, pożyczki i gwarancje
bankowe, Warszawa 2002
8. Innowacyjne usługi banku, [red.] D. Korenik, PWN, Warszawa 2006
9. Mishkin S. Frederic, Ekonomika pieniądza, bankowości i rynków
finansowych¸ PWN, Warszawa 2002
10. Studium Bankowości, [red.] R. Wierzba, Gdańsk 2001
11. Usługi i procedury bankowe, [red.] E. Bogacka Kisiel, Wrocław 2000
12. Współczesna bankowość [red.] Zaleska M, Difin, Warszawa 2007
1. System bankowy w Polsce
Agenda
1. Pojęcie i rola systemu bankowego
2. Rola i funkcje banków w gospodarce
3. Organizacja systemu bankowego
4. Ewolucja polskiego systemu bankowego
5. Instytucje systemu bankowego
6. Rodzaje banków komercyjnych
System bankowy jako część systemu finansowego
Rozwój gospodarczy każdego kraju jest w
dużym stopniu powiązany z poziomem
rozwoju systemu finansowego
Instytucje finansowe to inaczej pośrednicy
finansowi
System finansowy
współuczestniczy w tworzeniu pieniądza
oraz umożliwia jego przemieszczanie
między podmiotami niefinansowymi:
gospodarstwami domowymi, przedsiębiorstwami i budżetem.
Na czym polega funkcja transakcyjna (pośredniczenia)?
FINANSOWANIE POÅšREDNIE
FUNDUSZE
FUNDUSZE
Pośrednicy
finansowi
FUNDUSZE
Pożyczkodawcy Pożyczkobiorcy
(oszczędzający) (wydatkujący)
1. Gospodarstwa 1. Gospodarstwa
FUNDUSZE FUNDUSZE
domowe Rynki domowe
2. Przedsiębiorstwa finansowe 2. Przedsiębiorstwa
3. RzÄ…d 3. RzÄ…d
4. Cudzoziemcy 4. Cudzoziemcy
FINANSOWANIE BEZPOÅšREDNIE
y
ródło: F. S. Mishkin, Ekonomika pieniądza, bankowości i rynków finansowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002, s. 53
Elementy systemu finansowego
Instytucje finansowe (pośrednicy)
Instytucja finansowa (pośrednik finansowy)
to podmiot, którym głównym przedmiotem
banki (komercyjne, spółdzielcze)
działalności jest utrzymywanie i dokonywanie
fundusze inwestycyjne
transakcji instrumentami finansowymi
fundusze emerytalne
towarzystwa inwestycyjne
towarzystwa ubezpieczeniowe
Uczestnicy rynku finansowego
kapitałodawcy / inwestorzy
Segmenty rynku finansowego
kapitałobiorcy
pośrednicy finansowi
rynek depozytowo-kredytowy
rynek pieniężny
rynek kapitałowy
rynek walutowy
rynek instrumentów pochodnych
Jaka jest definicja banku?
Bank - mikroekonomiczny punkt widzenia
bank jest przedsiębiorstwem
bank jest instytucjÄ… zaufania publicznego
działalność banku polega m.in. na pozyskiwaniu wkładów
pieniężnych, udzielaniu kredytów, rozliczeniach pieniężnych,
udzielaniu gwarancji.
Bank - makroekonomiczny punkt widzenia
banki stanowiÄ… krwiobieg gospodarki,
odgrywają istotną rolę w alokacji kapitału (pośrednicząc
pomiędzy podmiotami mającymi nadmiar kapitału, a tymi które
mają niedobory kapitału optymalizują jego wykorzystanie).
Bank w polskim prawie (art. 2. - Prawo Bankowe)
 Bank jest osobÄ… prawnÄ… utworzonÄ… zgodnie z przepisami
ustaw, działającą na podstawie zezwoleń uprawniających do
wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem
środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym .
Jaka jest definicja banku w świetle prawa unijnego?
Dyrektywa 2000/12/EC w sprawie podejmowania
i prowadzenia działalności przez instytucje
kredytowe
Instytucja kredytowa  przedsiębiorstwo,
którego przedmiotem działalności jest
gromadzenie depozytów i innych środków
finansowych powierzonych przez klientów pod
jakimkolwiek tytułem zwrotnym oraz udzielanie
kredytów na własny rachunek.
Na obszarze UE obowiÄ…zuje zasada
wzajemnego uznawania
Wszystkie podmioty posiadajÄ…ce status instytucji
kredytowej korzystajÄ… z przywileju jednolitej
licencji (paszport europejski)
Jakie sÄ… modele sektora bankowego?
Kryterium System oparty na rynkach Bankowo zorientowany (japońsko-
niemiecki)
papierów wartościowych
(anglosaski)
Finansowanie Duże znaczenie finansowania
Duże znaczenie finansowania
wewnętrznego zewnętrznego
przedsiębiorstw
Finansowanie zewnętrzne za Finansowanie zewnętrzne oparte na
pośrednictwem rynków kapitałowych indywidualnie negocjowanych kredytach
bankowych o stałym oprocentowaniu
Nacisk na pasywne, krótkoterminowe
stosunki między instytucjami
Nacisk na długookresowe, aktywne,
finansowymi i firmami bliskie stosunki między instytucjami
finansowymi i przedsiębiorstwami
Brak udziałów banków w kapitale
przedsiębiorstw
Udziały banków w kapitale
Typy i rola Wysoki stopień specjalizacji instytucji Niski stopień specjalizacji instytucji
instytucji
Banki nastawione na krótkoterminową Banki uniwersalne, nastawione na
finansowych działalność kredytową długoterminową działalność kredytową
Duża skłonność do tworzenia Mniejsza skłonność do tworzenia
innowacji finansowych innowacji finansowych
Rynki papierów Bardziej rozwinięte
Mniej rozwinięte
wartościowych
y
rodło: B. Pietrzak, Z. Polański (red.), System finansowy w Polsce (lata dziewięćdziesiąte), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997, s. 31
Jakie są wady i zalety poszczególnych modeli sektora bankowego?
Kryterium System oparty na rynkach Bankowo zorientowany (japońsko-
niemiecki)
papierów wartościowych
(anglosaski)
Zalety nadanie kluczowej roli rynkom finansowanie firm na podstawie
akcji i obligacji przedsiębiorstw indywidualnych umów kredytowych
sprzyjanie działaniu inwestorów długoterminowe finansowanie między
instytucjonalnych bankiem a korporacją (krzyżowanie
udziałów kapitałowych)
pobudzanie innowacji finansowych
stymulowanie powstawania silnych
banków komercyjnych
Wady oparcie finansowania firm na niedostateczne wykorzystanie
anonimowym rynku papierów możliwości oferowanych przez różne
wartościowych instrumenty finansowe
nastawienie na częste zmiany opóz
nienie we wprowadzaniu innowacji
partnerów, co wymusza bankowych
krótkoterminową perspektywę w
mniejsza odporność na konkurencje ze
procesach decyzyjnych
strony instytucji parabankowych
duża formalizacja transakcji
ekonomicznych
y
rodło: E. Pietrzak, M. Markiewicz, Finanse, Bankowość i rynki Finansowe, Wydawnictwo UG, 2006
Dlaczego banki istniejÄ…? Czy sÄ… potrzebne?
Koszty transakcyjne
redukcja czasu i pieniędzy na przeprowadzenie transakcji finansowej,
które stanowią główny problem dla ludzi, którzy dysponują
nadwyżkami funduszy i chcą je pożyczyć (koszty poszukiwań, koszty
weryfikacji, koszty monitorowania, koszty przestrzegania kontraktu)
Asymetria informacji - brak istnienia doskonałej informacji
banki ograniczają asymetrię informacji, polegającą na tym, że jedna
strona nie posiada wystarczającej wiedzy nt. drugiej w celu podjęcia
decyzji (zawodność rynku).
Negatywna selekcja (ma miejsce przed zawarciem transakcji)
potencjalni kredytobiorcy, których działalność najprawdopodobniej
przyniesie negatywny wynik (zły kredyt) są tymi, którzy najaktywniej
poszukują pożyczki i stąd też najprawdopodobniej zostaną wybrani.
Ryzyko nadużycia (ma miejsce po zawarciu transakcji)
kredytobiorca angażuje się w działalność, która z punktu widzenia
pożyczkodawcy jest niepożądana (zwrot kredytu staje się mniej
prawdopodobny), podejmuje większe ryzyko bo stawką są
pieniądze należące do kogoś innego.
Jak można rozwiązać problemy z asymetrią informacji?
Negatywna selekcja
Sprzedaż informacji przez wyspecjalizowane podmioty (agencje
ratingowe, agencje informacyjne) (problem gapowicza)
Regulacje rządowe  konieczność ujawniania informacji przez
przedsiębiorstwa
Pośrednictwo finansowe  bank jest ekspertem w pozyskiwaniu
informacji o firmach, przez co jest w stanie odróżnić ryzyko udzielenia
dobrego kredytu od złego
Bank angażuje się w kredyty nie będące przedmiotem obrotu
Zabezpieczenia  zabezpieczenie, czyli własność przyrzeczona
kredytodawcy na wypadek niewypłacalności kredytobiorcy
Ryzyko nadużycia
Kapitał własny  umowa kredytowa powinna być bodz
cowo
kompatybilna  uzgadnia motywacjÄ™ kredytobiorcy z kredytodawcÄ…
Klauzule restrykcyjne (covenants) wprowadzane do umowy kredytowej
Monitoring umów kredytowych
Jakie funkcje pełni bank (2)?
Funkcje
banków
Transakcyjna Transformacyjna
Bank jest pośrednikiem finansowym dysponującym usługami Bank jest pośrednikiem finansowym miedzy różniącymi się
związanymi z przyjmowaniem i udostępnianiem kapitału, strukturami podaży kapitału i popytu na kapitał.
kojarzy w ten spoób Dokonując transformacji tych struktur
podaż kapitału i popyt na inwestrycje kapitałowe doprowadza do ich zrównoważenia
Transformacja Transformacja
informacji wielkości środków finansowych
Trabsformacja Transformacja
terminu ryzyka
Transformacja
przestrzennej alokacji środ. pieniężnych
Banki inwestujÄ… pieniÄ…dze obce  depozytariuszy
Banki to
Klient powierzając swoje oszczędności kieruje się
instytucje
rachunkiem ekonomicznym, ale przede wszystkim zaufaniem
do banku
zaufania
publicznego
Utrata zaufania do banku skutkuje odejściem (ucieczką)
klienta do innego banku
Publiczna kontrola banków
Działalność banków podlega publicznej kontroli,
której zadaniem jest niedopuszczenie do utraty
zaufania
Dwojaka kontrola:
System nakazów, zakazów i norm  Prawo
bankowe, ustawy, zarzÄ…dzenia,
rekomendacje
System nadzoru, którego celem jest
zagwarantowanie przestrzegania
ustanowionych norm przez banki
Jak zorganizowany jest system bankowy w Polsce?
System dwuszczeblowy
Związek Banków Polskich
SFERA III
Bankowy Fundusz Gwarancyjny
Krajowa Izba Rozliczeniowa
SFERA II
SFERA I
Banki
NBP
Nadzór (KNF)
Sektor pośrednictwa kredytowego
Biura informacji kredytowej
Bankowe biura maklerskie
Przedsiębiorstwa kartowe
Ośrodki szkoleniowe Biura consultingowe
Szkoły wyższe Wydawnictwa
Jakie zadania może wykonywać bank?
Sensu stricte
Zadania zastrzeżone wyłącznie dla banków
Sensu largo
Zadania, które mogą wykonywać tak banki, jak i
podmioty niebankowe
Jakie zadania wykonuje bank?
Art. 5. 1. Prawa bankowego - Czynnościami bankowymi są
(SENSU STRICTE):
1) przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z
nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków
tych wkładów,
2) prowadzenie innych rachunków bankowych,
3) udzielanie kredytów,
4) udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie
i potwierdzanie akredytyw,
5) emitowanie bankowych papierów wartościowych,
6) przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych,
6a) wydawanie instrumentu pieniÄ…dza elektronicznego,
7) wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla
banku w odrębnych ustawach.
Jakie zadania wykonuje bank?
Art. 5. 2. Prawa bankowego - Czynnościami bankowymi są również
następujące czynności, o ile są one wykonywane przez banki
(SENSU LARGO):
1) udzielanie pożyczek pieniężnych,
2) operacje czekowe i wekslowe oraz operacje, których
przedmiotem sÄ… warranty,
3) wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich
użyciu,
4) terminowe operacje finansowe,
5) nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych,
6) przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz
udostępnianie skrytek sejfowych
Jakie zadania wykonuje bank?
Czynności wykonywane przez banki noszą nazwę czynności
bankowych i dzielÄ… siÄ™ na:
pasywne (bierne) - polegają na przyjmowaniu wkładów, tj.
gromadzeniu wolnych środków pieniężnych przedsiębiorstw i
ludności.
