Kultura i społeczeństwo jako system znaków i symboli - perspektywa językoznawcza.

LINGWISTYKA - nauka o języku; nauka o genezie, strukturze, funkcjach języka. Czym jest język? Jak się przejawia w społeczeństwie?

A. Badania nad językiem. Kluczowe postacie: Ferdinand Saussure, Charles Sanders Pierce, Roman Jakobson.

3 kierunki lingwistyki:
SOCJOLIGNWISTYKA - na pograniczu socjologii i językoznawstwa; nauka o społecznych kontekstach kształtu, formy i funkcji języka.

XVIII-XIX przełom
prekursor nowożytnego językoznawstwa - FERDINAND SAUSSURE. Stwierdził, że język jest systemem znaków, a w języku jako systemie znaków należy wyróżnić elementy:
2 komplementarne(uzupełniające, dopełniające się) elementy:
SIGNIFIANT - znaczące czastki aktywne
SIGNIFE' - znaczone cząstki bierne
Język należy podzielić na 2 sposoby realizacji:
- parole - mówione, mowa (język jako mowa)
- język jako system znaków


Charles Sanders Pierce
W każdym znaku należy wyróżnić znaczące (cechy materialne znaku) i znaczone (bezpośredni "interpetant" symbolu).
ZNAK każdy rozumie jako triadę: znaczący, znaczone i jako materialny nośnik znaczenia.
- odgłos deszczu

Materialnym nośnikiem jest to co odbierają zmysły, wszystko to co podlega bezpośredniej percepcji.

Każdy element może być znakiem. Za każdym razem np. szal może być znakiemm czegoś innego. To zależy od odczytującego co będzie znaczył

Znak występuje w trzech relacjach (uzależnione od związku między znaczącymi i znaczonymi):
- relacja ikony - rzeczywiste znaczenie (podobieństwo) zwierzęcia przedstawionego do zwierzęcica np. martwa natura, totemy, znaki wodne, roślinne.
- relacja indeksu - coś wskazuje na coś - np. stopy na piasku są indeksami istnienia rzeczywistej osoby; między znakiem, a rzeczywistością istnieje relacja indeksu; znacząco - rzecz. stopa | znaczone - stopa na piasku
- relacja symbolu - wyuczona relacja między tym co rzeczywiste, a tym co znaczone np. 1/2*a*h - jest wzorem na pole trójkąta - wiemy cóż on oznacza, bo się tego nauczyliśmy.

"Świat składa się ze zmian świadomości" czyli NIE MA uniwersalnych znaków i symboli. Są dostępne przez badanie tych , którzy je używają.


B. Język jako kultura (Jurij Łotman i Borys Uspiewski)
Jurij Łotman - kultura to system znaków. Znak to język. Język i kultura są nierozłączne. Język znajduje się w samym centrum kultury. "Język to narzędzie do matrycowania kultury". (dzięki matrycy powstaje drukowanie, podstawa do powielania czegoś).
Kultura jako język tworzy świat.


C. Od kultury do społeczeństwa (E. Sapir i B. Wrorf).

Badając język należy dążyć do zrozumienia człowieka. Należy poszukiwać FORMY i ZNACZENIA.

Wrorf: "Język tworzy świat"
- Jest sposobem komunikacji interpersonalnej.

RELATYWIZM JĘZYKOWY - to jak człowiek widzi rzeczywistość jest zakorzenione w języku.


D. Socjologiczne funkcje mowy (W. Pawluczuk)
- mówienie informatywne
- mowa wewnętrzna
- uzyskiwanie informacji
- zatroskanie
- dogadywanie się
- załatwianie
- zwierzanie
- gawędzenie biesiadne
- wystąpienie
- afirmatywne funkcje mowy (większość)

Gdy człowiek mówi nie tylko chce przekazać informacje, ale odsłania się cały "kosmos" tej osoby.




"Mówienie to modlitwa człowieka o sens, modlitwą naszej rzeczywistości"