Dr Agnieszka Grzelak, Szkoła Główna Handlowa
Podstawy prawa - 110540-0956
Kazusy - prawo rzeczowe
Andrzej darował w formie aktu notarialnego zabudowaną nieruchomość gruntową, położoną w Warszawie, swojej córce Joannie, która na tej podstawie ujawniła swoje prawo własności w księdze wieczystej Kw Nr 1234 prowadzonej w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia. Od trzech lat Joanna jest bardzo agresywna wobec swojego ojca, dopuszcza się rękoczynów, często interweniuje policja na skutek zgłoszeń Andrzeja. W związku z tym Andrzej oświadczył Joannie na piśmie, że odwołuje darowiznę i żąda zwrotu nieruchomości. Joanna odmówił zwrotu przedmiotu darowizny. W tych warunkach Andrzej wystąpił przeciwko Joannie z powództwem o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym przez wpisanie powoda w dziale II jako właściciela.
Jakie roszczenia może kierować Andrzej wobec Joanny? Jakie skutki wywołuje złożenie oświadczenia o odwołaniu darowizny nieruchomości w odniesieniu do kwestii jej własności?
Uwaga: proszę nie koncentrować się na kwestii samej darowizny. Odpowiedź na kazus nie jest jednoznaczna, bowiem zależy od przyjęcia określonej teorii: obligacyjnego lub rzeczowego skutku odwołania darowizny. Proszę poczytać na ten temat.
Jarosław (obywatel polski) od wielu lat przebywa w Kanadzie. W dniu 22.5.2005 r. umówił się telefonicznie ze swym zamieszkałym w Polsce bratankiem Sławomirem, że ten za przesyłane mu pieniądze kupi dla Jarosława w Polsce działkę gruntu o powierzchni 500 m2. Jarosław planował wrócić na stałe do kraju i wznieść na działce domek jednorodzinny, do tej pory Sławomir miał zarządzać nieruchomością, przekazując dochody Jarosławowi, zaś na jego żądanie przenieść na niego jej własność, nie wcześniej jednak niż po upływie miesiąca po zgłoszeniu takiego żądania przez Jarosława. Sławomir 20 maja 2005 r. kupił za pieniądze Jarosława na swoje nazwisko w formie aktu notarialnego nieruchomość, lecz pomimo zgłoszenia przez Jarosława 20.5.2006 r. żądania przeniesienia własności nieruchomości, pismem z 23.5.2006 r. odmówił przeniesienia na Jarosława jej własności.
Czy zawarta między stronami umowa jest ważna?
Andrzejowi w grudniu 2008 r. skradziono samochód. Na samochodzie ustanowiony był zastaw rejestrowy na rzecz Banku X. Złodziej sprzedał samochód na giełdzie samochodowej w B. Sławomirowi po bardzo korzystnej cenie. Złodziej przedstawił dowód rejestracyjny ze śladami podskrobań, Sławomir zaś nie sprawdził pojazdu w rejestrze pojazdów skradzionych, prowadzonym przez policję. Sławomir zarejestrował samochód na swoje nazwisko, w grudniu 2010 r. oddał auto do komisu prowadzonego przez Zbigniewa. Zbigniew, profesjonalnie zajmujący się handlem samochodami, dokładnie sprawdził samochód i stwierdził, że numery silnika i nadwozia zostały zmienione. Ustalił także, jaki był pierwotny numer rejestracyjny auta i sprawdziwszy w rejestrze zastawów, stwierdził, że właścicielem samochodu jest Andrzej i że na samochodzie ustanowiono zastaw rejestrowy. Dążąc jednak do maksymalizacji swojego zysku, działając w ramach prowadzonej przez siebie działalności komisowej, sprzedał i wydał w listopadzie 2011 r. samochód Grzegorzowi. Ten ostatni uważał, że skoro kupuje pojazd u profesjonalisty, to jest zwolniony z obowiązku sprawdzenia jego pochodzenia i innych danych - w tym ujawnionych w rejestrze zastawów.
Czy zastaw rejestrowy wygasł skutek kolejnych czynności prawnych przeniesienia własności samochodu?
Paweł i Bogdan są współwłaścicielami gospodarstwa rolnego o powierzchni 14ha, położonego w M. W gospodarstwie tym znajdują się zabudowania gospodarcze oraz studnia. Paweł przechowywał zbiory w zachodniej, a Bogdan we wschodniej części stodoły. Natomiast środkowa część stodoły stanowiła wjazd, z którego obaj korzystali. W lipcu 2010 r. Paweł zainstalował w drzwiach stodoły zamek i nie pozwolił Bogdanowi na złożenie zbiorów. W wyniku konfliktów między współwłaścicielami na tle korzystania ze wspólnej stodoły i reszty nieruchomości Paweł zamknął na kłódkę studnię, pozbawiając Bogdana możliwości korzystania z niej. Uniemożliwił mu korzystanie ze wspólnie uprawianych pól poprzez zamknięcie dojazdu do nich, zamknął także w swoim garażu wspólny pług. Bogdan początkowo godził się z zaistniałą sytuacją, jedna po 4 miesiącach samodzielnego korzystania z gospodarstwa rolnego przez Pawła postanowił jednak interweniować. Używając siły fizycznej wobec Pawła wdarł się do stodoły i zajął „swoją” część, zerwał zamknięcie studni, zrywając zapory wjechał na pola i zasiał pszenicę. Wydostał także z garażu wspólny pług i zabezpieczył go we własnej szopie. Paweł wniósł pozew o przywrócenie utraconego posiadania stodoły, studni, pługa oraz reszty gospodarstwa rolnego bez nakazanie Bogdanowi dopuszczenia go do współposiadania i nieczynienia żadnych przeszkód w korzystaniu z tych przedmiotów w przyszłości.
Czy roszczenia Pawła są zasadne? Jak powinien postąpić sąd?
Maria S. i Janina W. są wieczystymi użytkownikami dwóch sąsiednich działek Nr 25/1 i 25/2. Właścicielem tej nieruchomości jest gmina B. Działka znajdująca się w użytkowaniu Janiny W. bezpośrednio przylega do drogi publicznej, jednak ze względu na dużą różnicę poziomów wjazd na nią jest z tej strony praktycznie niemożliwy. Dostęp taki - ze względu na ukształtowanie terenu - byłby możliwy jedynie przez działkę znajdującą się w wieczystym użytkowaniu Marii S. W tych okolicznościach Janina W. wniosła o ustanowienie służebności gruntowej w postaci drogi koniecznej przez działkę użytkowaną przez Marię S. Ta jednak podniosła, że skoro Janina W. nie jest właścicielem działki, a jedynie jej posiadaczem w zakresie użytkowania wieczystego, to co najwyżej mogłaby się domagać ustanowienia służebności osobistej.
Czy użytkownik wieczysty może wystąpić o ustanowienie służebności drogi koniecznej? Czy istnieje możliwość skutecznego domagania się ustanowienia służebności w sytuacji, gdy nieruchomość posiada dostęp do drogi publicznej?