Wkłady bankowe nazywamy depozytami.
Do operacji tych można także zaliczyć emitowanie przez bank
własnych obligacji i akcji.
aktywne (czynne) - wykorzystywanie zgromadzonych środków
poprzez udzielnie kredytów i pożyczek, jak również lokowanie
środków własnych i powierzonych przez klientów w papierach
wartościowych i innych inwestycjach.
usługowe (pośredniczące) - banki dokonują, m.in. przelewów
z rachunków klientów i na ich zlecenie na rachunki wskazanych
przez nich osób, prowadzą kantory, świadczą usługi maklerskie
itp.
Jakie są podstawowe rodzaje banków?
Instytucja odpowiedzialna za funkcjonowanie systemu
Banki centralne
bankowego. Zazwyczaj działa jako jednostka samodzielna,
(emisyjne)
państwowa, bądz
podporządkowana państwu.
Przyjmują depozyty, kreują pieniądz w postaci kredytów,
Banki komercyjne
oraz dokonują rozliczeń bezgotówkowych.
Gromadzą środki o charakterze długoterminowym, emitują papiery
Banki rozwojowe
wartościowe. Udzielają kredytów średnio- i długoterminowych.
Poprzez finansowanie konkretnych projektów o znaczeniu narodowym lub
(inwestycyjne)
regionalnym przyczyniajÄ… siÄ™ do przyspieszenia wzrostu gospodarczego.
FinansujÄ… zadania specjalne, wymagajÄ…ce wysokiej
Banki specjalne
specjalizacji, np. banki budownictwa, cukrownictwa
Banki
Gromadzą rozproszone oszczędności indywidualne i
udzielają w oparciu o nie kredytów.
oszczędnościowe
Jakie są podstawowe rodzaje banków komercyjnych?
" państwowe
forma prawna
" spółki akcyjne
" spółdzielcze
" krajowe
struktura własności
" zagraniczne
Banki komercyjne
" lokalne, regionalne
zasięg terytorialny " krajowe
" globalne
" uniwersalne
przedmiot działalności
" specjalistyczne
Jakie może być specjalizacja banku?
funkcjonalna - skupienie na świadczeniu wybranych
rodzajów czynności
banki i kasy oszczędnościowe, banki inwestycyjne
branżowa - świadczenie usług dla określonych branż
gospodarki
banki rolne, banki handlu zagranicznego, banki rozwoju
eksportu, banki budownictwa
terytorialna - ograniczenie działalności do oznaczonego
terytorium kraju
banki regionalne, komunalne
Jakie instytucje tworzÄ… system bankowy?
Bankowy Fundusz
Bank Centralny Nadzór bankowy
Gwarancyjny
Instytucje stabilizujące rynek  Siatka bezpieczeństwa finansowego
Instytucje tworzÄ…ce rynek
Banki komercyjne
Banki
Banki spółdzielcze Banki uniwersalne
specjalistyczne
Definicja nadzoru
Nadzór bankowy to  instytucja w ramach której grupa ludzi,
posiadająca ustawowo określone kompetencje władcze,
ogranicza i monitoruje działalność podległych jej banków
Rodzaje nadzoru:
Nadzór zintegrowany
Nadzór skonsolidowany
Kryterium zasięgu oddziaływania nadzoru:
WÄ…ski
Szeroki
Jaki jest cel działania nadzoru nad bankami?
Cele podstawowe działalności nadzoru:
zapewnienie bezpieczeństwa środków pieniężnych gromadzonych na
rachunkach bankowych przez klientów
zapewnienie zgodności działalności banków z przepisami ustawy Prawo
bankowe, ustawy o Narodowym Banku Polskim, statutem oraz decyzjÄ… o
wydaniu zezwolenia na utworzenie banku.
Cele pośrednie działalności nadzoru:
wspieranie polityki monetarnej poprzez działania na rzecz stabilności i
bezpieczeństwa polskiego systemu bankowego,
Stabilność systemu bankowego to zdolność do zachowania płynności
finansowej oraz pokrywania strat i ryzyka zwiÄ…zanego z jego
działalnością z funduszy własnych (zachowanie wypłacalności)
ocena i kontrola ryzyka systemu bankowego oraz promowanie
prowadzenia działalności bankowej w sposób rzetelny i bezpieczny
poprzez wydawanie regulacji ostrożnościowych oraz sprawowanie
nadzoru,
podejmowanie działań administracyjnych mających na celu
wyeliminowanie potencjalnych zagrożeń lub ich skutków dla
bezpieczeństwa środków pieniężnych, jak też zapewnienie równych
warunków konkurencji dla wszystkich banków.
Kto sprawuje nadzór nad rynkiem bankowym?
Komisja Nadzoru Finansowego
2 Zastępców
PrzewodniczÄ…cy KNF
PrzewodniczÄ…cego KNF
4 członków:
1) minister właściwy do spraw instytucji finansowych albo jego przedstawiciel;
2) minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego albo jego przedstawiciel;
3) Prezes Narodowego Banku Polskiego albo delegowany przez niego Wiceprezes NBP;
4) przedstawiciel Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
UrzÄ…d Komisji Nadzoru Finansowego
Komisja i PrzewodniczÄ…cy KNF wykonujÄ… zadania przy
pomocy Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego (UKNF)
Do zadań Komisji Nadzoru Finansowego należy:
sprawowanie nadzoru nad rynkiem finansowym
podejmowanie działań:
służących prawidłowemu funkcjonowaniu rynku finansowego
mających na celu rozwój rynku finansowego i jego
konkurencyjności
edukacyjnych i informacyjnych w zakresie funkcjonowania
rynku finansowego
udział w przygotowywaniu projektów aktów prawnych w zakresie
nadzoru nad rynkiem finansowym
stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego
rozstrzygania sporów między uczestnikami rynku finansowego, w
szczególności sporów wynikających ze stosunków umownych
między podmiotami podlegającymi nadzorowi Komisji a
odbiorcami usług świadczonych przez te podmioty
Jakie funkcje spełnia Komisja Nadzoru Finansowego?
Określanie kształtu
Prowadzenie
regulacji
działalności
ostrożnościowych
licencyjnej
(regulacyjna)
Podejmowanie
Sprawowanie
działań
inspekcji
restrykcyjnych
(kontrolna)
(dyscyplinarna)
Funkcja licencyjna
uzyskanie zezwolenia na utworzenie banku
uzyskanie zezwolenia na rozpoczęcie działalności
ograniczenie dostępu podmiotów i osób, które nie
spełniają ustawowych kryteriów
ograniczenie dostępu dla kapitału pochodzącego z
nielegalnego lub nieujawnionego z
ródła
weryfikacja właścicieli i zarządu banku
Funkcja regulacyjna
określanie zasad funkcjonowania banków
ustalenie minimalnych standardów
bezpieczeństwa tzw. nadzorczych regulacji
ostrożnościowych
określanie norm o charakterze ilościowym i
jakościowym
współczynnik wypłacalności
limit koncentracji wierzytelności
limit dużych zaangażowań
Funkcja kontrolna
kontrole  za biurka i  na miejscu
identyfikowanie głównych zagrożeń
wynikających z działania banku
Funkcja dyscyplinujÄ…ca
środki nadzoru administracyjnego - sankcje i
zalecenia
w stosunku do instytucji, jak też osób
odpowiedzialnych za wystÄ…pienie
określonych nieprawidłowości
działań zapobiegawcze
działania naprawcze
Na jakich etapach funkcjonowania banku działa Komisja
Nadzoru Finansowego?
Etap I Tworzenie banku
Licencja
Zgoda na rozpoczęcie działalności
Etap II  Funkcjonowanie banków
Regulacje ilościowe
Regulacje jakościowe
Etap III  Likwidacja, upadłość banku
KNF podejmuje decyzję o zawieszeniu działalności banku i
występuje do sądu z wnioskiem o ogłoszenie upadłości
Dlaczego działania Komisji Nadzoru Finansowego są
ważne?
Komisja Nadzoru Finansowego jest uprawiona do
wydawania norm ostrożnościowych dotyczących:
Kapitałów własnych banku
Wypłacalności banków (współczynnik wypłacalności)
Koncentracji ryzyka
Rezerw
Jaki poziom kapitałów własnych muszą utrzymywać banki?
Prawo bankowe
Art. 32. 1. - Wnoszony przez założycieli banku kapitał założycielski,
nie może być niższy od równowartości w złotych 5.000.000 euro
Art. 32. 2. - W przypadku banków spółdzielczych, kapitał
założycielski nie może być niższy od równowartości w złotych
1.000.000 euro
Art. 126 - W celu zapewnienia bezpieczeństwa ekonomicznego
banki są obowiązane posiadać fundusze własne, dostosowane do
rozmiaru prowadzonej działalności - SKALA DZIAA
ALNOÅšCI
PROWADZONEJ PRZEZ BANK ZALEŻY OD WIELKOŚCI
POSIADANEGO KAPITAA
U.
Art. 30 - Część kapitału założycielskiego może być wniesiona w
formie wkładów niepieniężnych w postaci wyposażenia i
nieruchomości, jeśli będą one bezpośrednio przydatne w
prowadzeniu działalności bankowej
kapitał założycielski wnoszony w formie pieniężnej nie może
być niższy od kwoty określonej w art. 32 ust. 1
wartość wnoszonych wkładów niepieniężnych nie może
przekraczać 15% kapitału założycielskiego.
Dlatego wielkość kapitałów własnych banków jest
kontrolowana przez nadzór?
funkcja założycielska  minimalny poziom kapitału własnego
niezbędny do prowadzenia działalności bankowej, nazywany
kapitałem założycielskim;
funkcja prewencyjna  kapitał własny absorbuje straty
ponoszone przez bank i zabezpiecza ryzyko bankowe.
funkcja gwarancyjna  kapitał własny jest miarą wypłacalności
banku i bezpieczeństwa depozytowego;
funkcja finansowa:
charakter bezpośredni - kapitały własne stanowią
bezpośrednie z
ródło finansowania dla aktywów.
charakter pośredni - zdolność do pozyskiwania środków od
innych podmiotów.
funkcja limitująca  uzależnia spełnienie przez bank norm
ostrożnościowych;
Adekwatność kapitałowa banków
Pomiar adekwatności kapitałowej wiąże się z określeniem ile
kapitału powinien posiadać pośrednik finansowy, aby jego
działalność była bezpieczna.
Nie wystarczy ustalenie tylko jego minimalnej kwoty, bowiem
poziom wymaganych kapitałów powinien być uzależniony
także od skali podejmowanego ryzyka
Współczynnik wypłacalności banku stanowi wyrażony w
procentach stosunek funduszy własnych do sumy aktywów i
zobowiązań pozabilansowych ważonych ryzykiem.
Miara wypłacalności ma następującą ogólną postać:
k
k - kapitał służący do absorbowania strat
Ww =
r - ekspozycja na ryzyko
r
Adekwatność kapitałowa banków
Prawo bankowe (art. 128) stanowi, że banki muszą utrzymywać
współczynnik wypłacalności:
na poziomie co najmniej 8 %,
bank rozpoczynający działalność operacyjną na poziomie co
najmniej 15% przez pierwsze 12 miesięcy działalności, a
przez następne 12 miesięcy działalności - co najmniej 12 %
Gdy współczynnik wypłacalności jest nieadekwatny do skali
prowadzonej działalności,
podwyższenie kapitału własnego
ograniczenie szeroko rozumianej działalności kredytowej
Koncentracja wierzytelności (ryzyka)
Limit koncentracji
limit zaangażowania środków banku w określone
przedsięwzięcia
odnosi się do funduszy własnych banku
procentowo wyrażona relacja określonej pozycji
bilansowej do funduszy własnych
LIMIT GLOBALNY
Suma wierzytelności banku oraz udzielonych przez bank
zobowiązań pozabilansowych przekraczających 10%
funduszy własnych banku, nie może być wyższa niż
800% tych funduszy
Koncentracja wierzytelności (ryzyka)
LIMIT WOBEC POJEDYC
CZEGO KREDYTOBIORCY
Suma wierzytelności banku oraz udzielonych przez bank
zobowiązań pozabilansowych obciążonych ryzykiem jednego
podmiotu lub podmiotów powiązanych kapitałowo lub
organizacyjnie nie może przekroczyć:
20% funduszy własnych banku w przypadku, gdy
którykolwiek z tych podmiotów jest w stosunku do
banku podmiotem dominującym lub zależnym albo
jest podmiotem zależnym od podmiotu dominującego
wobec banku,
25% funduszy własnych banku, w przypadku, gdy
podmioty te nie sÄ… podmiotami powiÄ…zanymi z
bankiem.
Rezerwy
Rezerwa ogólna
pokrycie strat z tytułu niezidentyfikowanego ryzyka
związanego z prowadzeniem działalności bankowej
Rezerwy celowe
kompensacja utraty wartości należności
tworzone w celu ograniczenia skutków ryzyka
wynikającego z konkretnej należności
Jakie są główne cele systemów gwarantowania
depozytów?
