Psychopatologia
Wykład 1
Informacje wstępne:
Psychopatologia Ćwiczenia w Gnieźnie. Około 20 maja.
Twórca Karl Jaspers
Polscy T. Bilikiewicz, J. Jaroszyński
Literatura obowiązkowa:
Seligmann, Walker, Rosenhan (2003) Psychopatologia. Rozdziały 5 - 12.
Literatura uzupełniająca:
Wciórka (2002). Klasyfikacja zaburzeń psychicznych. W: Bilikiewicz/Pużynski/Wciórka. T.2
Egzamin: testowy z trzema grupami pytań (jedno i wielokrotnego wybory, test uzupełnień).
50 pytań i 50 minut.
Przedmiot psychopatologii.
Jakie dziedziny zajmują się zaburzeniami psychicznymi?
Szerokie ujęcie psychopatologii:
Nauka interdyscyplinarna
Koncentruje się na zagadnieniach zaburzeń psychicznych/zachowań
Przedmiotem dociekań będą zaburzenia psychiczne symptomy teoretyczne i empiryczne jednostki kliniczne systemy klasyfikacyjne (według współczesnych procedur statystycznych).
Wąskie ujęcie psychopatologii:
Dziedzina dociekań (dziedzina stosowana) empirycznych zajmująca się tworzeniem systemów klasyfikacyjnych zaburzeń psychicznych (Np. ICD - 10).
Użyteczność wiedzy psychologicznej:
Bez psychologii nie da się tworzyć psychopatologii bez wiedzy o prawidłowym przebiegu procesów psychicznych niemożliwy opis zaburzeń (Zeigarnik, T. Bilikiewicz)
Wiedza o prawidłowym przebiegu procesów psychicznych nie jest konieczna. Wystarczy opis zaburzeń.
Pojęcia używane w ocenie zachowań:
Czy człowiek przejawia standardowe lub nie zachowania?
Co wskazuje na normę a co nie?
Jeśli wskazuję na patologie to na jaką?
Trzy podejścia do klasyfikacji zachowań i procesów psychicznych:
Kategorialne:
Zachowania człowieka można podzielić na 2. kategorię normalne vs nienormalne.
Zachowania nienormalne można podzielić na podkategorie
Podkategorie cechują się wewnątrz kategorialną jednorodnością zgodność organizacji wewnętrznej (patomechanizmu) i jednostkowych objawów.
Dymensjonalne (wielowymiarowe)
Wszyscy ludzie charakteryzują się cechami, które można umieścić na dymensjach.
Różnimy się stopniem nasilenia tych cech.
Rozpoznawalne klasy są jednorodnymi konfiguracjami wymiarów.
Katalog dymensji, wyczerpujący - wyzwanie dla psychopatologii
Czerpie sporo z psychologii osobowości szczególnie z psychologii różnic indywidualnych.
Prototypowe
Pierwowzory tworzy się albo teoretycznie albo empirycznie.
Pierwowzór jest idealnym prototypem.
Do prototypu porównuje się (nie-)normalnego.
Porównuje się zbiór cech osoby do zbioru cech prototypu.
Normy:
Norma statystyczna
Miarą normy przeciętny wynik populacji.
Kiedy się ją stosuje? np. w diagnozie upośledzeń.
Najczęściej stosowane miary tendencji centralnej
Norma społeczno - kulturowa
Nienormalność naruszenie praw.
Nie przestrzeganie norm społecznych, kulturowych, prawnych (religijnych i moralnych).
Problem poziom uspołecznienia (norm) społeczności (np. społeczeństwa totalitarne versus mniej totalitarne).
Poziomy opisu zachowania/funkcjonowania człowieka w psychopatologii:
Należy pamiętać o tych trzech poziomach podczas analizy zachowań!!!
Przedmiotem nauk o zaburzeniach jest:
Opis sposobów przeżywania i zachowania w kategoriach objawów (symptomów)
Wyjaśnianie mechanizmów rozwoju zaburzeń z uwzględnieniem Salutogenezy i Patogenezy wywodzących się z określonych koncepcji (natury człowieka).
Wskazanie na patogenezę: endogenną (czynnik genetyczne i konstytucjonalne, przed zapłodnieniem, w rozwoju prenatalnym i w pierwszych dniach po urodzeniu), egzogenne (egzogenne mijają w przeciwieństwie do endogennych), psychogenne (związane z intrapsychicznymi mechanizmami regulacyjnymi człowieka)
Opracowanie wskazań do leczenia związek z salutogenezą i patogenezą oraz z badaniami nad sukcesami danych technik terapeutycznych.
Powiązania:
Psychologia kliniczna:
Opisuje nieprzystosowawcze wzorce zachowań i ich przejawy najmniej odwołuje się do psychopatologii.
Dlaczego mechanizm się utrzymuje korzystamy z teoretycznych koncepcji natury człowieka.
W patogenezie: wyjaśnia znaczenie czynników psychogennych, uwzględniając czynniki pozostałe można wyróżnić koncepcje jedno- versus wieloczynnikowe. Modele wyjaśniają genezę i mechanizmy zaburzeń.
Na tym tle formułuje założenia o celach, procedurach i strukturze leczenia.
Psychiatria:
Zaburzenia w postaci symptomów.
Wyjaśnia znaczenie czynników biologicznych
Psychopatologia:
Opisuje i kategoryzuje zjawiska psychologiczne w postaci symptomów wąsko
Tworzy całościowe systemu klasyfikacyjne zaburzeń psychicznych wąsko
Tworzy integracyjne modele patogenezy uwzględniając czynniki biologiczne, psychiczne i społeczne.
Na podstawie tych modeli wskaźniki do leczenia.
Nauki tworzące klasyfikację:
Fenomenologia - opis przejawów życia psychicznego
Symptomatologia - opis objawów i ustalanie kryteriów ich znaczenia diagnostycznego. Symptomy:
Bezwzględne (objawy patognomiczne, np. halucynacje) - względne (np. lęk)
Wysokie (charakterystyczne, osiowe, typowe) - niskie (atypowe, peryferyczne, drugorzędne).
Nasilenie zachowania kryterium czasu, częstotliwości, subiektywnego poczucia obciążenia u pacjenta.
Syndromologia - wyodrębnienia zespołów psychopatologicznych.
Nozologia - tworzenie całościowego systemu diagnostycznego.
Procedura konstruowania klasyfikacji.
Indywidualna niepowtarzalność Analiza opisów fenomenologicznych. Wyodrębnienie istotnych elementów o wysokim znaczeniu diagnostycznym: elementy różnicujące i prototypowe lub elementy wkluczające i wykluczające.
Wyróżnianie klas zaburzeń na podstawie fenomenów psychicznych o wysokiej wartości diagnostycznej lub np. na podstawie analizy skupień uzyskanych z wywiadów klinicznych.
Tworzenie grup zaburzeń tworzy się całościowe systemy diagnostyczne na podstawie arbitralnie przyjętych kryteriów, najczęściej jest to kryterium etiologiczne: znaczenie czynników endogennych, egzogennych i psychicznych.
Charakterystyka klasyfikacji:
Teoretyczne
Empiryczne
Arbitralne kryteria tworzenia klas zaburzeń (geneza)
ICD - 10 wieloosiowa:
Najpierw diagnozujemy według Osi - diagnoza nozologiczna i wykluczająca. Potem według Fxx.
Oś I rozpoznanie kliniczne podstawowe (coś z czymś się wyklucza) i towarzyszące (coś + coś).
Oś II poziom niesprzeczności mierzony skalą 0 - 5 (w zakresie: A dbałość o siebie; B aktywność zawodowa C rodzina i nie wiem co D szerszy kontekst społeczny).
Oś III Czynniki kontekstowe, które wywarły wpływ na występowanie, obraz kliniczny, zaburzenia, przebieg, zejście lub leczenie zaburzeń wymienionych na osi I.
F00 - F09 organiczne zaburzenia psychiczne i zespoły objawowe (np. w starości zaburzenia dementywne)
F10 - F19 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem substancji (używanie, odstawienie i uzależnienie od substancji).
F20 - F29 Schizofrenia, zaburzenia schizotypowe ()
F30 - 39 zaburzenia nastroju (afektywne), dwubiegunowe, depresyjne (depresja maniakalna, dwubiegunowa, uporczywie nawracające z zaburzeniami psychotycznymi),
F40 - 49 zaburzenia nerwicowe (kłopot: wynika z paradygmatu, DSM IV - zaburzenia lękowe), związane ze stresem i pod postacią somatyczną (samatoform).
F50 - F59 zespoły behawioralne (zaburzenia odżywiania, snu i dysfunkcje zachowania). Zaburzenia adaptacyjnych wzorców zachowania.
