CEL: *ujednolicenie *podział niejednorodnego wymiarów *usunięcie części niejadalnych *rozdrobnienie sur *rozdzielanie skł *dozowanie; OBRÓBKA: *sortowanie- wyrównanie przerabianych surowców *kalibracja- podział pod względem *oczyszczanie, płukanie; ROZDRABNIANIE- zmniejszanie wymiarów: rozwinięcie pow co decyduje o szybkości proc fizycznych, wydajności rcji chemicznych w ukł niejedn operacja wstępna w wielu procesach. Zależy od rozmiarów cz i właściwości fizycznych (twardość, lepkość, wł chem). Rozdr przez: zginan, zgniat, ścier, rozryw, rozłup, ścinan, uderz. Stopień rozdrobnienia (stosunek średniego wymiaru bryły przed rozdrobnieniem do śr wym po). Urządzenia rozdr: M ŁAMIĄCE- rozdr walcowe/ rozdr i mielenia ziarna, słodu, owoców, wytłoków. Rozgniatanie i rozcieranie. Zależy od odległości walców. Jeden osadzony na wale nieruchomym, dociskany sprężynowo do/ w łożyskach nieruchomych/ obracają się w kierunkach przeciwnych z jednakową prędkością/ różna ilość obrotów= rozcieranie; M GNIOTĄCE- gniotowniki/ do owoców miękkich, jagodowych i pestkowych. Dwa walce z materiału kwasoodpornego, w kierunkach przeciwnych z różną prędkością. Gniecenie i rozryw skórek w celu wydobycia barwników i aromatów. UDAROWE M ROZDRABNIAJĄCE- rozdrabniarki młotkowe/ do ziarna, ziemniaków, słodu,wysłodków. Młotki w obudowie, wykonujące ruch obrotowy ze znaczną prędkością; Dezintegratory- z dwóch tarcz szybkoobrotowych w przeciwnych kierunkach, zaopatrzonych w kilka rzędów promienisto ułożonych prętów stalowych. Rozdrabniany materiał, siłą odśrodkową, uderzany przez szybko wirujące pręty, rozbicie na mniejsze kawałki. Zatrzymane cz są dodatkowo rozbijane przez pręty wieńca zewnętrznego; M ROZCIERAJĄCE- Młyny kulowe/ drobnego mielenia. Zgniatanie i rozcieranie. Nie zmielony automatycznie powraca do mielenia. Młyny wibracyjne/ m kulowe, szybkie ruchy drgające. Bęben zapełniony do 80% pojemności, sprężystemu zawieszeniu wprowadza się w drgania. Ścieranie i zgniatanie. Młyny strumieniowe/ drobne mielenie, tarcie cząsteczek w strunieniu sprężonego powietrza lub spręż pary przegrzanej, ciśnienie ok. 0,7MPa. Do rozdr sur zaw olejki eteryczne z ekstrakcją lotnych skł; Młyny koloidalne/ b drobne mielenie, środowiska rozpraszającego (ciecze lub rzadziej gazy) zapobiega sklejaniu się rozdr..nionych cz. W misie w której z duża prędk obraca się wirnik, ciecz z zawiesiną przepływa szczeliną o szer 25µm między wirnikiem a misą. M SZARPIĄCE- owoców i wrzyw przez szarpanie, prod miazgi i przecierów za pomocą m szarpiących, walcowych, tarczowych i tarek. Rozdrabniarka szarpiąca dwuwalcowa/ od góry między 2 równoległe walce obracające się w przeciwnych kierunkach, wciąganie suro między walce, powierzchnia w kolce, zęby, lub pazury. Różna prędkość obrotu walców. M TNĄCE-zast do rozdr owoców i warzyw, suszarnictwie , przyg kiszonek w cukrownictwie, otrzym krajanki buraczanej, prod konserw. Krajalnice/ do zmniejszania wymiarów, nadanie określ kształtu. Wirujące tarcze poziome lub pionowe z osadzonymi promienisto nożami. Grubość regulować. Wilki- mięso, Kuter- prod pasztetów, rozdr; SEDYMENTACJA- rozwarstwienie zawiesin w skutek różnic gęstości. Prędkość niewielka zależy od różnicy gęst cieczy i c stałego, lepkości ciecz, wielkości cz c stałego. Niska sprawność. Początkowo r przyśpieszony, opór ośrodka zrównoważenie sił ciężkości przez przeciwdziałający opór ośrodka. Po kilku godz odprowadzenie klarownej cieczy znad osadu ..oddzielenie faz. Poniżej 100nm niewykonalne (ruchy cieplne). Oddzielenie: wody owocowej z surowego mleczka kroch, śmietanki od mleka chudego. FLOTACJA- odwrotne do sedymentacji. Do zagęszczania osadów w oczyszczalniach i usuw tłuszczu. Osad wypływa ku górze a woda w dolnej cześci. Podgrzanie osadu 35°C, wydzielanie pęcherzyków gazu o flotującym działaniu. Rodz flotacji: *wysokociśnieniowa 0,6MPa, mało przydatna *niskociśnieniowa 0,1MPa; FILTRACJA- rozdz fazy rozproszonej