[ Dzieje II Rzeczypospolitej ]
]
Niepodległa Polska od pierwszych dni swych powtórnych narodzin musiała walczyć o swoje przetrwanie i granice. Na ukształtowania granicy polsko-niemieckiej znaczacy, wręcz decydujący wpływ posiadały mocarstwa zachodnie na konferencji pokojowej w Paryżu. Jej rezultatem był traktat wersalski regulujący większą część wspólnej granicy. Istony wpływ posiadało też powstanie wielkopolskie (grudzień 1918 - luty 1919), które potwierdziło polskość tego regionu. Na kilku spornych obszarach odbyły się na mocy postanowień wersalskich plebiscyty: na Warmii, Mazurach i Powiślu w lipcu 1920 r. oraz na Górnym Śląsku w marcu 1921, obydwa przegrane przegrane przez Polskę. Śląskiem wstrząsnęły też 3 powstania (1919/1920/1921), częściowo tylko zwycięskie trzecie. W wypadku granicy wschodniej istniały wśród elit polskich i ścierały się ze sobą dwie różne koncepcje. Pierwszą bliską J.Piłsudskiemu, swoje korzenie posiadała w czasach jagiellońskich i zakłądała stworzenie federacji Polski z Ukrainą, Białorusią i Litwą, oderwanymi od Rosji i oddzielającymi nas od niej. Endecja z Dmowskim na czele zmierzała do inkorporacji ziem wschodnich zamieszkałych przez polską i katolicką społeczność, czyli obszarów litewskich, białoruskich, aż po Mińsk i ukraińskich po Kamieniec Podolski. Ludność niepolska miała ulec polonizacji. Na odcinku południowym naszych wschodnich kresów dosżło już w listopadzie 1918 roku do krwawego konfliktu z Ukraińcami. Walki w Galicji Wschodniej przeciągneły się do wiosny i lata 1919, gdy za rzekę Zbrucz wyparto wojska tzw. republiki Zachodnioukraińskiej.
W wypadku Rosji wielkie polskie plany zderzyły się z bolszewickimi celami zmierzającymi do ogólnoeuropejskiej rewolucji, której nośnikiem haseł stałą się Armia Czerwona. Polska stała na drodze tych koncepcji. Do rozpoczęcia wojny doszło w styczniu 1918 r., gdy bolszewicy posuwali się na zachód, w ślad za wycofującą się armią niemiecką. Polsko-radzieckie walki toczone ze zmiennym szczęściem, których apogeum przypadło na bitwę warszawską (1920), toczyły się do jesieni 1920 r. Nastapiły teraz rokowania pokojowe w Rydze - zakońcozne podpisaniem traktatu 18.03.1921 r., ustalającego granice od Dźwiny po Zbrucz i Dniestr. Sprawa Wileńszczyzny, obszaru spornego z niepodległą Litwą została rozwiązana, szczerze mówiąc, z pozycji brutalnej, gołej siły przez Polskę. w paździeniku 1920 r., upozorowawszy bunt, zajął Wilno wraz z okolicami, gen. L.Żeligowski. W 1922 r. odbyło się uroczyste przyłączenie tzw. Litwy Środkowej z jej marionetkowymi włądzami do Rzeczypospolitej. Zaowocowało to długim polsko-litewskim konfliktem.
NIe obyło się też bez sporu z południowym sąsiadem - Czechosłowacją. Przedmiotem konfliktu stał się Śląsk Cieszyński, częściowo też Orawa i Spisz. czesi zbrojnie zajeli sporne obszary (1919), których większość przyznały im zachodnie mocarstwa latem 1920 r. Jedynie z Łotwą i Rumunią, spośród sąsiadów udało się uniknąć konfliktów granicznych.