Ochrona depozytów osób fizycznych i prawnych
które nie mając możliwości samodzielnej oceny
ryzyka finansowego powierzajÄ… je bankom jako
instytucjom zaufania publicznego
Stworzenie systemowych warunków udzielania
pomocy finansowej bankom
Które utraciły płynność bądz
znalazły się w obliczu
niewypłacalności
Monitorowanie rozwoju sytuacji finansowej banków
i podejmowanie inicjatyw i działań zapobiegawczych
W jaki sposób chroni system gwarantowania depozytów
klientów banku?
Sposób bezpośredni
poprzez wypłatę środków deponentom banków,
które zawiesiły działalność
Sposób pośredni
ratowanie banków w sytuacji kłopotów finansowych
Regulacje prawne w zakresie systemu gwarantowania
depozytów
Unia Europejska
Dyrektywa Rady Unii Europejskiej 94/19/EC
z 30 maja 1994 r.
Nakłada obowiązek istnienia systemów
gwarantowania depozytów bankowych w każdym
kraju członkowskim UE
Polska
Ustawa z dnia 14 grudnia 1994 r. o Bankowym
Funduszu Gwarancyjnym
Cechy systemów gwarantowania depozytów
powszechność
równe traktowanie instytucji kredytowych
zapewnienie szybkości i efektywności wypłat w ramach
systemu
obowiÄ…zek ustalenia minimalnego poziomu gwarancji
fundusz utworzony w danym kraju powinien obejmować
także deponentów w oddziałach (filiach) banków
krajowych prowadzących działalność poza granicami
kraju
obowiÄ…zek samodzielnego ponoszenia przez instytucje
kredytowe kosztów finansowania systemu
obowiązek zapewnienia klientom dostępu do informacji
dotyczÄ…cych systemu gwarantowania
Procedura podjęcia decyzji o zawieszeniu działalności
banku
Komisja Nadzoru Finansowego podejmuje decyzjÄ™ o:
zawieszeniu działalności banku
i ustanowieniu zarzÄ…du komisarycznego,
(o ile nie został on ustanowiony wcześniej),
oraz jednocześnie podejmuje decyzję:
o o jego przejęciu przez inny bank, za zgodą banku
przejmujÄ…cego,
o albo występuje do właściwego sądu z wnioskiem o
ogłoszenie upadłości. W tym przypadku następuje
spełnienie warunku gwarancji.
Kto należy do polskiego systemu
gwarantowania depozytów?
ObowiÄ…zkowo:
banki krajowe
oddziały banków z siedzibą poza obszarem UE
o ile nie należą do żadnego systemu gwarantowania
lub ich poziom gwarancji jest niższy od tego,
który zapewnia polski system
Dobrowolnie:
oddziały banków pochodzących z państw UE
- w ramach dopełnienia gwarancji
Kto jest chroniony w systemie gwarantowania
depozytów w Polsce?
TAK
% osoby fizyczne,
% osoby prawne,
% jednostki organizacyjne, które nie mają osobowości prawnej, o ile
posiadają one zdolność prawną,
% szkolne kasy oszczędnościowych i pracownicze kasy zapomogowo-
pożyczkowe.
NIE
% Skarb Państwa,
% instytucje finansowe,
banki, firmy inwestycyjne, domy maklerskie, podmioty świadczące
usługi ubezpieczeniowe, fundusze inwestycyjne, fundusze
emerytalne, SKOKi,
% kadra zarządzająca danym bankiem oraz jego główni właściciele
Jaka jest maksymalna wysokość środków pieniężnych
gwarantowanych przez Fundusz?
W całości gwarantowane są depozyty do równowartości
w złotych 100 000 euro, niezależnie od liczby rachunków
posiadanych przez deponenta w danym banku.
W przypadku rachunku wspólnego każdemu ze
współposiadaczy przysługuje odrębny limit środków
gwarantowanych.
Co obejmujÄ… gwarancje BGG?
Gwarancjami objęte są zarówno depozyty złotowe, jak i
walutowe.
Niezależnie od waluty rachunku wypłata środków
gwarantowanych następuje w złotych.
Jaki jest termin wypłaty należnych środków przez BFG?
Nowy termin wypłaty środków gwarantowanych  skrócony do
20 dni roboczych od dnia zawieszenia działalności banku.
Jak przebiega proces wypłaty środków?
Bank
BFG podaje do
Działalność banku sporządza listę
publicznej wiadomości
zostaje osób uprawnionych
informacje o
zawieszona do odebrania środków
sposobie,
gwarantowanych
miejscu
i terminie wypłat
środków gwarantowanych
Deponent
może zgłosić się
po odbiór
z dokumentem tożsamości
 NBP jako bank centralny
Zagadnienia:
miejsce banku centralnego w gospodarce,
status NBP, zadania banku centralnego,
polityka pieniężna banku centralnego,
instrumenty NBP,
Rada Polityki Pieniężnej,
problem niezależności banku centralnego
Bankowość centralna w Polsce
Narodowy Bank Polski (NBP) jest bankiem
centralnym Rzeczypospolitej Polskiej - Ustawa z
dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku
Polskim
Konstytucja RP, art. 227 ust. 1
Centralnym bankiem państwa jest Narodowy Bank
Polski
Przysługuje mu wyłączne prawo emisji pieniądza
oraz ustalania i realizowania polityki pieniężnej
Narodowy Bank Polski odpowiada za wartość
polskiego pieniÄ…dza.
Funkcje banku centralnego
kształtowania organizowanie
emisyjna i realizacji rozliczeń
polityki pieniężnej pieniężnych
FUNKCJE BANKU CENTRALNEGO
zapewnienie
prowadzenie usługowa na rzecz
bezpieczeństwa i
działalności rządu i jego
stabilności sektora
dewizowej instytucji
bankowego
Jaki jest podstawy cel i zadania NBP?
Podstawowy cel działalności NBP (art. 3.1. Ustawy o NBP):
utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym
wspieraniu polityki gospodarczej RzÄ…du, o ile nie ogranicza to
podstawowego celu NBP
Zadania NBP (art. 3.2. Ustawy o NBP)
1) organizowanie rozliczeń pieniężnych;
2) prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi;
3) prowadzenie działalności dewizowej w granicach określonych
ustawami;
4) prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa;
5) regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie;
6) kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu
bankowego;
6a) działanie na rzecz stabilności krajowego systemu finansowego
7) opracowywanie statystyki pieniężnej i bankowej, bilansu
płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej;
Rola Narodowego Banku Polskiego
Centralny bank
Bank emisyjny Bank banków
państwa
" organizuje system " prowadzi kasowÄ…
" emituje pieniÄ…dz
rozliczeń pieniężnych obsługę budżetu
gotówkowy w formie
państwa i rachunki
banknotów i monet
" odpowiedzialny za bankowe rzÄ…du oraz
(na zasadzie
stabilność i bezpieczeństwo centralnych urzędów
wyłączności)
całego systemu bankowego państwowych
" określa wielkość
" kredytodawcÄ… ostatniej " utrzymuje rezerwy
emisji
instancji dla banków dewizowe kraju i
komercyjnych - udziela zarzÄ…dza nimi
" organizuje obieg
pożyczek bankom, gdy
pieniężny i reguluje
odczuwają one niedobór " interweniuje na
ilość pieniądza w
płynności i wyczerpią inne rynku walutowym w
obiegu, czyli podaż
z
ródła pozyskiwania celu obrony kursu
pieniÄ…dza.
funduszy walutowego
Jaki jest podstawy cel NBP?
Cel  utrzymanie stabilnego poziomu cen (ograniczenie
wahań wartości pieniądza)  kontrola tempa inflacji
inflacja na tyle niska, aby nie wywierała
negatywnego wpływu na decyzje podejmowane przez
uczestników życia gospodarczego, w tym dotyczące
inwestycji i oszczędzania
Zapewnienie stabilności cen jest podstawowym
sposobem, w jaki bank centralny przyczynia siÄ™ do
osiągania wysokiego i trwałego wzrostu gospodarczego.
Realizując zadanie utrzymania stabilności cen banki
centralne reagują zarówno na zagrożenia inflacyjne, jak i
deflacyjne.
Czy bank centralny powinien być niezależny?
Argumenty za niezależnością Argumenty przeciw
niezależności
czynnik skłaniający rząd do
dyscypliny fiskalnej (BC nie w państwie nie powinny
finansuje deficytu istnieć 2 ośrodki realizujące
budżetowego politykę  monetarną i
ogólnogospodarczą
korzystny wpływ na
stabilność cen i średnią stopę stabilność cen nie zależy
inflacji oraz poziom deficytu wyłącznie od polityki
budżetowego w długim okresie pieniężnej, ale także np. od
podatków
niższe wahania inflacji,
niższa presja na obniżanie niską inflację i dobre wyniki
stóp procentowych oraz makro można osiągnąć także
zwiększanie podaży pieniądza w państwach, gdzie bank
 cykl polityczny nie ma centralny jest zależny od
wpływu na politykę pieniężną państwa  np. Japonia
Elementy niezależności Narodowego Banku Polskiego
Niezależność instytucjonalna
Niezależność personalna
" bank centralny powinien być
" członkowie ich władz
niezależny od innych instytucji
mianowani są na długoletnią
" władze polityczne nie mają
kadencjÄ™ i sÄ… w zasadzie
prawa ingerować w działalność
nieodwoływalni
banków centralnych
Niezależność funkcjonalna
Niezależność finansowa
" działalność ukierunkowana
" zdolność do finansowania
przede wszystkim na realizacjÄ™
wydatków z przychodów z
głównego celu - utrzymanie
stabilnego poziomu cen bieżącej działalności oraz
" zakaz finansowania przez banki
posiadanych kapitałów
centralne deficytu władz
własnych
centralnych
Organy NBP
Prezes NBP
NBP Rada Polityki Pieniężnej
ZarzÄ…d NBP
Prezes NBP
Prezes NBP jest powoływany i odwoływany przez Sejm na
wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
Kadencja Prezesa NBP wynosi 6 lat.
Ta sama osoba nie może być Prezesem NBP dłużej niż przez
dwie kolejne kadencje.
Prezes NBP przewodniczy Radzie Polityki Pieniężnej,
ZarzÄ…dowi NBP oraz reprezentuje NBP na zewnÄ…trz.
Prezes NBP reprezentuje interesy Rzeczypospolitej Polskiej w
międzynarodowych instytucjach bankowych oraz w
międzynarodowych instytucjach finansowych
Prezes NBP jest przełożonym wszystkich pracowników NBP
Rada Polityki Pieniężnej
Zadania Rady Polityki Pieniężnej:
Skład Rady Polityki Pieniężnej:
ustala corocznie założenia polityki
pieniężnej ustala wysokość stóp
PrzewodniczÄ…cy Rady (Prezes
procentowych NBP
NBP)
ustala stopy rezerwy obowiÄ…zkowej
9 członków powoływanych w
banków i wysokość jej oprocentowania
równej liczbie przez Prezydenta RP,
Sejm i Senat, spośród specjalistów z
określa górne granice zobowiązań
zakresu finansów.
wynikajÄ…cych z zaciÄ…gania przez NBP
pożyczek i kredytów w zagranicznych
instytucjach bankowych i finansowych
Zasady RPP:
zatwierdza plan finansowy NBP oraz
sprawozdanie z działalności NBP
Kadencja członka Rady wynosi 6 lat.
ustala zasady operacji otwartego rynku
Funkcję członka Rady można pełnić
tylko jednÄ… kadencjÄ™
Zasady głosowania członków RPP:
W okresie kadencji członek Rady nie
Ustalenia Rady podejmowane sÄ… w formie
może zajmować żadnych innych
uchwał większością głosów przy obecności co
stanowisk i podejmować działalności
najmniej 5 członków, w tym Przewodniczącego
zarobkowej lub publicznej poza pracÄ…
Rady.
naukową, dydaktyczną lub twórczością
W przypadku równej liczby głosów rozstrzyga
autorskÄ…
głos Przewodniczącego Rady
ZarzÄ…d NBP
Działalnością NBP kieruje Zarząd.
W skład Zarządu NBP wchodzą:
Prezes NBP - jako przewodniczÄ…cy
6-8 członków Zarządu, w tym 2 wiceprezesów NBP.
ZarzÄ…d NBP:
realizuje uchwały Rady;
podejmuje uchwały w sprawach niezastrzeżonych w ustawie
do wyłącznej kompetencji innych organów NBP.
Członek Zarządu NBP nie może zajmować żadnych innych
stanowisk i podejmować działalności zarobkowej lub
publicznej poza pracą naukową, dydaktyczną lub twórczością
autorskÄ…
Co to jest polityka pieniężna?