F60 - F69 Zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych (kategoria nowa i problematyczna, ponieważ nastąpiło w niej pomieszanie symptomów z mechanizmami).
F70 - F79 /upośledzenia umysłowe (na szerokim tle). Kiedyś dzieliło się je na upośledzenia i zaniedbania.
F80 - 89 zaburzenia rozwoju psychicznego (mowy, języka, um. Szkolnych, motorycznych etc.)
F90 - F99 zaburzenia rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym. (Uogólnione zaburzenia nastroju - autyzm, zespół Aspergera, ADHD etc.)
DSM IV 5 osiowa
Wyłoniono oś I i II w ten sposób, że bardziej jednorodne poszły do osi I, a pozostałe jednorodne do II (trudniej je diagnozować).
Oś I zespoły kliniczne i inne stany, które mogą być przedmiotem uwagi klinicysty. Do tej grupy należą zaburzenia nastroju, schizofrenie, zespoły urojeniowe, stany lękowe, zaburzenia psychiczne na tle organicznym oraz od używania i odstawienia substancji psychoaktywnych.
Oś II Zaburzenia osobowości, zaburzenia rozwojowe oraz upośledzenia umysłowe. Występujące w okresie niemowlęcym, dziecięcym i adolescencji. Często występują z innymi zaburzeniami.
Dookreślające ekologie:
Oś III stany ogólnomedyczne, czyli takie zaburzenia somatyczne, które mogą okazać się ważne dla zrozumienia istoty występującego u jednostki zaburzenia psychicznego, bądź są znaczące i mogą mieć wpływ na przebieg leczenia danego przypadku.
Oś IV - problemy psychospołeczne i środowiskowe - związane z działaniem w ostatnim roku jednego bądź wielu spośród opisanych dziewięciu różnych kategorii stresu życiowego i obciążeń psychicznych.
Oś V - poziom przystosowania. Ocenie podlega ogólny stan zdrowia u pacjenta na podstawie Skali Ogólnej Oceny Funkcjonowania. Skala ta rozciąga się od 1 (0 oznacza brak informacji) do 100 pkt, Wyższy wynik wskazuje na lepszy ogólny stan zdrowia.
Zaburzenia psychiczne u dzieci:
Trudności w rozpoznawaniu zaburzeń psychicznych u dzieci:
Rozwój psychiczny przebiega u dzieci w różnym tempie.
Zaburzenia mają inną dynamikę niż u dorosłych. U dzieci
Krótkotrwałe, zmieniające się w czasie (zanikają lub przyjmują inną postać),
Obejmują konkretne zachowania i występują w konkretnych sytuacjach i kontekstach.
Ze względu na niskie zróżnicowanie pomijane przez dorosłych lub odwrotnie (dorośli zauważają problemy, których dziecko nie ma).
Epidemiologia:
Dzieci młodsze, w obliczu zaburzeń stresowych są bardziej podatne na zaburzenia niż starsze,
Co czwarte dziecko cierpi na jakieś problemy natury emocjonalnej, tj. około 17,6% populacji.
Proporcja chłopców do dziewcząt 1,7:1
Najbardziej powszechne nadpobudliwość psychoruchowa i lęki separacyjne.
U chłopców jest wyższy wskaźnik zaburzeń związanych z nieprzystosowaniem, u dziewcząt z zaburzeniem odżywiania.
Psychopatologia ogólna:
Zaburzenia czynności poznawczych
Zaburzenia czynności emocjonalnych i motywacyjnych.
Zaburzenia integracji czynności psychicznych.
1a. Zaburzenia uwagi.
Zakresu uwagi, czyli zbyt mała liczba zauważanych bodźców
Koncentracja, czyli poziom ześrodkowania uwagi na przedmiocie lub działaniu
Selektywność (wybiorczość) uwagi, czyli niski poziom dowolnej i mimowolnej kontroli rodzaju rejestrowanych bodźców, z pominięciem innych (niezgodnych z instrukcją)
Przerzutność - okres czasu potrzebny do przeniesienia uwagi z jednego przedmiotu na drugi: zbyt długi czas lub nadzwyczaj krótki.
Trwałości uwagi - czyli utrzymywanie uwagi przez zbyt długi lub krótki czas na przedmiocie lub działaniu.
Niemożność ogniskowania uwagi na jednym wydarzeniu proseksja
Ograniczenie możliwości ogniskowania uwagi na jednym wydarzeniu hipoproseksja
Nadmierne ogniskowanie hiperseksja
Podzielność - jednoczesne koncentrowanie uwagi na dwóch lub więcej czynnościach.
2a. Zaburzenia pamięci:
3 składniki pamięci:
Zapamiętywanie (kodowanie, zapisywanie) - bezpośrednia, krótkotrwała (oper.), długotrwała.
Przechowywanie (magazynowanie).
Odtwarzanie (przypominanie).
Zaburzenia ilościowe - dysmnezje |
Jakościowe Paramnezje |
|
|
Allomnezje (zniekształcenia) |
Pseudomnezje |
Hipermnezja Hipomnezja Amnezja Ekmnezja |
Iluzję pamięci Złudy utożsamiające |
Konfabulacje Omamy pamięci |
Zaburzenia ilościowe (dysmnezje):
Hipermnezja - np. autyzm. Zapamiętuje się all.
Hipomnezja - zbyt mała liczba zapamiętywanych rzeczy.
Amnezja - utrata możliwość odtwarzania.
Stopień: całkowita - fragmentaryczna
Zakres: pełna - wybiórcza
Trwałość: trwała - przemijające
Czasowy związek niepamięci z czynnikiem sprawczym: następcza i wsteczna
Ekmnezja - przeżywanie przeszłości jako teraźniejszości.
Jakościowe paramnezje
Allomnezje (zniekształcenia):
Iluzje pamięci - wspomnienia rzeczywiste, przekształcone pod wpływem silnych przeżyć;
Kryptomnezje - utwory (poetyckie, muzyczne etc.) uznane jako własne (z nieświadomością „plagiatu”).
Złudy utożsamiające - błędne usytuowanie w czasie:
Stare: dejavu (to, co widzę już widziałem), dejavecu (to, czego doświadczam już przeżywałem).
Nowe: jamaisvu (nigdy nie widziałem czegoś znajomego), jamasvecu (nigdy nie doświadczałem czegoś, co przeżywałem)
Konfabulacje - wypowiadanie fałszywych wspomnień. Przekonanie o realności tych wspomnień.
Omamy pamięciowe - pamięć wydarzeń, które nie miały miejsca (wspomnienia zabarwione urojeniowo).
Pseudomnezje
Senestopatie (zaburzenia związane z odbieraniem bodźców):
Hiperstezje - nadwrażliwość na różne bodźce,
Hipostezje - zbyt mała wrażliwość,
Cenestopatie - czuć doznanie bodźców z zewnątrz ciała, których przeciętny człowiek nie czuje.
Nierozpoznania deficyty zmysłowe.
Błędne rozpoznania - złudzenia (iluzje, którym towarzyszy fałszywość sądu klasyfikacyjnego (zw. z emocjami? Sąd realizacyjny, Sąd klasyfikacyjny)
Fałszywe rozpoznania - omamy, halucynacje to spostrzeżenia bez realnego przedmiotu i charakteryzują się 3 podstawowymi cechami:
Są to spostrzeżenia powstające bez bodźców z otoczenia, muszą one mieć charakter zmysłowy (zaburzenia sądu realizującego).
Są rzutowane na zewnątrz..
Towarzyszy im poczucie realności (argumenty podważające realność są odrzucane).
Przy tym wszystkim są powtarzalne i plastyczne.
3a. Zaburzenia spostrzegania wg. T. Bilikiewicza
Zaburzenia sąd realizacyjnego - pochodzenie postrzeganego przedmiotu wewnętrzne, a nie zewnętrzne (rzeczywiste). Postrzegany przedmiot nie istnieje w rzeczywistości.
Zaburzenia sądu klasyfikacyjnego - postrzegane zjawisko ma charakter realny, ale niewłaściwie klasyfikowany.\
Omamy i halucynacje spostrzeżenia bez realnego przedmiotu.
Charakteryzują się właściwościami:
Spostrzeżenia pozostające bez bodźców z otoczenia, ale to, co osoba spostrzega, musi mieć charakter zmysłowy (nie wyobrażeniowy).
Są rzutowane na zewnątrz
Towarzyszy osobie poczucie realności (wszelkie argument „za” są przez osobę odrzucane).
Są powtarzalne i plastyczne.
