Podstawy finansów 2012
studia niestacjonarne
Instrumenty polityki
pieniężnej
Polityka pieniężna
Działalność banku centralnego prowadzona w imieniu
państwa, która polega na wyborze pieniężnych celów
makroekonomicznych i ich realizacji poprzez regulację
popytu i podaży pieniądza dzięki instrumentom
rynkowym i administracyjnym
Polityka pieniężna
1) Instytucja
2) Cel
3) Instrumenty
Instytucja - Bank centralny
Autonomia w prowadzeniu polityki pieniężnej
Rola:
- banku emisyjnego
- banku banków
- banku państwa
Niezależność banku centralnego
Jedyne jakościowe kryterium konwergencji
Niezależność:
- instytucjonalna
- personalna
- funkcjonalna
- finansowa
Cel główny polityki pieniężnej
Polityka pieniężna (monetarna):
- Stabilizowanie wartości pieniądza  ogólnego poziomu
cen, utrzymanie niskiej dynamiki inflacji, ograniczanie
spadku siły nabywczej pieniądza
Ilościowa teoria pieniądza - równanie Fishera:
MV = PT
- Polska:  utrzymanie stabilnego poziomu cen przy jednoczesnym
wspieraniu polityki gospodarczej rządu o ile nie ogranicza to realizacji
tego celu (Ustawa o NBP z 1997 r.)
- Triada celów polityki pieniężnej:
- Cel główny, strategiczny
- Cele pośrednie
- Cele operacyjne
Strategie polityki pieniężnej
- strategia kontroli podaży pieniądza (Bundesbank
przed wprowadzeniem euro)
- strategia kontroli kursu walutowego (Dania)
- strategia bezpośredniego celu inflacyjnego
(1.  Nowa Zelandia,
NBP  2,5% +/- 1 p.p.)
- strategie eklektyczne (mieszane)  EBC, FED
Agregaty podaży pieniądza
a) M0  baza monetarna, pieniądz banku centralnego,
 pieniądz wielkiej mocy = gotówka w obiegu + rezerwy
gotówkowe banków komercyjnych
b) M1 = gotówka w obiegu + depozyty na żądanie
c) M2 = M1 + depozyty terminowe do 2 lat
d) M3 = M2 + operacje z przyrzeczeniem odkupu +
dłużne papiery wartościowe z terminem pierwotnym do
2 lat
Instrumenty polityki pieniężnej
1) standardowe
- operacje otwartego rynku
- rezerwa obowiązkowa
- transakcje depozytowo-kredytowe
2) niestandardowe
- pułapy (plafony) kredytowe
- kontrola dewizowa
- obowiązek zakupu papierów wartościowych
- regulacje jakościowych warunków udzielania kredytów
- przyjmowanie przez BC depozytów od podmiotów
niebankowych
Operacje otwartego rynku
Zakup/sprzedaż przez bank papierów wartościowych
Cel: * zwiększenie/zmniejszenie płynności na rynku
międzybankowym
* zmiana rynkowych stóp procentowych
Przedmiot: papiery skarbowe, papiery wartościowe emitowane
przez BC, papiery wartościowe przedsiębiorstw o najwyższej
ocenie ratingowej
Uczestnicy: bank centralny  dealerzy rynku pieniężnego [primary
dealers] (2012 r.: PKO BP, Bank Handlowy, ING BŚ, BPH, BZ
WBK, BGK, BRE Bank, Millenium, PEKAO, Kredyt Bank,
Raiffeisen, Societe Generale, Deutsche Bank, BGŻ, BNP Paribas)
Przeprowadzane na regularnych aukcjach (co tydzień)
Operacje otwartego rynku
Operacje warunkowe (krótkookresowe)
- transakcje repo  zasilające płynność  zakup przez BC od BK
papierów wartościowych pod warunkiem ich odsprzedaży w
określonym dniu i po określonej cenie
- absorbujące płynność  transakcje reverse repo  sprzedaż
przez BC BK papierów wartościowych pod warunkiem ich
odkupu w określonym dniu i po określonej cenie
Operacje bezwarunkowe (długookresowe)
- outright sale  sprzedaż przez BC BK papierów wartościowych
- outright purchase  zakup przez BC od BK papierów
wartościowych
Mechanizm wpływu OOR
BC chce obniżyć wysokość stóp
procentowych na rynku
Kupuje papiery wartościowe po cenach
wyższych niż występujące na rynku
Wielkość płynnych środków w obiegu
zwiększa się
Zwiększa się możliwość kreacji pieniądza
przez banki
Rynkowe stopy procentowe kredytów
ulegają obniżeniu z uwagi na
konkurencyjność i większą dostępność
pieniądza na rynku
Rezerwa obowiązkowa
Określona część każdego depozytu, którą banki
komercyjne muszą odprowadzić na rachunek w banku
centralnym
Środki utrzymywane z tytułu rezerwy obowiązkowej są
oprocentowane stawką 0,9 stopy redyskonta weksli
Stopy NBP (12.03.2012):
Referencyjna 4,50
Lombardowa 6,00
