Słowo grafologia pochodzi z greki: gráphein „pisać” + lógos „nauka”. Najlepiej oddaje wyjaśnienie terminu "grafologia" jako INTERPRETACJI CHARAKTERU PISMA ODRĘCZNEGO. Za taką interpretacją stoi oczywiście solidnie ugruntowana NAUKOWA TEORIA, badająca cechy charakteru, zdolności oraz kondycję psychofizyczną człowieka.

Początki grafologii

Sięgają prawdopodobnie ok. 2 000 lat przed naszą erą. Pierwsze wzmianki na temat badania pisma pochodzą z Chin i południowych Indii. Chińczycy podjęli badania w poszukiwaniu relacji między charakterem kaligrafii, a osobowością piszącego. Sam Konfucjusz, 2,5 tysiąca lat temu, wyciągał praktyczne wnioski dotyczące zalet i wad osób, z którymi miał do czynienia, czerpiąc informacje z charakteru ich pisma. Pismem interesowali się również m.in.: Heraklit, Arystoteles, Demetrios z Faleronu, Gajusz Swetoniusz i Neron.

Charakterem pisma interesowano się już od dawna. Przed wiekami badali go astrologowie i jasnowidze, aby na jego podstawie wywróżyć przyszłość danej osoby. Pierwsze udokumentowane źródła na temat grafologii sięgają XVII wieku. Już w 1575 roku Hiszpan Juan Huarte San Juan opublikował "Examen de ingenios para la ciencia”.

Ale dopiero w 1622 r. ukazała się pierwsza pozycja dotycząca badania pisma. W 1622 roku włoski profesor medycyny na uniwersytecie w Bolonii Camillo Baldi wydał książkę o interpretacji charakteru pisma. Zwrócił on szczególną uwagę na indywidualizm pisma. Także J.W.Goethe interesował się rękopisami w badaniach nad sposobami ekspresji i za jego radą zwrócił na nie uwagę sławny fizjonomista Johann Kaspar Lavater. Dla tego szwajcarskiego pastora (1741 -1801) charakter pisma, jako zjawisko wyrazu związane z osobą, stanowiło przedmiot bezpośrednich badań, któremu poświęcił trzeci tom swych „Fragmentów fizjonomicznych” wydanych w 1775 roku. Metody interpretacji pisma opierane były wtedy głównie na symbolice.

W XVIII wieku zaczęły się mnożyć wypowiedzi filozofów, uczonych, poetów dotyczące możliwości odkrycia powiązań między cechami graficznymi pisma a charakterem i osobowością jego właściciela.

Początki grafologii we Francji

W XIX wieku sztuka interpretacji pisma przeżyła gwałtowny rozwój dzięki francuskim duchownym. Autorem samego pojęcia "GRAFOLOGIA" był żyjący we Francji, w latach 1806 -1881 duchowny I'abbe Jean-Hippolyte Michon(1806-1881). Samo słowo oznacza po prostu naukę o pisaniu - jednak ksiądz Michon, proponując taki termin, miał zamiar określić nim coś innego... Zebrał on tysiące rękopisów, przez wiele lat, porządkował je według zespołów cech i katalogował. Jako pierwszy grafologię oparł na paranaukowych podstawach. Michon uważał że „to co pisze, to dusza”. Badania swe przedstawił w 1875 roku w dziele "Systéme de graphologie". Idee w nim zawarte stały się podstawą rozwoju tzw. "szkoły francuskiej". Dzieło Michona jest uznawane powszechnie za przełomowe dla tej metody badania cech osobowości człowieka. Wynikiem wielu lat skrupulatnych badań był katalog cech oraz podstawowe zasady analizy pisma. Nie udało mu się uniknąć pewnych błędów w sztuce i metodologicznych uchybień. Klasyfikacja cech pisma okazała się do praktycznych zastosowań zbyt formalna i abstrakcyjna. Wiele z jego analiz nie miało podstaw innych niż intuicyjne. Ale pomimo tego jego zasługi w tworzeniu grafologii są niepodważalne. Metoda zaproponowana przez Michona zyskała jednak popularność z powodu swojej łatwości. Analizie podlegały pojedyncze cechy i na ich podstawie wnioskowano o cechach charakteru badanego.

Najwybitniejszym uczniem Michona był J.Crépieux - Jamin, który psychologicznie uzasadnił interpretację cech graficznych pisma. Wzbogacił on metodę analizy pisma odręcznego, traktowaną jako część psychologii ekspresywnej.

Jean Crepieux-Jamin, kontynuując dzieło mistrza, ustalił zasady klasyfikacji pisma na podstawie siedmiu kryteriów: kształtu, kierunku, rozmiaru, nacisku, szybkości, ciągłości i układu. W ten sposób zostały wytyczone zarysy nowej wiedzy, która zyskała uznanie również poza granicami Francji. Głównymi jego zasługami jest stworzenie na bazie psychologii ekspresji teoretycznych podstaw analizy pisma oraz pogląd, że cechy należy interpretować nie pojedynczo ale pewnymi wiązkami. Do każdej z cech pisma przypisane były różne możliwe interpretacje a ich wybór zdeterminowany był współwystępowaniem innych cech. Ważnymi elementami teorii Crepieux-Jamina jest również opracowanie fundamentalnych zasad regulujących analizę grafologiczną (przede wszystkim-konieczność zebrania jak największej próbki pisma badanej osoby i nie wyciąganie pochopnych wniosków na podstawie nie powtarzających się elementów).

Crepieux-Jamin przeprowadził wiele badań empirycznych na potwierdzenie swoich tez. Wyniki jego prac są obecnie podstawą współczesnej grafologii francuskiej.

Nurt reprezentowany przez tych badaczy jest określany jako tzw. nurt analityczny. Z inicjatywy Crepieux-Jamina powstał we Francji Societé Francais de Graphologie.

Nurt psychoanalityczny w Szwajcarii

Podstawową koncepcją szwajcarskiej szkoły grafologicznej była koncepcja Pulvera oparta na psychoanalitycznym symboliźmie przestrzeni. W roku 1931 wydał on swą książkę pt. „Symbolika charakteru pisma” i w niej znacząco rozszerzył możliwości interpretacji. Najważniejsze w niej było założenie, że pismo człowieka to nieświadoma projekcja jego konstrukcji fizycznej i psychicznej. Analizy pisma dokonuje się na podstawie przestrzeni, jaką zajmuje. W obrębie pisma wyróżnia się trzy strefy:

- górną - czyli nadlinijną; górne elementy liter takich jak 't', 'd', 'h';

- środkową - obejmującą znaki śródlinijne 'a', 'o', 'e';

- dolną - elementy podlinijne liter, np. 'p','j'.

Interpretacja tych sfer opiera się na koncepcji S. Freuda trójwarstwowej struktury osobowości:

- sfera górna symbolizuje świadomość ponadindywidualną (superego). Jest to sfera
intelektu i idealizmu;

- sfera środkowa odpowiada za świadomość, doświadczenie 'ja' (ego);

- sfera dolna odpowiada za podświadomość (id) czyli instynkty i najniższe potrzeby.

Kierunek interpretacji jest wyznaczany przez proporcje wielkości pomiędzy sferami.

Analiza przestrzeni w koncepcji Pulvera to również drobiazgowe pomiary marginesów, ich kształt i wielkość, umiejscowienie odcinków początkowych i końcowych kreślenia liter. Pod uwagę brane jest również nachylenie pisma, które w myśl tej koncepcji odpowiada za dymensję ekstrawersja-introwersja.

Występuje silne powiązanie nurtu psychoanalitycznego w grafologii z innymi technikami rysunkowymi (drzewo czy rysunek rodziny według Cormana).

Należy jednak pamiętać, że symbolizm przestrzeni odnosi się tylko do cywilizacji europejskich i w żadnym razie nie może dotyczyć kultur np. orientalnych.

Subiektywizm koncepcji Pulvera stwarza niebezpieczeństwo projekcji osobowości badacza na analizę.

