TEORIA PROJEKTOWANIA

KOMPOZYCJA - sposób powiazania elementów formalnych dzieła ( linii, brył, płaszczyzn, plam barwnych…) tak, aby tworzyły spójną całość zgodną z intencją twórcy.

STRUKTURA - rozmieszczenie- charakterystyczna dla danego układu forma - wyraz wewnętrznej struktury rzeczy również ukształtowania

SCHEMAT KOMPOZYCJI - stały układ charakterystyczny dla danego nurtu itp. Wynika z programu i celowości oraz rzemiosła artystycznego i tematyki. Składają się na niego:

- ramy zewnętrzne

- ramy wewnętrzne

- osie kompozycyjne

- podziały kompozycji ( ograniczają i porządkują)

- napięcia kierunkowe

Kompozycja w zależności od charakteru schematu kompozycyjnego

1. Zamknięta - otwarta

2. zwarta - luźna

3. dynamiczna - statyczna

4. symetryczna - asymetryczna

5. diagonalna ( po ukosie)

6. horyzontalna - wertykalna

IZOKEFALIZM - głowy na tym samym poziomie ( antyk, renesans)

PLAN - część przestrzeni z zawartymi w niej elementami ( postaci) itp.

PROPORCJA - określone stosunki między częścią całości

KOMPOZYCJA KADRU - reguła trójpodziału - siatka dzieli kadr na 9 części. Środek ciężkości na jednym z punktów przecięcia siatki.

OBRAMOWANIE na pierwszym tle - element okalający podnosi walory głównego obiektu.

Percepcja - uświadomienie sobie postrzeganych zjawisk

3 poziomy percepcji ;

1. zaspokojenie stanu potrzeb gł. Fizjologicznych

2. stymulowany przez zaspokojenie potrzeb emocjonalnych

3. wytwarzanie emocji, tworzenie…(?)

proces percepcyjny

wrażenie racjonalizowanie

analizowanie

organizowanie

integrowanie

5 praw percepcji:

1. kontekstu 2. prawo pregnancji - określa najbardziej podstawową organizacje naszego postrzegania

3. prawo zależności od nastawienia i zapowiedzi 4.prawo zależności od informacji nabytych

5. prawo logicznej interpretacji przestrzeni

ZASADY PERCEPCJI :

1. reguła 7 (+/-2) jako fenomen wyznaczania „jednostki i jednoczesności”

2. wpływ bodźca w szeregu struktury kompozycyjnej

3. granica jednostajnego odbioru

4. granica postrzegania dotyczące odbioru maksymalnej i minimalnej odległości między bodźcem

5. fenomen postrzegania tempa kompozycji

PERCEPCJA FORMY ARCHITEKTONICZNEJ

Fizjologiczny aspekt percepcji - oko - najaktywniejszy organ zmysłu - dostarcza 85- 90 % informacji o świecie.

W pionie widzimy pod kątem - 32, a w poziomie 60.

Percepcja przestrzeni aspekt fizjologiczny:

- ruchy gałki ocznej

- postrzeganie w kolejności

psychologiczny aspekt percepcji : ( żurawski)

- odpowiadać potrzebom człowieka

- obraz formy postrzegany w świadomości - bardziej realny niż na siatkówce oka

-prostota formy - spoistość i pewność

- każda forma ma główną wytyczną formalną

- widzimy formy a nie interwały między nimi

- postrzeganie środowiska jako formy znajdującej się na jakimś tle

- każda forma inaczej oddziałuje w polu na jakieś tło ( i odwrotnie tło - forma) jeżeli forma się nie wyróżnia z tła - nie zapamiętamy

4 główne zasady kreacji architektury ( żurawski)

- tendencje do spoistości form

- -;- geometryzacji

- - ; - liczby ograniczonej ( 2,3,4,5 elementów zauważonych od razu. Jeżeli więcej - nie zarejestrujemy)

- -;- silnych uformowań ( wzrok zawsze podąża do form silnych - skoncentrowanych)

Estetyczny aspekt percepcji architektury ( kolejne stadia percepcji estetycznej ) ;
- wywoływanie emocji wstępnej

