WYKŁAD 1. i 2.

Pieniądz i jego funkcje.

Funkcje pieniądza:

1. jest miernikiem wartości (spełnia funkcję agregacyjną)

2. jest środkiem tezauryzacji (spełnia funkcję akumulacyjnę)

3. funkcja cyrkulacyjna (inaczej obiegowa)

4. Towar - Pieniądz - Towar

5. funkcja płatnicza - występuje kiedy przepływy pieniądza nie są bezpośrednio uzasadnione przepływem towarów, np. płacenie podatków to regulowanie zobowiązań

6. funkcja pieniądza światowego - polega na realizowaniu 4 wcześniej wymienionych funkcji na płaszczyźnie międzynarodowej

Istota pieniądza

Istota pieniądza polega na tym, że jest on powszechnym ekwiwalentem, czyli przy sprzedaży towarów lub regulowaniu zobowiązań nikt nie może odmówić jego przyjęcia.

Formy pieniądza

Współcześnie pieniądz występuje w 3 formach:

1. pieniądz gotówkowy (bilon, monety, banknoty)

2. pieniądz bezgotówkowy - występuje w formie zapisów księgowych na rachunkach bankowych rozliczających się podmiotów na podstawie dokumentów papierowych np. czek, polecenie zapłaty czy polecenie przelewu

3. pieniądz elektroniczny - to taki pieniądz, który spełnia łącznie 5 warunków:

• jest przyjmowany przez wszystkie podmioty, a nie tylko przez emitenta

• jest wydawany w zamian za wartość pieniężną

• jest wyrażany w jednostkach pieniężnych

• może być zwrócony emitentowi za zwrotem bieżącej wartości

• każdy pieniądz elektroniczny jest elektronicznym instrumentem płatniczym

System to zbiór elementów tak uporządkowanych i zorganizowanych, że funkcje poszczególnych elementów składają się na funkcje systemu jako całości. Może występować w różnych skalach jak i w różnych odniesieniach np. system społeczny.

Każdy system może być opisywany na różne sposoby i w różnej skali.

Czym się charakteryzuje system społeczny?

Otóż oznacza współdziałanie ludzi. System społeczny nawiązuje do współdziałania ludzi i charakteryzuje się tym że:

1. ma zmienne funkcje

2. ma zmienny skład

3. ma zmienne funkcje poszczególnych składników

4. działa w otoczeniu, a nie w odosobnieniu

5. działa w oparciu o informację

System finansowy

System finansowy ma za zadanie organizować i tworzyć instytucje finansowe. Składa się z następujących elementów:

• instytucji finansowych,

• instrumentów finansowych,

• rynków finansowych

• reguł funkcjonowania instytucji, instrumentów i instytucji finansowych

Instytucje finansowe

Do instytucji finansowych w Polsce należą:

1. bank centralny (Narodowy Bank Polski) - jest bankiem emisyjnym tzn. kreuje pieniądz i wprowadza go do obiegu kontrolując jego ilość. Jest bankiem banków. Prowadzi rachunki bankowe bankom komercyjnym, udziela bankom kredytów, przeprowadza rozliczenia między bankami, analizuje działanie banków, udziela licencji na prowadzenie działalności bankowej. Jest bankiem państwa, ponieważ określa politykę pieniężną (monetarną). Prowadzi obsługę kasową budżetu państwa.

2. banki komercyjne - kierują się w swoim działaniu motywem biznesowym. Są to banki państwowe, banki w formie spółki akcyjnej i banki spółdzielcze;

3. banki spółdzielcze - mają mniejszy terytorialny zakres działań i wymóg kapitałowy (1 mln euro) oraz obowiązek zrzeszania się;

4. Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe - mają funkcje podobne do banków komercyjnych i spółdzielczych, ale respektują zasady spółdzielcze. Spółka akcyjna, aby prowadzić działalność bankową musi posiadać kapitał własny min. 5 mln euro.

5. instytucje okołobankowe tj.:

• Krajowa Izba Rozliczeniowa - organizuje rozliczenia międzybankowe;

• Bankowy Fundusz Gwarancyjny - zapewnia bezpieczeństwo depozytów z pewnym udziałem własnym deponenta;

• Komisja Nadzoru Finansowego - przestrzega tzw. reguł ostrożnościowych i równych warunków konkurencji dla wszystkich pośredników finansowych. Ma nadzorować reguły ostrożnościowe: bank nie może nazbyt koncentrować kredytów na jednej firmie, może w jednej firmie wydać w formie kredytu do 20 % kapitału własnego;

• Biuro Informacji Kredytowej - jest spółką akcyjną utworzoną przez banki. Zbiera informacje kredytowe klientów i udziela odpłatnie informacji bankom o zobowiązaniach klientów. Raz na pół roku można wystąpić o bezpłatne udzielenie informacji;

Bank przed udzielenie klientowi kredytu bada jego zdolność kredytową. Badanie zdolności kredytowej obejmuje:

- analizę formalną - bank bada dane personalne osoby i ich zgodność;

- analizę merytoryczną - bank bada sytuację finansową klienta, bada koszty utrzymania, wielkość osiąganych przychodów i możliwość spłaty wcześniejszych kredytów;

- analizę wiarygodności

Niezwykle pomocne w badaniu zdolności kredytowej klientów są informacje z BIK.

• Związek Banków Polskich - to instytucja samorządu gospodarczego, reprezentuje banki;

• Polski Związek Banków Spółdzielczych,

• Arbiter bankowy - zajmuje się sprawami małej wagi. Jeśli kwota nie przekracza 8 000 zł - sąd polubowny.

• Arbiter spółdzielczy,

• Rada Bankowości Elektronicznej - ustala standardy i obowiązujące normy bankowości elektronicznej.

Popyt

Popyt może być:

1. przezornościowy - w sytuacjach nieprzewidzianych;

2. transakcyjny - zakup towarów i regulowanie zobowiązań;

3. spekulacyjny - odnosi się do ludzi, którzy uważają , że lepiej mieć walory w pieniądzu niż w papierach wartościowych

Podział rynków finansowychj

Wyróżniamy:

1. rynek pierwotny - są to rozliczenia miedzy emitentem a inwestorem. Emitentem jest Skarb Państwa, a inwestorem obywatel.

2. rynek wtórny - obieg między inwestorami.

---