Grafologia niemiecka

Z pośród uczonych niemieckich grafologią zajmowali się: Busse, Meyer, Klages, którzy na przełomie XIX i XX wieku założyli Niemieckie Towarzystwo Grafologiczne. Najwybitniejszym z nich był Klages, który dotychczasowe doświadczenia grafologiczne połączył z założeniami psychologii postrzegania i psychologii poznawczej, tworząc w ten sposób naukowe podstawy grafologii. Przed nim było jednak jeszcze kilku uczonych, którzy zajmują niekwestionowaną pozycję w historii grafologii: jak choćby lekarz Adolf Albrecht Erlenmeyer (1822-1877), który w opublikowanej pośmiertnie w 1879 roku książce „Pismo” przedstawił główne zarysy fizjologii pisma. Wymienić należałoby także rzeźbiarza i poetę Hansa Heinricha Busse, który opublikował w 1895 roku w Lipsku „Psychologię pisma”.

W 1917 r. ukazała się książka pt. „Pismo odręczne a charakter” napisana przez Ludwiga Klagesa. Szczegółowo zajął się w nim zasadami wyrazu i przedstawiania. Dzięki niemu grafologia otrzymała rangę naukową jako metoda diagnozowania. Sformułował w niej ważną zasadę interpretacji charakteru pisma: "Każdy istotny ruch ciała urzeczywistnia przeżycie, które jest napędem wyrażonego przezeń uczucia".

Koncepcja zawarta w książce jest połączeniem dotychczasowych doświadczeń grafologicznych i założeń psychologii poznawczej i psychologii poznania. Zasadniczą rolę odgrywa u Klagesa intuicja. Kluczowym pojęciem dla jego koncepcji jest formniveau. Oznacza ono równowagę (lub jej brak) pomiędzy duszą a umysłem. Poziom formniveau oznacza się na pięciostopniowej skali, gdzie 1 oznacza oryginalność a 5 banalność i mechanicyzm. Oszacowanie tego poziomu sprowadza się generalnie do oceny rytmu, zdolności graficznej, stosunku pomiędzy proporcją a rytmem. Nie należy jednak rozumieć tego w ten sposób, że to co harmonijne oznacza wysoki poziom formniveau. Pismo kaligraficzne jest interpretowane przez Klagesa i następców jako banalne i pozbawione formy witalnej. Koncepcja Klagesa jest krytykowana za nadmierny intuicjonizm jednak pomimo to jest wiodąca w niemieckiej grafologii.

Duży wpływ na niemiecką szkołę analizy pisma miały prace Rudolfa Pophala (1893-1966). Ten grafolog po raz pierwszy rozpoznał związki między czynnością pisania i procesami mózgowo- fizjologicznymi. Jego dzieło „Charakter pisma jako pismo mózgowe” (1949) położyło kamień węgielny pod zupełnie nowy kierunek w grafologii dzięki zestawieniu charakteru pisma z fizjologicznymi typami mózgów, co znacząco rozszerzyło grafologiczny obraz osobowości.

Jego prace koncentrowały się na zagadnieniach współzależności pomiędzy grafizmem a fizjologią i funkcjonowaniem układu nerwowego. W procesie dojrzewania czynność pisania ulega automatyzacji i kontrolę nad nią przejmuje rdzeń mózgowy. Pophal wyróżnia cztery typy pisma- pallidarne (nieskoordynowane, niezachamowane), striatne (zahamowane, usztywnione), kortykalne (rytmiczne, regularne, dominuje aspekt formalny) oraz subkortykalne (dobrze wyważone). Nazwy pochodzą od dwóch ośrodków w rdzeniu mózgowym, które wg Pophala kierują procesem pisania- pallidum i stratum.

Ważne miejsce w grafologii niemieckiej należy się również Heissowi (1903-1971) i Knoblochowi. Pierwszy z nich, profesor psychologii i filozofii, rozróżniał trzy rodzaje rytmu- ruchu (określa intensywność i witalność zachowania), przestrzeni (adaptacja do otaczającego świata) i formy (czyli specyfika jednostki). Drugi z nich dużo uwagi poświęcał w swoich pracach witalności i aspektowi temperamentalnemu.

W grafologii niemieckiej rozwinęła się także szkoła grafometryczna. Wiodącymi postaciami tego nurtu są Mueller i Enskat. Opracowali szczegółową skalę do pomiaru zmiennych, m.in. poziom napięcia, rytm, stopień oryginalności i homogeniczność.

Zupełnie nowym sposobem jest wynaleziona przez prof. Friedricha Steinwachsa (z Ulm) tzw. waga pisma, za pomocą której dokonuje się analizy mikromotoryki pisania. Narysowany przez tę wagę wykres nacisku przy pisaniu jest trwały, jednorazowy, niemożliwy do naśladowania i osobisty. Otrzymany wzór jest tak samo charakterystyczny jak odcisk palca. Dokładne pomiary przeprowadzone w ostatnim czasie wykazały istnienie 43 definiowalnych symptomów, które pozwalają na dokonanie oceny.

Obecnie grafologia niemiecka jest jedną z najlepiej rozwiniętych na świecie.

Grafologia włoska

Najwybitniejszym grafologiem włoskim był Moretti (1877-1963). Według jego koncepcji wysoka wartość diagnostyczna analizy grafologicznej wynika z natury gestów, jednym z których jest właśnie pismo. W gestach człowiek ujawnia się najbardziej nieświadomie.Moretti wyróżniał w piśmie znaki istotne, zmienne i przypadkowe. Mogą one pozostawać w różnych relacjach względem siebie. Znaki i ich kombinacje odnoszą się do trzech fundamentalnych aspektów: naciskowości (odzwierciedlającej obraz morfopsychologi-czny), gestu graficznego (jako wyrazu indywidualności człowieka) oraz gestu przemijającego (mówiącego o cechach najbardziej indywidualnych a jednocześnie w najwyższym stopniu zautomatyzowanych).

Moretii analizował również zależności: pismo a problemy somatyczne, pismo a neuropatologia a także problematyka autentyczności grafizmu. Moretii opracował własną koncepcję temperamentów-uległy, odporny, agresywny i oczekujący. Każdy z tych typów posiada w koncepcji Morettiego specjalną charakterystykę graficzną.

Grafometria

Grafometria to stosunkowo najmłodszy nurt grafologii. Dzięki zastosowaniu precyzyjnego pomiaru badanie zyskuje wiarygodność naukową. Grafometria - to metoda ścisłego pomiaru cech pisma używana głównie w grafologii, a także w kryminalistyce przy identyfikowaniu pisma. Wiodącą postacią w zakresie geometrii jest Stein-Lewinson. Uczennica Niemieckiego grafologa Klagesa, kontynuowała swoją pracę w Stanach Zjednoczonych. Wraz z Zubinem Stein- Lewinsonem opracowała metodę oceny dynamicznego charakteru pisma. W analizie wykorzystują 22 parametry graficzne, zgrupowane w cztery główne skale (cechy formy pisma, cechy pionowe, właściwości poziome, cechy głębi). Nie wszystkie cechy są mierzalne.

Podstawowe dla analizy jest założenie o istnieniu kontinuum, na którego przeciwstawnych biegunach znajdują się napięcie i rozluźnienie. Każda cecha znajduje się na tym kontinuum i w zależności od miejsca, w którym się znajduje przybiera różne znaczenie. Idea zastosowana w tej metodzie opiera się na teorii równowagi homeostatycznej. Pismo odzwierciedla stopień samokontroli człowieka. Jeżeli kontrola jest zbyt silna (biegun napięcie) lub zbyt słaba (biegun rozluźnienie) jest to symptomem różnego rodzaju zaburzeń psychiki. Wyniki badań grafometrycznych znaleźć można także w pracach grafologów niemieckich - Müllera i Enskata (Grafologiczna diagnostyka, 1961).

Innymi ważnymi postaciami w nowoczesnej literaturze grafologicznej są: Heinrich Pfanne (Podręcznik grafologii, 1961), Broder Christiansen i Elisabeth Carnap (Podręcznik grafologii, 1955), Robert Heiss (Interpretacja charakteru pisma, 1966), Roda Wieser (Człowiek i osiągnięcie, 1960), Ania Teillard (Interpretacja charakteru pisma, 1952), Richard R. Pokorny (Psychologia charakteru pisma, 1968), Bernhard Wittlich (Grafologia stosowana, 1951) i Alfons Luke (Jesteś taki jak piszesz, 1984).

Grafologia w Polsce

W Polsce grafologia istnieje na bardzo małą skalę. Na przełomie wieków działali Belejowska, Biedermannówna, Leinwald, Schermann a wzorowano się głównie na pracach Michona i Crepieux-Jamina. Kwestie analizy pisma podejmowali także Klęsk i Kwieciński.