Wyróżniamy różne typy halucynacji:
Wzrokowe - wystepują w zaburzeniach świadomości i psychotycznych (halucynozy Delirium Tremens). Są najczęstsze, mogą mieć postać FOTOMATÓW.
Słuchowe:
??????????? (trzaski, uderzenia)
Fonematy (dotyczą dźwięków melodycznych)
”Głosy” (przy migrenach).
Czuciowe - występują w zaburzeniach organicznych i świadomości.
Węchowe i smakowe - charakterystyczne dla urojeń prześladowczych.
Halucynacje hipnagogiczne - dotyczą momentu zasypiania (coś jak spadanie)
Halucynacje hipnopompiczne - przy budzeniu się.
Pseudhalucynacje i parahalucynacje:
Pseudo - przezycia tracące charakter zmysłowy i mający charakter wyobrażeniowy (np. wewnętrzne głosy)
Para - krytyczny stosunek do stanu, który jest; spostrzeganie nieistniejących przedmiotów bez postrzegania ich, jako realnych (w padaczkach). Brak sądu realizacyjnego wg. Bilikiewicza.
4a. Zaburzenia procesów poznawczych myślenie
Myślenie (proces polegający na tworzeniu przesłanek i przetwarzaniu informacji zewnętrznych). Info są przetwarzane w różny sposób; wnioskowanie.
Język (zbiór znaków i reguł posługiwania się nimi). Realizacja zasad i reguł poprzez tworzenie wypowiedzi. Reguły rządzące językiem:
Fonologiczne (związane z dźwiękiem)
Syntaktyczne (wiązanie słów we frazy)
Semantyczne (nadawanie znaczenia)
Pragmatyczne (sposób używania języka w konkretnych sytuacjach)
Porozumiewanie się
Treści |
Forma |
|
|
Tok/Dynamika |
Struktura/Funkcja |
Myśli nadwartościowe Urojenia Natrętne automatyzmy |
Spowolnienie Przyśpieszenie Otamowanie Natłok
Język i myślenie: Rozwlekłość Werbigeracje Stereotypie i perseweracje. |
Zubożenie (alogia) Paralogiczne myślenie Nieskładne myślenie Niekomunikatywne Rozkojarzenie Splątanie Afazje |
Formy:
Idee i myśli nadwartościowe - przyjęcie określonego systemu wartości, percypowanie rzeczywistości tlyko z perspektywy przyjętych wartości, np. „zdrowie jest lepsze niż choroba
Urojenia to przekonania, które charakteryzują się:
Fałszywością, czyli nie mają uzasadnienia w rzeczywistości
Chorobowym kontekstem i współwystępowaniem z innymi objawami psychopatologicznymi (halucynacje).
Niekorygowalnością; nie podlegają argumentom
indywidualistyczny i wyobcowany społecznie charakter.
Urojenia dzielimy ze względu na:
Stopień prawdopodobieństwa zdarzeń
Prawdopodobne: Śledzenie, trucie, podsłuchiwanie |
Nieprawdopodobne, dziwaczne: Elektryzowanie myśli, wykradanie i nadawanie myśli |
Stopień nasycenia emocjami.
Syntymiczne, czyli dostosowane i proporcjonalne, |
Atymiczne, czyli ubogie i pozbawione uczuć |
Katatymiczne, życzeniowo dysproporcjonalne |
Paratymiczne, niedosotoswane i sprzeczne co do treści |
Stopień złożoności (struktura urojeń)
Proste: złożone, pojedyncze lub rozwinięte, stanowiące prosta interpretację, wyjaśnienie innych objawów - omamów, zaburzeń świadomości. |
Paranoiczne: rozbudowane w zwarty, wewnętrzny system wzajemnie uzasadniających się i spójnych z osobowością przekonań (s, k) |
Paranoidalne: niespójne w zakresie poznawczo - emocjonalnym - dążeniowym aspekcie, chaotyczne, dziwaczne, paratymiczne i atymiczne |
Oniryczne - zmienne, bardzo intensywnie przeżywane, „tu i teraz”, np. : katastrofa, koniec świata. Całość przeżywania przypomina sen. |
Treści.
Odnoszące (ksobne): zmiana realnych związków chorego z otoczeniem |
Oddziaływania (owładnięcia): przeżycia chorego ulegają wpływom (lub on sam wpływa) obcych sił, oddziałujących za pomocą naturalnych lub nie sposobów. |
Prześladowcze: pozbawienie dóbr, godności |
Winy: przekonanie o popełnieniu przestępstwa, zbrodni |
Zmiany osoby: zmiany cielesnej, tożsamości (charakter depersonalizacyjny) |
Wyższości/małej wartości (nihilistyczne: „jestem pyłem i nie mam żadnego znaczenia”) |
Automatyzmy (przeżycie zatracenia lub utraty wpływu):
Małe: poczucie obcości przeżyć jest małe (as if, jak gdyby, niewielka depersonalizacja
Rozwinięte: poczucie obcości przeżyć znaczne, w formie omamów rzekomych lub prawdziwych.
Myśli natrętne/obsesje
Myśli uporczywie powracające, narzucające się choremu z poczuciem przymusu, mimo prób i wysiłku wkładanego w ich oddalenei, zawsze traktowane jako własne, choć niezgodne z własnym „ja”.
Chorzy odnoszą się do nich krytycznie, dostrzegając ich bezsensowność.
Ruminacja (roztrząsanie wątpliwości) natrętnymi myślami dotyczy roztrząsania wątpliwości.
Mogą, ale nie muszą być połączone ze zmianami organicznymi.
Tok/Dynamika
Spowolnienie/zahamowanie: czas + zmniejszenie spontaniczności i ograniczenie wątków.
Przyśpieszenie: np. w manii, zmienność i inicjowanie coraz to nowych wątków (gonitwa myśli, słowotok)
Otamowanie: chwilowe pauzy w toku myśli
?????????????????? (natłok): nadmiar wątków i tematów z poczuciem utraty kontroli i oddziaływaniem sił zewnętrznych
Rozwlekłość/drobiazgowość: zaczynanie nowych wątków bez kontynuacji głównego
Werbigeracje: seryjne powtarzanie słów (następne przypomina poprzednie)
Mutyzm: brak reakcji słownych
Stereotypie, powtórzenia - perseweracje\
Zaburzenia poziomu uogólniania (konkretyzacja):
Zubożenie (alogia)
Konkretność
Wypaczenie procesu uogólniania i nadmierne włączanie (schizofrenia)
Wielopoziomowość od myślenia konkretnego do naduogólnień i odwrotnie (wielopłaszczyznowość).
Zaburzenia struktury i funkcji myślenia, charakterystyczne dla schizofrenii:
Rozkojarzenie - logika, składnia i komunikatywność obniżona (wielopłaszczyznowość, chaotyczność, wielopoziomowość, nieskładność). Można znaleźć sens.
Schizofazja - sałata słowna: brak logiki, składni, komunikatywności
Splątanie (inkoherencja) w postępującej schizofrenii, zaburzeniach organicznych - rozerwanie związków myślowych, nieskładność gramatyczna, przypadkowe skojarzenia, wypowiadanie słow na zasadzie podobieństwa fonetycznego
Myślenie niekomunikatywne (brak zainteresowania odbiorcą)
??????????????????????? (halucynacje, urojenia) - tworzenie wypowiedzi oderwanych od rzeczywistości, sądy ????????????/ od realnych potrzeb czy pragnień (pseudofilozoficzne)
Autystyczne - skoncentrowane na wewnętrznym świecie urojeń, brak motywów do wymiany.
Egocentryczne, odnoszące wszystko do siebie.
1b. Zaburzenia czynności emocjonalnych i motywacyjnych.
Emocje pozostają w związkach z procesami poznawczymi i motywacyjnymi./
Motywacja, to problem woli, działania i dążeń.
2b. Zaburzenia uczuciowości.
Typ nastroju |
Dynamika |
Wysycenie |
Obniżenie Podwyższenie Lęk Dystrofia (złość) |
Zobojętnienie Spłycenie, zubożenie Zaleganie Lepkość Chwiejność Nietrzymanie |
Syntymia Hipertymia Hipotymia Paratymia Katatymia |
Obniżenie nastroju:
Nastrój depresyjny: niska samoocena, niska ocena własnej wartości/przyszłości i przeszłości
Nastrój depresyjno - dysforyczny (rozdrażnienie): ujemna ocena własnej pozycji, wydarzeń poprzedzających i możliwości rozwiązan.
Nastrój dystymiczny: złe samopoczucie z zahamowaniem myślenia, pobudliwością i lękliwością oraz z hipochondrycznym poczuciem wyczerpania i dolegliwości cielesnych.
