KSZTALTOWANIE SIĘ OSWIATY I TEORII PEDAGOGICZNYCH OD POLOWY XIX WIEKU I PIERWSZA POLOWA XX WIEKU.

Wiek XIX intensywne badania psychologiczne w laboratoriach, odkrycia w dziedzinie wrażeń słuchowych i wzrokowych dokonał Helmholtz.
Dokonują się narodziny psychologii naukowej.
Wundt - założył w Lipsku pierwsza pracownie psychologii eksperymentalnej, prowadzone są naukowe badania nad pamięcią- prekursor - Ebbinghaus.
Prowadzono badania nad procesami skojarzeniowymi
Rozwój teorii nad procesami odruchów warunkowych - Pawłow
Badania nad procesem uczenia się- świat - Neumann - polska - Błażek i Dawid.

Nowe kierunki w psychologii - personalizm, psychoanaliza, harmoniom, behawioryzm, psychologia postaci.
Rozwija się higiena szkolna ( ruch, pożywienie, czyste ciało)
2 pol. XIX w - upowszechnianie prac ręcznych, zwłaszcza Szwedzi (slojd, bardzo użyteczna forma).

Pojawiły się glosy krytyki starych metod nauczania ( główny jest nauczyciel - to negowano)
Herbatd - lekcja odbywa się według ścisłego schematu.

John Dewey - dziecko w centrum, nauka układana pod dziecko, nauka użyteczna ( fizyka, chemia)
- Uczeń ma zakres wiedzy do zdobycia
- Uczeń nie wie ze jest sprawdzany (rozmowa)
- Rozwój indywidualny ucznia
- Stworzenie człowieka myślącego
- Krytyka szkoły tradycyjnej

NOWE PRZESLANKI NOWEGO RUCHU PEDAGOGICZNEGO

Proces wychowania nie polega na urabianiu zgodnie z góry określonymi celami, ale na umożliwianiu rozwijania spontanicznych sil tkwiących w naturze dziecka.
Skuteczność procesu dydaktycznego zapewniona będzie wtedy, gdy nauczanie tradycyjne, zastąpi się samorzutnym i samodzielnym zdobywaniem wiedzy w toku praktycznej działalności dziecka. Samorzutność i samodzielność wynika z zainteresowań dziecka i jego naturalnych zdolności do działania.
Klasa szkolna oparta na zewnętrznej dyscyplinie, rygorze, schemacie organizacyjnym musi być zastąpiona luźnym zespołem ludzi, uczniów, którym treści i formy indywidualnej pracy nie narzuca ani urzędowy program ani nauczyciel.
Uczeń skupia się na swoim zadaniu, tak długo jak to jest mu potrzebne ( nie ma dzwonków).


POGLĄDY I KIERUNKI W XX WIEKU

JOHN DEWEY
• Propagował uspołecznienie amerykańskiego wychowania
• Nadanie programom nauczenia profilaktycznego kierunku /przerost formy nad treścią/
• Konieczność poznania przez młodzież nowych warunków społecznych przez powiązanie jej działalności z realnym życiem
• Wychowanie a wynikające z tego również z tego nauczanie powinno odbywać się przez zabawy dziecięce i konstruowanie i posługiwanie się narzędziami pracy poprzez kontakt z przyrodą
• Nauczyciel i wychowawca ma pobudzić aktywność dziecka
• Uczenie przez działanie- obowiązek szkoły -progresywizm
• Szkoła ma wyrabiać poczucie odpowiedzialności, wyzwalać inicjatywę uczniów, doprowadzać do rozwoju świadomości obywatelskiej i przygotować młodzież do współrządzenia krajem
• Przełamanie izolacji szkoły od życia
• Wyróżnił 3 stopnie nauczania:
¬ Czynne zajęcia o charakterze społecznym
Przyswojenie przez uczniów¬ doświadczeń innych ludzi
Wejrzenie w istotę faktów i wdrażanie do myślenia¬ naukowego
• Stworzył koncepcję nauczania pod kierunek
• Protest przeciwko mechanicznemu zdobywaniu wiedzy
• Potępia werbalno-pamięciowe metody nauczania
• Krytykuje nie uwzględnienie zainteresowań i uzdolnień uczniów w toku nauczania.