- kształtowanie przedmiotu estetycznego

stworzenie zespołu cech jakościowych

Oceny emocjonalne powstające w procesie percepcji architektury :

- spoistość

dynamiczność

statyczność

lekkość - przestrzenność

masywność

monumentalność

kameralność

PODSTAWOWE ŚRODKI KOMPOZYCJI ARCHITEKTONICZNEJ;

1. Geometryczna charakterystyka formy

2. Podziały / artykulacja

3. Stosunki wagowe

4. Symetria i oś symetrii

5. Akcent/hierarchia

6. Kolor

7. Faktura

8. Proporcje

Elementy:

Punkt - przemieszczając się tworzy linie - płaszczyzna - kilka płaszczyzn tworzy architekturę

Statyczność słup, podpora

3 typy płaszczyzn :

pozioma górna - strop

pozioma dolna - podłoga - pionowa - ściana

płaszczyzna tworzy bryłę

charakterystyka geometryczna:

kształt ( zamykające przestrzeń otwory itp.) regulowanie i dostrzeganie do najprostszych form

rozmiar - realne wymiary

pozycja - peł. Formy w przestrzeni

orientacja - pozycja względem płaszczyzny - terenu, kierunków świata

faktura i kolor

orientacja wizualna

podziały - artykulacja

różnicowanie powierzchni przyległych

szczególne oświetlenie

usunięcie wizualne naroznika

opracowanie szczegółowe narożnika

stosunki wagowe- przeciwstawienie masy i przestrzeni / porównanie mas w 1 formie , zestawienie mas ( np. góra dół)

rytm -( rythmos - miara) powtarzalność kształtów, form i kolorów - szereg w którym elementy składowe podporządkowują się pewnej prawidłowości

rytm metryczny- powtórki

rytm rytmiczny - zmiany w szeregu - narastanie lub odejmowanei np. muszla , pierwiastek z 2.

Symetria i oś symetrii - może zaistnieć bez symetrii - jednakowe rozmieszczenie ( symetria nie istnieje bez osi)

Akcent

- wyjątkowy rozmiar

- szczególny kształt

odpowiednei rozmieszczenie w organizacji

Kolor i faktura :

Zdolności powierzchni do odbijania światła o konkretnej barwie

Faktura - budowa powierzchni i formy

Proporcje - harmonijne stosunki między rozmiarem elementów składowych

FORMY SWOBODNE I SPOISTE

Swobodna - zbiór różnych, nieuporządkowanych punktów

Spoista - kiedy odejmiemy jakiś element, brakuje czegoś, czujemy niedosyt, niepokój

Piony i poziomy lepiej definiują, dzielą. Skosy, luźno rzucone figury” nie podobają się”, nie przemawiają. Człowiek dąży do geometryzacji - czegoś co możemy konkretnie zdefiniować ( kat 90, kwadrat, nie figury nieregularne) - poszukiwanie najprostszych uporządkowanych form. Sposób postrzegania architektury też uproszczony - poszukujemy charakterystycznych znaków i form.

LICZBA OGRANICZONA ( na pierwszy rzut oka potrafimy dostrzec tylko kilka około max 6-7 elementów)

Podkreślenie punktu centralnego - zwiększa spoistość formy. Spoistość i swoboda są cechami spójni wewnętrznej formy ( pojęcie formy silnej i słabej) spoiste są uformowania, które jednoznacznie dają się zdefiniować.

Zgodnośc wytycznych : formalnej i konstrukcyjnej, funkcjonalnej czyni formę bardziej jednoznaczną i spoistą.