Podwyższenie nastroju:
Nastrój maniakalny - zawyżenie samooceny, przyszłości i przeszłości; łatwo wybuchają negatywnymi emocjami
Nastrój euforyczny - płytkie wzmożenie nastroju, wesołkowatość, zadowolenie
Nastrój moriatyczny (moria): pusta wesołkowatość, błaznowanie, niewyrafinowane żarty
Nastrój ekstatyczny: wzmożenie nastroju i odczucie podniosłości, ekstazy.
Lęk - zagrożenie z nieokreślonego źródła:
Uogólniony (wolnopłynący, przewlekły): mało zmieniający się, może być zwiastunem zaburzenia psychicznego,
Napadowy (napady paniki): krótkotrwałe, powtarzające się epizody o wysokim natężeniu (lęk przed lękiem napadowym),
Fobie: nawykowe unikanie sytuacji lękorodnych
Złość (dysforia), której towarzyszy:
przekonanie o pokrzywdzeniu lub żal do siebie
wzbudzenie ruchowe
wzbudzenie wegetatywne
Złośc może mieć charakter uogólniony lub wybuchowy (wściekłość).
Zaburzenia dynamiki przebiegu emocji:
Zobojętnienie uczuciowe - hipopatia lub apatia (rozpiętość i różnorodność). Osoba nie przeżywa emocji.
Spłycenie uczuciowe - bladość, monotonia
Oba powyższe w zależności od kontekstu: mogą być zaburzeniami nastroju, charakteru lub fazą zejściową psychozy.
Zubożenie uczuciowe - uproszczenie, prymitywizacja; przewaga uczuć prymitywnych i potrzeb biologicznych.
Zaleganie - długotrwałe utrzymywanie się tych samych uczuć
Lepkość uczuć - niemożność oderwania się od nich, przejścia nad nimi do porządku dziennego (zespoły organiczne); nawracanie. Kontekst utraty wartości.
Chwiejność - łatwość przechodzenia między przeciwstawnymi uczuciami, dysproporcja między stałością bodźców zewnętrznych z uczuciami (kontrola wewnętrzna).
Nietrzymanie - tendencja do wyzwalania gwałtownych i intensywnych uczuć, które wyłamują się spod kontroli (zew.).
Zaburzenia motywacji:
Motywacja to mechanizmy zaangażowane w uruchomienie, ukierunkowanie, podtrzymywanie, zakończenie działania.
Zwiększenie/zmniejszenie napędu psychomotorycznego czyli zmiana przejawów aktywności.
1c. Zaburzenia świadomości:
Zaburzenia przytomności |
Zaburzenia poczucia |
||
Ilościowe |
Jakościowe |
Otoczenia |
Samego siebie |
Senność patologiczna |
Przymglenie |
Derealizacja: poczucia czasu i siebie (tożsamość i ciągłość cehc) |
|
Sopor |
Zmącenie |
Depersonalizacja. Poczucie:
|
|
Śpiączka |
Zwężenie |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ilościowe:
Sennośc: osoba nie myśli/nie widzi ostr; zmiana tonu głosu powoduje uwagę, spowolnienie, zmniejszona aktywność.
Półśpiączka (sopor): pogłębiająca się sennośc, niepełny kontakt, patologiczne odruchy
Śpiączka (coma): wyłączenie przytomności
Stany specyficzne, niespecyficzne, wtórne wobec innych jednostek klinicznych
Jakościowe
przymglenie: zaburzenie orientacji w czasie i miejscu, niepamięć fragmentaryczna (alkohol)
Zmącenie: zaburzenie postrzegania, fragmentaryczne zniekształcenie, iluzje, omamy, zaburzenia sądów (środki psychoaktywne)
Zwężenie: pole widzenia ulega zawężeniu, brak kontaktu, orientacji, niepamięć(stres traumatyczny). Tunelowe spostrzeganie i myślenie.
Charakterystyczne dla delirium tremens, ?????????????????? majaczenia.
Psychopatologia szczegółowa
Schizofrenia (I oś DSM - IV)
Zaliczana do psychoz
Zróżnicowany obraz kliniczny
Zróżnicowana dynamika i przebieg
Zróżnicowane konsekwencje choroby
Zróżnicowane przyczyny
Kontinuum psychoz i ich genezy:
Zaburzenia afektywne jednobiegunowe
|
Choroba afektywna dwubiegunowa |
Psychozy schizoafektywne |
Schizofrenia |
Klasyfikacja zaburzeń Emila Kraepelina (1856 - 1926)
Dementia praecox: inaczej przedwczesne lub wczesne otępienie czyli niewłaściwe reakcje emocjonalne, np. śmiech podczas pogrzebu czy płacz po usłyszeniu dowcipu Stereotypowe zachowania ruchowe, np. kłanianie się, problemy z koncentracją uwagi, doświadczenia sensoryczne bez bodźców zewnętrznych, obstawanie przy przekonaniach, mimo przeczących im dowodów.
Brak zgodności werbalizacja - myślenie - uczucia
Euglen Bleuler (19857 - 1939)
rozszczepienie w obrębie i między procesami
autyzm: brak ustosunkowania się do rzeczywistości zewnętrznej
ambiwalencja: wynik rozszczepiani jednoczesnego w obrębie emocji, motywacji i myślenia.
Rozszczepienie jednoczesne:
ambisentencja (osoba posiada na temat rzeczywistości 2 przekonania i równym stopniu prawdopodobieństwa)
ambiwalencja
paramimie, paratymie
Zamieranie na jakimś etapie ruchu (2 wykluczające się walencje)
Współczesne kryteria diagnostyczne
Upośledzenie odbioru rzeczywistości, błędna ocena trafności swoich mysli, niepoprawne wnioski o rzeczywistości
Zaburzenia wpływa na więcej niż 1 proces psychiczny: myślenie, spostrzeganie, emocje, komunikacja, reakcje psychomotyczne.
Dynamika przebiegu schizofrenii:
faza zwiastunów: początek często trudno zauważalny, powoli narastające objawy związane z wycofaniem się z relacji i kontaktu, dziwaczność
faza aktywna: szczyt objawów urojeniowych i halucynacyjnych z zaburzeniami myślenia, mowy
faza rezydualna: zanik objawów lub negatywne (resztkowa, zapowiada remisję).
Obraz kliniczny fazy aktywnj wg. ICD - 10
echo myśli, nasyłanie i zabieranie myśli,
urojenia oddziaływania, wpływu lub owładnięcia odnoszone do ruchów ciała lub kończyn
głosy komentujące na bieżąco zachowania pacjenta lub dyskutujące między sobą ??????????????????????
utrwalone urojenia innego typu: polityczne, religijne, moce i siły
zaburzenia toku (przerwy w myśleniu), rozkojarzenie, neologizmy
zachowania katatoniczne: pobudzenie, zastyganie lub giętkość woskowa, manieryzmy, mutyzm i osłupienie
objawy negatywne: apatia, zubożenie emocjonalne, wycofanie.
Dwa typy:
TYP I (pozytywny) |
TP II (negatywny) |
Halucynacje Urojenia Błędne skojarzenia Dziwaczne zachowania Nieznaczne zaburzenia poznawcze Gwałtowny początek Zmienny przebieg Dobrze reaguje na leki Nieprawidłowości układu limbicznego Normalne komory móżgu |
Spłycenie afektu Ubóstwo języka Aspołeczność Apatia Znaczne upośledzenie poznawcze (toku i struktury myślenia) Stopniowy podstępny rozwój Przewlekłość Niestabilna reakcja na leki Nieprawidłowości płatu czołowego Powiększone komory mózgu (degeneracja mózgu) |
Dezintegracja kompensacji - może pojawić się przy źle poprowadzonej psychoterapii. Tak czy inaczej musi dojść do dezintegracji, aby zamknąc cykl terapii: progres plateau regres progres.
Pięć podstawowych kryteriów według DSM IV
Dwa lub więcej z następujących objawów (przez 1 miesiąc lub krócej????):
urojenia (dziwaczne)
halucynacje (głosy odnoszące się)
zaburzenia mowy (tok myślenia i niespójność)
zachowania znacznie zdezorganizowane lub katatoniczne
objawy negatywne, stępienie afektu
Dysfunkcje społeczne, zawodowe: w nauce, pracy, związkach z innymi, higiena osobista
Długość trwania co najmniej 6 miesięcy; przy czym przez okres 1 miesiąca z gr. A; mogą też występować ojawy zwiastujące i resztkowe (rezydualne). Podczas zwiastunów głównie rezydualne z 1, 2 fazy aktywnej.
