Kulturowe Uwarunkowania
Biznesu Międzynarodowego
Wykłady
dr Renata Krzykała-Schaefer
2011/2012
WNPiD UAM
AZJA
" Czy rzeczywiście istnieją wartości
azjatyckie ?
KRAJE AZJATYCKIE
KRAJE AZJATYCKIE
POWSTAWAA
Y NA BAZIE
BARDZO RÓśNYCH I
ZUPEA
NIE OD SIEBIE
NIEZALEśNYCH TRADYCJI& .
STOSUNEK DO OTOCZENIA
1 ZMIENNA KULTUROWA
Świat zewnętrzny  stosunek człowieka do
świata zewnętrznego ,
postrzeganie wszechświata .
postrzeganie wszechświata .
" Kontrola
" Harmonia
" Przeznaczenie
Konfucjanizm
Jest to raczej zespół poglądów
Jest to raczej zespół poglądów
etyczno- politycznych, ni\

religijnych, których celem jest
doskonalenie moralności.
Etyka konfucjańska obejmuje  pięć
cnót ( wu de):
Humanitaryzm( ren)
Powinność( yi)
Obyczajność(li)
WiedzÄ™(zhi)
Wierność(xin)
Wu de Pięć cnót Wartości etyczne Formy w organizacji
powściągliwość, postępowanie fair,
ren humanitaryzm
skromność, dobroć, dbałość o pracowników w
współczucie, uczciwość, aspekcie warunków
szczerość pracy, bezpieczeństwa
poczucie obowiÄ…zku, identyfikacja z firmÄ…,
yi powinność
postępowanie moralne i dotrzymywanie słowa,
szlachetne solidność
etykieta, rytuały, obrzędy etykieta pracy, szacunek
li obyczajność
w stosunku do
przeło\
onych,
przeło\
onych,
zachowanie  twarzy ,
uprzejmość
mądrość, tradycja, kult wybór właściwych
zhi wiedza
nieustannego uczenia się pracowników,
kształcenie, umiejętność
właściwej oceny
pokora, posłuszeństwo w podstawa budowania
Xin wierność
stosunku do władzy relacji w biznesie,
kontynuacja
M.Bond ( 1987)  dynamizm
konfucjański
Tolerancja dla innych, harmonia,
Integracja
niekonkurencyjność, przyjaz
Å„,
Umiłowanie porządku, nastawienie na
Konfucjańska dynamika
oszczędność, motywujące poczucie
oszczędność, motywujące poczucie
pracy
pracy
wstydu, okazywanie wzajemności,
dbanie o zachowanie  twarzy
Grzeczność, cierpliwość, dobre maniery,
Serdeczność
poczucie godności
Umiarkowanie, rozwaga
Dyscyplina moralna
2 ZMIENNA KULTUROWA
Czas  stosunek do czasu i
harmonogramów
Monochroniczność
"
Polichroniczność
"
" Polichroniczność
Przeszłość
"
Teraz
niejszość
"
Przyszłość
"
3 ZMIENNA KULTUROWA
Aktywność - postrzeganie
aktywności ludzkiej i osiąganie
rezultatów.
rezultatów.
Działanie
"
(kultury protransakcyjne)
Bycie
"
(kultury propartnerskie )
4 ZMIENNA KULTUROWA
Komunikacja- sposób i styl
komunikacji
Niski/Wysoki kontekst
"
Bezpośredniość/pośredniość
"
" Bezpośredniość/pośredniość
Ekspresyjność/powściągliwość
"
Ceremonialność /
"
nieceremonialność
Kontekst kulturowy i jego efekty w
komunikacji
Wysoki Japonia
Środkowy Wschód
Ameryka A
acińska
Afryka
Kraje śródziemnomorskie
Kontekst Wielka Brytania
Francja
Francja
Ameryka Północna
Skandynawia
Niemcy
Niski Szwajcaria
Niska Precyzja komunikacji Wysoka
y
ródło: E.T. Hall, M.R. Hall, Understanding Cultural Differences,
Yarmouth, ME: Intercultural Press, 2003
 Oczywiście w większości kultur praktykuje się
jakąś formę ukrywania uczuć i zachowań  na
pokaz", lecz Japończycy podnieśli to do rangi
sztuki.