Wytyczna funkcjonalna

→ funkcja formalna

Wytyczna konstrukcyjna

Trwałość, funkcjonalność i piękno - witruwiusz

Punkty podkreślone formalnie - punkty główne

Rytm - powtarzalność

- spoisty

- luźny

TRADYCJA

WIDZIALNA NIEWIDZIALNA

1. religia 1. styl architektoniczny

2. filozofia 2. dzieła sztuki

3. estetyka 3. symbole i formy tradycyjne

4. styl życia

5. zwyczaje

6. uwarunkowania środowiskowe i psychologiczne

7. wrażliwość emocjonalna

8. poczucie ładu

architektura - sztuka tworzenia w 3 wymiarach przestrzeni dla człowieka, uwzględniając jego sferę : psychologiczna oraz fizyczną

treść i forma nie mogą w architekturze istnieć oddzielnie. Treść ma formę, a forma treść.

1. Przestrzeń pozytywna ( pozytywowa) 2. przestrzeń negatywna ( negatywowa) 3. gradacja barw - lepsza ekspozycja

Rama, paspartu - buduje przestrzeń przez negatyw ( np. sztuka egipska - wiele bram, cień na końcu światło)

RYTM ( szeregowanie form na zasadzie jednej wytycznej) - odbieramy głównie w poziomach

Kiedy rytmy są tylko podobne, to forma ta jest swobodna

Powtarzalne rytmy do 7 - układy symetryczne, a powyżej 7 - układy rytmiczne

Forma jest tym bardziej spoista im wyraźniej wyrazone są jej piony lub poziomy.

Pałac dożów ( Wenecja ) rytm poziomy

Rytmy i symetrie objawiaja się prawie wyąłćznei w poziomach. Bardziej spoiste El. Symetryczne.

Zmieniejszenie skrajnych rozstawów - forma swobodniejsza rutmy.

Każda bryła architektoniczna ma 2 szczególne miejsca formalne - górę i dół, Ta, które nie ma podkreślonej góry lub dołu, jest swobodniejsza, od tej ktor ma…

TŁO A FORMA

Każda forma dzieje się w tle

Tło zachowuje się jakby było częścią formy, która na nim leży ( kontekst miejsca) tlo musi być słabsze od formy ( układy leżące na tle muszą być słabsze od układow na formie)

Punkty podkreślone formalnie - tam, gdzie przecinają się linie

W układach bardzo spoistych - punkt główny leży w zasiegu kulminacji układu

Kulminacja może być pkt głównym albo układem z wielu części albo obramowaną przestrzenia

ŚRODOWISKO : naturalne i sztuczne ( postrzegane w kategoriach zobiektywizowanych0

Kształtowanie środowiska człowieka a ludzkei zachowania - psychologia środowiska w tym: estetyka środowiska ( zmysły : powonienie, dotyk, słuch - wizualne aspekty środowiska)

ROZWÓJ ŚRODOWISKA JAKOP PROCES ZMIAN:

- dodawanie elementow nowych do istniejących całości

zastępowanie elementów składowych nowymi

usunięcie istniejących

przekształcenie istniejących elementow

przemieszczenie istniejących elementow

visual impact assesment ( met wizualnego oddz. Na srodowisko)

oddziaływanie przedmiotu na otoczenie - zmiana cech fizycznych obszaru problemowego - otoczenie obiektu - podlegające wizualnemu oddziaływaniu wielkości pola widzenia - odległość pomiędzy obserwatorem a obiektem budowlanym

STREFY WIZUALNE ŚRODOWISKA :

- bliska ( dziesiątki metrów0

średnia ( setki metrów)

daleka ( tysiące metrow

zmiennośc zakresu wizualnego przestrzennego otoczenia - podział fizyczny

wrażliwość wizualna na środowisko ( visual fraquility - zdolność do reagowania na zmiany specyficznych cech środowiska czyli charakteru wizualnego

oddziaływanie wizualne - absorpcja wizualna, i wrażliwość wizualna

wrażliwosc wizualna środowiska zbudowanego:

czynniki biofizyczne

czynniki percepcyjne

czynniki historyczne i kulturowe

społeczno percepcyjne

czynniki biofizyczne :

zagęszczenie pokrycie

kontrast barwny między terenem a pokryciem

wysokośc pokrycia

zróznicowanei strukturalne pokrycia

zróżnicowanie barwne pokrycia

sezonowe zmiany roślinności

nachylenie terenu

orientacja terenu

czynniki percepcyjne:

wielkość

procent „pustek” czyli sfer cienia wizualnego

kształt

pozycja wysokościowa

ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ

Kompozycja

• Kształt pola obrazowego: prostokąt stojący, leżący, kwadrat,prostokąt zbliżony do kwadratu, koło-tondo, dyptyk, tryptyk

• Kompozycja oparta na jakimś kształcie geometrycznym

• Kompozycja jednofigurowa, wielofigurowa, portret, półpostać, portret zbiorowy itp.

