Istota i klasyfikacje celów wychowania. Układ taksonomiczny. Operacjonalizacja celów.
Cel - to kres, punkt, do którego jest skierowane jakieś działanie, punkt centralny jakiejś akcji; to także zdarzenie zamierzone przez sprawcę.
Źródła celów:
Z własnego doświadczenia, będzie ono pomocne, bo już wiemy czego oczekujemy od wychowanka.
Kultura, tradycje, normy moralne, prawne, obyczaje
Obserwacja zachowań dzieci - doprowadzające nas do określonych celów, sprecyzowanych potrzeb.
Świat wartości, doświadcza się co jest złe, a co jest dobre, wartością jest życie, rodzina, sprawiedliwość, tolerancja, godność człowieka.
Grupy celów wg A. Guryckiej:
Cele kreatywne - tworzyć postawy, których nie było; tworzyć do początku: wywołać, ukształtować
Cele optymalizujące - kształtować to co już jest; doskonalić coś wartościowego, zwiększyć, wzmóc.
Cele minimalizujące - coś osłabić, ograniczyć - jakieś postawy, ciężka praca
Cele korekcyjne - z negatywnej postawy na pozytywną, zmienić.
Cele wg R. Ceasena:
Cele ostateczne - odnoszą się do wielkich zmian i nadziei, wywodzące się z wizji przyszłości i najwyższych aspiracji
Cele pośrednie - odnoszą się do aspiracji mniej ogólnych, które kierują się wysiłkiem na jednym lub kilku poziomach systemu oświatowego
Zadania edukacyjne - odnoszące się do konkretnych zadań, jakie przypadają procesom uczenia się.
Obróbka celów:
Taksonomizacja pewne uporządkowanie celów (hierarchiczne klasyfikacja celów)Są dwa poziomy i cztery kategorie:
I Działania
A. Uczestnictwo w działaniu np. uczeń czyta interesującą go lekturę
B. Podejmowanie działania np. jak A, ale czasem spontanicznie sięga po dodatkowe opracowania
II Postawy
C. Nastawienie na działanie np. jak B, przy czym porusza dany temat z rówieśnikami D. System działań np. jak C, uczeń poszerza wiedze z danej dziedziny i wiąże z nią swoje plany życiowe.
Hierarchizacja - uogólnienie, przechodzenie od szczegółu do ogółu
Operacjonalizacja - przechodzenie od ogółu do szczegółu. Jest najwyższa w wychowaniu.
Procedura operacjonalizacji celów za B. Niemierko - cele pracy edukacyjnej:
ETAPY
Zapisanie celu w postaci ogólnej
Intuicyjny obraz ucznia osiągającego cel
Luźne zapisy celów operacyjnych
Selekcja luźnych zapisów
Klasyfikacja luźnych zapisów
Sformułowanie celów operacyjnych
Sprawdzenie celów operacyjnych
Ewentualne powtórzenie etapów 2-7
TECHNIKI POMOCNICZE
Wyobrażanie populacji wzorcowej - jest myślowym odwołaniem się do własnych doświadczeń z ludźmi, którzy dany cel ogólny w pełni osiągnęli. Zbieramy ich w wyobraźni w grupę społeczną. (zastanawiamy się: Co wspólnego maja? Czym różnią się od innych?)
Burza mózgów - wszyscy uczestnicy podają pomysły na rozwiązywanie problemu, a wartościowanie tych pomysłów jest odroczone.
Próba inscenizacji - wykonanie czynności stanowiącej osiągnięcie celu operacyjnego. Wystarczy czynność uproszczona lub jej objaśnienie. Jeśli inscenizacja jest niemożliwa bądź nietrafna to zapis celu powinien być zmieniony.
Wykorzystanie taksonomii celów kształcenia - klasyfikacja luźnych zapisów wg dziedzin i kategorii. Dyskusja zmierza do określenia natury każdego celu.
Próba komunikacji - ułożenie luźnych zapisów celów operacyjnych w logiczny ciąg i odczytanie komuś z zewnątrz
Egzamin pomyślny (techniki os A-F) - wyobrażenie grupy i podzielenie uczniów na tych co osiągnęli cel operacyjny i tych co tego celu nie osiągnęli.
Np. Wynika z dobra np.
Przyjaźń
Zaufanie koleżeństwo sympatia
Uczciwy życzliwość pogodny
Lojalny pomocny komunikatywny
Szczery uprzejmy