Polityka pieniężna
dotyczy kontrolowania podaży pieniądza w gospodarce, a
przez to oddziaływania na poziom cen i stóp procentowych
Za politykę pieniężną odpowiada
NBP
Rada Polityki Pieniężnej
Rząd  ustalając długookresowe cele polityki pieniężnej
Co to jest podaż pieniądza
Podaż pieniądza w gospodarce reguluje bank centralny
Ilość pieniądza w obiegu ustala się w postaci agregatów pieniężnych
zróżnicowanych stopniem płynności
Zasoby pieniÄ…dza  suma wszystkich zidentyfikowanych form pieniÄ…dza
posiadanych przez ludność w danym punkcie czasu.
M0  baza monetarna
gotówka w obiegu (banknoty i monety)
środki pieniężne na rachunkach banków komercyjnych w banku
centralnym (tzw. pieniądz rezerwowy lub rezerwy pieniężne banków)
M1  M0 + wkłady na żądanie  a vista
1. Pieniądz gotówkowy w obiegu (poza kasami banków)
2. Depozyty i inne zobowiązania bieżące
M2  M1 + wkłady terminowe + długoterminowe  małe
3. Depozyty i inne zobowiÄ…zania z terminem pierwotnym do 2 lat
(włącznie) i zablokowane
4. Depozyty z terminem wypowiedzenia do 3 miesięcy (włącznie)
M3  M2 + długoterminowe  duże
Operacje z przyrzeczeniem odkupu
Dłużne papiery wartościowe z terminem pierwotnym do 2 lat (włącznie)
Jednostki uczestnictwa w funduszach rynku pieniężnego
Strategia bezpośredniego celu inflacyjnego
Rada Polityki Pieniężnej od 1998 r. opiera politykę pieniężną na strategii
bezpośredniego celu inflacyjnego.
Podstawowym instrumentem realizacji założonego celu inflacyjnego jest
kształtowanie wysokości krótkoterminowych stóp procentowych.
Bank centralny określa cel inflacyjny w postaci liczbowej, a następnie
dostosowuje poziom oficjalnych stóp procentowych tak, by osiągnąć
wskazany cel inflacyjny.
Ocena stopnia realizacji celu inflacyjnego jest oparta na wskaz
niku wzrostu
cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI) w ujęciu rok do roku,
publikowanego przez GUS.
Od 2004 r. Rada przyjęła ciągły cel inflacyjny na poziomie 2,5% z
symetrycznym przedziałem odchyleń o szerokości ą 1 pkt. proc.
Rada realizuje strategię w warunkach płynnego kursu walutowego.
System płynnego kursu nie wyklucza interwencji na rynku walutowym,
gdyby okazało się to niezbędne do zapewnienia stabilności
makroekonomicznej i finansowej kraju, co sprzyja średniookresowej realizacji
celu inflacyjnego.
Podaż pieniądza i popyt na pieniądz
Krzywa podaży SS jest linią pionową,
przy założeniu, że bank centralny
utrzymuje stałą podaż pieniądza M*
S
D
Krzywa popytu DD jest opadajÄ…ca,
zasoby pieniądza u ludności i firm
zmniejszają się w miarę wzrostu stóp
procentowych (następuje przesunięcie
funduszy do bardziej rentownych
aktywów
D
S
PieniÄ…dz M
M*
Równowaga na rynku ma miejsce gdy zapotrzebowanie na pieniądz jest
równe wielkości podaży pieniądza
Wówczas poziom podaży pieniądza wyznaczony przez bank centralny jest
zbieżny z zasobami pieniądza pożądanymi przez ludność
Stopa procentowa r % rocznie
Zmiany na rynku pieniężnym
D´
S
D
S
D
S´
E ´´
E ´
D´
E
E
N
D
D
S S
M* ´
PieniÄ…dz
PieniÄ…dz M
M* M
M*
Usztywnienie pieniądza oznacza, że
" Popyt na pieniądz może wzrosnąć na
rynkowe stopy procentowe muszÄ…
skutek inflacji, bez zmian realnego PKB,
krzywa popytu przesunie siÄ™ w prawo do
wzrosnąć, przesuniÄ™cie z S do S´, by
D'D'
pobudzić ludzi do wymiany
pieniędzy na obligacje i inne aktywa
" W efekcie wzrosnÄ… stopy procentowe, do
niepieniężne momentu zrównania popytu na pieniądz z
podażą pieniądza.
Stopa procentowa r % rocznie
Stopa procentowa r % rocznie
Wpływ ekspansji pieniężnej na działalność gospodarczą
" Bank centralny zwiększając podaż pieniądza
z SA do SB wpływa na obniżenie stóp
procentowych
S
" Ludzie zwiększają swoje zasoby pieniężne
PKB
B''
(ruch wzdłuż krzywej popytu z A do B)
" Niższy koszt inwestycji zachęca do ich
wzrostu (od A' do B')
S
A''
" Wyższe inwestycje przez mechanizm
mnożnika podnoszą łączny popyt i PKB z A''
do B''.
0
I,S
r
r SA
DI
D
SB
A'
A
B'
B
DI
D
0 0
I
M
Operacje otwartego rynku
Operacje otwartego rynku to transakcje
dokonywane z inicjatywy banku centralnego
z bankami komercyjnymi.
Obecnie operacje otwartego rynku
przeprowadzane przez NBP polegajÄ… na emisji
własnych papierów dłużnych (7-dniowych bonów
pieniężnych), których minimalna rentowność jest
równa stopie referencyjnej wyznaczonej przez Radę
Polityki Pieniężnej.
Polityka pieniężna w Polsce  hierarchia celów
Stabilność cen
Niskie bezrobocie Cele ostateczne
Szybki wzrost realnego PKB
Rezerwy
Podaż pieniądza Cele pośrednie
Stopy procentowe
Operacje otwartego rynku
Rezerwy obowiÄ…zkowe
Narzędzia
Operacje kredytowo-depozytowe
(instrumenty)
Operacje otwartego rynku
Operacje otwartego rynku to transakcje dokonywane
z inicjatywy banku centralnego z bankami komercyjnymi.
Operacje otwartego rynku równoważą popyt i podaż
środków utrzymywanych przez banki komercyjne
w banku centralnym.
Dzięki temu bank centralny wpływa na poziom
krótkoterminowych stóp procentowych na rynku
międzybankowym.
Obecnie operacje otwartego rynku przeprowadzane
przez NBP polegają na emisji własnych papierów
dłużnych (7-dniowych bonów pieniężnych), których
minimalna rentowność jest równa stopie referencyjnej
wyznaczonej przez Radę Polityki Pieniężnej.
Operacje otwartego rynku
Operacje bezwarunkowe Operacje warunkowe
Warunkowy zakup
Bezwarunkowy zakup
(operacje REPO - Repurchase agreement)
Bank centralny kupuje od banków
" BC kupuje papiery wartościowe od banków
komercyjnych papiery
komercyjnych pod warunkiem, że te odkupią je
wartościowe. Są to zazwyczaj
po określonej cenie i w określonym terminie.
bony lub obligacje skarbowe.
" Operacje te umożliwiają bankom komercyjnym
Bezwarunkowa sprzedaż
zaciąganie pożyczek w BC (pod zastaw papierów
wartościowych).
Bank centralny sprzedaje bankom
" Zawierane w sytuacji niedoboru płynności
komercyjnym papiery
sektora bankowego
wartościowe.
Warunkowa sprzedaż
" Zakup papieru wartościowego
(operacje Reverse REPO)
przez bank centralny dostarcza
" BC sprzedaje papiery wartościowe bankom
płynności (dodatkowych
komercyjnym pod warunkiem, że te
środków) systemowi bankowemu,
odsprzedadzą je ponownie BC po określonej
" Sprzedaż papieru
cenie i w określonym terminie.
wartościowego tę płynność
" Operacje te stwarzają bankom możliwość
absorbuje.
dokonywania oprocentowanych lokat w BC.
Rezerwa obowiÄ…zkowa
Bank centralny nakłada na banki obowiązek utrzymywania
rezerwy obowiÄ…zkowej.
Rezerwa ma na celu łagodzenie wpływu bieżących zmian
płynności sektora bankowego na stopy procentowe na rynku
międzybankowym. Służy również ograniczaniu nadpłynności
banków.
Rezerwa obowiÄ…zkowa utrzymywana jest na rachunkach
w NBP.
Wysokość stopy rezerwy obowiązkowej ustala Rada Polityki
Pieniężnej.
Od 31 grudnia 2010 r. stopa rezerwy obowiÄ…zkowej wynosi
3,5 proc. dla wszystkich rodzajów depozytów,
Od 30 września 2003 r. wszystkie banki pomniejszają
naliczoną rezerwę obowiązkową o równowartość 500 tys. euro.
Rezerwa obowiÄ…zkowa
Stopa rezerwy obowiązkowej może być zróżnicowana ze
względu na:
umowny okres przechowywania środków pieniężnych,
rodzaj waluty,
rodzaj dokonywanych operacji finansowych stanowiÄ…cych
z
ródło pozyskania środków
Suma rezerw obowiązkowych nie może przekroczyć:
30 % sumy środków pieniężnych od wkładów na żądanie
20 % sumy środków pieniężnych od wkładów terminowych
Podniesienie stopy oznacza dla banków komercyjnych
utrzymywanie większych depozytów w banku centralnym i
mniejsze możliwości kreacji pieniądza
Operacje kredytowo  depozytowe
prowadzone z inicjatywy banku komercyjnego, a nie BC
Operacje kredytowo-depozytowe NBP wpływają na wysokość stóp
procentowych na rynku pieniężnym
górną granicę stanowi oprocentowanie kredytu lombardowego
dolnÄ…  oprocentowanie depozytu w NBP.
1. Kredyt lombardowy
pełni funkcje z
ródła krótkoterminowej, jednodniowej płynności,
ponieważ umożliwia zaciąganie kredytu na bazie O/N.
umożliwia elastyczne pokrywanie krótkookresowych niedoborów
płynności w bankach komercyjnych.
udzielany jest przez NBP na podstawie zawartej z bankami umowy
ramowej na następujących zasadach:
zastawem są skarbowe papiery wartościowe, a wysokość kredytu
nie może przekroczyć 80% ich wartości nominalnej,
termin spłaty kredytu przypada w następnym dniu operacyjnym po
dniu jego udzielenia,
warunkiem udzielenia kredytu jest uprzednia spłata kredytu
zaciągniętego w poprzednim dniu operacyjnym.
Lokaty terminowe
2. Lokata terminowa banków w NBP (depozyt na koniec dnia)
możliwość składania krótkookresowego (jednodniowego)
depozytu w banku centralnym
lokaty przyjmowane są do końca dnia operacyjnego,
a zwrot kwoty depozytu wraz z należnymi odsetkami
następuje w kolejnym dniu operacyjnym
lokaty są oprocentowane według stopy zmiennej
ustalanej przez Radę Polityki Pieniężnej (stopy
depozytowej).
lokaty terminowe w NBP pozwalajÄ… bankom komercyjnym
na zagospodarowanie nadwyżek płynnych środków.
przeciwdziałają spadkowi krótkookresowych stóp
na rynku międzybankowym poniżej stopy depozytowej.
Jakie są rodzaje stóp procentowych ustalanych przez NBP
Stopa referencyjna (interwencyjna, repo)
minimalna rentowność 7-dniowych bonów pieniężnych
emitowanych przez NBP. Określa minimalną rentowność
operacji otwartego rynku.
Stopa lombardowa (kredyt lombardowy)
cena, po której bank centralny udziela bankom
komercyjnym pożyczek pod zastaw papierów
wartościowych.
Stopa depozytowa
oprocentowanie jednodniowych depozytów składanych
przez banki komercyjne w banku centralnym.
