Promocja zdrowia w
Polsce
Podstawy prawne i
rzeczywistość
Dr n. med. Joanna Ruszkowska
Polski Czerwony Krzyż
jest najstarszÄ… organizacjÄ… humanitarnÄ… w Polsce.
Została założona w 1919 roku.
podstawowÄ… misjÄ… organizacji jest zapobieganie i
Å‚agodzenie cierpienia ludzkiego oraz ochrona ludzkiej
godności, bez jakiejkolwiek dyskryminacji dotyczącej
narodowości, rasy, płci, przekonań religijnych lub
politycznych.
Głównymi zadaniami są ochrona życia i zdrowia,
zapewnienie poszanowania istoty ludzkiej, zwłaszcza
podczas konfliktów zbrojnych, praca na rzecz
zapobiegania chorobom, rozwijanie pomocy społecznej i
stałej gotowości do niesienia pomocy.
PCK  promocja zdrowia
Olimpiada Promocji Zdrowego Stylu
Życia
rozbudzanie zainteresowania własnym
zdrowiem i problematykÄ… prozdrowotnÄ…;
Chroń Dziecięce Uśmiechy
Program edukacyjno  profilaktyczny
dotyczÄ…cy higieny jamy ustnej dzieci w wieku
6-12 lat.
Podstawy prawne promocji
zdrowia w Polsce
KONSTYTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
z dnia 2 kwietnia 1997 r.
Art. 68.
1. Każdy ma prawo do ochrony zdrowia.
2. Obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne
zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze
środków publicznych. Warunki i zakres udzielania świadczeń określa ustawa.
3. Władze publiczne są obowiązane do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej
dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i osobom w
podeszłym wieku.
4. Władze publiczne są obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych i
zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska.
5. Władze publiczne popierają rozwój kultury fizycznej, zwłaszcza wśród dzieci i
młodzieży.
Art. 71.
1. Państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej uwzględnia dobro
rodziny. Rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej,
zwłaszcza wielodzietne i niepełne, mają prawo do szczególnej pomocy ze
strony władz publicznych.
2. Matka przed i po urodzeniu dziecka ma prawo do szczególnej pomocy władz
publicznych, której zakres określa ustawa.
Art. 76.
Władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców przed
działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed
nieuczciwymi praktykami rynkowymi. Zakres tej ochrony określa ustawa.
USTAWA z dnia 11 września 2015 r.
o zdrowiu publicznym
Art. 2. Zadania z zakresu zdrowia publicznego
obejmujÄ…:
1) monitorowanie i ocenę stanu zdrowia społeczeństwa, zagrożeń zdrowia
oraz jakości życia związanej ze zdrowiem społeczeństwa;
2) edukację zdrowotną dostosowaną do potrzeb różnych grup społeczeństwa,
w szczególności dzieci, młodzieży i osób starszych;
3) promocjÄ™ zdrowia;
4) profilaktykę chorób;
5) działania w celu rozpoznawania, eliminowania lub ograniczania zagrożeń i
szkód dla zdrowia fizycznego i psychicznego w środowisku zamieszkania,
nauki, pracy i rekreacji;
6) analizę adekwatności i efektywności udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej w
odniesieniu do rozpoznanych potrzeb zdrowotnych społeczeństwa;
7) inicjowanie i prowadzenie badań naukowych oraz współpracy międzynarodowej
w zakresie zdrowia publicznego;
8) rozwój kadr uczestniczących w realizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego;
9) ograniczanie nierówności w zdrowiu wynikających z uwarunkowań społeczno-
ekonomicznych;
10) działania w obszarze aktywności fizycznej.
RzÄ…d RP a promocja zdrowia
Podstawowym elementem polityki zdrowotnej jest
Narodowy Program Zdrowia ustanawiany w
drodze rozporządzenia Rady Ministrów.
Pierwsza wersja została przyjęta przez Radę Ministrów w 1990r.
Obecny dotyczy działań przewidzianych na
lata 2016-2020.
Cel strategiczny Narodowego
Programu Zdrowia 2016-2020
wydłużenie życia Polaków w
zdrowiu, poprawa jakości życia
zwiÄ…zanej ze zdrowiem oraz
ograniczanie społecznych
nierówności w zdrowiu.
Cele operacyjne NPZ
poprawa sposobu żywienia, stanu odżywienia oraz
aktywności fizycznej społeczeństwa,
profilaktyka i rozwiązywanie problemów związanych z
uzależnieniami od substancji psychoaktywnych i
uzależnieniami behawioralnymi,
poprawa dobrostanu psychicznego społeczeństwa,
poprawa zdrowia prokreacyjnego,
ograniczenie ryzyka zdrowotnego wynikającego z zagrożeń
fizycznych, chemicznych i biologicznych w środowisku
zewnętrznym, miejscu pracy, zamieszkania, rekreacji oraz
nauki,
promocja zdrowego i aktywnego starzenia siÄ™.