Jest to obligatoryjne w stosunkach z
przeło\
onymi oraz gośćmi i tak naprawdę bardzo
spaja, homogenizuje wręcz japońskie
społeczeństwo.
Wydaje siÄ™ zresztÄ… nieodzowne, bo przy tak
silnym akcencie poło\
onym na zbiorowość,
kompromis, długotrwałe współzale\
ności i
harmonijną koegzystencję musi istnieć technika
pozwalająca minimalizować potencjalne
konflikty.
Bardzo ciekawym zjawiskiem w Japonii sÄ…
kategorie senpaiÿHQ)Ź ÿ i kohai (Åš_)Ź).
Te określenia szczególnie często firmach na
określenie osób, z których jedna wstąpiła firmy
wcześniej (senpai), a druga póz
niej (kohai).
Bardzo często zdarza się, \
e, mimo i\
między
Bardzo często zdarza się, \
e, mimo i\
między
tymi osobami istnieje na przykład tylko roczna
ró\
nica, kohai musi zwracać się do senpai
uni\
enie i z szacunkiem.
Język japoński Transkrypcja Znaczenie
Zastosowanie ró\
nych czasowników na określenie tej samej czynności
Robić
j0U0‹0
Nasaru U\
ywane w stosunku do osób starszych lub znajdujących się
wy\
ej w hierarchii, np. przeło\
ony, klient
Y0‹0
Suru Forma neutralna, np. kolega z pracy
D0_0Y0
Itasu Forma uni\
ona, u\
ywana w przypadku mówienia o sobie lub o
osobie z własnej grupy
Iść
D0‰0c0W0ƒ0‹0
Irassharu U\
ywane w stosunku do osób starszych lub znajdujących się
wy\
ej w hierarchii, np. przeło\
ony, klient
LˆO0
Iku Forma neutralna, np. kolega z pracy
ÂS‹0
Mairu Forma uni\
ona, u\
ywana w przypadku mówienia o sobie lub o
osobie z własnej grupy
5 ZMIENNA KULTUROWA
Dystans przestrzenny 
Mały / Du\
y
 Co więcej, sytuacja nie zmienia się
istotnie, gdy awansuje siÄ™ na wy\
sze
stanowisko. Na ogół oznacza to w dalszym
ciÄ…gu pracÄ™ razem ze wszystkimi w du\
ej
hali i brak sekretarki.
hali i brak sekretarki.
Japończycy zresztą w ogóle uwa\
ajÄ…
wydzielenie komuÅ› 20 m2 za, z jednej
strony, marnotrawstwo (po co komu tyle
indywidualnej przestrzeni), z drugiej - za
nieludzkie izolowanie.
6 ZMIENNA KULTUROWA
Dystans wobec władzy 
stopień akceptacji
nierównomiernego rozdziału
władzy
( organizacja społeczeństwa).
( organizacja społeczeństwa).
Hierarchia
" ( du\
y dystans do
władzy)
Równość
" ( mały dystans do
władzy
Contrast Japanese vs. European &
American Management Practice
" Europe & USA " Japan
 Specific Career  Non-specific Career
7 ZMIENNA KULTUROWA
Postrzeganie jednostki 
wzajemne zale\
ności
zachodzące między ludz
mi
zachodzące między ludz
mi
Indywidualizm
"
Kolektywizm
"
Uniwersalizm
"
Partykularyzm
"
ZARZ
DZANIE ZASOBAMI
LUDZKIMI W JAPOC
SKICH
FIRMACH
Istnienie praktyki do\
ywotniego zatrudnienia nie
oznacza, \
e w sytuacjach krytycznych nie dochodzi
do zwalniania kluczowych pracowników z inicjatywy
przedsiębiorstwa.