Depozytowa 3,00
Redyskonto weksli 4,75
Rezerwa obowiązkowa w Polsce utrzymywana jest w
systemie opóz
nionym i uśrednionym
Rezerwa obowiązkowa
Funkcje:
- Tradycyjne
- zabezpieczenie wkładów deponentów
- wpływanie na mnożnik kreacji pieniądza
- przysparzanie dochodów BC
- Nowoczesne
- tworzenie popytu na pieniądz BC (przy nadpłynności
sektora)
- stabilizacja rynkowych stóp procentowych (gdy ma
charakter uśredniony i opóz
niony)
Rezerwa obowiązkowa
Transakcje depozytowo-kredytowe
Prowadzone z inicjatywy BK  kredyt/depozyt
Cel: ustabilizowanie płynności na rynku
międzybankowym
Stopy rynku międzybankowego:
- O/N  overnight
- T/N  tomorrow next
- S/N  spot next
Transakcje depozytowo-kredytowe
Kredyt redyskontowy  udzielany pod zastaw weksli
handlowych o wyznaczonych cechach
Kredyt lombardowy  udzielany pod zastaw skarbowych
papierów wartościowych
Kredyt refinansowy  udzielany w rachunku BK w
momencie pojawienia się niedoborów
Transakcje depozytowo-kredytowe
Podstawowe (bazowe) stopy procentowe
- stopa lombardowa  wyznacza najwyższy poziom
oprocentowania kredytów na rynku
- stopa referencyjna  wyznacza poziom oprocentowania
podstawowych OOR
- stopa depozytowa  wyznacza poziom oprocentowania
depozytów BK składanych w BC
Obowiązuje
Stopa procentowa: Oprocentowanie
od dnia
Stopa referencyjna 4,50 2011-06-09
Stopa lombardowa 6,00 2011-06-09
Stopa depozytowa 3,00 2011-06-09
Stopa redyskonta weksli 4,75 2011-06-09
Transakcje depozytowo-kredytowe
Podstawy finansów 2012
studia niestacjonarne
Finanse ubezpieczeń
społecznych i zdrowotnych
Zabezpieczenie społeczne
Zespół urządzeń i instytucji zapewniających
człowiekowi ochronę przed niedostatkiem, a więc
gwarantujących mu poczucie bezpieczeństwa
socjalnego przez zapewnienie świadczeń społecznych
na pewnym minimalnym poziomie odpowiadającym
jednak godności ludzkiej
Przyczyny niedostatku  ryzyka socjalne
choroba
macierzyństwo
wielodzietność
brak pracy
wypadek przy pracy, choroba zawodowa
inwalidztwo
starość
śmierć żywiciela rodziny
alkoholizm
uzależnienie od narkotyków
Inne, np.: sieroctwo społeczne, patologie społeczne,
uwięzienie żywiciela rodziny
Techniki zabezpieczenia społecznego
technika ubezpieczeniowa (ubezpieczenie społeczne)
technika zaopatrzeniowa
technika opiekuńcza (pomoc społeczna)
KRYTERIUM Technika ubezpieczeniowa Technika zaopatrzeniowa Technika opiekuńcza
Ustalanie świadczeń Wykorzystuje mechanizmy i ustala Rodzaje świadczeń i ich poziom Organ udzielający świadczenia decyduje
zabezpieczenia do konkretnych rodzajów ustalone są ustawowo. o tym, komu i w jakiej wysokości
ryzyk (socjalnych). przysługują świadczenia (uznaniowość)
Charakterystyka Charakter przymusowy - istnieją Świadczone powszechnie na Pełni rolę uzupełniającą metody
metody specjalne gwarancje państwa wobec minimalnym poziomie, co chroni je ubezpieczeniowej i zaopatrzeniowej.
instytucji ubezpieczenia społecznego. przed ubóstwem.
Dla kogo Opieką objęci są wszyscy potrzebujący,
przewidziane są Wspólnota ubezpieczeniowa  ogół osób Odnosi się do ogółu ludności kraju decydują o tym urzędy i organy
świadczenia ubezpieczonych (gmin) udzielające te świadczenia.
technika Technika składkowa- występuje składka Technika podatkowa (bezskładkowa)  Metoda nie wymaga składek ani
gromadzenia ubezpieczeniowa; wzajemność składki i wykorzystuje podatki podatków celowych. Fundusze z
finansów świadczenia budżetów lub z dobrowolnych ofiar
y
ródła świadczeń Składki tworzą fundusz ubezpieczeniowy Świadczenia realizowane z budżetu Świadczenia realizowane z budżetów
na rzecz tych, którzy składkę opłacili lub państwowego lub lokalnego lokalnych, a jedynie uzupełniane z
tych, za których została zapłacona (z budżetu państwowego
funduszu wypłacane są świadczenia
ubezpieczeniowe)
Do kogo odnoszą się Składka i świadczenia powiązane są z Do wszystkich potrzebujących. Do potrzebujących zatwierdzonych przez
świadczenia wynagrodzeniami za pracę, bo odnoszą organ świadczący.
się do pracowników pozostających w
stosunku pracy.