Stopa rezerw obowiÄ…zkowych
miernik kwoty rezerw obowiÄ…zkowych, jakÄ… banki
komercyjne są zobowiązane wpłacić do banku
centralnego w celu zabezpieczenia ich wypłacalności
Regulacja podaży pieniądza
Jeśli BC chce zwiększyć podaż pieniądza, to może:
obniżyć stopę dyskontową w celu zwiększenia rozmiarów
pożyczek, które są udzielana bankom komercyjnym
zakupić wyemitowane przez rząd papiery wartościowe na
otwartym rynku
obniżyć poziom wskaz
nika rezerw obowiÄ…zkowych
Jeśli BC chce zmniejszyć podaż pieniądza, to może:
ograniczyć ogólną sumę pożyczek udzielanych bankom
komercyjnym poprzez podwyższenie stopy dyskontowej
sprzedawać wyemitowane przez rząd papiery
wartościowe, które są w posiadaniu banku centralnego
podwyższyć poziom wskaz
nika rezerw obowiÄ…zkowych
Pierwotna i wtórna kreacja pieniądza
podaż pieniądza
= gotówka + wykreowany pieniądz kredytowy
Pierwotna kreacja pieniÄ…dza:
- wprowadzanie gotówki przez bank centralny do systemu
- kredyty udzielane bankom komercyjnym przez bank
centralny
Wtórna kreacja pieniądza:
- udzielanie kredytów przez banki komercyjne swoim
klientom
Schemat kreacji pieniÄ…dza przez banki komercyjne
Aktywa Pasywa Podaż
pieniÄ…dza
Rezerwa  10 zł Depozyt  100 zł 100 zł
Bank 1
Kredyt  90 zł
Rezerwa  9 zł Depozyt  90 zł 190 zł
Bank 2
Kredyt  81 zł
Rezerwa  8,1 zł Depozyt  81 zł 271 zł
Bank 3
Kredyt  72,9 zł
Rezerwa  7,29 zł Depozyt  72,9 zł 343,9 zł
Bank 4
Kredyt  65,61 zł
M = D1 * (1/r) = 100 * (1/0,1) = 1000 zł
Kreacja pieniądza z perspektywy całego systemu bankowego
Dodatkowa ilość
Przyjety Wymagane Rezerwy Udzielony
Bank pieniÄ…dza w
depozyt rezery (20%) nadwyżkowe kredyt
obiegu
Bank 1 1 000,0 zł 200,0 zł 800,0 zł 800,0 zł 0,0 zł
Bank 2 800,0 zł 160,0 zł 640,0 zł 640,0 zł 800,0 zł
Bank 3 640,0 zł 128,0 zł 512,0 zł 512,0 zł 640,0 zł
Bank 4 512,0 zł 102,4 zł 409,6 zł 409,6 zł 512,0 zł
Bank 5 409,6 zł 81,9 zł 327,7 zł 327,7 zł 409,6 zł
......
Razem 5 000,0 zł 1 000,0 zł 4 000,0 zł 4 000,0 zł 4 000,0 zł
D = R / r = wartość rezerw / wskaz
nik rezerwy obowiÄ…zkowej
M = D1 * (1/r) = 1000 * (1/0,2) = 5000 zł
Rodzaje operacji bankowych
Operacje bankowe
Operacje czynne Operacje bierne Operacje
(AKTYWNE) (PASYWNE) pośredniczące
Operacje rozliczeniowe
Pośrednictwo w obrocie papierami wartościowymi
Inne operacje (np. gwarancje bankowe)
Klasyfikacja usług rozliczeniowych świadczonych przez banki
Kryterium
rozliczenia krajowe
zasięgu rozliczeń
rozliczenia zagraniczne
bezgotówkowe
formy rozliczeń
gotówkowe
prywatne
motywów rozliczenia
gospodarcze (handlowe)
Co to jest obrót gotówkowy i bezgotówkowy?
Obrót bezgotówkowy:
Obrót bezgotówkowy:
rozliczenia pieniężne,
klasyczny - płatność odbywa się
poprzez bezpośrednie (tj.  z ręki
w których na każdym etapie cyklu
do ręki ) lub pośrednie (np. przez
rozliczeniowego dokonywany jest
transfer środków pieniężnych
pocztÄ™, Western Union lub
MoneyGram) przekazanie
z i na rachunki bankowe,
gotówki od dłużnika do
a więc zarówno po stronie dłużnika
wierzyciela
(płatnika), jak i po stronie
wierzyciela (beneficjenta) rozliczenie  quasi gotówkowe
(przez wpłatę gotówkową), w
Transakcje bezgotówkowe dotyczą
której dłużnik wpłaca gotówkę w
rozliczeń pieniężnych, w których obie
kasie poczty, banku lub
strony rozliczenia (dłużnik i wierzyciel)
pośrednika rozliczeniowego, ale
posiadajÄ… rachunek bankowy i na
żadnym etapie rozliczeń nie dochodzi do
odbiorca płatności (beneficjent)
użycia gotówki
otrzymuje wpłacone środki na
swój rachunek bankowy.
Jakiekolwiek użycie gotówki na którymś
z etapów przeprowadzania rozliczenia
oznacza obrót gotówkowy.
Udział procentowy płatności gotówkowych i bezgotówkowych
w liczbie płatności detalicznych w Polsce
100
2
6
10
11
90
80
70
60
50
98
94
90
89
40
30
20
10
0
2005 2007 2009 2010
Płatności gotówkowe Płatności bezgotówkowe
Czy i kiedy innowacyjne instrumenty płatnicze mogą zastąpić gotówkę?, Adam Tochmański, Dyrektor
Departamentu Systemu Płatniczego, Narodowy Bank Polski, II Forum Rynku Usług Płatniczych
Warszawa, 3-4 listopada 2011 r.
Porównanie Polski i innych krajów w zakresie udziału gotówki
w całkowitej wartości płatności detalicznych w 2008 r. (%)
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
Czy i kiedy innowacyjne instrumenty płatnicze mogą zastąpić gotówkę?, Adam Tochmański, Dyrektor
Departamentu Systemu Płatniczego, Narodowy Bank Polski, II Forum Rynku Usług Płatniczych
Warszawa, 3-4 listopada 2011 r.
Bułgaria
Rumunia
Polska
WÅ‚ochy
A
otwa
SÅ‚owacja
Europa
Czechy
Hiszpania
Niemcy
Szwajcaria
Estonia
Francja
Europa
Åš
rodkowa i Wschodnia
Szwecja
Holandia
Europa Zachodnia
Wielka Brytania
Finlandia
Norwegia
Główne wady i zalety obrotu gotówkowego
Zalety Wady
Szybkość i łatwość płacenia (np. Brak pełnego bezpieczeństwa
nie trzeba pamiętać numeru PIN) (niejednokrotnie bezpowrotna utrata
w przypadku kradzieży)
Anonimowość
Możliwość zrobienia zakupów
Możliwość płacenia wszędzie
tylko do kwoty posiadanej przy
Możliwość realnej kontroli
sobie gotówki
wydatków (nie wydasz więcej niż
Brak możliwości zrobienia
masz)
nieplanowanych zakupów
Możliwość płacenia bez
Czasem problemy zwiÄ…zane z
dodatkowych opłat
wydawaniem reszty
Przyjemność fizycznego kontaktu
Możliwe fałszerstwa banknotów
z gotówką
Brak przychodów z gotówki
Czy i kiedy innowacyjne instrumenty płatnicze mogą zastąpić gotówkę?, Adam Tochmański, Dyrektor
Departamentu Systemu Płatniczego, Narodowy Bank Polski, II Forum Rynku Usług Płatniczych
Warszawa, 3-4 listopada 2011 r.
Rachunek bankowy
Rachunki bankowe sÄ… podstawowymi
produktami bankowymi
Otwarcie rachunku bankowego następuje na
wniosek klienta, który przedstawia stosowne
dokumenty oraz podpisuje umowÄ™ rachunku
bankowego, w tym kartę wzorów podpisów.
Art. 49. 1. Banki mogą prowadzić w szczególności
następujące rodzaje rachunków bankowych
Rachunki Rachunki
oszczędnościowe lokat terminowych
Rachunki bankowe
Rachunki Rachunki
rozliczeniowe powiernicze
Umowa o rachunek bankowy
Umowa rachunku bankowego powinna określać w szczególności:
1. strony umowy,
2. rodzaj otwieranego rachunku,
3. walutÄ™ rachunku,
4. czas trwania umowy,
5. o ile strony zastrzegają oprocentowanie środków pieniężnych
zgromadzonych na rachunku -wysokość tego oprocentowania i przesłanki
dopuszczalności jego zmiany przez bank, a także terminy wypłaty,
postawienia do dyspozycji lub kapitalizacji należnych odsetek,
6. wysokość prowizji i opłat za czynności związane z wykonywaniem umowy
oraz przesłanki i tryb ich zmiany przez bank,
7. formy i zakres rozliczeń pieniężnych dokonywanych na polecenie posiadacza
rachunku oraz terminy ich realizacji,
8. przesłanki i tryb dokonywania zmian umowy,
9. przesłanki i tryb rozwiązania umowy rachunku bankowego,
10. zakres odpowiedzialności banku za terminowe i prawidłowe przeprowadzenie
rozliczeń pieniężnych oraz wysokość odszkodowania za przekroczenie
terminu realizacji dyspozycji posiadacza rachunku
Konto osobiste - Rachunek ROR - podstawowy produkt
bankowy
ROR- podstawowy produkt bankowości
detalicznej
ROR Å‚Ä…czy 3 funkcje
funkcjÄ™ rozliczeniowÄ…
funkcję oszczędnościową
funkcjÄ™ kredytowÄ…
Funkcja
rozliczeniowa
Funkcja
kredytowa
" polecenia
Funkcja
przelewu
" debet w oszczędnościowa
rachunku
" polecenia
" lokaty a vista
zapłaty
" kredyt
odnawialny " lokaty terminowe
" zlecenia stałe
" karta kredytowa
" zlecenia
jednorazowe
" karty płatnicze
NRB - standard numeru rachunku bankowego
Standard NRB stosowany jest w obrocie krajowym
Standard rachunku bankowego dla wszystkich jednostek banków
majÄ…cych siedzibÄ™ w Polsce stosowany w obrocie krajowym ma
następującą postać:
cc aaaa aaaa bbbb bbbb bbbb bbbb- na dokumentach papierowych
ccaaaaaaaabbbbbbbbbbbbbbbb- postać elektroniczna
gdzie:
cc - dwucyfrowa liczba kontrolna (wyliczana na podstawie pozostałej
części nr rachunku)
aaaa aaaa - ośmiocyfrowy nr rozliczeniowy oddziału banku
bbbb bbbb bbbb bbbb - szesnastocyfrowy numer rachunku Klienta
Dla wszystkich banków NRB:
a. ma długość 26 znaków;
b. nie zawiera liter;
Klasyfikacja usług rozliczeniowych świadczonych przez banki
Gotówkowe
Bezgotówkowe
operacje bankowe
operacje bankowe
Wpłata gotówkowa
Polecenie przelewu
w banku
Polecenie zapłaty
Czek gotówkowy
Karty płatnicze
Akredytywa
Inkaso
Czek
rozrachunkowy
Czeki
" Czek to pisemna dyspozycja wystawcy czeku (trasanta) udzielona
bankowi prowadzącemu jego rachunek (trasatowi), aby ten obciążył
jego rachunek kwotą, na którą czek został wystawiony oraz wypłacił
tÄ™ kwotÄ™ osobie wskazanej na czeku (remitentowi).
Trasant Trasat Remitent
trasant poleca trasatowi, aby ten zapłacił remitentowi
Czek zawiera:
1) nazwę  czek w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono
2) polecenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej
3) nazwisko osoby, która ma zapłacić (trasata)
4) oznaczenie miejsca płatności
5) oznaczenie daty i miejsca wystawienia czeku
6) podpis wystawcy czeku
Rodzaje czeki
Gotówkowe  upoważniające do podjęcia pewnej sumy gotówki
Rozrachunkowe  przeznaczone do realizacji w formie
bezgotówkowej
czek rozrachunkowy potwierdzony
zawiera oświadczenie banku wystawcy, że czek ma
pokrycie na rachunku
potwierdzenie czeku jest ważne tylko 10 dni od daty
wystawienia czeku,
na ten okres bank blokuje odpowiednie środki na rachunku
wystawcy
czek rozrachunkowy gwarantowany
na podstawie umowy między bankiem a wystawcą, czek
realizowany jest bez względu na stan rachunku wystawcy
w razie braku pokrycia na rachunku bank automatycznie
kredytuje wystawcę czeku do wysokości sumy
gwarantowanej
Polecenie przelewu
Polecenie przelewu  dyspozycja klienta banku obciążenia jego
rachunku określoną kwotą, przy równoczesnym uznaniu tą kwotą
wskazanego (w poleceniu) innego rachunku
" Polecenie inicjuje
1. Faktura
dłużnik
Wierzyciel
Dłużnik
" Przekazanie
4. Zawiadomienie
polecenia  w
o dokonaniu
formie papierowej
przelewu
lub elektronicznej
2. Złożenie polecenia
przelewu " Polecenie może
być stałe lub
3. Przelew środków
jednorazowe
Bank dłużnika Bank wierzyciela
" Na rachunku
Obciążenie rachunku Uznanie rachunku
dłużnika muszą być
dłużnika i przekazanie wierzyciela po uzyskaniu
środki
środków do systemu pieniędzy z systemu
rozliczeń rozliczeń
międzybankowych międzybankowych
System SORBNET i ELIXIR
System ELIXIR - system rozliczeń
międzybankowych
zlecenia, wystawiane przez IzbÄ™ (KIR) i przekazywane
do NBP do zaksięgowania na rachunkach banków, są
rezultatem kompensaty wzajemnych należności i
zobowiązań banków, wynikających z indywidualnych
zleceń ich klientów.