• jednoplanowa, wieloplanowa

• pejzaż ze sztafażem

• kompozycja wielofiguralna np. w pejzażu - rzeźba lub obraz przedstawia kilka lub wiele osób

• z zaznaczonym wyraźnie centrum, którym jest….

• Pierwszy plan wydzielony w formę teatralnej sceny

• Podział na dwie lub więcej stref

• Kompozycja otwarta: ramy kompozycji przecinają obiekty w ten sposób, że dostrzegamy tylko ich fragmenty. W związku z tym mamy wrażenie, że istnieje jakaś ich kontynuacja poza sama kompozycją. Oś kompozycji nie jest w takim przypadku dokładnie sprecyzowana. kompozycja, która wywołuje wrażenie fragmentaryczności.

• Kompozycja zamknięta: przedstawione elementy są skończone, w całości, przeciwieństwo kompozycji otwartej

•  Kompozycja dynamiczna: przeważają w niej linie skośne, dużo się dzieje, wrażenie ruchu

• Skomplikowana, wielokierunkowa

• Diagonalizm (łac. diagonalis przekątna) układ kompozycyjny akcentujący linie skośne, czego efektem jest wrażenie dynamiki.

• Kompozycja statyczna- spokojna, oparta głównie na kierunkach poziomych lub pionowych

• Horyzontalizm układ kompozycyjny akcentujący linie poziome

• Wertykalizm układ kompozycyjny akcentujący linie pionowe, popularny w gotyckiej architekturze katedr

• Kompozycja pasowa: postacie pogrupowane są w poziome rzędy (pasy), pasy wyższe przedstawiają osoby dalsze (np. malarstwo egipskie)

• Kompozycja izokefaliczna-izokefalizm

• Kompozycja symetryczna: gdy obie strony, po bokach osi obrazu są takie same lub bardzo podobne, wyczuwa się równowagę np. przedstawienie drogi

• Kompozycja asymetryczna, brak równowagi kompozycji, przeciwieństwo symetrii

• Kompozycja asymetryczna- większość elementów skupiona po lewej, prawej stronie, lub w innym miejscu

Perspektywa

umiejętność przedstawiania trójwymiarowych przedmiotów na płaszczyźnie, zgodnie z prawami widzenia.W niektórych przypadkach perspektywa jest trudna do ustalenia. W takim przypadku nalezy wykreżlic sobie pomocnicze linie i sprawdzić gdzie jest punkt zbiegu.

• Perspektywa linearna (zbieżna, centralna, geometryczna): przedmioty zmniejszają się w miarę oddalania od widza orazwystęuje pozorna zbieżność linii biegnących wgłąb oka.

Perspektywa linearna z wykreślonymi liniami. Punktem zbiegu i zarazem najważniejszym elementem kompozycji jest Chrystus.

Leonardo da Vinci, Ostatnia wieczerza, technika ścienna, mieszna 1498, Santa Maria delle Grazie, Mediolan

• Perspektywa z lotu ptaka: gdy punkt zbiegu linii jest położony wysoko, w stosunku do obrazu i patrzymy na przedmioty z góry, linie i płaszczyzny pionowe ulegają optycznemu skróceniu (nie jest to plan)

• Perspektywa żabia: punkt zbiegu jest bardzo nisko, a linie i płaszczyzny pionowe ulegają optycznemu wydłużeniu

• Perspektywa ukośna: punkt zbiegu występuje poza obrazem

perspektywa ukośna w tym przypadku ma dwa punkty zbiegu poza obrazem

• Perspektywa boczna: z boku kompozycji.