Wykluczenie zaburzeń schizoafektywnych i zaburzeń nastroju:
w fazie aktywnej nie ma D, M ani MD
Jeśli się pojawiają trwają krótko
Wykluczenie działania substancji psychoaktywnych
Związek z całościowym zaburzeniem rozwoju. Jeśli jednostka cierpi na autyzm lub inne ??????????????? całościowe to schizofrenia, gdy występują przynajmniej 1 miesiąc objawy urojeniowe i halucynacyjne.
Jakiś % osób leczących się na schizofrenie to osoby, które zażywają stale lub zażywały środki psychoaktywne. Środki psychoaktywne uaktywniają pewne procesy, mogącę być początkiem schizofrenii.
Zespół odstawienny: halucynozy, ??????? psychoaktywne, delirium tremens, schizofrenia.
Pięć postaci schizofrenii:
Niezróżnicowana (prosta) - gdy przejawiane przez jednostkę objawy nie spełniaja kryteriów diagnostycznych innych typów schizofrenii, chociaż widoczne są symptomy psychotyczne i złe przystosowanie; często objawy obejmują: brak zainteresowania własnym życiem i sprawami najbliższych, wycofywanie się z ról, kontaktów, dziwaczne zachowania.
Paranoidalna - urojenia prześladowcze, wielkościowe (czasem zazdrości), raczej usystematyzowane, którym towarzyszą halucynacje; syntymiczni; nie ujawniają zdezorganizowanych zachowań, w przebiegu chorony nie dochodzi u tych osób do stępienia uczuciowego lub nieadekwatności emocjonalnej
Zdezorganizowana (hebefreniczna) - stan braku powagi, niespójnośc w zachowaniach, wybuchy śmiechu, grymasy, dziwaczne, niezrozumiałe zachowania, występują halucynacje i urojenia, ale są niespójne; zwykle koncentrują się na ciele (zlodowacenie układu oddechowego, brak mózgu) i charakterystyczne dla tej postaci są brak higieny, nie dbanie o siebie, nawet w podstawowym stopniu.
Katatoniczna - najbardziej widoczne są zaburzenia motoryczne, które mogą charakteryzować się skrajnym unieruchomieniem vs. pobudzeniem (lub naprzemiennie); w obu stanach: urojenia, halucynacje (skoncentrowane na śmierci i zniszczeniu), negatywizm (jeśli ma wstać, będzie siedzieć); postać stosunkowo rzadko spotykana.
Rezydualna - brak charakterystycznych symptomów; rozpoznajemy tylko wtedy, gdy już wcześniej wystapiły rzuty. Muszą wystapić przynajmniej 2 z następujących objawów (1 rok trwają objawy negatywne):
Wyraźna izolacja społeczna
Znaczne upośledzenie funkcjonowania w rolach
Dziwaczne zachowania
Powazny spadek dbałości o siebie, higienę
Spłycenie, stępienie, nieadekwatność wyrażania emocji
Niezwykłe doświadczenia percepcyjne
Apatia i brak inicjatywy
Brak urojeń
Czynniki wpływające na przebieg schizofrenii:
Dynamika/przebieg procesu chorobowego
Sposób leczenia (czym/jak?) + skutki uboczne leków.
Czas i częstość hospitalizacji, poziom wypadania z ról społecznych.
Poziom splątania emocjonalnego w rodzinie (w jakim stopniu rodzina jest zaangazowana w utrzymywanie zależnościowych stosunków z pacjentem).
Schizofrenia wczesnodziecięca (psychozy dezintegracyjne)
począte ostry lub powolny
wycofanie z relacji emocjonalnych z rodzicami i rówieśnikami, chłód emocjonalny, autyzm
brak spontanicznych reakcji, reagowanie wesołością
zaburzenia myślenia, degres mowy (fantazji, urojenia o charakterze autystyczno - depersonalizacyjno - dereistyczym, utożsamianie ze zwierzętami)
dziwaczność: zabaw, zainteresowań, sposobów nawiązywania realcji z innymi, zwrócenia na siebie uwagi.
Naprzemienne wystepowanie zahamowania i nadpobudliwości.
Schizofrenia dziecięca wg. Suchariewej
Objawy negatywne
dziecko coraz mniej twórcze i aktywne (zabawy)
reakcje emocjonalne blade, mało spontaniczne
regres mowy aż do mutyzmu
objawy produktywne (bez urojeń, raczej lęk(:
silne lęki i natręctwa ruchowe, dziwaczne, niewytłumaczalne
patologiczne funkcjonowanie, bardzo wciągające dziecko
depersonalizacja (uważanie się za inne osoby/zwierzęta)
Dynamika przebiegu
Jeden epizod bez trwałych następstw (rysunek)
Kilka epizodów/rzutów bez następstw (rysunek)
Postać rzadko spotykana, następstwa na tym samym poziomie (rysunek)
Po każdym rzucie następstwa się zwiększają. (rysunek)
Zachorowalność i rokowania
M i K równie często, ok. 1% populacji.
M Średnio 4 lata wcześniej niż K
Najwięcej zachorowań: 2 - 3 dekada życia (50% przed 25 r.ż.)
W okresie przedchorobowym często wystepuje nadużywanie narkotyków
Badania longiuidalne (22 po pierwszym epizodzie) - WSKAŹNIK 1/3 (1/3,1/3,1/3) (poprawa, poprawa społeczna, ciężkie upośledzenia różnych funkcji psychicznych z tego 10% jest trwale hispotalizowane).
Zaburzenia schizoafektywne
Objawy schizofrenii i zaburzeń afektywnych pojawiają się jednocześnie
Zaburzenia schizoafektywne (przynajmniej 2 objawy schizofrenii) typ maniakalny/depresyjny i mieszany
Urojenia i omamy powinny w pewnym okresie choroby wystapić przynamniej przez 2 tygodnie, bez objawów afektywnych
Rokowania lepsze niż w schizofrenii, gorsze niż w zespołach afektywnych
Przyczyny
genetyczne i konstytucjonalne (endogenne)
koncepcja specyficznej biologicznej podatności i działania stresu uaktywniającego i podtrzymującego patomechanizm i dynamikę utrzymywania się symptomów.
Koncepcje psychologiczne: przyczynowo - skutkowe i systemowe
Genetyka zachowania i genetyka molekularna
badanie zgodności genotypu i czestości zachorowania: rodzinne, porównawcze bliźniąt i MZ i DZ, badania dzieci adoptowanych
oznaczenia genów
badania nad zaburzeniami neuroprzekaźników i neuroreceptorów.
Wyniki badań
????????????? badania dzieci matek ze schizgrenią: 16% zgodności u dzieci, 2% w grupie porównawczej
Analiza wyników badań nad bliźniętami: MZ 41 - 65% zgodności, DZ 0 - 28% zgodności
Przypadek czworaczków MZ (czworaczki Genaiu: wszystkie zachorowały na schizofrenię; znaczne różnice w nasileniu
Podobny poziom zagrożenia dla dzieci par bliźniąt MZ, z których jedno zachorowało na schizofrenię, drugie nie; dzieci obu osób: podobny poziom ryzyka
Przeciętna zgodność 50%, czyli w podobnym stopniu genotyp i fenotyp
Koncepcje psychologiczne
Dwa typy koncepcji: całość zjawiska, poszczególne symptomy
Paradygmat psychoanalityczny: teoria relacji z obiektem wskazuje na fazę presymbiotyczną
Paradygmat behawioralno - poznaczy: błędny w ocenie rzeczywistości zewnętrznej i wewnętrznej
Strategiczno - systemowe - konsekwencja zaburzenia funkcjonowania systemu rodzinnego (zjawisko koalicji i triangulacji).
ZABURZENIA LĘKOWE
Aspekt strachu i lęku
poznawczy - spostrzeganie krzywdy lub zagrożenia
somatyczny - reakcje zewnętrzne i wewnętrzne (reakcji pogotowia)
emocjonalny - przerażenie, groza, panika
behawioralne - reakcje mimowolne i dowolne
Zaburzenia lękowe:
Fobie - specyficzne, społeczne
PTSD
Lęk paniczny, agorafobia
Uogólnione zaburzenia lękowe
Zaburzenia obsesyjno - kompulsywne
(+ ICD - 10 zaburzenia somatyczne)
Fobia - stała reakcja strachu
Typy:
przed zwierzętami
przed środowiskiem naturalnym
sytuacyjne
przed strzykawka, zastrzykiem, zranieniem
inne (śmierc, rak, choroba).