System SORBNET - tzw. systemem RTGS (Real
Time Gross Settlement System)
obsługuje rachunki bieżące banków w złotych
prowadzone przez Departament Systemu PÅ‚atniczego
w NBP
Polecenie zapłaty - direct debit
Polecenie przelewu stanowi udzieloną bankowi dyspozycję dłużnika
obciążenia jego rachunku określoną kwotą i uznania tą kwotą rachunku
wierzyciela  pod warunkiem wyrażenia zgody przez dłużnika na stosowanie tego
sposobu rozliczeń
UMOWA
Wierzyciel
Dłużnik
1.Zlecenie polecenia zapłaty
3. Zgoda
2. Polecenie zapłaty
Bank wierzyciela
Bank dłużnika
Uznanie rachunku wierzyciela po
Obciążenie rachunku dłużnika i
uzyskaniu pieniędzy z systemu
przekazanie środków do systemu
rozliczeń międzybankowych
rozliczeń międzybankowych
4. Przelew pieniędzy
Polecenie przelewu
" inicjuje wierzyciel
" zmniejsza czasowe obciążenie dłużnika z tytułu wykonywanych poleceń przelewu
Polecenie zapłaty - direct debit - ZASADY
Wszystkie strony transakcji, tzn. wierzyciel i dłużnik oraz ich
banki muszą podpisać odpowiednie umowy przed rozpoczęciem
stosowania tej formy rozliczeń.
Polecenie zapłaty polega na udzieleniu upoważnienia
wierzycielowi do obciążania rachunku bankowego dłużnika kwotą
zobowiÄ…zania wynikajÄ…cÄ… z rachunku wystawionego przez
wierzyciela.
Dłużnikowi przysługuje prawo do cofnięcia w każdym czasie
zgody na polecenie zapłaty
Dłużnik może odwołać pojedyncze polecenie zapłaty, w banku
prowadzÄ…cym jego rachunek, w terminie:
30 dni kalendarzowych od dnia dokonania obciążenia
rachunku bankowego - w przypadku gdy dłużnikiem jest
osoba fizyczna niewykonująca działalności gospodarczej,
5 dni roboczych od dnia dokonania obciążenia rachunku
bankowego - w przypadku pozostałych dłużników.
Kiedy warto uruchomić polecenie przelewu, a kiedy polecenie
zapłaty?
Zlecenie przelewów (najlepiej stałe) -
comiesięczne rachunki pozostają w tej samej
wysokości - czynsz, opłata za Internet, spłata
zadłużenia na karcie kredytowej w kwocie
minimalnej lub ustalonej.
Zlecenie zapłaty - wysokość rachunków co
miesiąc zmienia się - opłaty za telefon, gaz,
elektryczność
Karty płatnicze
Prawo bankowe:
karta płatnicza jest kartą identyfikująca wydawcę i
upoważnionego posiadacza
uprawnia do wypłaty gotówki lub dokonywania
zapłaty
w przypadku karty wydanej przez bank lub
instytucję ustawowo upoważnioną do udzielania
kredytu - także do dokonywania wypłaty gotówki
lub zapłaty z wykorzystaniem kredytu
Rodzaje kart płatniczych  kryterium  sposób rozliczania
transakcji
Karty debetowe Karty kredytowe Karty Karty
Pay now Pay later obciążeniowe przedpłacone
Pay later Pay before
" wydawana do " nie ma konieczności
rachunku ROR posiadania rachunku
" wydawane do " karty pre-paid,
ROR
rachunku ROR elektroniczne
" służy jedynie do
portmonetki
dysponowania " umożliwiają
" klient raz w
własnymi środkami skorzystanie z
miesiącu " karty mogą być
na koncie (lub w przyznanego przez bank
obciążany jest wydawane w
ramach limitu kredytowego
Å‚Ä…cznÄ… kwotÄ… wersji
przyznanego limitu) przypisanego do karty
dokonanych przez spersonalizowan
cały miesiąc ej lub bez
" automatycznie po " posiadacz karty jest
transakcji i, w nazwiska
dokonaniu zobowiÄ…zany do
odróżnieniu od posiadacza
transakcji rachunek uregulowania raz w
kart kredytowych,
jest obciążany miesiącu jedynie kwoty
musi dokonać
wydanÄ… kwotÄ… zwanej minimalnÄ…
spłaty całego
płatnością lub kwotą
zadłużenia
minimalnej spłaty
" umożliwia skorzystanie
z tzw. okresu
bezodsetkowego (grace
period)
Schemat autoryzacji kart płatniczych
1. Płatność kartą płatniczą
Dłużnik - klient Wierzyciel (sklep)
2. Wykaz transakcji za
pomocą kart płatniczych
Prowizja
Centrum rozliczeniowe Centrum
kart (np. Polcard, eCard) autoryzacji
Prowizja
np. Visa, MasterCard
Noty obciążeniowe
Prowizja
Autoryzacja
(3)
5. Uznanie rachunku banku wierzyciela
Bank dłużnika Bank wierzyciela
Obciążenie rachunku Uznanie rachunku
dłużnika (4) wierzyciela (6)
Kto uczestniczy w systemie autoryzacji kart płatniczych?
" Akceptant - punkt handlowo-usługowy honorujący płatność kartą
płatniczą, który zawarł z agentem rozliczeniowym umowę o przyjmowanie
zapłaty przy użyciu elektronicznych instrumentów płatniczych;
" Agent rozliczeniowy (Acquirer)- instytucja pośrednicząca pomiędzy
Akceptantem a Emitentem karty (ew. jego organizacją płatniczą).
" Agent rozliczeniowy dokonuje autoryzacji, czyli potwierdzenia, że
osoba posługująca się daną kartą jest uprawniona do dokonania
płatności (np. posiada odpowiednie środki na koncie) a także
rozliczania i przetwarzania transakcji.
" Największym polskim Agentem rozliczeniowym jest POLCARD.
" Emitent (Issuer) - wydawca karty płatniczej, najczęściej bank
" Organizacja płatnicza - organizacja zrzeszająca wydawców kart
płatniczych oraz agentów rozliczeniowych w ramach danego systemu
płatniczego i udostępniająca im swój znak towarowy (logo)  MasterCard,
Visa.
Czy karty płatnicze są bezpieczne?
Ustawa z dnia 12 września 2002 r. o elektronicznych
instrumentach płatniczych
O ile umowa nie przewiduje inaczej, posiadacza
obciążają operacje dokonane z użyciem utraconej karty
płatniczej do czasu zgłoszenia wydawcy jej utraty,
do kwoty stanowiącej równowartość w złotych 150 euro.
Jak wygląda karta płatnicza?
Karty partnerskie (co-brandowe)
" Programy kart Co-branded
stwarzajÄ… wydawcom szansÄ™ na
zwiększenie zyskowności portfolio
kart płatniczych.
" MasterCard wprowadził na rynek
pierwszą na świecie kartę kredytową
Co-branded i do dziÅ› pozostaje
liderem w tej dziedzinie.
" Program Co-branded opiera siÄ™ na
współpracy banku z inną instytucją i
ma na celu rozpowszechnienie marki
karty wśród klientów danej instytucji.
" Wydanie karty łączy się z reguły z
programem lojalnościowym,
związanym z produktami i usługami
partnera, którym jest najczęściej
organizacja komercyjna.
Karty affinity
" Karty płatnicze typu Affinity
to karty wydawane przez
banki we współpracy z
organizacjami
niekomercyjnymi w celu
wspierania ich działalności.
" Równocześnie organizacja
charytatywna otrzymuje od
banku wydajÄ…cego kartÄ™
określone kwoty, które nie
obciążają posiadacza karty.
On, przy każdorazowym
użyciu karty Affinity, wspiera
w ten sposób wybraną
organizacjÄ™.
 Działalność kredytowa banków komercyjnych
Zagadnienia:
definicja kredytu i pożyczki bankowej,
rodzaje kredytów,
oferta kredytowa banków dla klientów korporacyjnych i detalicznych,
dokumentacja kredytowa, umowa kredytowa i jej istotne elementy,
ocena ryzyka kredytowego, ocena zdolności kredytowej,
monitorowanie i administrowanie kredytami,
credit  scoring,
zabezpieczenie zwrotności kredytów.
Co to jest kredyt bankowy? (art. 69 Ustawy Prawo bankowe)
UMOWA O KREDYT BANKOWY
Bank zobowiÄ…zuje siÄ™ do:
oddania do dyspozycji kredytobiorcy
na czas oznaczony w umowie
określonej kwoty środków pieniężnych,
z przeznaczeniem na określony cel.
Kredytobiorca zobowiÄ…zuje siÄ™ do korzystania z kredytu:
na warunkach określonych w umowie,
zwrotu kwoty wykorzystywanego kredytu z odsetkami
w określonym terminie spłaty
oraz spłaty prowizji od udzielonego kredytu.
Cechy kredytu
Bank, określa:
warunki kredytu
jest uprawniony do kontroli jego wykorzystania
uzależnia przyznanie kredytu od zdolności kredytowej,
nie jest zobowiÄ…zany do udzielenia kredytu, nawet
jeżeli osoba ubiegająca się o kredyt ją posiada
Cechy kredytu
Odpłatność
Zwrotność
w formie
każdy kto otrzyma kredyt,
odsetek bankowych
ma obowiązek zwrócić go
liczonych wg określonej
w ustalonym z bankiem
stopy procentowej,
terminie
prowizji i opłat
Cechy umowy kredytu bankowego
umowa dwustronnie zobowiÄ…zujÄ…ca,
umowa odpłatna - kredytobiorca zobowiązany jest do zapłaty odsetek
od wykorzystanego kredytu, odsetek za zwłokę od kredytu nie
spłaconego w terminie, prowizji określonych w umowie,
umowa terminowa- bowiem musi być w niej oznaczony termin, na jaki
została zawarta,
umowa celowa- zawsze wskazany jest cel, na jaki powierzane sÄ…
kredytobiorcy środki pieniężne oddane mu do dyspozycji,
zobowiązanie pieniężne- przez umowę o udzielenie kredytu bank
może się zobowiązać tylko do oddania do dyspozycji kredytobiorcy
oznaczonej ilości środków pieniężnych, a kredytobiorca jest
zobowiązany do jej zwrotu na określonych warunkach,
umową, która jest zastrzeżona do wyłącznej kompetencji banków,
ponieważ działalnością kredytową mogą zajmować się jedynie banki.
Umowa pożyczki  Kodeks Cywilny
Tytuł XIX. POŻYCZKA
Art. 720.
ż 1. Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się
przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy
(...), a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy.
ż 2. Umowa pożyczki, której wartość przenosi pięćset
złotych, powinna być stwierdzona pismem.
Art. 723. Jeżeli termin zwrotu pożyczki nie jest oznaczony,
dłużnik obowiązany jest zwrócić pożyczkę w ciągu sześciu
tygodni po wypowiedzeniu przez dającego pożyczkę.
Pożyczka a kredyt - różnice
Czynność bankowa Kredyt Pożyczka
Instytucje uprawnione banki, instytucje finansowe,
banki
do udzielania osoby prawne, osoby fizyczne
Podstawa prawna Prawo bankowe Kodeks cywilny
Oddanie do dyspozycji
Przeniesienie własności środków
Rodzaj własności kredytobiorcy środków
pieniężnych lub rzeczy
należących do banku
Na warunkach i zasadach
Sposób wykorzystania określonych w umowie Dowlony
kredytowej
Konkretny, sprecyzowany i
Cel Dowlony, nieistotny
wskazany w umowie
Pisemna tylko do celów
Pisemna pod rygorem
Rodzaj umowy dowodowych,
nieważności
może być np. ustna
Oprocentowanie Występuje Dowolnie
Klasyfikacja kredytów bankowych
Przedmiot kredytowania Okres kredytowania
kredyty dla osób indywidualnych kredyty krótkoterminowe (do 1 roku)
kredyty dla przedsiębiorstw kredyty średnioterminowe (1-3 lat)
kredyty długoterminowe (pow. 3 lat)
Formy prawnej zabezpieczenia Waluta kredytu
kredyty niezabezpieczone kredyty złotowe
kredyty zabezpieczone kredyty dewizowe
kredyty denominowane
Metoda kredytowania Cel, przedmiot kredytowania
kredyt w rachunku bieżącym kredyty ratalne
kredyt w rachunku kredytowym kredyty samochodowe
kredyt odnawialny (rewolwingowy) kredyty hipoteczne, budowlane
kredyt lombardowy kredyty na zakup papierów
wartościowych
kredyt kart kredytowych
Umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie!