od (cieczy) fazy rozpraszającej. Przez pow porowatą, zatrzymują się cz c stałego o śred większej od śred otworów przegrody. Przepływ wyniku różnicy ciśnień po obu stronach przegrody i zależy od wielkści otworów. W miarę filtracji opór hydrauliczny wzrasta, osadzają się w porach przegrody zmniejszając ich wymiar i pow. Prędko zależy od: * wł przegr porowatej *wł oddzielonego osadu *temp zawiesiny *ciśnienia podczas proc; Izobaryczną- ciśnienia po obu stronach warstwy takie samo, wzrost przesączu, wzrasta opór, maleje prędk. Inne zwiększenie ciśnienia, próżni po stronie filtratu lub nadciśnienia od strony surowej. Przegrody: tkaniny z włókien roślinnych, pochodz zwierz i syntetycznego, mineralnego, masy ceramiczne, sztuczne żywice, warstwy piasku, ziemi okrzemowej. Filtracja po to: *oddziel zmielonego chmielu *oddz zamiczysz *oczyszcz octu z drobnoust *filt wody *filt ścieków; WIROWANIE- działanie siły odśrodkowej na c stałe z cieczami, ciecze z cieczami, lub 2 ciecze z c ST. Mieszanina w ruch obrotowy cz cięższe odrzu ku obwodowi a lżejsze bliżej osi obrotu. Wirówki: sedymentacyjne (działaniu okresowym, półciągłym, ciągłym/ bęben na wale obrotowym, osad na ściankach, oddziel ciecz przelewa górą), filtracyjne, separatory. *oddz syropu międzykryształowego *usuwanie zawiesin z soków *oddz skoagulowanego białka od serwatki *oddz tł z mleka *wydz H2O sokowej z miazgi ziemn *odwadnianie ścieków; R PÓŁSTAŁYCH- SOCZYSTYCH- nz tłoczeniem, oddz ciekłej zaw w fazie stałej. W pokojowej lub ↑temp, pod ↑ lub ↓ ciśnieniem. Prasami działającymi okresowo lub ciągle; *wytłaczanie oleju *soki z miazgi owo lub warz *odwadnianie ścieków; R C STAŁYCH- *ze względu na wielkośc i kształt cz (przesiewanie, na sitach, przesiew//odsiew): ^tłoczone z cienkich blach stalowych ^druciane plecione z met drutu ^tkane z jedwabnych nici i włókien sztucznych; sito w ruch {postępowo- zwrotne, kołowo- postępowe, wibracyjne} *wg prędkości opadania (różne wielkości, kształt, gęstość. O ↑ρ opadną wcześniej, ↓ρ ) *magnetyczne (domieszki, spowodować awarię urządzeń, separatory magnetyczne tj magnesy, elektromag); C STAŁE I CIECZE OD GAZÓW- oczyszczanie gazów, odzyskanie fazy stałej lub ciekłej, w cyklonach (krókieć doprowadzający, rura wylotowa, część cylindryczna, cz stożkowa, krókieć pyłowy): *oddz ml krochm od miazgi *odwodnienie ml kroch *przesiewanie krochmalu *sorto ziarna zbóż *sorto owo i warz; MIESZANIE: *jednolity skł prod *zabezp przed rozdziel *wymiana ciepła *zapobieganie przypalaniu *dyfuzja *wytw emulsji; a)W FAZIE CIEKŁEJ-zalezy od lepkości, temp, ciężarów właściwych, wzajemnej rozpuszczalności mieszanie ^mechaniczne {MIESZ łapowe, ustawione prostopad lub nachylone osadzone na wale. Odrzuc cz cieczy w kier ścian; MIESZ śmigłowe, na pozi lub pion wale, duża prędk, ciecz o małej i śred lepkości; MIESZ turbinowe, wokół pionowej osi, otrz emulsji} ^hydrauliczne &przepływowe {ciągłe zetknięcie 2 lub > cieczy} ^pneumatyczne { ciecze o niewielkiej lepkości. Do cieczy pary lub gazu otworami w wężownicy. Płynące do góry pęcherzyki ruch cieczy: *miesz w zbiornikach mleka, piwa soków wody i ścieków} b)C STAŁYCH- w mieszalnikach. Zależy: stop rozdr, kształtu cz, cieżaru właściwego i higroskopijności. Zbyt duże różnice kształtu ujemnie na proces miesz: *przyg masy konserwowej, farszow mięsnych *miesz cz mąki w ujednoliceniu składu *prod koncentratów *otrzym mieszanek vit; c)O DUŻEJ LEPKOŚCI- w piekarniach, wytwórniach makaronu, cukierków, czekolady. Wytw jednorodnej mieszaniny przez zgniatanie, rozrywanie, napowietrzanie. Działanie ^okresowe [ zbiornik i element mieszający] ^ciągłe [pojedyncze lub podwójne ślimaki mieszają i transportują]; HOMOGENIZACJA- mieszanie z jednoczesnym rozdrabnianiem. Do ujednolicenia cz, sporządz emulsji. Działanie: przetłaczanie prod pod ciśnieniem przez wąską szczelinę co powoduje rozerwanie i tarcie; DOZOWANIE- formowanie, porcjowanie, rozlewanie prod.