Po drugiej wojnie grafologia rozwijała się jedynie w obrębie kryminalistyki (ekspertyza pisma). Grafologia jako taka uważana była za "bezużyteczny wymysł kapitalizmu".

W latach 80-tych i 90-tych zaczęły pojawiać się prace naukowe z zakresu analizy pisma - Widła, Legień, Pobocha, Wójcik, Kegel, Feluś, Owoc, Wośkowiak, Koziczak, Łuszczuk, Leśniak, Gramatyka, Król. Jedne z najbardziej wiarygodnych i metodologicznie poprawnych prac są autorstwa B. Gawdy.

Polscy grafolodzy zrzeszeni są w Polskim Stowarzyszeniu Grafologów.

Wykorzystanie grafologii

Obecnie dziedziną tą zajmuje się profesjonalnie wielu specjalistów. Grafologia wykorzystywana jest m.in. w kryminalistyce i sądownictwie, psychoterapii, doradztwie personalnym. Coraz modniejsza staje się również metoda grafologicznego kojarzenia par małżeńskich. Najnowsza grafologia zwraca uwagę na wieloznaczność parametrów pisma, to znaczy, że można je tłumaczyć tylko w zestawieniu z całością rękopisu. Dziś grafologia jest dziedziną nauki wykorzystywaną m.in. w kryminalistyce do wykrywania przestępców. Okazuje się bowiem, że nie ma dwóch ludzi piszących identycznie, a więc na podstawie próbki pisma można równie definitywnie rozpoznać człowieka, jak po odciskach jego palców. W Polsce nauka ta nie jest jeszcze tak dobrze znana i popularna we Francji i w Niemczech, gdzie znaczące i duże firmy zatrudniają grafologów. W ostatnich latach grafologia w Polsce nabiera znaczenia, gdyż pozwala ona na dokładne poznanie niuansów zachowania człowieka w różnych sytuacjach życiowych. Jest stosowana szczególnie przy doborze pracowników na stanowiska dyrektorskie i kierownicze, gdzie trafność wyboru odpowiedniego kandydata jest szczególnie ważna dla firmy pod względem strategicznym i finansowym. Wiele firm wykorzystuje analizy grafologiczne w różnych procesach zarządzania zasobami ludzkimi.

Rodzaje grafologii

Generalnie, grafologia rozwija się w trzech zasadniczych nutach - dlatego, iż każdy z nich narzuca tej nauce inne wymagania oraz realizuje ją według odrębnych kryteriów i odmiennie ustanowionych celów.

KLASYCZNA GRAFOLOGIA PSYCHOLOGICZNA

umożliwia analizowanie osobowości człowieka na podstawie szczegółowego badania detali jego odręcznego pisma.

GRAFOLOGIA KRYMINALISTYCZNA

wyodrębniła się z wyżej wymienionego nurtu jako wąska specjalizacja, znajdująca zastosowanie głównie w pracy służb policyjnych, medycyny sądowej i organów wymiaru sprawiedliwości.

EZOTERYCZNA GRAFOLOGIA PSYCHOLOGICZNA - PSYCHOGRAFOLOGIA

Posługuje się WIELOMA technikami na raz - grafolog z jednej strony analizuje pismo człowieka według klasycznych, grafologicznych zasad, jednak z drugiej strony weryfikuje wyciągane wnioski płynące z intuicyjnego osądu.

Psychografologia

Powstała nowa dziedzina - zwana psychografologią, zajmująca się kompleksową oceną osobowości, predyspozycji zawodowych i talentów człowieka. Coraz częściej z tej wiedzy korzystają firmy zatrudniające nowych pracowników. Wytrawny psychografolog, na podstawie analizy próbek pisma, potrafi opisać około 300 cech człowieka. Studiując charakter pisma, psychografolog może określić między innymi: typ temperamentu piszącego, jego emocjonalność, aktywność, podejście do problemów życiowych, relacje z ludźmi, zorganizowanie, preferowane postawy i wartości.

Na podstawie pisma można stworzyć tzw. portret psychologiczny piszącego. Niektóre informacje są trudne do uzyskania innymi metodami. W Polsce nurt psychografologiczny reprezentuje Dariusz Tarczyński.

Grafolog analizuje osobowość człowieka na podstawie szczegółowego badania wszelkich detali obrazu jego odręcznego pisma. Ujawnia w ten sposób cechy ludzkiego charakteru, jego natury, emocji, umysłowości, tzw. “morale”. Nowoczesna psychografologia, wychodzi zdecydowanie ponad tradycyjną, czysto opisową metodę - uwzględnia bowiem i analizuje także motywy postępowania człowieka, zmierzając od diagnozy... do prognozy.

Zawód psychografologa wymaga przestrzegania rygorów etycznych.

Piszący powinien być poinformowany, że jego pismo będzie poddawane takiej analizie. Diagnozując np. przydatność kandydata na określone stanowisko koncentrować się należy jedynie na takich cechach, które są istotne dla ewentualnego pracodawcy z pominięciem tych, które dotyczą spraw osobistych, bardziej intymnych.

Psychografologia z powodzeniem może być stosowana w rekrutacji i selekcji oraz wszędzie tam, gdzie istotną rolę odgrywać będzie wykorzystanie pracownika w firmie zgodnie z jego kompetencjami, np. przy określaniu ścieżki rozwoju zawodowego.

Dzięki postępowi w rozwoju GRAFOLOGII - czyli nauki o interpretacji pisma - możliwe jest zdobycie wielu nader cennych wiadomości o indywidualnych cechach ludzkiej osobowości, których nie sposób uzyskać, opierając się jedynie na badaniach, wywiadach i testach psychologicznych bądź wielomiesięcznych a nawet wieloletnich obserwacjach i eksperymentach psychiatrycznych. Pacjenci mogą przecież manipulować ich wynikami, kłamać, oszukiwać, uparcie milczeć, a nawet odmawiać wszelkiej współpracy, co oczywiście często kończy się dla wielu z nich tragicznie. Metoda badania natury człowieka drogą analizy charakteru jego pisma należy aktualnie do najlepiej rozwiniętych w świecie sposobów skutecznego psychologicznego i psychiatrycznego diagnozowania. Dlatego w krajach wysoko rozwiniętych specjaliści reprezentujący rozmaite dziedziny wiedzy i profesje - nie tylko psycholodzy i psychiatrzy - chętnie, a nierzadko wręcz z obowiązku, współpracują z grafologami-psychologami pisma. Pismo bada się również w celu ustalenia specyficznych cech autora. Sposób pisania może wiele powiedzieć o takich cechach autora jak: wiek, płeć, stan zdrowia.

Grafologia jest pierwszym z powszechniej stosowanych "testów psychometrycznych". Generalnie w ocenie psychometrycznej stosuje się zwykle kilka narzędzi naraz i łączy się je z wywiadem z psychologiem. Z badań skuteczności tego typu analiz wynika, że stosowanie kombinowanych metod zapewnia zgodność ich wyników z rzeczywistym zachowaniem kandydatów na poziomie 70 procent. Istnieją różne testy psychologiczne. Część z nich jest być może dość prosta, ale generalnie są to istotne narzędzia wspomagające rekrutację pracowników.

Analiza pisma

STRONY PISMA

PRZÓD

Symbolicznie utożsamiany jest z przyszłością. "Pójść do przodu" znaczy rozwinąć się, awansować. Przód jest na rysunku graficznie umieszczony pomiędzy prawą stroną, a górą. Jest w nim coś górnolotnego i lepszego, a zarazem jest wzmocnieniem prawostronnego symbolu działania. Przód to symboliczny front, fasada, życie z podniesionym czołem, odwaga. Ktoś może być przodownikiem, lub zwiastunem nowych idei, patrzącym w przyszłość.

PRAWA STRONA

Prawo to symboliczna prawość i struktura, choć niekoniecznie sprawiedliwość. Prawa strona jest związana symbolicznie z mężczyzną, z czymś mocniejszym, logiką i działaniem. Ważniejszy gościa gospodarz sadza z prawej strony. Człowiek "poprawny", to ten który działa zgodnie z prawem. Prawa strona jest w naszym odczuciu lepsza od lewej, podobnie jak "góra" jest lepsza od "dołu".

DÓŁ PISMA

To niziny społeczne, złe, gorsze, instynkty. Bardzo często czujemy się "zdołowani" lub mówimy o kimś, że się "poniża". Zdarza się, że kierują nami "niskie pobudki".