Co określa?
strony umowy
KREDYTDAWCA - bank, konsorcjum bankowe
KREDYTOBIORCA - konsument, osoby prawne
kwotÄ™ i walutÄ™ kredytu
kredyty walutowy (EUR, USD, CHF) lub złotowy
cel, na który kredyt został
bank ma obowiÄ…zek kontrolowania wykorzystania udzielonego
udzielony
kredytu
kredytobiorca ma obowiÄ…zek wykorzystywania kredytu zgodnie
z umową i umożliwić bankowi kontrolowanie
zasady i termin spłaty kredytu
bank określa sposób i termin spłat rat kapitałowych wraz z
odsetkami w harmonogramie spłat
raty mogą być spłacane w ratach równych lub w ratach
malejÄ…cych
wysokość oprocentowania
oprocentowanie to wynagrodzenie kredytodawcy
kredytu i warunki jego zmiany
bank jest zobowiązany do określenia warunków zmiany
oprocentowania i sposobu powiadomienia kredytobiorcy
zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu
terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych
wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje
warunki dokonywania zmian i rozwiÄ…zania umowy
Koszt kredytu, oprocentowanie i prowizja
Oprocentowanie to wynagrodzenie za udostępnienie środków
finansowych
" stałe
" zmienne
Oprocentowanie składa się z dwóch elementów:
" podstawowej stopy procentowej (stopa bazowa  WIBOR)
" dodatkowych punktów procentowych, związanych z ryzykiem
ponoszonym przez bank
Oprocentowanie w praktyce zależy od:
" okresu kredytu
" oceny klienta
" jakości zabezpieczeń
Prowizja to opłata ponoszona przez kredytobiorcę za usługi bankowe
związane z udzieleniem kredytów
Koszt kredytu, oprocentowanie i prowizja
Inne koszty kredytu:
" opłata za rozpatrzenie wniosku kredytowego
" opłata za wcześniejszą spłatę
" ubezpieczenie
Wyciąg z taryfy prowizji i opłat:
Opłata przygotowawcza za rozpatrzenia wniosku oraz przygotowanie i zawarcie umowy o udzielenie
kredytu/pożyczki:
" będącego kredytem konsumenckim 50,00 zł
" nie będącego kredytem konsumenckim 0,00 zł
1. Udzielenie kredytu - od kwoty kredytu/pożyczki: od 0% do 3,5%
2. Wcześniejsza całkowita spłata kredytu/pożyczki (z wyłączeniem kredytów i pożyczek podlegających
ustawie o kredycie konsumenckim) - od kwoty spłaty:
" ze zmienną stopą procentową 1,5% nie mniej niż 200 zł
" ze stałą stopą procentową 2% nie mniej niż 200 zł
3. Zmiana waluty kredytu/pożyczki - od kwoty aktualnego zadłużenia od 0,8%
4. Oszacowanie wartości nieruchomości mającej stanowić zabezpieczenie kredytu lub pożyczki
hipotecznej od każdej nieruchomości od 200,00 zł
5. Inne czynności wykonane na wniosek klienta związane ze zmianą postanowień umowy kredytu
mieszkaniowego wymagające sporządzenia aneksu do umowy 150,00 zł
6. Inne czynności wykonywane na życzenie klienta lub za klienta 50,00 zł
Schemat procedury kredytowej
Przyjęcie wniosku kredytowego i jego sprawdzenie
pod względem formalnym
Badanie zdolności kredytowej
Określenie możliwości zabezpieczenia prawnego
spłaty kredytu wraz z odsetkami i opłatami
Decyzja komitetu kredytowego o udzieleniu
bÄ…dz
odmowie udzielenia kredytu
Nnegocjacje warunków umowy kredytowej,
zawarcie umowy kredytowej
Monitoring kredytowy (i ewentualne zmiany
warunków umowy na wniosek kredytobiorcy)
Ocena formalna i merytoryczna wniosku kredytowego
Ocena formalna (Etap I)
Sprawdzenie czy :
wszystkie wymienione w zestawieniu załączniki zostały dostarczone i czy są
one wystarczajÄ…ce do rozpatrzenia wniosku przez bank,
wniosek kredytowy został podpisany przez osoby upoważnione,
przeznaczenie kredytu jest zgodne z rodzajem prowadzonej działalności,
proponowane formy zabezpieczenia spłaty kredytu są akceptowane przez bank
wnioskowana kwota kredytu nie przekracza określonego przez prawo bankowe
poziomu procentowego funduszu własnych banku, tzw. współczynnika
koncentracji,
wnioskowana kwota kredytu nie przekracza kompetencji osób upoważnionych
do składania oświadczeń w zakresie zobowiązań majątkowych,
Ocena merytoryczna (Etap II)
W analizie merytorycznej wniosku, bank dokonuje oceny:
prawnej,
sytuacji ekonomiczno- finansowej wnioskodawcy,
zdolności kredytowej,
wysokości potrzeb kredytowych,
jakości zabezpieczeń spłaty kredytu.
Zdolność kredytowa  podstawy warunek!
art. 70 Prawa bankowego
Bank uzależnia przyznanie kredytu od zdolności kredytowej
kredytobiorcy.
Przez zdolność kredytową rozumie się:
zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w
terminach określonych w umowie.
Kredytobiorca jest obowiązany przedłożyć na żądanie banku
dokumenty i informacje niezbędne do dokonania oceny tej
zdolności.
Osobie fizycznej, prawnej, które nie mają zdolności kredytowej,
bank może udzielić kredytu pod warunkiem:
ustanowienia szczególnego sposobu zabezpieczenia spłaty
kredytu,
Kredytobiorca jest obowiązany umożliwić podejmowanie przez
bank czynności związanych z oceną sytuacji finansowej i
gospodarczej oraz kontrolę wykorzystania i spłaty kredytu.
Ocena zdolności kredytowej osób indywidualnych - metody
Analiza ilościowa
ustalenie wysokości uzyskiwanych dochodów
ustalenie stabilności uzyskiwanych dochodów
sprawdzenie czy dochody gwarantują spłatę kredytu
wraz z odsetkami w ustalonym przez bank terminie.
y
ródłem informacji są dokumenty dostarczane przez
konsumentów, potwierdzające poziom uzyskiwanych
dochodów
Na podstawie dochodu pozostajÄ…cego w dyspozycji
konsumentów, bank bada i określa zdolność
kredytowÄ….
Ocena zdolności kredytowej osób indywidualnych - metody
Analiza jakościowa
Ocena wiarygodności kredytowej przeprowadzana w oparciu o
cechy jakościowe, wpływające na skłonność konsumenta do
regulowania zobowiązań kredytowych
osobiste cechy konsumenta - wiek, status rodzinny
(rodzina, dzieci), status mieszkaniowy (dom, mieszkanie),
majątkowy, wykształcenie, formę zatrudnienia (umowa o
pracę, o dzieło, na zlecenie, działalność gospodarcza)
wykonywany zawód, stosunek do służby wojskowej itp.
historia współpracy z bankami - na podstawie informacji z
BIK
ryzyko transakcji kredytowej - wysokość kredytu, czas
trwania kredytu, udział własny klienta oraz jakość
zabezpieczeń.
Jak wyznacza jest zdolność kredytowa?
Wysokość kredytu zależy od wysokości osiąganych stałych
dochodów.
Dochody klienta pomniejszane są o wydatki stałe oraz spłaty rat
potencjalnego kredytu.
Skorygowany dochód jest dzielony przez ilość osób w rodzinie
(zwłaszcza tych pozostających na utrzymaniu kredytobiorcy).
Wyliczona kwota określa, jaki dochód przypada na jednego członka
w rodzinie i czy tak skalkulowany dochód warunkuje zachowanie
zdolności kredytowej
Dn  średni miesięczny dochód netto gospodarstwa
domowego, tj. przychód o charakterze stałym
pomniejszony o składki ZUS i podatek dochodowy
R  rata wnioskowanego kredytu wraz z odsetkami
Z  miesięczne zobowiązania finansowe (np.
czynsz, energia, telefon, gaz, alimenty, spłata
zaciągniętych wcześniej kredytów)
L  liczba osób korzystających z dochodów
S  kwota ustalona przez bank
Ocena zdolności kredytowej osób indywidualnych - metody
Credit scoring
zaliczany jest do metod punktowych,
mechanizm działania opiera się na przydzielaniu ocenianym
zmiennym (cechy ilościowe i jakościowe) punktów w karcie
scoringowej, które po zsumowaniu stanowią miarę oceny
potencjalnego kredytobiorcy banku
polega ona na określeniu wiarygodności kredytowej Klienta na
podstawie porównania jego profilu z profilem Klientów, którzy już
otrzymali kredyty
im bardziej profil danego Klienta jest podobny do profilu Klientów
terminowo spłacających swoje kredyty w przeszłości, tym lepszą
ocenÄ™ punktowÄ… otrzyma
w karcie scoringowej uwzględnia się m.in. następujące cechy
gospodarstwa domowego: wiek, płeć, stan rodziny, liczba osób
pozostajÄ…ca na utrzymaniu kredytobiorcy, status mieszkaniowy,
wysokość miesięcznych dochodów wykształcenie, zatrudnienie,
wykonywany zawód, zajmowane stanowisko, posiadane karty
płatnicze, osiągnięte dochody itp.
Przykład skróconej i uproszczonej karty scoringowej
Charakterystyki i ich atrybuty Wagi
5. Długość okresu zamieszkania pod obecnym
1. Zawód lub charakter pracy klienta
adresem
profesjonalista lub członek kadry kierowniczej
10
więcej niż rok
2
robotnik wykwalifikowany
8
rok lub mniej
1
pracownik biurowy
7
6. Telefon w domu lub mieszkaniu
student
5
tak
2
robotnik niewykwalifikowany
4
nie
0
pracownik pracujący w niepełnym wymiarze czasu
2
7. Liczba osób pozostających na utrzymaniu
2. Status mieszkaniowy
podawana przez klienta
właściciel domu
6
nikt
3
najemca domu lub mieszkania
4
jedna
3
mieszkajÄ…cy przy rodzinie
2
dwie
4
3. Ocena wiarygodności kredytowej
trzy
4
bardzo dobra
10
więcej niż trzy
2
przeciętna
5
8. Prowadzone rachunki bankowe
brak danych
2
rozliczeniowe
4
niska
0
tylko rachunek oszczędnościowy
3
stanowisku
tylko oszczędnościowo-rozliczeniowy
2
więcej niż rok
5
brak rachunku
0
Klient dobry  kredyt przyznany
43-30
Klient przeciętny- przyznanie kredytu pod warunkiem
ustanowienia dodatkowych zabezpieczeń 29-15
Klient zły  odmowa kredytu
14-0
Zalety credit scoring
Ocena ryzyka kredytowego w oparciu o metody punktowe
zyskuje na obiektywizmie, prostocie, kompleksowości i
przejrzystości.
Obiektywizm oceny zdolności kredytowej
gwarantowany jest poprzez bezstronność
zastosowanego systemu scoringowego oraz
wyeliminowanie czynnika ludzkiego.
Prostotę osiąga się dzięki zalgorytmizowaniu procesu
oceny oraz łatwej interpretacji wyników przez analityka.
Kompleksowość wynika, z jednej strony, z
wykorzystania większej liczby zmiennych w analizie, z
drugiej natomiast, z uwzględnienia takiego samego
zakresu czynników, niezależnie od czasu i osoby
dokonujÄ…cej analizy.
Przejrzystości ocenie nadaje system informatyczny
niezbędny w celu obsługi metod punktowych, który
kontroluje kolejności prawidłowy przebieg
poszczególnych faz procedury oceny ryzyka
kredytowego.
Analiza ilościowa i jakościowa  ocena zdolności
kredytowej firm
Wstępna analiza sprawozdań finansowych  bilans, rachunek
zysków i strat, sprawozdanie z przepływów środków pieniężnych
Analiza wskaz
nikowa w oparciu o zestaw mierników obrazujących
wyniki działalności przedsiębiorstwa:
Wskaz
niki płynności finansowej - czy firma posiada zdolność do
terminowego wywiązywania się z bieżących zobowiązań.
Wskaz
niki rentowności  czy firma działa efektywnie?
Wskaz
niki sprawności działania przedsiębiorstwa  czy środki w
przedsiębiorstwie są efektywnie gospodarowane?
Wskaz
niki zadłużenia i stopy pokrycia  czy firma jest w stanie
regulować soje zobowiązania z z tytułu dostaw, podatków,
ubezpieczeń i kredytów.
Analiza jakościowa
zawiera informacje jakościowe nie ilościowe
stanowi uzupełnienie oceny kondycji finansowej
przeprowadzana przy wykorzystaniu metody SWOT, i biznes planów,
które określają szanse rozwojowe przedsiębiorstwa, sposób
realizowania zamierzonych celów oraz stopień opłacalności
przedsięwzięcia
Po co bank wymaga zabezpieczenia spłaty kredytu?
Zabezpieczenie pozwala bankom na odzyskanie
przekazanych kredytobiorcy środków wraz z należnymi
odsetkami, w przypadku braku wywiÄ…zywania siÄ™ z
terminowego regulowania zobowiązań
Dobre zabezpieczenie powinno być:
płynne (łatwość zbycia na wolnym rynku)
łatwo rejestrowalne (dla zabezpieczeń rzeczowych)
Å‚atwe w wycenie
łatwe do obciążenia
Podstawowe rodzaje zabezpieczeń spłaty kredytu?
