WYKŁAD 12
Mechanizmy kontroli działania
Pojęcie woli w różnych teoriach psychologicznych
Wola jako zmienna zróżnicowania indywidualnego
Siła woli a odraczanie gratyfikacji
Strategie kontroli działania wg Kuhla
Model Fischbeina i Ajzena
Model Gollwitzera
Model Wagnera i Vallachera
KONCEPCJE WOLI W PSYCHOLOGII
Wola wg Jamesa
Introspekcjonizm
Zachowanie jest regulowane poprzez:
potrzeby
intencje, postanowienia
Wola - wewnętrzny mechanizm samoregulacji, który pełni funkcje kontrolne nad życiem psychicznym i postępowaniem jednostki
Psychoanaliza
Wola- zdolność do modulowania, pohamowywania, kanalizowania popędów biologicznych.
Teorie uczenia
Reakcja kontrolująca
Reakcja kontrolowana
Reakcja kontrolująca - zmienia (zwiększa lub zmniejsza) prawdopodobieństwo wystąpienia reakcji kontrolowanej.
Wola - umiejętność kierowania własnym zachowaniem - kontrola działania
Samoregulacja- wysiłek ukierunkowany na zmianę własnych reakcji. Dotyczy procesów dzięki, którym ludzie podejmuja i wytrwale kontynuuja działania ukierunkowane na realizacje celów, planów, spełnianie standardów.
Siła woli jako zmienna zróżnicowania indywidualnego
Sumienność (Big Five)
Siła ego i prężność ego (Block, Funder, 1998)
Wola - ujęcie procesualne
Motywacja
Kontrola działania - kompetencje w zakresie kontroli
Procesy istotne dla kontroli działania
Badania W.Mischela nad odraczaniem gratyfikacji:
Umiejętność odraczania gratyfikacji stanowi zmienna zróżnicowania indywidualnego.
Funkcjonowanie mechanizmu uwagi ma istotne znaczenie dla procesu kontroli działania (konsumacyjny vs informacyjny aspekt bodźca).
Strategie kontroli działania wg J.Kuhla
Aktywna selektywność uwagi
Kontrola kodowania informacji
Kontrola emocji
Kontrola motywacji
Oszczędność w przetwarzaniu informacji
Kontrola otoczenia
Dwa typy kontroli działania: orientacja na stan vs orientacja na działanie
Tendencja motywacyjna a intencja - model Fischbeina i Ajzena
Przekonanie , ze działanie przyniesie pożądane rezultaty.
Subiektywna wartość tego rezultatu.
⇓
osobista skłonność do działania
Przekonanie o tym w jaki sposób osoby znaczące spostrzegają tego rodzaju działanie.
Poczucie zobowiązania do uwzględnienia opinii osób znaczących.
⇓
subiektywna norma działania
FAZY PROCESU DZIAŁANIA WG P.M. GOLLWITZERA
Faza przeddecyzyjna - deliberacja (życzenia+ możliwości)
Faza przeddziałaniowa - implementacyjna (jak, gdzie, kiedy, jak długo)
Faza działaniowa
Faza postdziałaniowa (ocena)
Deliberacyjny a implementacyjny stan umysłu
Czy implementacja sprzyja skuteczności działania
Poziom identyfikacji działania - R.R. Vallachera i D.M. Wegnera
Poziom identyfikacji- poziom ogólności
Poziom identyfikacji - kontrola działania
Preferencja wysokiego poziomu identyfikacji działania
Niski poziom identyfikacji - działanie słabo zorganizowane, łatwo ulega zakłóceniom
Wysoki poziom identyfikacji działania - implementacyjny stan umysłu
Poziom identyfikacji działania a procesy kontroli
Brak dopasowania miedzy rodzajem zadania a poziomem identyfikacji działania
Brak dopasowania - wzrost autokoncentracji: zainteresowanie oceną lub nadmierna koncentracja na dobrze opanowanych elementach zadania