TYŁ

To głównie symboliczny strach, ponieważ to właśnie z tyłu nie posiadamy oczu i gdybyśmy nawet bardzo szybko odwracali się do tyłu to i tak prawdziwy tył jest ślepy. "Dać tyły", "wycofać się", to hasła bliskoznaczne związane z tym kierunkiem. Dodatkowo, podobnie jak przy analizie przodu, tył przejmuje cechy swoich sąsiadów z rysunku. Tył jest mieszaniną czegoś gorszego, jak dół i lewostronnego, jak ucieczka do własnego wewnętrznego świata i cofanie się do przeszłości.

Rodzaj środka piszącego i jego kolor

Bardzo duże znaczenie przy analizowaniu pisma ma to, czym autor rękopisu pisał tekst, a także jaki kolor miał środek piszący.

Pióro - ludzie piszący na co dzień piórem są na ogół konserwatystami, zazwyczaj są stanowczy w swoim postępowaniu, nierzadko wrażliwi, a nawet romantyczni.

Cienkopis -doskonale imituje pióro, a znacznie łat - wiej się nim pisze. Tym środkiem piszącym najczęściej lubią pisać ludzie, którzy przy minimalnym nakładzie sił chcą uzyskać pożądany efekt lub duży zysk. Są to osoby niepewne wewnętrznie i na ogół słabe psychicznie.

Ołówek - czasami jest to nieodłączny atrybut pracy, np. kreślarza czy architekta. Ale jeżeli jest używany w sposób nie związany bezpośrednio z pracą, będzie to mówić o nieszczerym podejściu do ludzi.

Długopis -przez grafologów uważany jest aktualnie za normę, czyli za środek piszący używany najczęściej przez około 80% społeczeństwa.

Kolorem czarnym najczęściej piszą ludzie o dużej kulturze oraz dobrym wychowaniu. Jeżeli autor rękopisu posługuje się piórem z czarnym atramentem wiemy, że marny do czynienia z osobą, która przestrzega ogólnie przyjętych norm społecznych. Lubi marzyć, ale nie gubi się w rzeczywistości. Samo pióro, a zwłaszcza markowe, jest symbolem bogactwa, a czasem nawet snobizmu.

Kolor czerwony - bardzo często używany przez nauczycieli. Cechuje ludzi, którzy lubią mieć ostatnie zdanie, kierować życiem innych, czasami bywają agresywni w zachowaniu.

Kolor zielony - mówi o indywidualności autora rękopisu, a także o jego chęci zwrócenia na siebie uwagi otoczenia.
Kolor fioletowy - cechuje ludzie o zainteresowaniach parapsychologicznych, magicznych, religijnych. Ten kolor środka piszącego mówi o dużej wrażliwości i uduchowieniu autora.

Kolor niebieski i granatowy jest traktowany jako norma.

POCHYLENIE PISMA

Pochylający pismo w lewą stronę to ludzie ostrożni i kontrolujący swoje emocje, w kontaktach z innymi są pełni rezerwy i sprawiają wrażenie zadzierających nosa. Kierują się częściej rozumem niż emocjami. Często są dobrymi organizatorami. Ich uwaga skierowana jest na własne wnętrze w celu stałej analizy własnego postępowania, co powoduje mniejsze zainteresowanie światem zewnętrznym. Najczęściej otoczenie odbierają jako wrogo nastawione i przyjmują postawę obronną.

PISMO PROSTE

Pismo pod kątem 90 stopni znamionuje ludzi rozsądnych, dobrych organizatorów, mało spontanicznych w działaniu. W kontaktach z innymi wyraźnie kierują się umiarem i logiką. Osoba pisząca pismem prostym stara się utrzymać dystans wobec otoczenia oraz zachować niezależność.

Pochylenie pisma w prawą stronę:

Ludzie pochylający pismo w prawo, są ekstrawertykami którzy uwielbiają działać. Posiadają duży temperament, bardzo łatwo tracą kontrolę działając emocjonalnie. Do życia podchodzą z entuzjazmem. Pragną wolności i niezależności, łatwo ulegają cudzym wpływom. Są ciekawi świata zewnętrznego. Ich działania głównie determinowane są przez uczucia. Często najpierw coś zrobią, a potem zastanawiają się nad konsekwencjami swojego działania.

„Ten, czyje pismo jest przechylone na lewo, jest z pewnością bardziej wstrzemięźliwy w swych wypowiedziach niż ten, którego pismo przechylone jest na prawo i który wykazuje więcej chęci działania”.

Zmienne pochylenie pisma:

Piszący w ten sposób są ludźmi chwiejnymi, pełnymi obaw i sprzeczności. W zależności od nastroju mogą łatwo zmieniać zdanie. Można podejrzewać u nich silną nerwicę.

TRÓJPODZIAŁ PISMA

Górna część: NADŚWIADOMOŚĆ

Jest na wysokości odpowiadającej górnym częściom liter, oznacza nadświadomość, odpowiada symbolicznie obszarowi ambicji i pragnień. Jest myśleniem o przyszłości, nastawieniem się na rozwój. Symbolizuje również marzenia i nadzieję. Określamy tę część liter jako akcenty górne pisma.

Środkowa część: ŚWIADOMOŚĆ

W strefie podpisanej jako świadomość, umieszczamy środkową część liter zwaną przez grafologów wstęgą lub duktem. Na jej podstawie określa się głównie zachowania i świadomą realizację własnego "Ja" w życiu. Ona podpowiada typowe zachowania i postępowanie w życiu codziennym. Określa podstawowe sposoby komunikacji z innymi ludźmi, oraz stosunek piszącego do ludzi i świata zewnętrznego. Na podstawie wyglądu poszczególnych elementów wstęgi grafolog określa, w przypadku doradztwa personalnego, czy autor rękopisu nadaje się do pracy w zespole, czy jest człowiekiem konfliktowym itp.

Dolna część: PODŚWIADOMOŚĆ

Czyli akcenty dolne liter, to symboliczna podświadomość. Na podstawie analizy tej części liter określamy głównie stosunek do seksu oraz umiejętność zdobywania i korzystania z dóbr materialnych. Podstawową zasadą jest tu formuła mówiąca, że im bardziej rozwinięte są elementy podlinijne, tym człowiek jest bardziej zmysłowy i lepiej funkcjonuje w życiu. Na podstawie elementów podlinijnych grafolog określa główne elementy rokujące przyszłe współżycie potencjalnych par małżeńskich (mając na uwadze to, że udane życie seksualne cementuje związek).

AKCENTY PISMA

Akcenty górne duże: MARZENIA, AMBICJE

Duże akcenty górne liter znamionują ludzi ambitnych, przebojowych, często pragnących władzy i prestiżu czasem, w zależności od ich kształtu, marzycieli i lekkoduchów. Przesadne wyeksponowanie elementów nadlinijnych podpowiada nam, że autor rękopisu może być przesadnie ambitny. W połączeniu z innymi cechami grafologicznymi może informować o fanatycznym zainteresowaniu religią lub jakąkolwiek inną ideą.

Duża środkowa część: DZIAŁANIE

Duża wstęga w piśmie podpowiada nam zwykle, że autor tego pisma jest człowiekiem zdecydowanym, śmiałym i przedsiębiorczym. Koncentruje się głównie na aktywnym życiu. Raczej nie filozofuje, wśród zawodów wybiera taki, który pozwala na bycie ważnym i widocznym, jednocześnie dobrze wynagradzanym. Duża wstęga zwykle

jest ściśle powiązana z inną cechą grafologiczną, jaką jest wielkość liter. Dlatego cechy pisma dużego i dużej wstęgi są bardzo zbieżne.

Akcenty dolne duże: INSTYNKTY, MATERIALIZM

Duże akcenty dolne liter podpowiadają dużą siłę wewnętrzną oraz umiejętność radzenia sobie w życiu z przeciwnościami losu, w praktycznych jego aspektach. Występują u ludzi potrafiących zarobić duże pieniądze. Ludzie ci mają też większy potencjał seksualny.

WIELKOŚĆ PISMA

Pismo duże:

Jako duże pismo określa się takie, którego wysokość wstęgi przekracza 4,5-5 mm. Jest cechą męską. Ktoś piszący duże litery z reguły jest człowiekiem dynamicznym, lubi być ważny i zapełniać swoją osobowością nie tylko przestrzeń kartki papieru, ale i przestrzeń życiową. Biznesmeni, politycy, artyści, ludzie piastujący stanowiska publiczne zwykle piszą pismem dużym. Duże pismo oznacza też często większą namiętność, śmiałość, przebojowość. Duże pismo może też wskazywać na przesadność, zadufanie i autorytarność.