Powstanie nowej metody projektów, która wprowadza w miejsce systemu klasowo-lekcyjnego tzw „projekty” jako ośrodki nauki i pracy dzieci. Upowszechnili je KILPATRYK i STIVENSON

Wyróżniamy 4 rodzaje projektów:
1. projekt produkcyjny
2. projekt konsumpcyjny
3. projekt problemowy
4. projekt sprawnościowy

A) odmiana metody projektów jest nauką całościową ujmującą w sposób kompleksowy różne zagadnienia życiowe - przedstawiciel OTTO
B) Metoda ośrodków zainteresowań - wychowanie do życia przez życie OWIDIUSZ DE CROLY wprowadził tematy związane z zainteresowaniem uczniów
C) Metoda nauczania łącznego - zastąpieniem przedmiotów nauczania przez tzw „ośrodki, kręgi życia” człowieka - przedstawiciel LINKE

PLAN DALTOŃSKI - Helen Parkhurst
• Likwidacja systemu klasowo-lekcyjnego przedmiotowego schematu nauczania
• Indywidualne uczenie się młodzieży w pracowniach szkolnych przez wykonywanie wybranych „przydziały pracy” zestawu zadań

METODA WINETKOWSKA /WINIETKI/ - Washburne
• Wyodrębnienie w programie nauki „jednostek pracy” z uwzględnieniem zasady stopniowanie trudności
• Rozwijanie twórczych sił jednostki z jej społecznym zespoleniem się ze środowiskiem

SYSTEM MANNHEIMSKI - Sickinger
• Oparty na koncepcji doboru uczniów do klas na podstawie wrodzonych uzdolnień

PLAN JENAJSKI - Peter Petersen
• Realizowane w życiu szkoły zasad egzystencji wspólnoty częściowo przypominające rodzinę

SZKOŁA GENEWSKA - Clapare'de
• Teoria wychowania funkcjonalnego wg której życie psychiczne jest narzędziem tj funkcją życia organicznego, które przejawia się w działaniu ujawniającym zainteresowania i potrzeby
• Wychowanie winno być funkcjonalne i być taką działalnością, która zaspokaja określone potrzeby. Zaspakajanie potrzeb ma wartość kształcącą.

Jan Amos KOMEŃSKI - ( ur. 1592 r. - zm. 1670 r. )
- czeski pedagog, jeden z najwybitniejszych pedagogów europejskich
- biskup braci czeskich
- twórca nowożytnej dydaktyki
- 1620 r. przeniósł się na Węgry, gdzie założył szkołę i wprowadził innowacje pedagogiczne
- 1628 r. -m 1655 r. przebywał w Polsce w Lesznie Wlkp.
- postulował zasadnicze zmiany ustroju szkolnego - jednolity system szkolny oraz przebudowę procesu nauczania
- nie uznawał klas, systemów społecznych
- uważał, że człowiek nie może być poddanym drugiego człowieka
- każde dziecko ma prawo się uczyć
- projektował szeroką reformę szkolnictwa - miał szeroką wizję nowej szkoły
- szkoła miała być powszechna ( projekt ) i PANSOFICZNA dzięki czemu wszyscy mogliby wiedzieć o wszystkim
- uważał, że szkoła musi być prowadzona w duchu humanizmu i tolerancji religijnej, co miało sprzyjać powstaniu kościoła jednoczącego wszystkie religie
- miłość elementem nadrzędnym nauki kościoła
- postulował nowe szkolnictwo, tj. jednolity ustrój szkoły dla wszystkich uczniów bez względu na stan klasowy
- postulował, że dzieci powinny zaczynać naukę w szkole macierzystej

* Szkoła elementarna - z językiem ojczystym, jako język wykładowy
- językiem ojczystym posługiwano się czynnie, nie uczono na pamięć
* Akademie - odpowiednik szkoły wyższej
- w 1657 r. wydał „Wielką Dydaktykę”, w której przedstawił swoje credo pedagogiczne
- stworzył wszystkie zasady i metody dydaktyczne używane do dzisiaj
- 1658 r. wydał „Świat w obrazach” udowodnił, że nauczanie poglądowe jest najbardziej
skuteczne ( tzn. pokazywać wiele obrazów a nie słów )
- wydał podręczniki, w których zarzucił metodę pamięciowego nauczania
- stworzył czytanki na tematy związane z życiem ucznia, z geografii, przyrody
- odwoływał się do najbliższego życia ucznia