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach
opieki zdrowotnej finansowanych ze środków
publicznych
Zadania władz publicznych w zakresie zapewnienia równego
dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej obejmują w
szczególności:
1) tworzenie warunków funkcjonowania systemu ochrony
zdrowia;
2) analizę i ocenę potrzeb zdrowotnych oraz czynników
powodujÄ…cych ich zmiany;
3) promocjÄ™ zdrowia i profilaktykÄ™, majÄ…ce na celu tworzenie
warunków sprzyjających zdrowiu;
4) finansowanie w trybie i na zasadach określonych ustawą
świadczeń opieki zdrowotnej.
Ustawa o Zakładach opieki zdrowotnej
Øð Art. 1.
1. Zakład opieki zdrowotnej jest wyodrębnionym organizacyjnie
zespołem osób i środków majątkowych utworzonym i
utrzymywanym w celu udzielania świadczeń zdrowotnych i
promocji zdrowia.
2. Zakład opieki zdrowotnej może być również utworzony i
utrzymywany w celu:
1) prowadzenia badań naukowych i prac badawczo-
rozwojowych w powiązaniu z udzielaniem świadczeń
zdrowotnych i promocjÄ… zdrowia,
2) realizacji zadań dydaktycznych i badawczych w
powiązaniu z udzielaniem świadczeń zdrowotnych i
promocjÄ… zdrowia.
Art. 18d Ustawy o ZOZ-ach podaje definicjÄ™
promocji zdrowia:
Przez promocję zdrowia rozumie się działania
umożliwiające poszczególnym osobom i
społeczności zwiększenie kontroli nad czynnikami
warunkujÄ…cymi stan zdrowia i przez to jego
poprawę, promowanie zdrowego stylu życia oraz
środowiskowych i indywidualnych czynników
sprzyjajÄ…cych zdrowiu
Ustawa o zawodach pielęgniarki
i położnej
Art. 4.
1. Wykonywanie zawodu pielęgniarki polega na udzielaniu przez osobę
posiadajÄ…cÄ… wymagane kwalifikacje, potwierdzone odpowiednimi
dokumentami, świadczeń zdrowotnych, a w szczególności świadczeń
pielęgnacyjnych, zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych,
rehabilitacyjnych oraz z zakresu promocji zdrowia.
Art. 5.
1. Wykonywanie zawodu położnej polega na udzielaniu przez osobę
posiadajÄ…cÄ… wymagane kwalifikacje, potwierdzone odpowiednimi
dokumentami, świadczeń zdrowotnych, a w szczególności świadczeń
pielęgnacyjnych, zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych,
rehabilitacyjnych oraz promocji zdrowia, w zakresie opieki nad
kobietą, kobietą ciężarną, rodzącą i położnicą oraz noworodkiem.
Ustawa o zawodach lekarza i lekarza
dentysty
Za wykonywanie zawodu lekarza rozumie siÄ™ m.in..
prowadzenie przez lekarza prac badawczych w dziedzinie
nauk medycznych lub promocji zdrowia oraz nauczanie
zawodu lekarza.
Ustawa z dnia 23 stycznia 2003 roku o powszechnym
ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia
Art. 50. 1. Fundusz realizuje uprawnienia ubezpieczonego do świadczeń na
rzecz zachowania zdrowia, zapobiegania chorobom i wczesnego
wykrywania chorób poprzez finansowanie działań w zakresie:
1) propagowania zachowań prozdrowotnych, w szczególności przez zachęcanie do
indywidualnej odpowiedzialności za własne zdrowie;
2) prowadzenia działań w zakresie profilaktycznych badań lekarskich w celu wczesnego
rozpoznawania chorób ze szczególnym uwzględnieniem chorób układu krążenia oraz
chorób nowotworowych;
3) prowadzenia działań profilaktycznych, w tym promocji zdrowia oraz profilaktyki
stomatologicznej obejmującej dzieci i młodzież do ukończenia 18-go roku życia;
4) prowadzenia badań profilaktycznych, w tym profilaktyki stomatologicznej obejmującej
kobiety w ciąży;
5) profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą w środowisku nauczania i
wychowania;
6) wykonywania szczepień ochronnych;
7) wykonywania badań z zakresu medycyny sportowej obejmujących dzieci i młodzież
do ukończenia 21 roku życia uprawiających sport amatorski.