Pismo duże, charakteryzuje ludzi otwartych, lubiących pochwały, śmiałych oraz przebojowych. Bardzo często piszą w ten sposób nauczyciele.

„Ten, kto powiększa swe pismo ponad normalne wymiary, szczególnie na początku i pisząc duże litery akcentuje je i wzbogaca, chciałby także na forum publicznym stać na czele i być dobrze widocznym; akcentuje on swoje "ja", jest wielkim idealistą lub tylko zwykłym kłamcą - co wykażą inne cechy pisma”.

Pismo małe:

Pismo małe to takie którego wielkość na poziomie wstęgi nie przekracza 2,5 mm. Jest nierozłącznie związane z kobiecością i delikatnością. Cechuje ludzi skromnych, niepozornych, podatnych, ukrytych, introwertycznych w zachowaniu i ostrożnych. Zwykle są to ludzie bardziej rozsądni, krytyczni i nieśmiali. Ludzie piszący pismem małym potrafią znacznie lepiej koncentrować się na detalach i częściej interesują się techniką architekturą, matematyką, itp. Ludzie piszący w ten sposób są na ogół wrażliwi, delikatni, subtelni i najczęściej posiadający wiele kompleksów. Istnieje teoria mówiąca, że ludzie ci czuli się niekochani w okresie wczesnego dzieciństwa. Najczęściej charakteryzują się spokojnym usposobieniem i dokładnością w działaniu. Posiadają duże predyspozycje w kierunku wykonywania zawodów wymagających sporych zdolności manualnych, cierpliwości i dokładności.

Pismo o zmiennej wielkości liter:

Cechuje ludzi niespokojnych, którzy przejawiają duże ambicje i zakłóconą równowagę wewnętrzną. Często piszą w ten sposób ludzie poszukujący, twórczy i utalentowani artystycznie. Jest to rodzaj pisma, którym posługuje się każdy z nas na określonym etapie życia. Mam tutaj na myśli taki okres naszego życia, w ciągu którego podlegamy działaniu silnych emocji. Wtedy, gdy przechodzimy trudny okres w naszym życiu, gdy w grę wchodzą emocje, będziemy pisali tego rodzaju pismem. Każda z naszych liter będzie innego kształtu i wielkości. Litery dokładnie będą odzwierciedlać stan naszego ducha. Pismo stanie się znowu równe, duże lub małe, wtedy kiedy my sami wrócimy do równowagi po stresie.

Istnieje jeszcze inna grupa ludzi, która bez względu na to, czy jest w stresie, czy nie, pisze tego rodzaju pismem. Są to ludzie, którzy nie panują nad swoimi emocjami. przykładem mogą być ludzie chorzy na nerwicę, pismo odzwierciedla ich stan psychiczny.

Pismo szerokie:

Pismo szerokie jest typowe dla ludzi przebojowych i popędliwych. Szerokie pismo to również dynamiczne i optymistyczne nastawienie do życia, twórcze i zdecydowane działanie. Człowiek, który pisze pismem szerokim, posiada również szeroki gest i rozeznanie w życiu, chciałby wpływać na szerokie audytorium.

Pismo wąskie:

Należy je interpretować jako niechęć do wychylania się na zewnątrz, mały dynamizm, lęk przed działaniem, niepewność wewnętrzna. Jest to swoiste skrępowanie liter w czasie ich kreślenia i podobne skrępowanie człowieka w działaniu i myśleniu.

NACISK PISMA

Nacisk pisma na kartkę papieru może być słaby, mocny lub też zmienny. Ogólnie rzecz biorąc nacisk pisma mówi nam o kondycji piszącego, ostatnio przebytych chorobach, a także o jego stanie emocjonalnym. W zasadzie samego nacisku pisma nie analizuje się. Łączy się go z innymi cechami grafologicznymi i dopiero później wyciąga wnioski.

Nacisk silny:

Podkreśla dynamiczność w działaniu oraz dużą siłę psychiczną. Informuje o dużej zmysłowości i niezależności w działaniu, wzmacnia również agresję. Silny nacisk środka piszącego na kartkę informuje o dynamizmie i przebojowości piszącego, ale również mówi o silnym związku emocjonalnym w stosunku do pisanego tekstu. Mocny nacisk symbolizuje siłę, energię witalną, libido. Gdy łączy się on z regularnością, mówimy o dużej sile woli. Przy nieregularności połączonej z naciskiem dominuje natomiast moc instynktów. Nacisk mówi nam więc coś o wewnętrznej sprężystości, aktywności i sile napędowej człowieka.

Nacisk bardzo silny:

Nacisk bardzo silny, zostawiający na kartce wyżłobienia tak bardzo głębokie, że powodujące przerwanie kartki, sugeruje zwykle bardzo silne zaburzenia psychiczne, zaburzenia w koordynacji ruchów.

Słaby nacisk:

Gdy pismo nie pozostawia śladu na drugiej stronie kartki mówimy że jest to pismo o słabym nacisku. Interpretuje się to jako oznakę słabszej kondycji fizycznej, większej wyobraźni oraz mniejszej sile woli. Dodatkowo informuje o mniejszej wytrwałości i większej podatności na wpływy. Słaby nacisk może mówić o przechodzonej chorobie, osłabieniu. Możemy to również zinterpretować tak, że autor rękopisu jest nieśmiały, niezdecydowany. Ma problemy w podejmowaniu decyzji, i z podejmowaniem szybkich i skutecznych działań.

Słaby nacisk wskazuje na brak wysiłku, a więc odpowiednio na słabe siły napędowe. Osoby tak piszące są najczęściej subtelne i delikatne, ale także powierzchowne. Brak witalności i libido, do tego słabsza wola -to dalsze oznaki zewnętrzne. Piszący bez nacisku unika oczywiście poważnych trudności. Intensywność i wytrwałość nie należą do jego mocnych stron, jest natomiast bardziej ruchliwy i podejmuje ewentualnie bardziej wielostronną działalność.

Nacisk zmienny:

Nacisk zmienny jest typowy dla ludzi o zmiennych nastrojach. Łatwo się zapalają do nowych pomysłów, aby jeszcze przed zakończeniem ich realizacji popaść w stan apatii i znudzenia, a w niedługim czasie zapalić się do kolejnej idei. Mogą mieć kłopoty z koncentracją. Często ich niestałość i brak silnej woli jest powodem konfliktów z otoczeniem.

MARGINESY

Osoby pozostawiające górny margines szeroki bezkrytycznie zgadzają się z władzą i przełożonymi. Dodatkowo mają silne zahamowania i niskie poczucie własnej wartości. Margines górny wąski jest wyraźną chęcią podkreślenia własnej wartości i walki z autorytetami. Często tak piszący ludzie wybierają wolne zawody, lub sami są właścicielami firm. Zwykle żyją w napięciu i są nerwowi.

Margines lewy równy pisze człowiek fasadowy, potrafiący na zewnątrz zaprezentować się jako silny i stabilny. Człowiek zdyscyplinowany, potrafiący utrzymać wizerunek swojej osoby na zewnątrz.

Szeroki margines z lewej strony cechuje ludzi otwartych, tolerancyjnych, dobrych obserwatorów, osób nieśmiałych. Jest symbolicznym oddaniem miejsca (pola) do zaprezentowania się przez inne osoby.

Margines lewy wąski jest symbolicznym przytulaniem się do brzegu kartki. Oznacza lęk, poczucie niepewności, chęć ukrycia swojego wnętrza przed światem. Czasem świadczy o przesadnej oszczędności w wydawaniu pieniędzy lub kłopotach finansowych.

Margines lewy falujący cechuje ludzi mających trudności z zachowaniem wizerunku wewnętrznej siły i zdecydowania. Taki człowiek jest zwykle wykorzystywany przez otoczenie i nie potrafi odmówić wykonania przysługi. Takie starania powodują zwiększone napięcie i nerwowość.

Margines lewy rozszerzający się ku dołowi jest objawem trwonienia pieniędzy oraz kłopotów z oszczędzaniem. Zwykle tak piszą ludzie impulsywni.