Zabezpieczenia Zabezpieczenia
osobiste rzeczowe
Poręczenie według prawa cywilnego
Zastaw ogólny
Weksel własny in blanco
Zastaw rejestrowy
Poręczenie wekslowe (awal)
Zastaw na prawach
Gwarancja bankowa
Przewłaszczenie na zabezpieczenie
Przelew wierzytelności
Kaucja
Przystąpienie do długu kredytowego Blokada środków na rachunku
bankowym
Pełnomocnictwo
Hipoteka
Ubezpieczenie kredytu
Poręczenie według prawa cywilnego
DEFINICJA - Umowa, w której poręczyciel zobowiązuje się
do spłaty kredytu udzielonego przez bank, w przypadku gdy
kredytobiorca nie spłaci go w wyznaczonym w umowie
kredytowej terminie.
Poręczenie oparte jest na przepisach kodeksu cywilnego i
musi być złożone na piśmie.
Poręczenie może być bezterminowe lub terminowe.
Poręczenia może udzielić osoba fizyczna lub prawna.
W przypadku nieważności umowy kredytowej  poręczenie
wg prawa cywilnego wygasa w przeciwieństwie do awalu
złożonego na wekslu, który jest zobowiązaniem
abstrakcyjnym niezależnym od umowy kredytowej.
y
ródło: Bankowość dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZ
ŚĆ I, PRACA ZBIOROWA, Gdańsk 
Katowice  Warszawa, 2007
Weksel własny in blanco - weksel niezupełny, gwarancyjny
Zawiera pisemne, bezwarunkowe przyrzeczenie zapłacenia
określonej sumy pieniężnej przez wystawcę na rzecz osoby,
która weksel posiada. Jest to sformalizowany zapis długu
podlegajÄ…cy prawu wekslowemu.
Wystawcą weksla własnego może być każdy kto posiada zdolność
zaciągania zobowiązań.
Weksel własny in blanco nie posiada istotnych elementów
określonych w art. 101 - sumy wekslowej, terminu płatności,
miejsca płatności.
Jego głównym przeznaczeniem jest zabezpieczenie udzielonego
kredytu.
Ważne jest, iż na wekslu własnym in blanco powinien znajdować
się podpis wystawcy złożony w zamiarze zaciągnięcia
zobowiÄ…zania wekslowego.
Weksel własny in blanco zawiera upoważnienie kredytodawcy
(odbiorcy weksla), do jego wypełnienia poprzez wpisanie na nim:
Kwoty, na jaką opiewa zabezpieczona wierzytelność - jako suma wekslowa.
Dnia wymagalności zabezpieczonej wierzytelności - jako terminu płatności
weksla.
y
ródło: Bankowość dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZ
ŚĆ I, PRACA ZBIOROWA, Gdańsk 
Katowice  Warszawa, 2007
Awal
Awal jest poręczeniem udzielonym za osobę
zobowiÄ…zanÄ… wekslowo.
Poprzez złożenie podpisu na wekslu poręczyciel
wekslowy odpowiada solidarnie za zobowiÄ…zania
dłużnika wekslowego.
Poręczenie może obejmować część lub całość sumy
wekslowej.
Przed przyjęciem poręczenia wekslowego bank
powinien sprawdzić zdolność kredytową poręczyciela,
czy może on w przypadku braku spłaty kredytu przez
kredytobiorcę spłacić kredyt.
Awal może być udzielany przez osoby fizyczne 
posiadające zdolność do zaciągania zobowiązań
wekslowych.
y
ródło: Bankowość dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZ
ŚĆ I, PRACA ZBIOROWA, Gdańsk 
Katowice  Warszawa, 2007
Gwarancja bankowa
Gwarancja bankowa to
pisemne zobowiÄ…zanie banku
do spłaty kredytu
wraz z odsetkami i innymi kosztami
w przypadku, gdy kredytobiorca nie spłaci kredytu
w terminie określonym w umowie kredytowej.
Gwarancja w odróżnieniu od poręczenia jest
zobowiązaniem abstrakcyjnym niezależnym od
umowy kredytowej.
Korzystają z niej głównie przedsiębiorcy, w tym
osoby fizyczne prowadzące działalność
gospodarczÄ….
y
ródło: Bankowość dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZ
ŚĆ I, PRACA ZBIOROWA, Gdańsk 
Katowice  Warszawa, 2007
Przelew wierzytelności (cesja wierzytelności)
Przelew wierzytelności (cesja wierzytelności)
jest umowÄ…
między kredytobiorcą a bankiem udzielającym kredytu,
na mocy której kredytobiorca przenosi na bank prawo
do swoich wierzytelności wobec osoby trzeciej (np. od
której ma otrzymać płatności za sprzedane towary,
usługi).
Cesja może dotyczyć wierzytelności już istniejących jak i
przyszłych. Wierzytelności objęte cesją muszą być
bezsporne i realne do ściągnięcia.
Z tej formy zabezpieczenia prawnego korzystają głównie
przedsiębiorcy, osoby fizyczne prowadzące działalność
gospodarczÄ….
Przy kredytach udzielanych osobom fizycznym banki
stosują bardzo często jako zabezpieczenie spłaty kredytu
cesje praw z polisy ubezpieczeniowej mieszkania, domu
jednorodzinnego, samochodu, itp.
y
ródło: Bankowość dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZ
ŚĆ I, PRACA ZBIOROWA, Gdańsk 
Katowice  Warszawa, 2007
Przystąpienie do długu kredytowego
Przystąpienie do długu kredytowego
do dotychczasowego kredytobiorcy przystępuje
osoba trzecia w charakterze dłużnika solidarnego.
Dotychczasowy dłużnik nie zostaje zwolniony z
obowiązku spłaty kredytu,
a nowy dłużnik odpowiada wobec banku za spłatę
kredytu, jakby to on sam zaciągał kredyt.
Odmiennie niż poręczyciel, który odpowiada wobec
banku za spłatę kredytu cudzego.
y
ródło: Bankowość dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZ
ŚĆ I, PRACA ZBIOROWA, Gdańsk 
Katowice  Warszawa, 2007
Zastaw ogólny i zastaw rejestrowy
Zastaw ogólny
ustanawiany jest przez bank na zbywalnych rzeczach
ruchomych
przedmiot zastawu jest wydany bankowi.
Rzeczy będące przedmiotem zastawu powinny być
oznaczone w sposób umożliwiający ich identyfikację.
Zastaw rejestrowy
Ustanawiany na zbywalnych rzeczach ruchomych z
pozostawieniem ich w posiadaniu zastawcy
(kredytobiorcy) lub osoby trzeciej.
Umowa zastawu musi być sporządzona na piśmie pod
rygorem nieważności zastawu.
Zastaw powstaje z chwilÄ… wpisania umowy do rejestru
zastawów prowadzonego przez sąd rejonowy.
y
ródło: Bankowość dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZ
ŚĆ I, PRACA ZBIOROWA, Gdańsk 
Katowice  Warszawa, 2007
Przewłaszczenie na zabezpieczenie
Przewłaszczenie na zabezpieczenie
przeniesieniu przez kredytobiorcÄ™ na bank
posiadanych przez niego rzeczy ruchomych, np.
maszyn, urządzeń, samochodów, surowców, itd.
Umowa przeniesienia własności powinna być
sporządzona na piśmie z zawartym warunkiem, że
w przypadku terminowej spłaty kredytu wraz z
należnymi odsetkami i innymi kosztami,
przeniesienie własności wygasa i kredytobiorca
ponownie staje się właścicielem tej rzeczy
ruchomej.
Wraz z umową przewłaszczenia powinna być
dokonywana cesja praw z polis
ubezpieczeniowych tych rzeczy ruchomych,
których prawo własności zostało przeniesione na
Bank.
y
ródło: Bankowość dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZ
ŚĆ I, PRACA ZBIOROWA, Gdańsk 
Katowice  Warszawa, 2007
Blokada środków na rachunku bankowym
Blokada środków na rachunku bankowym 
dokonywana jest na pisemne zlecenie posiadacza
rachunku (nie zawsze musi to być kredytobiorca,
może być osoba trzecia) przez bank prowadzący
dany rachunek.
Bank ten powinien wydać posiadaczowi rachunku
potwierdzenie dokonania nieodwołalnej blokady,
przyjmując jednocześnie na siebie obowiązek
utrzymania tej blokady.
Blokada może być dokonana na rachunkach
środków pieniężnych złotowych i walutowych.
y
ródło: Bankowość dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZ
ŚĆ I, PRACA ZBIOROWA, Gdańsk 
Katowice  Warszawa, 2007
Hipoteka
Hipoteka jest ograniczonym prawem rzeczowym
Bank na rzecz którego ustanowiona została hipoteka, nie
może zarządzać tą nieruchomością jak właściciel.
Bankowi przysługuje prawo do zaspokojenia z
nieruchomości, na której jest ustanowiona hipoteka swoich
roszczeń  tylko w przypadku niespłacenia kredytu, którego
zabezpieczeniem była hipoteka na tej nieruchomości.
Hipoteka
może być ustanowiona jedynie na zabezpieczenie
oznaczonej wierzytelności,
może być ustanowiona na nieruchomości - nie można
obciążyć rzeczy ruchomej.
wierzyciel może dochodzić zaspokojenia swoich
roszczeń niezależnie od tego, czyją własnością stała się
nieruchomość.
y
ródło: Bankowość dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZ
ŚĆ I, PRACA ZBIOROWA, Gdańsk 
Katowice  Warszawa, 2007
Hipoteka
Hipoteka może być ustanawiana wyłącznie przez
właściciela nieruchomości niezależnie, czy jest on
dłużnikiem osobistym banku, czy osobą trzecią.
Gdy hipoteka zostaje ustanawiana na nieruchomości
osoby trzeciej, staje się ona dłużnikiem rzeczowym
banku  tj. odpowiada przed bankiem tylko z
obciążonej nieruchomości.
Nie jest współkredytobiorcą ani poręczycielem, czy
osobą przystępującą do długu.
y
ródło: Bankowość dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZ
ŚĆ I, PRACA ZBIOROWA, Gdańsk 
Katowice  Warszawa, 2007
Hipoteka
Ustanowienie hipoteki na rzecz banku powstaje z chwilÄ…
dokonania wpisu do księgi wieczystej nieruchomości
prowadzonej przez sÄ…d rejonowy.
Wniosek o dokonanie wpisu może być złożony przez właściciela
nieruchomości lub przez bank udzielający kredytu.
Wniosek musi zawierać określone elementy, takie jak:
oznaczenie właściwego dla miejsca położenia nieruchomości sądu
rejonowego,
numer księgi wieczystej,
oznaczenie banku (nazwa banku, jego siedziba), na rzecz którego
ma być ustanowiona (wpisana) hipoteka,
oznaczenie osoby, której prawo ma być wpisem dotknięte  czyli
identyfikacja właściciela nieruchomości lub użytkownika
wieczystego,
wartość przedmiotu wniosku, czyli wysokość wpisu hipoteki
wyrażona w złotych lub w walucie obcej,
f) żądanie wpisu hipoteki i określenie rodzaju hipoteki,
g) podpis wnioskodawcy.
y
ródło: Bankowość dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZ
ŚĆ I, PRACA ZBIOROWA, Gdańsk 
Katowice  Warszawa, 2007
Hipoteka - rodzaje
Hipoteka umowna Hipoteka umowna Hipoteka przymusowa
zwykła kaucyjna
Powstaje na skutek
jednostronnego żądania
Stosowana jest jako
Stosowana jest
wierzyciela, czyli powstaje
wyłącznie przy zabezpieczenie
bez zgody właściciela
zabezpieczaniu wierzytelności:
nieruchomości.
oznaczonej
mogących powstać w
wierzytelności, czyli
Nie służy uzyskaniu
przyszłości, tzw.
wierzytelność ta istnieje i
kredytu lecz
wierzytelności przyszłe,
znana jest jej określona
zabezpieczeniu i egzekucji
o nieustalonej
wysokość.
wierzytelności już
wysokości,
istniejÄ…cej.
y
ródłem powstania
y
ródłem powstania
hipoteki zwykłej jest
W celu ustanowienia
hipoteki kaucyjnej jest
umowa zawarta
hipoteki przymusowej
umowa kredytowa
pomiędzy bankiem a
wierzyciel musi uzyskać
zawarta pomiędzy
właścicielem tejże
odpowiednie orzeczenie,
bankiem a właścicielem
nieruchomości.
które stanowi podstawę jej
nieruchomości.
wpisu do księgi wieczystej
y
ródło: Bankowość dla praktyków, Europejski Certyfikat Bankowca. EFCB, CZ
ŚĆ I, PRACA ZBIOROWA, Gdańsk 
Katowice  Warszawa, 2007