Działania NFZ na rzecz zachowania
zdrowia ubezpieczonych
Populacyjny Program Wczesnego Wykrywania
Raka Piersi (mammografia)
Program profilaktyki raka szyjki macicy
(cytologia)
Program profilaktyki gruz
licy
Program badań prenatalnych
Program profilaktyki chorób układu krążenia
Program profilaktyki chorób odtytoniowych (w
tym POChP)
Zapobieganie chorobie to nie promocja zdrowia!
Inne akty prawne
Ustawa z dnia 8 marca 1990 roku o samorzÄ…dzie gminnym.
Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorzÄ…dzie powiatowym.
Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 roku o ochronie zdrowia
psychicznego.
Ustawa z dnia 26 paz
dziernika 1982 r. o zmianie ustawy o
wychowaniu w trzez
wości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.
Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed
następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych.
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii.
Problemy, trudności
brak czytelnych zasad finansowania p.z.
brak systemu szkolenia kadr kompetentnych
do realizowania działań z zakresu p.z.
brak rozwiązań systemowych (prawno-
finansowych) motywujÄ…cych np.
pracodawców do realizacji działań z zakresu
p.z.
p.z. nie ma należytej rangi w działaniach
administracji rzÄ…dowej i samorzÄ…dowej
brak mechanizmów kontroli i nadzoru nad
istniejÄ…cymi interwencjami z zakresu p.z.
Działania Państwowej Inspekcji
Sanitarnej
Kampania  Nie pozwól odlecieć swojemu szczęściu
ma na celu zwiększać świadomość kobiet w wieku
rozrodczym, ciężarnych, ich rodzin i bliskich co do
negatywnych skutków działania alkoholu, tytoniu i
substancji psychoaktywnych
Kampania informacyjno-edukacyjna  Rzuć
dymka prowadzona w ramach Programu
Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu
w Polsce. Cele i Zadania na lata 2014-2018.
Celem kampanii jest zachęcenie palących kobiet do
podjęcia próby rzucenia palenia oraz ukazanie korzyści
z życia bez nałogu.
Działania Instytutu Żywności
i Żywienia
Projekt ZACHOWAJ RÓWNOWAG

skierowany do kobiet ciężarnych i
karmiących, dzieci i młodzieży, osób
dorosłych, ze szczególnym uwzględnieniem
osób z borykających się z nadwagą.
Adresatami są również producenci
żywności.
Współpraca Ministra Zdrowia
z organizacjami pozarzÄ…dowymi
Program  Rodzina w Formie realizowany przez
stowarzyszenie Forum Medicum ma na celu
promocję własciwego odżywiania, uprawiania
sportu i wykonywania badań diagnostycznych
www.rodzinawformie.pl.
Kampania  WYLOGUJ SI
DO ŻYCIA& a robi się
to tak! realizowana przez FundacjÄ™
Innowacyjnych Rozwiązań Społecznych i
Terapeutycznych  FIRST we współpracy z
Krajowym Biurem ds. Przeciwdziałania
Narkomanii ma zwrócić uwagę na ryzyko, jakie
niesie ze sobÄ… nadmierne i niekontrolowane
korzystanie z sieci.
STOWARZYSZENIE ZDROWYCH
MIAST POLSKICH
Program wprowadzony przez WHO
w 1988 roku w celu poprawy
warunków zdrowotnych w
miastach, tzn. stanu środowiska i
zdrowia mieszkańców.
Zdrowe Miasto oznacza proces, a
nie jego wynik.
Aktualnie Stowarzyszenie Zdrowych
Miast Polskich liczy 39 miast i gmin
o Å‚Ä…cznej populacji ok. 7 mln.
STOWARZYSZENIE ZDROWYCH MIAST
POLSKICH
STOWARZYSZENIE ZDROWYCH MIAST
POLSKICH
Priorytety:
- profilaktyka i wczesne wykrywanie chorób układu
krążenia
- wczesne wykrywanie chorób nowotworowych
(raka: piersi, szyjki macicy, płuc, stercza, jelita
grubego, skóry),
- walka i zapobieganie uzależnieniom (alkoholu,
narkotyków, nikotyny, leków),
- problemy osób niepełnosprawnych,
- ochrona środowiska.
Realizowane programy:
- profilaktyka kleszczowego zapaleniem mózgu
- ogólnopolska kampanii edukacyjnej  Jaskra nie boli
 kradnie wzrok
- Profilaktyka WZW typu C
- Ogólnopolski program zwalczania grypy
Programy z zakresu promocji zdrowia
realizowane są w Polsce ze środków:
·ð Åšwiatowej Organizacji Zdrowia
·ð Unii Europejskiej
·ð ð Ministerstwa Zdrowia
· Narodowego Funduszu Zdrowia
·ð SamorzÄ…dów gminnych i powiatowych
·ð Organizacji pozarzÄ…dowych (fundacje, stowarzyszenia)
· Koncernów farmaceutycznych