Początki władzy ll Rzeczpospolitej, Komunizm


Dzieje II Rzeczypospolitej

   W listopadzie 1918 r. uformowały się naczelne organy włądzy państwowej. W ręce Józefa Piłsudskiego, który został ogłoszony Naczelnikiem Państwa, scedowały swoje uprawnienia niemal wszystkie inne ośrodki o charakterze lokalnym czy ambicjach ogólnokrajowych. Najpóźniej autorytetowi Piłsudskiego podporządkował się KNP Dmowskiego i Naczelna Rada Ludowa - pierwszy stycznia 1919 r. , gdy premierem został członek Komitetu, Ignacy J.Paderewski, druga po zakończeniu powstania wielkopolskiego.
   W niepodległej Polsce rozpoczęły się, niekiedy przykre i brutalne, przepychanki politycznych stronnictw o władzę, zgodnie zresztą ze światową normą, z którą należałoby się pogodzić. Pierwsze demokratyczne wybory odbyły się w styczniu 1919 r. i żadnej z partii nie udało się zdobyć większości; najwięcej głosów otrzymała endecja. Premierem nadal (do jesieni 1919) pozostawał Paderewski, któego potem zastąpił Leopold Skulski, Władysław Grabski, wincenty Witos (okres wojny bolszewickiej i największego zagrożenia państwa 1920 - 21), Antoni Ponikowski, Artur Śliwiński i Julian Nowak (lata 1921 - 22). Częste zmiany gabinetów w pierwszych latach niepodległości wynikały z koalicyjnego, wielopartyjengo ich charakteru. Większości w parlamencie bywały płynne i zmienne, a sytuacja taka utrzymała się także po 1922 r., gdy odbyły się kolejne wybory.
  