Fobia specyficzna (bodziec fobiczny - F)
Stały, nieuzasadniony strach wywołany obecnościa lub wyobrażeniem określonego przedmiotu lub sytuacji (np. zwierzęta, wysokość, zastrzyki)
Kontakt z F wywołuje wystąpienie silnego strachu lub napadu paniki ( u dzieci - płacz, bezruch lub przytulanie się)
Osoba rozpoznaje, że strach jest nieuzasadniony i nadmierny
Osoba unika bodźców F lub znosi je z lękiem (?????????????????????? A nie z trudem?)
Unikanie, obaw lub złe samopoczucie wyraźnie przeszkadzają w normalnym życiu osoby
U osób poniżej 18. r.ż. trwa najwyżej 6 miesięcy.
Fobia społeczna
Intensywny stały strach przed jedną lub wieloma sytuacjami społecznymi bądź wystąpieniami społecznymi, podczas których następuję kontakt z obcymi ludxmi. Lęk przed upokorzeniem lub zażenowaniem.
Pojawia się strach związany z sytuacją lub napada paniki
Osoba rozpoznaje, że strach jest nieuzasadniony i nieadkatny
Osoba unika tych sytuacji lub znosi je z lękiem
PTSD:
Osoba przezyła traumatyczne wydarzenie:
doświadczenie, bycie świadkiem stycznośc
silny strach, przerażenie, bezradność
Doświadczenie traumatyczne jest ciągle doświadczane na jeden lub kilka sposobów:
nawracające, natrętne myśli, wspomnienia urazu obejmujące wyobrażenia, myśli, wspomnienia
powracające sny
złudzenia lub zachowania, jakby uraz się powtarzał (omamy)
silny niepokój w styczności z bodźcami przypominającymi aspekty wydarzenia
reakcje fizjologiczne na wewnętrzne lub zewnętrzne S
Trwałe unikanie S związanych z urazem i osłabienie normalnej reaktywności, Jeden z:
Unikanie myśli, rozmów
Unikanie czynności, miejsc, ludzi pobudzających wspomnienia
Niemożnośc przypomnienia sobie aspektów wydarzenia
Zmniejszenie zainteresowania
Poczucie wyłaczenia, wyobcowania
Ograniczony zasięg afektu
Ograniczenie w dostrzeganiu przyszłości
Trwałe objawy nadpobudliwości, wyrażające się w:
trudności w zasypianiu
rozdrażneinei, wybuchy gniewu
trudności z koncentracją
nadmierna czujność
wyolbrzymiona reakcja przestrachu
Zaburzenia utrzymujące się pon miesiąc
Zaburzenia powodują pogorszenie funkcjonowania w różnych sferach.
ZABURZENIA LĘKU PANICZNEGO BEZ AGORAFOBII.
Spełnione są warunki:
nawracające, nieoczekiwane napady paniki
przynajmniej po 1 z ataków następuje jedno lub więcej następujących zjawisk:
Ciągły niepokoj przed dalszymi napadam
Obawa o przebieg napadu i jego skutki
Wyraźna zmiana zachowania w związku z napadami.
Brak agorafobii
Napady nie są skutkiem używania jakiejś substancji ani choroby somatycznej (np. nadczynność tarczycy)
Napady paniki nie są elementem innych zaburzeń
AGORAFOBIA
Lęk przed przebywaniem w miejscach lub sytuacjach z których ucieczka może być trudna lub, w której zabraknie pomocy (wychodzenie z domu, unikanie otwartej przestrzeni lub w tłumie).
Unikanie pewnych sytuacji lub znoszenie ich z dużym trudem, napięciem lub lękiem przed wystapieniem paniki lub podatnych objawów
Lęku lub fonicznego unikania nie można wyjaśnić innymi schorzeniami
UOGÓLNIONE ZABURZENIA LĘKOWE
Nasilny lęk lub niepokój utrzymujący się przez większą część dnia przynajmniej przez 6 miesięcy w związku z różnymi wydarzeniami.
Trudności z opanowaniem niepokoju
Lęk lub niepokój są połączone:
bezradność, osaczenie, wyczerpanie
szybkie męczenie się
trudności z koncentracją lub logicznym myśleniem
drażliwość
napięcie mięśni
zaburzenia snu
Obiekt lęku i troski nie jest związany z właściwościami Osi I (stany przedpsychotyczne)
Wywołują złe samopoczucie lub upośledzenie funkcjonowania w różnych obszarach
Dolegliwości nie są skutkiem innych czynników
ZABURZENIA OBSESYJNO KOMPULSYWNE:
OBSESJE: powracające myśli, wyobrażenia, impulsy, które przenikają do świadomości, często są niespójne i trudno się ich pozbyć lub nimi pokierowac. Składają się na nie:
Powracające, uporczywe myśli, impulsy ub wyobrażenia, które pacjent chwilami rozpoznaje, jako natrętne.
Myśli, impulsy, wyobrażenia, nie wynikające tylko z przesadnej troski o sprawy życia codziennego.
Próby lekceważenia ich i wypierania
Świadomość, że są one wytworem umysły (nie są narzucone z zewnątrz).
KOMPULSJE: to reakcje na obsesje, polegają na sztywnych rytuałach, czynnościach umysłowych, które człowiek czuje się zmuszony wykonywać. Celem jest przeciwdziałanie złemu samopoczuciu. NA kompulsję składają się
Powtarzające się zachowania lub czynności psychiczne, które człowiek czuje się zmuszony wykonywać reakcji na obsesję
Zachowanie lub czynności psychiczne, mające na celu przeciwdziałanie złemu samopoczuciu lub zapobiegania pewnym groźnym wydarzeniom, choć nie są z nimi związane lub są przesadne.
Pacjent rozpoznaje je jako przesadne
Wywołują złe samopoczucie, ??????????????????????????
Nie ograniczają się do osi I
Nie są skutkiem substancji lub choroby somatycznej
PRZYCZYNY ZABURZEŃ LĘKOWYCH
Podejście neurologiczne
Nadwrażliwość kory prążkowanej łączącej się ze wzgórzem
Powtarzające się zachowania są słabo hamowane, lęk zbyt słabo tłumiony, niewłaściwe filtrowanie info,
Skierowane są na bodźce, które w ewolucji były groźne
Farmakoterapia (np. klomipramina)
Koncepcje psychologiczne:
Psychodynamiczne:
Kto cierpi? Osoby z nieświadomymi konfliktami.
Na czym polegają? Obsesyjna mysl jest ochroną przed nieakceptowanym pragnieniem.
Dlaczego się utrzymują? Skutecznie chronią przed lekiem od uświadomienia.
Terapia? Uświadomienie nieświadomego
Behawioralno - poznawcze
Zaburzenie to łączy się z depresją
Myśli stają się częste i uporczywe a depresja osłabia możliwośc ich odrzucenia
Wykonywane rytuały przejściowo łagodzą lęk, co wzmacnia stosowanie
Strategie wygaszające
Humanistyczno - egzystencjalne
Zaburzenia SOMATOFORMICZNE I DYSOCJACYJNE
Zaburzenia somatoformiczne przejawiają się:
skargami na dolegliwości fizyczne, głuchotę, ślepotę, niedowład
nieznaną przyczyną neurologiczną lub fizyczną
dowody tego, że u podłoża dolegliwości somatycznych występują problemy natury psychicznej
obojętność na symptomy fizyczne - brak lęku w związku z symptomami
brak świadomej kontroli nad objawem (brak symulacji).
Zaburzenia dysocjacyjne:
rozpad poczucia tożsamości „kim jestem?”
dysocjacja osobowości polega na rozdzieleniu, w której jakaś część JA i ŚWIATA staje isę autonomiczne, nie jest uświadamiana i nie podlega kontroli głównej osobowości.
Czasami utrata orientacja w miejscu i czasie.
Polegają na współistnieniu lub przemienności kilku procesów psychicznych bez ich urojeniowej świadomości i bez wzajemnego na siebie oddziaływania. Jakieś części ja funkcjonują poza świadomością ego.
ICD - 10
Zaburzenia somtoformiczne (pod postacią somatyczną) i dysocjacyjne, należą do grupy zaburzeń nerwicowych: F - 40, F - 48
Obok zaburzeń lękowych, obsesyjno - kompulsywnych, PTSD, umieszczono zaburzenia dysocjacyjne: amnezja, fuga, osłupienie dysocjacyjne, trans, opętanie, dysocjacyjne zaburzenia ruchu, drgawki dysocjacyjne, utrata uczucia zmysłowego, dysocjacyjne znieczulenie i inne (Zespół ????????, osobowośc mnoga, konwersje wieku dziecięcego i adolescencji)
Zaburzenia występują pod postacią somatyczną: zaburzenia somatyzacyjne, hipochondryczne, dysfunkcje autonomiczne pod postacią somatyczną, bóle psychogenne.
