NARKOTYCZNE LEKI PRZECIWBÓLOWE O DZIAŁANIU AGONISTYCZNO-ANTAGONI STYCZNYM

Do tych leków zalicza się: buprenofrinę, butorfanol, nalbufinę, pentazocynę, tramadol.

Działanie p/bólowe tej grupy leków związane jest z ich właściwościami agonistycznymi wobec receptorów opioidowych. Działanie antagonistyczne warunkuje mniejsze właściwości uzależniające niż opioidów, będących czystymi agonistami, oraz ograniczenie siły działania p/bólowego i depresyjnego na ośrodek oddechowy, które po przekroczeniu określonej dawki dla każdego preparatu nie ulegają nasileniu.

Działania niepożądane: tej grupy leków są zbliżone do objawów wywołanych przez pochodne alkaloidów opium. Stosowane w dawkach leczniczych

(z wyjątkiem buprenorfiny) wywołują objawy psychomimetyczne (omamy, niepokój) - częstość występowania tych objawów zwiększa się przy podawaniu pozajelitowym w dużych dawkach

BUPRENORFINA

Silniejsze działanie p/bólowe od morfiny. Jej działanie antagonistyczne na receptory typu μ jest 3-krotnie silniejsze niż naloksonu. Działa p/bólowo po podaniu doustnym i pozajelitowym. Podawana doustnie w dużych dawkach znosi działanie euforyzujące opioidów. Nie wywołuje objawów psychomimetycznych (omamy, niepokój). Ryzyko uzależnienia niewielkie. Stosowana jako lek p/bólowy.

BUTORFANOL

Działa silniej p/bólowo od morfiny. Działanie antagonistyczne butorfanolu jest podobne do nalorfiny. Stosuje się wyłącznie pozajelitowo (słabe wchłanianie z przewodu pokarmowego). Stosowany jest w premedykacji i jako środek znieczulenia ogólnego.

NALBUFINA

Wykazuje działanie p/bólowe zbliżone do morfiny i słabsze od butorfanolu działanie antagonistyczne. Stosowana wyłącznie pozajelitowo jako lek p/bólowy w umiarkowanych i silnych bólach oraz podczas operacji chirurgicznych.

PENTAZOCYNA

Ma bardzo słabe właściwości antagonistyczne, i działa słabiej p/bólowo od morfiny. Stosowana doustnie i pozajelitowo. Działania niepożądane podobne do morfiny, jednak w odróżnieniu od niej samej słabiej działa kurcząco na mięśnie gładkie, nie hamuje czynności skurczowej macicy i słabiej przenika przez łożysko, ale wykazuje wyraźny wpływ na układ krążenia, wzrasta ciśnienie krwi i czynność serca, ponieważ uwalniane są aminy katechdowe (A, NA, DA) z nadnerczy. Właściwości uzależniające podobne do nalbufiny, są słabsze niż kodeiny. Nie zwęża źrenic. Objawy przedawkowania znosi wyłącznie nalokson.

TRAMADOL

Lek p/bólowy, wykazuje działanie sedatywne i p/kaszlowe. W dawkach zalecanych nie wpływa na układ oddechowy oraz na parametry hemodynamiczne, zwalnia nieznacznie perystaltykę jelit. Podawany doustnie i pozajelitowo.

Farmakokinetyka; dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego. Działanie rozpoczyna się po 10-30 min i trwa 4-6 godz. W 20% wiąże się z białkami osocza. Metabolizowany w wątrobie i wydalany z moczem - 90% i kałem -10%. Wskazania: silne bóle ostre i przewlekłe: pourazowe, pooperacyjne, nowotworowe, neuralgie, bolesne zabiegi diagnostyczne i lecznicze, bóle wieńcowe.

Interakcje: Synergizm z NLPZ, spazmolitykami lub trankwilizerami. Leki hamujące oun nasilają objawy niepożądane tramadolu

LEKI O DZIAŁANIU ANTAGONISTYCZNYM NA RECEPTORY OPIOIDOWE

Do leków tej grupy należą:

1. Leki o działaniu antagonistyczno-agonistycznym: nalorfina, naltrekson,
lewakorfan

2. Leki o czystym działaniu antagonistycznym: nalokson
NALORFINA

Działa p/bólowo dzięki jej właściwościom agonistycznym. Nie ma zastosowania p/bólowego albowiem dawki niezbędne do uzyskania działania p/bólowego powodują silne działanie dysforyczne i psychomimetyczne. Działa p/kaszlowo i uspokajająco oraz powoduje depresje ośrodka oddechowego. Stosowana jest w leczeniu przedawkowania opioidów. Podawana i. v. znosi depresję oddechową, zaburzenia świadomości, zaburzenia czynności oddechowej u noworodków oraz nudności i wymioty wywołane przez opioidy.

Nalorfina nie znosi depresji oddechowej wywołanej przez inne leki niż opioidy.

NALTREKSON

Wykazuje minimalne właściwości agonistyczne. Ma długi okres działania. Podawany doustnie. Działanie zbliżone do naloksonu. Stosowany jest w zapobieganiu nawrotom uzależnienia u osób, które wcześniej nadużywały heroinę lub morfinę, oraz w chorobie alkoholowej.

LEWALORFAN

Działa podobnie jak nalorfina

NALOKSON

Stosowany głównie w leczeniu zatruć opioidami. W przeciwieństwie do nalorfiny i lewalorfanu znosi również objawy przedawkowania pochodnych benzomorfanu oraz depresję oddechową wywołaną przez inne leki niż opioidy, nie powoduje dysforii i objawów psychomimetycznych. Nie wywołuje też zależności fizycznej. Stosowany też w zapobieganiu lub znoszeniu depresji oddechowej, wywołanej przez opioidy w anestezjologii i depresji oddechowej noworodków spowodowanej stosowaniem opioidów w celu łagodzenia bólów porodowych oraz w zwalczaniu wymiotów apomorfinowych. Nie wchłania się z przewodu pokarmowego, jest stosowany wyłącznie pozajelitowo. W wysokich dawkach hamuje przekaźnictwo GABA-ergiczne, co obniża próg drgawkowy. Zwiększa stężenie FSH, LH, ACTH i prolaktyny.

MORFINA

To najważniejszy z alkaloidów wchodzących w skład opium. Została wyodrębniona_w roku 1804. Czystym składzie jest białą substancją stałą, o gorzkim smaku, słabo rozpuszczalną w wodzie. Ma działanie narkotyczne - odurzające, przeciwbólowe i prowadzi do uzależnienia fizjologicznego i psychicznego. Medycynie używana jest jako chlorowodorek morfiny lub jako tabletki oraz jako siarczan morfiny do iniekcji.

Morfina posilny środek przeciwbólowy z grupy czystych agonistów receptorów opioidowych działających:

Ośrodkowo:

-silne działanie przeciwbólowe -depresja ośrodka oddechowego -hamowanie odruchu kaszlowego -działanie hipotermiczne -spowolnienie procesów myślowych -zmniejszenie uczucia lęku

-zmiany w sferze emocjonalnej - poprawa nastroju i działanie euforyzujące -obniżenie progu drgawkowego -zwężenie źrenic

-pobudzenie ośrodka wymiotnego

OPIOIDOWYCH

Tabela 8.1. Najważniejsze efekty pobudzenia receptorów opioidowych

Farmakologia

2

Farmakologia

3

6

---