Jeżeli margines lewy zwęża się ku dołowi, autora rękopisu cechuje lęk przed ludźmi lub kłopoty finansowe. Często lękliwość i pesymizm wywoływane są niedawno przebytymi problemami natury finansowej. Dodatkowo osoba ta postrzega świat jako smutny, szary i pełen niebezpieczeństw. Niechętnie ryzykuje, by znów nie odnieść porażki.

Margines prawy szeroki jest symbolicznym wyrazem wewnętrznej niepewności i braku wiary we własne możliwości. Długość linii pisma jest odzwierciedleniem działania. Jeżeli kończona jest zbyt wcześnie, to w życiu osoby tak piszącej wiele spraw pozostaje nie załatwionych do końca.

Margines prawy wąski mówi o tym, że ktoś w ten sposób piszący posunął się trochę za daleko. Przeszedł pewną barierę. Interpretuje się to jako częste przemyślenia natury egzystencjalnej. Taki człowiek potrafi zapalić się do jakiegoś pomysłu, ale kiedy na drodze stanie przeszkoda przychodzi zwątpienie i marazm.

Margines prawy równy i zwarty jest wynikiem umiejętnego przenoszenia wyrazów i trafnej oceny długości wyrazów. Umiejętne przenoszenie wyrazów, to umiejętne przenoszenie spraw, których nie możemy skończyć dzisiaj na dzień następny. Wyrównany, zwarty margines informuje o sile wewnętrznej.

Linie wierszy pisma

Linie wierszy opadające:

Są wzmocnieniem cech przypisanych dla marginesu prawego wąskiego. Dodatkowo informują o silnych stanach depresyjnych. Jeśli pismo nie mieści się w linii i na krawędzi kartki biegnie stromo w dół, może sugerować myśli samobójcze. Można to porównać do układu ust w depresji - opadające kąciki ust.

Linie pisma wznoszące się:

Są typowymi cechami pisma ludzi ambitnych, o dużych aspiracjach, aktywnych w działaniu. Osoba pisząca wyraża swoje optymistyczne i radosne usposobienie, przebojowość i zuchwałość. Autor takiego pisma jest człowiekiem niezwykle dynamicznym, będzie zachęcał otoczenie do działania, do coraz to nowych przedsięwzięć. Osoby piszące "do nieba" są tak mocno zdeterminowane potrzebą działania, że każdą przeszkodę będą usuwały w celu zapewnienia sobie pola do dalszej realizacji ogromnych ambicji i nieokiełznanego optymizmu.

Linie pisma falujące:

Taki pisma przypomina falowanie wody. Podpowiada zmienność nastrojów, podatność na wpływy, zarazem giętkość i zmysł dyplomatyczny.

Pismo równe:

Charakteryzuje człowieka wewnętrznie silnego, pewnego siebie, o dużej konsekwencji w działaniu.

Ostrość i ciastowatość pisma

Przy piśmie ostrym kreska jest cienka, często ostro zakończona, pokazuje haki i pazury oraz wąskie pętle. Łamliwa, krucha kreska pozwala wnioskować o stosunkowo słabo wykształconym libido, a także o przewadze racjonalnego myślenia. Niesie to ze sobą świadome kształtowanie, ostrzejszą samokontrolę oraz precyzyjne myślenie i postępowanie. Również wrażliwość jest bardziej zróżnicowana. Natomiast siła napędowa nie jest zbyt ukształtowana i często bywa nawet sprzężona z "ubóstwem” myśli i myśleniem, któremu brak obrazowości. Osoby tak piszące są niezdolne do prawdziwego używania życia. Właściciel ostrego pisma jest bezkrwisty, ma skłonności do krytyki i ascezy; nierzadko żyje po purytańsku.

Zupełnie inny jest piszący ciastowato. Swą szeroką i zasmarowaną kreską demonstruje on raczej rozkosz zmysłową. Upodobanie do barwności obrazu pisma zdradza główny motyw jego postępowania. a mianowicie witalność i radość życia. ponieważ ciastowatość ma zdecydowanie przedstawiający charakter, o osobach piszących w ten sposób mówi się, że kontaktowe i zmysłowe, szukają silnych bodźców, są wrażliwe i mają skłonność do rozpusty. Chodzi im przede wszystkim o dobre samopoczucie fizyczne i temu podporządkowują sprawy umysłowe. Pierwotne rozkosze zmysłowe, beztroska, żądza użycia, materialistyczne zainteresowania i mocny popęd seksualny to najmocniejsze siły napędowe właściciela pisma ciastowatego. Ale jest i odwrotna strona medalu: są to osoby o niewielkiej samodyscyplinie, cechuje je brak porządku i czystości, lenistwo i gnuśność.

PODSTAWOWE TYPY ŁĄCZENIA LITER

Pismo arkadowe

Tak nazywamy pismo, którego wyróżnikiem jest łuk arkadowy. Pismem arkadowym pisze człowiek działający formalnie. Zachowuje się uprzejmie i z dystansem. Ceni formy towarzyskie i konwenanse. Jest odporny na stresy i naciski z zewnątrz. Z wewnętrznymi problemami radzi sobie znacznie gorzej. Często choruje na choroby układu pokarmowego występujące na tle nerwowym. Dłoń zakrywająca (arkada) odwraca wrażliwą stronę ku dołowi i kieruje wierzch dłoni do góry lub przeciwko drugiej osobie. Zakrywa ona więc wrażliwą stronę przed światem zewnętrznym; albo z niepewności przysłania uczucia, albo próbuje coś ukryć. Ludzie o takich gestach są trudnymi partnerami rokowań i bardzo rzadko skłonni są wyjść nam naprzeciw.

Pismo arkadowe - tym typem pisma piszą ludzie, którzy nie potrafią uzewnętrzniać uczuć. Chowają je głęboko w środku, boją się ujawnić swoje prawdziwe ja. To dobrzy organizatorzy, potrafią kierować podwładnymi. Doskonale radzą sobie ze stresami życia codziennego. Problem zaczyna się dopiero wtedy, gdy muszą rozmawiać o swoich uczuciach. Piszący arkadami wytrzymują duchowo trochę więcej niż inni, są bardziej odporni na próby wywierania na nich presji z zewnątrz. Są jednak otwarci na siły, które pochodzą z ich własnego wnętrza.

Pismo girlandowe

Jest innym rodzajem łączenia liter. Przypomina graficznie puste naczynie gotowe do wypełnienia. Osoba pisząca w ten sposób, jest gotowa przyjąć nowe poglądy i sugestie. Jest bardzo wrażliwa na wpływ środowiska zewnętrznego. Jest osobą życzliwą i serdeczną, zgodną i tolerancyjną. Często gadatliwą i łatwą w manipulacji, łatwowierną i miękką.

Stronę wewnętrzną (girlandę) pokazujemy, gdy chcemy coś dać lub coś przyjąć, lub gdy stoimy naprzeciw rozmówcy otwarci i życzliwi, gdy mu ufamy. Gest ten, sympatyczny i zapraszający, wzbudza sympatię i towarzyszy reakcjom rozluźnionym. Z otwartą dłonią zapraszamy do wymiany i pozostawiamy drugiemu swobodę decyzji. To właśnie czyni człowiek piszący girlandami.

Pismo girlandowe -pismo to należy do ludzi życzliwych, wesołych oraz gadatliwych. Szybko zyskują sobie przyjaciół i znajomych, trudniej natomiast radzą sobie wtedy, gdy muszą kierować podwładnymi.

W piśmie girlanda oddziałuje przyjemnie i w sposób rozluźniony. Wzbudza zaufanie i od samego początku świadczy o gotowości do kompromisu. Girlanda zaprasza do wymiany. Zawsze pozostawia drugiemu wolną decyzję. Sygnalizuje także szacunek dla innych; nic nie jest ukrywane, wszystko jest ,Jasne jak na dłoni". Jako symbol girlanda jest jak naczynie, które pasywnie przyjmuje wszystko, co do niego wpływa. Dlatego też piszący girlandy jest również bardziej podatny na wszystkie wpływy z zewnątrz. W związku z tym girlanda uważana jest za symbol gotowości do przyjęcia, miękkości, podatności i zobowiązania. Także umysł, uczuciowość, luźność i naturalność są przez nią wyrażane. W formie girlanda wytwarza niewymuszone połączenia „Ja" z "Ty". Kryje się za tym zasadnicza afirmacja innych ludzi, także dobroć, przychylność i ugodowość. Serce odgrywa tu w sposób oczywisty większą rolę niż rozum i wola. Piszący girlandy są najczęściej bezinteresowni, a ich postawa jest silnie prospołeczna. Gdy girlanda jest przesadzona j przeradza się w pętlę, mówimy o przesadnej, a nawet wyrachowanej uprzejmości. Girlanda podparta, w której kreski w górę i w dół pokrywają się w dużym stopniu, wskazuje albo na mocniejszą potrzebę oparcia lub też niezdolność do bycia samemu. Podstawą jest tu słaba struktura witalna, czasem także słaba wola lub stłumione uczucia.