Najpierw inne mo\
liwości:
" redukcja godzin nadliczbowych,
" skrócenie formalnego czasu pracy,
" ograniczenie przyjęć absolwentów szkół,
" ograniczenie przyjęć absolwentów szkół,
" nieprzedłu\
enie kontraktów osobom zatrudnionym na czas
określony,
" zwolnienie pracowników zatrudnionych na część etatu,
" przeniesienie zatrudnionych na stałe pracowników do filii
firmy,
" ograniczanie pensji lub premii wszystkich pracowników i
kierownictwa czy te\
bardzo popularne w ostatnich latach
nakłanianie do przejścia na wcześniejszą emeryturę.
K. Koike przebadał 60 du\
ych japońskich firm i zaproponował
model  póz
nej selekcji" (late selection), zgodnie z którym
rozstrzygnięcia co do awansu na wysokie szczeble kierownicze
zapadają na póz
nym etapie kariery.
Po około 15 latach pracownicy są dzieleni na trzy
grupy:
" do grupy A przynale\
ą ci, którzy nie osiągną
poziomu mened\
erskiego;
" do grupy B - ci, którzy osiągną poziom szefa sekcji,
" do grupy B - ci, którzy osiągną poziom szefa sekcji,
lecz nie wy\
szy;
" do grupy C - ci, którzy są przeznaczeni na szefa
działu lub do naczelnego kierownictwa.
Do momentu zró\
nicowania awans pracowników zatrudnionych
w tym samym czasie przebiega podobnie.
Proces podejmowania decyzji w
du\
ych firmach japońskich
ringi-seido 1
ok? ok!
ok? ok!
wypełnienie
( ringi-sho )
propozycja Dyskusja w
grupie/zespole
Proces podejmowania decyzji w
du\
ych firmach japońskich
ringi-seido 2
" Przekazywanie dokumentu do ró\
nych działów i szczebli firmy
dział x dział y
...
Nemawashi
Proces podejmowania decyzji w
du\
ych firmach japońskich
ringi-seido 3
PieczÄ…tka dyrektora
naczelnego oznacza,
\
e decyzja jest ostateczna
KAIZEN  japońska filozofia funkcjonowania firm
Kaizen jest koncepcją ciągłego doskonalenia,
usprawniania.
Polega ona na zaanga\
owaniu wszystkich
pracowników organizacji, niezale\
nie od
szczebla, w stałe poszukiwanie pomysłów
szczebla, w stałe poszukiwanie pomysłów
udoskonalenia wszystkich obszarów
organizacji.
8 ZMIENNA KULTUROWA
Współzawodnictwo  typ
cenionych w danej kulturze
osiągnięć
osiągnięć
Kultura  męska
"
Kultura  kobieca
"
9 ZMIENNA KULTUROWA
Struktura ( wymiar unikania
niepewności)  stopień, w
jakim \
ycie grupy jest
uregulowane i sformalizowane
uregulowane i sformalizowane
PorzÄ…dek ( wysoki UAI )
"
Elastyczność ( niski UAI )
"
10 ZMIENNA KULTUROWA
Sposób myślenia i organizacja
wiedzy
" Analiza
" Analiza
" Synteza
Badania Davida I. Hitchcocka
Czy ró\
nice w systemach
wartości są nadal aktualne?
" Badania porównawcze
" Badania porównawcze
Davida I. Hitchcocka (US
Center for Strategic Studies)
nad trwałością  tradycyjnych
wartości azjatyckich
Badania Davida I. Hitchcocka
" Respondenci 350  przedstawiciele nauki i biznesu
" 7 krajów Azji Wschodniej i Stany Zjednoczone (grupa
porównawcza)
Chiny
Chiny
Indonezja
Japonia
Korea
Malezja
Singapur
Tajlandia
Badania Davida I. Hitchcocka
Badanych poproszono o wybranie wartości i cech,
ich zdaniem  wyjÄ…tkowo wa\
nych dla
mieszkańców ich kraju , z dwóch list:
mieszkańców ich kraju , z dwóch list:
1. Zawierającej cechy i wartości społeczne
(badani mieli wybrać nie więcej ni\
6 cech)
2. Zawierającej cechy i wartości osobiste
(badani mieli wybrać nie więcej ni\
5 cech)
Badania Davida I. Hitchcocka
Wartości społeczne
Badania Davida I. Hitchcocka
Wartości osobiste