Jeszcze w 1919 r. sejm uchwalił tymczasowe zasady ustrojowe zwane popularnie "małą konstytucją". Właściwa ustawa zasadnicza ujrzała światło dzienne po 2 latatch prac,w marcu 1921 r. Punkt ciężkości włądzy przesuwała w stronę parlamentu (sejmu), osłabiając aparat wykonawczy państwa. Jego głową czyniła konstytucja marcowa prezydenta. Wybierało go Zgromadzenie Narodowe - czyli połączone izby na wspólnym posiedzeniu. Pierwszym prezydentem został Gabriel Narutowicz, kandydat centrowy. Z porażką nie chciała się zgodzić endecja, rozpętując nagonkę przeciw niemu. Kampania nienawiści, pełna histerii, wydała ztruty owoc w postaci zamachu na prezydenta i jego tragicznej śmierci po kilku dniach urzędowania (grudzień 1922). Nowym został wybrany Stanisław Wojciechowski, który pełnił tę funkcję do maja 1926 r.
   W latach 1923-26 dochodziło do kolejnych licznych zmian rządu. Urząd premiera pełnili gen. Władysław Sikorski i ponownie W. Witos, W. Grabski, Aleksander Skrzyński i po raz trzeci Witos. Tylko drugi gabinet Grabskiego był mniej skrępowany partyjnymi układami, posiadając ponadparlamentarny charakter, będąc powołany do przeprowadzenia bolesnych, acz koniecznych reform gospodarczych, szczególnie walutowych (1924-25). Na uwagę zasługują też rządy Witosa sprzymierzonego z endecją. Gabinet z 1923 r. musiał ustapić pod naciskiem burzliwych manifestacji i strajków, niekiedy zakończonych przelewem krwii, zaś ten trzeci i ostatni pod kierownictwem lidera PSL-Piast upadł wskutek zamachu majowego.
   Demokracja parlamentarna w polskim wydaniu nie sprawdziła się i z różnych kręgów politycznych wyrastały tendencje do wzmocnienia władzy wykonawczej, nawet za cene przewrotu. Zwolennicy charyzmatycznego i legendarnego już za życia Piłsudskiego działali najbardziej konsekwentnie i energicznie dokonując w
maju 1926 r. zamach stanu. Od tego momentu rozpoczyna się okres dyktatury sanacyjnej czyli Piłsudksiego i jego najbliższych współpracowników. Rządy piłsudczyków nosiły znamiona typowego wówczas w Europie, nien tylko środkowej, autorytaryzmu czyli zdecydowaną przewagą władzy wykonawczej i redukcji znaczenia parlamentu. marszałek starał się o legalizację przewrotu nie rozwiązując sejmu, wymuszając tylko na nim zgodę na wybór swego współpracownika, Ignacego Mościckiego na prezydenta i wzmocnienia jego uprawnień (tzw. nowela sierpniowa). Piłsudski zmierzał konsekwentnie do uchwalenia nowej konstytucji i w tym celu powierzył swojemu nowemu zwolennikowi, Waleremu Stawkowi budowę zaplecza politycznego, niezbędnego do przeprowadzenia zmian; stało się nim BBWR stopniowo zwiększając swoją pozycję w sejmie podczas wyborów 1928 - 1930.
   Jednocześnie w miarę zaostrzania się sytuacji goispodarczej i politycznej dosżło w 1930 r. do rozprawy sanacji z centrolewicą opozycyjną (oprawa i proces brzeski). W kwietniu 1935 roku sejm uchwalił wreszcie konstytucję która sankcjonowała faktyczny autorytaryzm, ciężar władzy przenosząc w ręce niemal wszechmocnego prezydneta. Piłsudski nie skorzystał jednak z tego faktu, choć tekst wyraźnie pod niego był pisany, umierając po 3 tygodniach (maj 1935). W nastepnych latahc, gdy zabrakło autorytetu marszałka doszło do sporów i podziałów w obozie sanacyjnym. Ostatecznie podzielili się władzą prezydent Mościcki, wódz naczelny, marszałek Rydz Śmigły i minister spraw zagranicznych Beck. Premier Składkowski był typem posłusznego, lojalnego wykonawcy poleceń głowy państwa. Wielkim przegranym okazał się W. Sławek. BBWR został rozwiązany, a na jego miejsce sanacja utworzyła, mający przyciągnąc swą retoryką część endeckiej klienteli, bez powodzenia zresztą (jego szefem był Adam Koc). Pogłębiła się izolacja sanacyjnego obozu, a poprzedzające wybuch wojny skupienie się społeczeństwa w jednolitym froncie odnowy wobec III Rzeszy i przygaszenie wewnętrznych konfliktów wcale nie świadczyło o popularności i poparciu rządu. II Rzeczpospolita niemal cały czas zagrożona przez swych sąsiadów, szczególnie Niemcy i ZSRR, balansowała między nimi usiłując zachować równy wobec nich dystans. Sprzymierzeńcami były Francja i Rumunia. Na krótko udało się w latatch 30-tych poprawić stosunki z dwoma wilekimi sąsiadami (układu o nieagresji z ZSRR w 1932 r. i Niemcami w 1934 r.), nie zapobiegło to jednak śmiertelnemu zagrożeniu i zbliżenie taktycznemu w 1939 r. ze storny III Rzeszy i stalinowskiej Rosji.
   w okresie międzywojennym obszar II RP wynosił 388,6 tys. km kwadratowych (po przyłączeniu Zaolzia 389,7 tys km). Ludność 1921 roku wynosiła 27,2 mln, a w 1939 już 35,1 mln mieszkańców. Polacy stanowili 69,2 % całości populacji (1921)0. Mniejszościami najliczniejszymi byli Ukraińcy (14,3%), Żydzi (7,8%), Białorusini (3,9%), Niemcy (3,9%). Pod względem wyznaniowym dominowali katolicy - 72,2% (w tym 10,4% grekokatolików), potem występowali prawosławni (11,8%), wyznawcy judaizmu (9,8%), protestanci (2,6%).Polska pozostawała krajem rolniczym, w którym większość społeczeństwa utrzymywała się z rolnictwa (w 1921 ponad 64,3%).



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Dzieje ll Rzeczpospolitej, Komunizm
ll Rzeczpospolita, Wojna wietnamska
Historia Poczty Polskiej, Historia Poczty Polskiej-ll Rzeczpospolita
ll Rzeczpospolita, Wojna bolszewicka 1919-21
ll Rzeczpospolita, Polak i Niemiec
ll Rzeczpospolita, Ukraina i Ukraińcy w przededniu wojny Niemiecko-radzieckiej
ll Rzeczpospolita, Elity polityczne
ll Rzeczpospolita, Elity polityczne
ll Rzeczpospolita, Geneza l wojny światowej
ll Rzeczpospolita, Charakterystyka OUN-UPA
ll Rzeczpospolita, Polska polityka zagraniczna
ll Rzeczpospolita, Partie ludowe
Narodziny ll RP, Komunizm
ll Rzeczpospolita, Geneza powstania 14 dywizji Grenadierów SS
ll Rzeczpospolita, Obóz piłsudczykowski
ll Rzeczpospolita, Polski wrzesień
ll Rzeczpospolita, Jak powstała Ukraińska Republika Ludowa

więcej podobnych podstron