Pismo kątowe:

Jest pozbawione łagodnych połączeń literowych, ma ostre szpice i pozbawione jest łuków. Osoba pisząca takim właśnie pismem jest bardzo zdyscyplinowana i przeświadczona o własnej racji. Dodatkowo nie znosi sprzeciwu. Taki człowiek jest zazwyczaj surowy i wymagający i przeświadczony o swojej nieomylności. Posiada zdolności przywódcze. W pracy jest w nieustannym konflikcie z innymi, o ile mu się nie podporządkują.

W dzisiejszych czasach trudno jest spotkać ludzi piszących czystym pismem kątowym, najczęściej są to tylko elementy tego typu pisma. Pismo kątowe cechuje ludzi bardzo zdyscyplinowanych, wręcz despotycznych. Najczęściej są oni nieomylni we własnym przekonaniu. Bardzo surowo oceniają i traktują innych, a także siebie. Piszący kąty przystosowują się niechętnie, kroczą swą drogą nieomylnie i obowiązkowo, konsekwentnie, a z wiekiem także dosyć konserwatywnie. Im kąty są ostrzejsze i ostrzej zakończone (kant), tym wyraźniej ujawnia się postawa agresywna.

Kątowiec- jest to typ człowieka "albo-albo", "wszystko albo nic". Twardość i opór to jego podstawowe postawy. By uniknąć przystosowania do warunków zewnętrznych, wybiera się takie przejścia bezpośrednie. Można w ten sposób nagłymi decyzjami zaskoczyć swych przeciwników, a poza tym pokazać im, że w żadnym razie nie unika się konfliktów.

Pismo nitkowe

Jest zbudowane z samych miękkich połączeń. Typowe pismo nitkowe przypomina wijącego się węża. Takie pismo jest symbolem fałszu, krętactwa, nielojalności i sprytu. Dodatkowo osoba pisząca w ten sposób, posiada dużą inteligencję, zmysł dyplomatyczny, giętkość i dużą pomysłowość w rozwiązywaniu problemów. Człowiek taki nie lubi dyscypliny i odpowiedzialności. Nie podejmuje ostatecznych decyzji, niechętnie przywiązuje się do obcych wyobrażeń, kroczy najczęściej drogą egoizmu i egocentryzmu. Brak wewnętrznej stabilności jest ważnym kryterium; zamiast niej widoczna jest podwyższona ruchliwość i zdolność do przystosowania się. W zachowaniu dominuje tendencja do obchodzenia elegancko wszystkich trudności. Ponieważ pismo nitkowe staje się w coraz większym stopniu nieczytelne, spada jego wartość informacyjna. Piszącym w taki sposób jest, zgodnie z powyższym, raczej obojętny odbiorca lub treść, nie życzą sobie prawdziwych kontaktów, nie zależy im także na szczerości. Kryje się pod tym w mniejszym stopniu zamiar wprowadzenia innych w błąd.

Nitkowy system zapisu stosują ludzie, którzy nie lubią zobowiązań, najchętniej wybierają wolne zawody np. dziennikarz. Nadają się do pracy w placówkach dyplomatycznych, lub powinni zajmować się pokrewnymi zawodami.

INNE TYPY POŁĄCZEŃ LITEROWYCH

Pismo arkadowo- girlandowe

Jeśli osoba pisząca zaczyna swój rękopis od wyrazu charakterystycznie arkadowego, aby pod koniec tego wyrazu wyraźnie kreślić litery typu girlandowego oznacza to bowiem, iż na początku znajomości taka osoba będzie nieufna, podchodziła z dystansem do otoczenia. Jednak w dalszej części znajomości okaże się człowiekiem serdecznym, pełnym ciepła i wrażliwości.

Pismo girlandowo-arkadowe

Jest to zwykle pismo należące do osoby towarzyskiej i spontanicznej w kontaktach, ale w dalszej części znajomości okazuje się, że wcale jej nie znamy i granica znajomości, przez tą osobę jest dokładnie określona i ściśle przestrzegana.

Łączność lub rozłączność pisma

Stopień łączności symbolizuje stosunek piszącego do ludzi wokół niego (aspekt przestrzenny). Ten, kto łączy litery, chce przez to uniknąć odosobnienia i izolacji. Stałość i równomierność strumienia pisma wskazuje, że piszący konsekwentnie doprowadza do końca to, co raz zaczął. Ten, kto pisze łącznie, może także połączyć myśli normalnie ze sobą nie związane. Potrafi łatwiej teoretyzować, abstrahować i myśleć systematycznie. Teoria i praktyka pokrywają się u niego. Zręczność połączenia pozwala wnioskować o wysokich umiejętnościach i duchowej zwrotności. Stopień łączności jest tylko wtedy ważny dla grafologa, gdy jest on rzeczywiście wykształcony w jedną lub w drugą stronę.

Pismo rozłączne: To cecha pisma charakterystyczna dla ludzi obdarzonych intuicją. Często ludzie nie łączący liter działają nieracjonalnie, są nieprzewidywalni, w niewielkim stopniu korzystają z życiowych doświadczeń. Decyzje i zachowania opierają przeważnie na rozbudowanej intuicji. Pismo rozłączne to takie, gdzie istnieją przerwy pomiędzy literami, a także dość duże odstępy pomiędzy wyrazami. W ten sposób piszą ludzie aktywni, energiczni, lubiący podejmować nowe wyzwania.

Pismo łączne: Pismo łączne to takie, gdzie wszystkie litery są ze sobą prawie idealnie połączone. Najczęściej wtedy wy stępują inne cechy pisma, np. małe litery i słaby nacisk. Mówią one o tym, że autor rękopisu jest osobą skrytą, nieśmiałą, czasami również niepewną wewnętrznie. Dobrze wykona swoją pracę, gdy ktoś mu ją zaplanuje. Na ogół tym ludziom ciężko jest podejmować ważne decyzje, szukają oni wsparcia wśród rodziny czy przyjaciół.

To symboliczne łączenie poszczególnych zadań i czynności w spójną całość. Ludzie piszący w ten sposób są logiczni, konkretni, z większymi zdolnościami do syntezy. Potrafią punkt po punkcie realizować swoje cele, ale może im brakować spontaniczności - są bardziej schematyczni, mniej innowacyjni. Nie chcą korzystać z intuicji, nie dowierzają jej zasadności

PĘTLICE W PIŚMIE

Pętlicowy typ pisma to taki sposób zapisu, w którym przed zapisaniem kolejnej litery powstaje charakterystyczne pętla. Pętlice interpretuje się jako symboliczny powrót do wnętrza, analizowanie własnych przemyśleń, zajmowanie się własnymi odczuciami i przeżywaniem.

Pętlice w górnej części liter

Taki sposób zapisu interpretuje się jako marzycielstwo, wrażliwość, bogactwo wewnętrznych przeżyć, uczuciowość.

Pętlice w środkowej części liter:

Interpretuje się jako zmysłowość, egocentryzm, nawet czasem egoizm i przesadne zainteresowanie własnym "ja".

Pętlice w dolnej części liter:

Interpretuje się jako dużą zmysłowość i seksualność, jak i umiejętność czerpania z podświadomości sił do rozwiązywania problemów życiowych.

Brak pętlic górnych:

Interpretuje się jako kontrolę sfery emocjonalnej i jej tłumienie. Świadczy o kierowaniu się bardziej rozsądkiem, niż uczuciami, czasem o niechęci do marzycielstwa.

Brak pętlic dolnych:

To brak możliwości rozwinięcia w pełni własnej seksualności, hamowanie instynktów, impulsów tkwiących w podświadomości. Należy to rozumieć, iż osoba tak pisząca bardziej zajęta jest pracą i robieniem kariery niż życiem osobistym.

Kropka nad "i"
Kropka nad " i" lub "j" w kształcie kreski pionowej zdradza nam to, że autor pisma potrafi rozgraniczyć swoje życie wewnętrzne od życia zewnętrznego. Dobrym przykładem może być umiejętne rozgraniczanie spraw prywatnych, domowych od spraw związanych z pracą.