ZASADY PEDAGOGICZNE KOMEŃSKIEGO
1. metoda i zasada poglądowości
2. zasada przystępności w nauczaniu
3. zasada świadomego i aktywnego udziału uczniów w procesie nauczania - uczenia się
4. systematyczność wiedzy uczniów
5. zasada trwałości wiedzy uczniów
6. zasada operatywności wiedzy uczniów
7. zasada wiązania teorii z praktyką

Henryk PESTALOZZI - ( ur. 1746 r. - zm. 1827 r. ), Szwajcar
- rozpoczął studia teologiczne, a potem studiował prawo w Kolegium CAROLINUM
- działalność pedagogiczną rozpoczął w zakładzie rolniczo - wychowawczym NEUHOF,
gdzie oprócz nauki młodzież szkolna uczyła się również praktycznych zajęć , np. chłopców
zaznajamiano z uprawą rolnictwa, zaś dziewczynki zaznajamiano z pracami gospodarstwa
domowego ( szycie, haftowanie, gotowanie itp. )
- organizator szkół i zakładów wychowawczych dla sierot i dzieci opuszczonych
- reformator programów i metod nauczania początkowego
- wg Pestalozziego szkoła musi kłaść nacisk na rozwój sił moralno-intelektualnych i fizycznych
- celem wychowania ma być wyrobienie wewnętrznej natury ludzkiej
- do wykształcenia mają prawo wszyscy ludzie bez względu na klasę społeczną
- podłożem wychowawczym jest rodzina, która uczy pozytywnych relacji między ludźmi
- szkoła elementarna musi być kontynuatorem działań wychowawczych rodziny
- dalszy rozwój i nauka w szkole średniej powinna być kontynuowana tylko wtedy, gdy
dziecko przejawia pewne zdolności
- szkoła ma być narzędziem i ma uczyć wiadomości ogólnokształcących, tj. pisanie, czytanie
- nauczyciel w trakcie nauczania miał utrzymywać atmosferę rodzinną w klasie, ma być
wymagający ale jednocześnie musi znać naturę dziecka
- STANZ zakład, w którym Pestalozzi upowszechniał wszystkie idee pedagogiczne
- zrezygnował z moralizatorstwa - uważał, że wpływając swoją postawą moralną na wychowanków można w nich obudzić moralność
- wprowadził rytmikę chóralną
- lekcje były radosne
- nauka odbywała się tylko w języku francuskim i niemieckim

PESTOLOZZI twórca idei organicznego rozwoju !!!
- uważał, że o rozwoju dziecka decydują 3 podstawowe siły:
1. siła intelektualna = głowa
2. siła fizyczna = ręka
3. siła moralna = serce
- jest twórcą teorii formalnego nauczania
- przeciwstawił się metodom stosowanym w średniowieczu
- punktem wyjścia do poznawania pojęć, cech i zjawisk jest liczba, kształt i słowo
- punktem wyjścia w nauczaniu geometrii miała być linia prosta, koło, kwadrat, trójkąt,
prostokąt - miało to być punktem wyjścia do rozumienia stosunków przestrzennych
- napisał „Abecadło oglądu i i arytmetyki”
- uważał, że małe dziecko powinno działać i uczyć się na konkretach tak długo, że może
działać samodzielnie
- oparł naukę małych dzieci na rzeczach im bliskich, rysunkach
- dziecko nie może uczyć się na pamięć
- należy kształtować postawy moralne, uczyć dziecko co należy robić a co nie
- Pestalozzi został nazwany OJCEM WCZESNEJ EDUKACJI
- założył szkoły średnie dla chłopców, zaś dla nauczycieli seminaria
- uważał, że kobiety lepiej wychowują i uczą dzieci ( matka uczy dziecko miłości do ludzi i
do świata )
- stworzył pierwsze seminarium dla kobiet
- napisał książkę „Jak Gertruda uczy swoje dzieci”

FROEBEL
- twórca systemu wychowania w ochronkach
- stworzył cały system wych. przedszkolnego
- nauczycielki zwano FROBELKI

---