DSM - IV
Zaburzenia somatoformiczne, to:
Konwersja (powiązana z histerią)
Zaburzenia somatyczne
Zaburzenia bólowe
Hipochondria
Dysmorficzne zaburzenie ciała
KONWERSJA (zwana histeryczną)
Jeden lub więcej objawów (deficytów) obejmujących czynności ruchowe, czuciowe, sugerujące schorzenia neurologiczne i/lub fizyczne
Związek stresor pojawiający się objaw
Objawy nie są wywołane celowo ani udawane
Źródeł zaburzeń nie można dopatrywać się w użyciu substancji, chorobie, zachowaniach usankcjonowanych kulturowo
Znaczne upośledzenie funkcjonowania
Nie ogranicza się do bólu i dysfunkcji seksualnej i nie można wyjaśnić innymi zaburzeniami psychicznymi.
ZABURZENIA SOMATYZACYJNE:
Wielorakie skargi i długotrwałe schorzenia przed 30 r. ż. Są powodem ciągłego korzystania z porad lekarskich, upośledzają funkcjonowanie.
Musi być spełnione jedno z kryteriów, a objawy mogą wystepować w różnych okresach:
cztery objawy bólowe
dwa żołądkowo - jelitowe (mdłości, wymioty, krwawienia)
jeden seksualny (oziębłość, zaburzenia erekcji, nieregularne miesiączki),
jeden przedneurologiczny (miejscowe porażenia, omdlenia, padaczka, nieczułość na dotyk, ból)
Warunek 1 (brak podłoża somatycznego) lub 2: po wnikliwym badaniu żaden z objawów nie ma podłoża somatycznego i nie może być wyjaśniony chorobą lub przyjmowaniem substancji, jeśli występowanie ma związek to ból i upośledzenie funkcjonowania są niewspółmierne do dolegliwości.
Objawy nie są wywołane celowo lub udawane
PSYCHALGIE (zaburzenia bólowe)
Ból w jednym lub kilku miejscach, którego intensywnośc wymaga interwencji lekarskiej
Ból wywołuje klinicznie istotne pogorszenie samopoczucia lub upośledzenie funkcjonowania
Znaczenie czynników psychicznych
Objawy nie są wywołane celowo ani udawane
Ból nie da się wytłumaczyć innym niż zaburzenie psychiczne
HIPOCHONDRIA
strach przed zachorowaniem lub przekonanie, ze jest się chorym na jakąś poważną chorobę, na podstawie błędnej interpetacji objawów
objawy nie ustępują mimo pozytywnej diagnozy
Przekonanie o chorobie nie osiąga siły złudzen i nie ogranicza się do troski o wygląd
Objawu nie można wyjaśnić lękiem uogólnionym, o - k, lękiem panicznym, depresją, lękiem separacyjnym.
DYSMOFRICZNE ZABURZENIA CIAŁA:
Zaabsorbowanie wyimaginowanym defektem wygładu. Drobne braki fizyczne są zdecydowanie wyolbrzymiane i obejmowane troską.
Niezadowolenie = istotne pogorszenie samopoczucia i funkcjonowania
Niezadowolenia nei można wyjaśnić inaczej, np. anoreksją.
Diagnozowanie i różnicowanie:
symulacje
zaburzenia psychosomatyczne
zaburzenia pozorowane, zespół ?????????????/
Różnicowanie zaburzeń somatoformicznych:
Symulant dowolnie kontroluje objawy
Symulant czerpie oczywiste korzyści ze środowiska, dzięki objawom, np. zwolnienie ze służby wojskowej
Symulanta należy odróżnić od czerpania wtórnych korzyści (zdolności do korzystania ze złej sytuacji)
Objawy status chorego wtórne korzyści z choroby.
Korzyści symulanta nie równają się korzyściom wtórnym
U podłoża zaburzeń psychosomatyczny występują, obok problemów psychicznych istotne przyczyny fizyczne;
zespół ?????????????????? to świadome wytwarzanie objawów choroby poprzez manipulacje fizjologiczne, w celu zwrócenia uwagi lekarzy; pacjent dąży do przeprowadzenia zabiegu
nie rozpoznanie choroby somatycznej
ZABURZENIA DYSOCJACYJNE:
Typy zaburzeń dysocjacyjnych
Amnezja dysocjacyjna
Depersonalizacja, derealizacja
Dysocjacyjne zaburzenienie tożsamości (wieloraka osobowość)
Zmiana tożsamości
Amnezja dysocjacyjna:
niezdolność przypomnienia sobie ważnych informacji dotyczących siebie, związanych z urazem lub stresem (1 lub więcej epizodów)
zaburzenia są względnie trwałe, nie występują wyłącznie podczas trwania dysocjacji tożsamości, fugi, stanu pourazowego.
Znacznie zaburza funkcjonowanie w różnych sferach życia spowodowane inną tożsamością
Amnezja dysocjacyjna vs. organiczna
Dysocjacyjna |
Organizcna |
Bliska i odległa Zachowuje pamięć ogólną, nie pamięta tożsamości, Brak amnezji następczej, Cofa się nagle, nawet epizod traumatyczny |
Bliska Traci wiedzę osobistą i ogólną Występuje także następcza Cofa się wsteczna a nie następcza. |
Potencjalnie może cofnąć się amnezja dysocjacyjna, ale nie organiczna. Może cofać się nie tylko nagle, ale powoli.
Zaburzenia depersonalizacyjne:
Trwałe, powtarzające się poczucie odłączenia się od ciała lub własnych procesów psychicznych, jakby się było zewnętrznym obserwatorem samego siebie (emocje, uczucia, myśli obce, oderwanie od JA) „Granie roli samego siebie w życiu”.
Podczas doświadczania D nie zmienia się zdolnośc do eksploracji otoczenia
Wywołuje znaczne/znaczące zaburzenia lub dolegliwości w różnych obszarach
Nie występują wyłącznie w przebiegu innych zaburzeń, np. halucynogenów.
Dysocjacyjne zaburzenia tożsamości (dr Jeckyll and Mr. Hyde)
Sposób myślenia, przeżywania, percepcji, przetwarzania, uaktywniane schematy poznawczo - behawioralnego.
Derealizacja (może, ale nie musi wiązać się z dysocjacją)
Osoby skarżą się na poczucie „nierzeczywistości”
Przedmioty wygladają obco, stają się bezbarwne, zniekształcone
Zdarzenia w otoczniu stają się obce, pozbawione życia, nie są nasycone żadnymi emocjami.
Ogólna charakterystyka dysocjacji:
U osób występują 2 lub więcej osobowości (tożsamości)
Osobowości nie wiedzą o sobie, co łagodzi lęk (zazwyczaj nie wiedzą)
Każda z osobowości jest wystarczająco zintegrowana, aby prowadzić oddzielne życie na wielu płaszczyznach
Niemożność przypomnienia sobie ważnych informacji tyczących własnej osoby
Przynajmniej 2 osobowości kontrolują życie człowieka na przemian
Nie są spowodowane działaniem substancji ani stanem fizjologicznym.
Zaburzenia dysocjacyjne a inne zjawiska psychopatologiczne
fantazjowanie (pseudologia fantastica)
Symulacja
Zespoły paranoiczne
Źródła - trzy etapy według Blissa:
4 - 6 rok życia: uraz psychiczny (np. maltretowanie)
Występowanie szczególnej podatności na autohipnozę, siłą woli może popadać w trans, który ma wszelkie właściwości indukcji hipnotycznej.
Jednostka odkrywa, że stworzenie innej tożsamości zwalnia ją od ciężaru emocjonalnego, a więc gdy w przyszłości spotykają ją trudności, tworzy następną osobowość.
Źródła z perspektywy paradygmatów:
psychoanaliza - przejaw wyparcie/rozszczepienie
behawioryzm - brak wiarygodnych danych o występowaniu tego typu zaburzeń
ZABURZENIA NASTROJU (afektu)
a) Radość:
Mania
Hipomania
b) Smutek:
Depresja (lekka lub ciężka)
DM - IV
Zaburzenia jednobiegunowe:
depresja wielka, nie doświadcza nigdy objawów manii. Może być z melancholią lub bez (i z objawami psychotycznymi lub bez, spójnymi z nastrojem i niespójnymi).
Mania i hipomania, nie doświadcza nigdy depresji (z objawami P i bez P)
Dystymia (obniżony nastrój przez całe Zycie) - „ważą, mierzą, dzielą włos na czworo”.
Zaburzenia dwubiegunowe: (dwufazowe)
cyklotymia
zaburzenia dwubiegunowe (z i bez objawów P)
zaburzenia sezonowe
ICD - 10
F30 - epizod maniakalny (hipomania z objawami P i bez)
F31 - zaburzenia afektywne dwubiegunowe (z obecnością manii, depresją z objawami P i bez).