• Perspektywa odwrócona: hierarhiczna, gdy postać ważniejsza jest większa od pozostałych, ale znajduje się na drugim planie i powinna być mniejsza (sztuka starożytna, średniowieczna).

• Perspektywa barwna: występuje zwykle w połączeniu z inną, wykorzystuje kolory do stworzenia złudzenia głębi. Barwy ciemne, szare, stonowane, zgaszone oddalają, ajasne i jaskrawe przybliżają.

• Perspektywa powietrzna: wykorzystuje zjawisko, że przedmioty w miarę oddalania nie tylko zmniejszają się, ale także zmieniają kolor, szarzeją, szczególnie kolory ciemne i zimne, kolory żywe dłużej są widoczne. Malarze niderlandzcy stworzyli trój-planowy schemat kolorów, gdzie plan pierwszy jest w kolorach brunatnych, środkowy: ciepłych, zielonych, trzeci: niebieskich i zimnych.

• Perspektywa rzędowa, kompozycja pasowa: elementy bardziej oddalone są umieszczone wyżej (rysunki naskalne, wczesne średniowiecze)

• skróty perspektywiczne: pozorne (optyczne) skrócenie przedmiotu, lub całej grupy przedmiotów. Stosowanie skrótów perspektywicznych jest niezbędne w uzyskaniu realistycznego efektu.

Kolorystyka

• barwy ciepłe

• barwy zimne

• przewaga barw ciepłych lub zimnych

• szeroka gama barwna (kolory ciepłe i zimne)

• gama barwna dość ograniczona z akcentami  np. czerwieni

• gama barwna zróżnicowana

• gama oparta na harmonii i równowadze tonów ciepłych i zimnych

• jakie barwy dominują( np. czerwienie, brązy, niebieskości)

• część obrazu zajmuje szara ściana lub zielona draperia (tło)

• barwy nasycone ( barwy jaskrawe)

• barwy czyste

• stonowane, zgaszone/złamane

• silne kontrasty barwne, walorowe, temperaturowe, dopełnieniowe, symultaniczne (równoczesne)

• repetycja barwna-powtarzanie tych samych tonów barwnych

• barwy abstrakcyjne - niezależne od rzeczywistych np. ciało człowieka niebieskie

• obecność konturu

• cloisonizm

Światłocień --> pojęcia malarstwo

• kontrasty światłocieniowe (silne, słabe)

• światło punktowe

• światło z naturalnego źródła miesza się ze światłem sztucznym

• duże kontrasty walorowe

• użyty w obrębie szat doskonale odzwierciedla trójwymiarowość form świata realnego

• światło jest rozproszone (z delikatnym uwypukleniem centrum obrazu).

• synteza światła i barwy jasność (światło) uzyskane jest dzięki barwie

• źródło światła trudne do zidentyfikowania

• światło pada spoza obrazu / źródło światła poza obrazem

• światło rozproszone

• brak tradycyjnego modelunku / światłocień umowny

• światło i cień odzwierciedlane różnicami barw (ciepłe-zimne), a nie walorem.

• światło pada z lewej strony

• oświetlona głównie postać kobiety, a tło pogrążone w cieniu / jasny plan pierwszy  skontrastowany z ciemnym tłem

• światłocień realistyczny (uwypukla kształty)

• miękki, twardy modelunek światłocieniowy.

Wyraz dzieła, ekspresja

• tajemniczy i niepokojący nastrój

• głównym środkiem ekspresji w obrazie są efekty światłocieniowe

• bogata faktura, faktura gładka, chropowata

• wyczuwalne napięcie lub powaga sytuacji

• spokój, harmonia

• znacząca, teatralna gestykulacja podkreśla ważność przedstawionego wydarzenia

• patos

• wystudiowana poza

• ekspresja wyrażona ruchem postaci

• formy łagodne, obłe, opływowe kształty,ostre, kanciaste

• antykizacja realiów

• nastrój radosny

• idealizacja

• realizm

• fotograficzny realizm-hiperrealizm

• brak cech indywidualnych

• omówienie symboli lub alegorii dzieła

---