Z czym się wiążą Przysługują niezależnie od sytuacji Dwie odmiany tej techniki: Udzielane świadczenia charakteryzuje:
metody materialnej ubezpieczonego; wysokość 1.Kryterium zasługi (służby, ofiary) -zmienna wysokość
składki ustalana jest na podstawie wzgl. społeczności państwowej, -zróżnicowany czas
poziomu wynagrodzenia gminnej, odnosi się do sędziów, -forma dostosowana do potrzeb
policjantów, itp. Pow. z uposażeniem (pieniężna, rzeczowa).
Powiązany z poziomem wynagrodzeń. System elastyczny.
2.Charakter powszechny, odnosi się do
pozostałych grup ludności. Powiązany
z kosztami utrzymania.
Nadzór i Instytucje ubezpieczeniowe  Organizowane i administrowane przez Profesjonalne kadry zatrudnionych,
prowadzenie niezarobkowe, pod szczególnym organy i urzędy państwowe i wyjątkowo precyzyjne rozpoznanie
nadzorem państwa. samorządu terytorialnego. potrzeb.
Rodzaj prawa Prawo podmiotowe o charakterze Prawo podmiotowe o charakterze Nie jest prawem podmiotowym i ni ma
roszczenia, po uprzednim opłaceniu roszczenia, ograniczone do tych, którzy charakteru roszczeniowego.
składki nie mają innych środków utrzymania.
Ubezpieczenia społeczne w Polsce
- Reforma systemu  1999 r.
- rozdzielenie jednolitego ubezpieczenia społecznego
na odrębne ubezpieczenia: emerytalne, rentowe,
chorobowe, wypadkowe
Część składki płaconej przez
Wyszczególnienie Składka
Pracodawcę Pracownika
Ubezpieczenie emerytalne
19,52% 9,76% 9,76%
Ubezpieczenie rentowe
6% 4,5% 1,5%
Ubezpieczenie chorobowe
2,45% 2,45%
Ubezpieczenie wypadkowe
0,67-3,33% 0,67-3,33%
Ubezpieczenie zdrowotne
9% 9%
Fundusz Pracy
2,45% 2,45%
Fundusz Gwarantowanych Świadczeń
Pracowniczych 0,10% 0,10%
Dane za 2011 r.
Ubezpieczenia społeczne w Polsce
- System trzyfilarowy
Wyszczególnienie Filar I  ZUS (FUS) Filar II - OFE Filar III - PPE
Charakter
Bazowy (podstawowy) publiczny Bazowy (podstawowy) publiczny dodatkowy
Inicjatywa
państwo państwo pracodawca
Uczestnictwo
obowiązkowe lub dobrowolne
obowiązkowe dobrowolny
(1949-1968)
y
ródło finansowania
składka ubezpieczonego i składka pracodawcy i
składka ubezpieczonego
pracodawcy ewentualnie ubezpieczonego
System finansowania
Repartycyjny (umowa Kapitałowy
kapitałowy
międzypokoleniowa) (7.3%-2,3%-3,5%)
Świadczenie
emerytura podstawowa emerytura podstawowa emerytura dodatkowa
Gwarancja państwa
dotyczy kwoty minimalnej świadczenia (w sumie) brak
Administracja
państwowa prywatne towarzystwa prywatne towarzystwa
Wymiar świadczenia
kwota jednorazowa lub
system zdefiniowanej składki system zdefiniowanej składki
miesięczne raty
Nadzór państwa
ścisły finansowy finansowy
Ubezpieczenia społeczne w Polsce
- Ubezpieczenie społeczne rolników:
- ubezpieczenie emerytalno-rentowe  głównie dotacja
budżetowa
- ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie 
składki od rolników
- Wysokość składki:
- podstawowa  10% kwoty emerytury podstawowej (98% ubezpieczonych)
- gospodarstwo rolne pow. 50ha przel.  12-48% kwoty emerytury podstawowej
- Ubezpieczenie społeczne służ mundurowych
Ubezpieczenie zdrowotne w Polsce
- Do 1998 r.  tylko model budżetowy
- Od 1999 r.  model ubezpieczeniowy  składki
- Narodowy Fundusz Zdrowia  centrala + 16 oddziałów
- Składka  9% podstawy wymiaru (7,75% odliczane od
PIT)
- System komercyjny (rynkowy)
Ubezpieczenie społeczne a koszty pracy
umowa zlecenie umowa o pracę
brutto 2000 Pracownik Pracodawca
KUP 0,2 400 brutto 2000
Podatek 18% 288 emerytalne 9,76% 195,2 195,2 9,76%
netto 1712 rentowe 1,50% 30 90 4,50%
chorobowe 2,45% 49
wypadkowe 1,80% 36
FP 2,45% 49
FGŚP 0,10% 2
zdrowotne 9% 155,32
KUP 111,25
podstawa opod. 1614,55
obliczenie podatku 18% 290,619
odliczenie skł. zdr. 7,75% 156,87
Podatek 46 111
netto 1459,48
koszt pracodawcy 2372,2