F32 - epizod depresyjny łagodny (P i bez P)
F33 - nawracające zaburzenia afektywne (z objawami somatycznymi, z i bez P)
D34 - uporczywe zaburzenia nastroju (dystymia, cyklotymia).
Przejawy - obszary:
zaburzenia nastroju (podwyższony, obniżony)
Zaburzenia procesów poznawczych, szczególnie dynamiki myślenia, koncentracji uwagi, zapamiętywania, odtwarzanie
Zaburzenia motywacji (potrzeb, popędów)
Zaburzenia fizyczne (łaknienia, snu, żywotności).
Epidemiologia:
Najbardziej rozpowszechnione zaburzenie
Urodzeni po 1975 są 2 x bardziej narażenia niż ich dziadkowie
Depresja dotyczy nastolatków (lata 60. ok. 30 r.ż., obecnie 15 r.ż.)
Prawie każdy cierpiał lub okresowo ciepri na depresję w formie lekkiej, zwanej nie kliniczną.
Depresja
Z melancholią |
Bez melancholii |
Endogenne Utrata przyjemności Melancholia Spowolnienie mowy, ruchów Letarg, odrętwienie Spadek mowy ciała Poczucie winy, samobójstwa Farmakoterapia |
Egzo i psychogenne Utrata przyjemności Smutek Bezradność Bezwolność Poczucie żalu, krzywdy, winy Psychoterapia |
!Brak zdolności do czerpania przyjemności z życia!
EPIZOD DEPRESJI DUŻEJ:
Przynajmniej pięć z poniższych symptomów występuję w dwutygodniowym okresie i stanowi zmianę poprzedniego funkcjonowania, jeden z nich musi dotyczyć:
nastrój depresyjny
utrata zainteresowań i zaprzestanie czerpania z przyjemności z życia
Nastrój depresyjny utrzymuje się przez większość dnia, stan obserwuje osoba lub inni
Znaczne osłabienie zainteresowania lub przyjemności czerpanej z różnych źródeł
Znaczna utrata lub przyrost wagi nie spowodowana dieta (> niż 5% wagi ciała)
Bezsenność lub nadmierna potrzeba snu
Pobudzenie lub zahamowanie psychomotoryczne
Zmęczenie lub utrata energii (codziennie)
Poczucie bezwartościowości i winy
Zaburzenie dynamiki, zahamowanie myślenia i koncentracji uwagi, brak stanowczości.
Powracające myśli na temat śmierci (nie tylko umierania) i samobójstwa (bez planowania i organizowania) lub tworzenie planów o samobójstwie.
Symptomy nie odpowiadają kryterium epizodu mieszanego.
Symptomy powodują ciężkie stany kliniczne w różnych aspektach funkcjonowania
Nie są skutkiem zazycia substancji ani
Nie sA skutkiem stanu żałoby po stracie osoby bliskiej (dłużej niż 2 miesiące).
Przebieg i dynamika:
3 na 4 przypadku mają psychogenny charakter (wystepowanie nagle - atak)
Umiarkowane około: 3 miesięcy, głeboka: 6 miesięcy.
W pierwszych tygodniach nasila się, potem osiąga apogeum, potem - proces zdrowienia
Powrót a nawrót:
powrót - ponowne wystapienie objawów po 6 miesiecznym okresie braku symptomów
nawrót - przy farmakoterapii lub psychoterapii następuje chwilowe ustąpienie objawów, znów za chwilę pojawiają się przed upływem 6 miesięcy.
Ryzyko nawrotów:
Im bardziej stabilny stan zdrowia przed zachorowaniem tym lepsze rokowania
Tylko 15% osób z depresją nie przeżyło powrotu przez następne 15 lat
U 2 na 3 powrót w ciągu 2 lat.
Współwystępowanie zaburzeń osobowości, wysokie ryzyko nawrotu
Wysoki poziom pesymizmu
K niezamożne, z kilkoma epizodami depresji (brak stabilizacji zawodowej)
Ok. 10% osób pozostaje w depresji chronicznej, która może ustąpić po 5 latach (10%).
EPIZOD MANIAKALNY:
Okres wyraźnego, nienormalnego i ciągłego, rosnącego nastroju i drażliwości trwający przynajmniej 1 tydzień.
Towarzyszą mu 3 spośród objawów: (4 jeśli tylko drażliwość):
wzrost samooceny i poczucia wielkości
zmniejszona potrzeba snu
nieustanna rozmowność
ulotność myśli, gonitwa myśli
trudno ci z koncentracją uwagi (wszystko zwraca uwage)
wzrost aktywności ukierunkowane na rózne cele (zawodowe, towarzyskie, religijne)
nadmiernie angażowanie się w czynności dające przyjemność/wydawanie pieniędzy na seks.
Objawy nie odpowiadają epizodowi mieszanemu
Znacznie zakłócają funkcjonowanie, wymagają hospitalizacji aby nie doszło do samouszkodzeń czy ataków skierowanych na innych.
Nie są wynikiem działania substancji czy leków psychoaktywnych
ZABURZENIA DWUBIEGUNOWE:
Depresja a następnie mania
Bardziej dotkliwa
Nie towarzyszy spadek wagi, a raczej objadanie się
Stałe poczucie senności
Leczone antydepresantami wprowadza w stan manii
Nieznane podłoże, choć wskazuje się na genetykę (rysunek)
SAD (sezonowe)
Istnieje regularny związek między początkiem epizodu depresyjnego, a dwubiegunowym zaburzenie depresyjnym I, dwubiegunowym zaburzeniem depresyjnym II lub epizodu depresyjnego z porą roku.
Całkowita remisja (lub przejście w manię w charakterystycznych porach roku)
W ciągu ostatnich 2 lat występują dwa epizody sezonowe
Liczba sezonowych przewyższa liczbę niesezonowych epizodów depresji
Przyczyny zaburzeń afektywnych
Koncepcje biochemiczne: zaburzenia przekaźników typu aminy biogenne: norepinefryny, dopaminy, serotoniny.
Koncepcje psychologiczne i psychoanalityczne, poznawcze, koncepcje społecznego uczenia się (wyuczona bezradność).
Leczenie zaburzeń afektywnych:
Farmakoterapia - trójpierścieniowe (z dodatkiem uspokajającym), lit (mania, hipomania, zaburzenia dwubiegunowe), ???????????????????
Elektrowstrząsy (stany głębokiej depresji)
Zapobieganie nawrotom
Samobójstw:
Najtragiczniejszy skutek depresji i zaburzeń dwubiegunowych (80%)
K > 3 razy niż M, ale M skuteczniej
Osoby, które zerwały relacje z otoczeniem i ponoszą porażki w obszarze zawodowym
UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE (oligofrenia)
niepełnosprawność
DSM - IV
Istotnie niższe od przeciętnego funkcjonowanie intelektualne, iloraz intelektualny obniżony do 70 lub mniej
Współwystępują deficyty lub upośledzenie zdolności przystosowania się (tj. efektywności osób w spełnianiu standardów zgodnych z wiekiem lub/i kulturą) przynajmniej w 2 spośród:
porozumiewanie się,
zaradności osobistej
prowadzenia domu
stanowienia o sobie
umiejętności interpersonalne
możliwości uczenia się
dbanie o zdrowie i bezpieczeństwo
początek przed 18 r.ż.
Stopnie upośledzenia:
Lekkie - sprawność umysłowa ok. 2, 3 odchyleń standardowych poniżej śr. (IQ 50 - 69) 9 - 12 lat. 85%
Umiarkowane - między 3 i 4 odchyleniem (35 - 49) 6 - 9 lat. 10%
Znaczne: między 4 i 5 (20 - 34) 3 - 6 lat. 3 - 4%
Głębokie: 5 i > odchyleń standardowych poniżej średniej (<20) < 3 lata. 1 - 2%
Kształcenie:
Ad a) normalne szkoły + wsparcie
Ad b) specjalne, przygotowujące do zawodu
Ad c) klasy specjalne w tzw. Szkołach życia
Ad d) konieczna opieka innych osób.
.
Poziom zachowań
Poziom mechanizmów choroby - patogeneza
Kontekst: koncepcje natury człowieka
Poziom mechanizmów zdrowia - salutogeneza
Poziom czynników biologicznych, społecznych, psychologicznych
Poziom czynników biologicznych, społecznych,
Uwaga
Mowa
Myślenie
Spostrzeganie
Język i komunikacja
a)
b)
Emocje
Motywacja
Nastrój
etc.
c)
Świadomość
Orientacja
Inteligencja
Osobowość
Etc.