Osoby, które piszą kropkę w kształcie kreski poziomej cechuje pewna agresja w stosunku do otoczenia, czasami bywają wręcz porywcze.

Jeżeli kropka nad literą napisana jest w kształcie łuku skierowanego ku górze oznacza to, że człowiek ten jest z reguły optymistą. otwarty na sprawy innych ludzi, a także często się uśmiecha.

Jeżeli łuk kreski skierowany jest ku dołowi, to możemy być pewni, że mamy do czynienia z pesymistą.

Łuk kropki występujący przed samą literą "i " czy ,.j " charakteryzuje ludzi dość często powracających do przeszłości, żyją oni dniem wczorajszym i zdarzeniami z przeszłości oraz bardziej zapatrzeni są w swoje wnętrze niż w sprawy codzienne.

Jeżeli łuk kropki zdecydowanie wybiega do przodu (z prawej strony litery), to wiadomo, że mamy do czynienia z człowiekiem przedsiębiorczym, odważnym, mającym dalekosiężne plany i również energicznym i zdecydowanym.

Osobnego znaczenia nabiera kropka napisana w formie kółka, z pustą częścią w środku. Literatura grafologiczna podaje, że ten sposób pisania charakteryzuje osoby o uzdolnieniach artystycznych.

Znaczenie podpisu.

Podpis jest niepowtarzalną wizytówką osobowości człowieka. Na sposób wykonywania podpisu ma wpływ stan psychiczny i warunki, w jakich był wykonywany oraz przede wszystkim stopień wprawy.

Podpis bardzo czytelny: sugeruje, że jego właścicielem jest osoba szczera, otwarta, często przesadnie ufna i naiwna.

Podpis nieczytelny: interpretuje się jako chęć ukrycia swojej osobowości i przedstawienia się jako osoby mającej coś do ukrycia.

Podpis czytelny i pismo czytelne: interpretuje się jako charakterystyczne dla osób, które są czytelne w odbiorze dla obserwatora zewnętrznego. Osoba taka jest prostolinijna, nie potrafi ukryć swych emocji, trosk, jeśli kogoś nie lubi, od razu to widać.

Podpis czytelny i pismo nieczytelne: może sugerować chęć podkreślenia swojej szczerości przez autora takiego pisma. Należy się domyślać, że jest to człowiek nieodgadniony w swoich celach życiowych.

Podpis nieczytelny i pismo czytelne: sugeruję osobę czytelną i otwartą na świat zewnętrzny, która chce uchodzić za nieczytelną, trudną do przewidzenia w swoich zachowaniach, bardziej tajemniczą.

Podpis i pismo nieczytelne: sugeruje osobę nieodgadnioną, pragnącą ukryć swoją osobowość przed światem zewnętrznym.

W podpisie czytelne tylko nazwisko: tak podpisuje się osoba pragnąca ukryć jakieś fakty ze swojej przeszłości - fakty w jej odczuciu negatywne - takie które, mogą mieć wpływ na jej teraźniejszość i przyszłość.

W podpisie czytelne tylko imię: symbolizuje nasze wnętrze i dom. Autor takiego pisma chce ukryć swoje rodzinne korzenie - informacje dotyczące pochodzenia, rodzinnych tradycji, itp. Można założyć, że dane te są dla właściciela podpisu niewygodne i boi się, że mogłyby wpłynąć na jego pozycję zawodową i społeczną.

Imię i nazwisko pisane łącznie: sugeruje, że tak podpisująca się osoba nie potrafi oddzielać spraw zawodowych od osobistych. Nawet w domu brak jej dystansu i zachowuje się w taki sam sposób jak i w pracy.

Podpis większy od pisma: ten typ podpisu należy do ekstrawertyka, który czuje się niedoceniony. Będzie usiłował wyeksponować siebie, by był spostrzegany jako znacznie większy niż jest. Taki duży podpis musi być jednak wyrobiony. Nieudolny duży podpis wskazuje na brak wykształcenia lub zaburzenia chorobowe piszącego.

Podpis mniejszy od pisma: taki podpis świadczy, że jego autor jest osobą skromną i cichą, nie chce wyróżniać się w tłumie, wręcz przeciwnie - szuka schronienia i możliwości wtopienia się w otoczenie.

Zaakcentowanie w podpisie ostatniej litery: autor podpisu zachowuje się niezgodnie z własnym sumieniem i kanonami wartości. Sytuacja ta wynika z podporządkowania się w określonych okolicznościach jedynie z powodu nieumiejętności przeciwstawienia się narzuconemu modelowi postępowania.

Postawienie w podpisie kropki po nazwisku: podpis osoby, która jest pewna swych racji i poglądów, stanowczo będzie ich broniła, nawet w przypadku, gdy są one błędna lub wątpliwe.

Podpis podkreślony linią zwrotną, zakręconą: właściciel podpisu ma mocno zaniżoną samoocenę. Brak wiary w swoje siły powoduje u niego ucieczkę przed problemami. Unika konfrontacji z rzeczywistością.

Podpis jedynie za pomocą inicjałów: osoba tak podpisująca się jest zamknięta w sobie,

kontroluje zarówno emocje, jak i reakcje społeczne.

ADRESOWANIE KOPERT

Nadawcę listu możemy bliżej poznać po sposobie adresowania koperty, wystarczy przyjrzeć się bliżej kilku szczegółom. Wnioski można wysunąć na podstawie wyglądu i rozmieszczenia słów, formatu koperty sposobu naklejenia znaczka. Zapraszam do miłej zabawy:

W jednym wierszu

Imię, nazwisko i tytuł naukowy w jednym wierszu, a numer domu poprzedza nazwę ulicy. Nadawca jest osobą ekscentryczną, zmanierowaną, natomiast w gronie rodzinnym nie ma bardziej naturalnego i szczerego człowieka od niego.

Skąpy w słowach

Na kopercie nie umieszcza ani jednego zbędnego słowa osoba bez komplikacji, bez kłopotów, aktywna i praktyczna, najczęściej mężczyzna. Wytrwale zmierza do celu i nie ma czasu na fantazjowanie. Ta ostatnia cecha sprawia, że nie potrafi adorować płci odmiennej, ale też nie cieszy się jej uznaniem.

Adres pisany na maszynie i pośrodku

Tak adresuje listy urzędnik, człowiek metodyczny, ale pozbawiony polotu, przywiązujący dużą wagę do formalnych procedur. Doskonały pracownik biurowy, wierny i przywiązany mąż, ale jednocześnie pedantyczny mizantrop ze skłonnościami do uregulowanego, monotonnego życia.

Napis od góry do dołu

Koperta zaadresowana niedbale, linijki pisma biegną ukośnie, znaczek naklejony "do góry nogami". Nadawcą jest człowiek impulsywny, niedbały, pozbawiony smaku i równowagi duchowej. W życiu towarzyskim bywa nieobliczalny. Na spokojne życie u jego boku nie ma co liczyć.

Pisany na maszynie, po lewej stronie

Adres umieszczony zgodnie ze zwyczajem Anglosasów. Świadczy o tym, że nadawca należy do ludzi dokładnych, starannych, wielbicieli tradycji i rozmiłowanych w sztuce. W stosunkach towarzyskich i w związkach uczuciowych jest uroczy, ale zamknięty w sobie.

Nietypowa formuła

Sposób adresowania nie "Pani", ale "Dla Pani", przy czym imię i nazwisko podkreślone. Świadczy to, że nadawca pragnie uchodzić za człowieka zdecydowanego i nonszalanckiego. W rzeczywistości jest wrażliwy i zrównoważony. Potrafi zachowywać się z godnością.

Adres przesunięty

Adres został przesunięty na prawą stronę koperty, co świadczy, że nadawca jest człowiekiem niezaradnym i nieśmiałym. Nie potrafi zorganizować sobie dnia i na pewno spóźnia się na spotkania. Może się zmienić, ale pod wpływem energicznej i życzliwej osoby. Jest ustępliwy.

Znaczenie liter w podpisie (grafologia a numerologia)

Rozpatrując podpis pod kątem numerologii, bierzemy pod uwagę występujące w nim litery, a ściślej mówiąc, ich liczbowe odpowiedniki, gdyż każda liczba podlega charakterystycznym planetarnym wpływom, które wzbogacają naszą osobowość. Sprawdzamy, co oznaczają poszczególne litery w podpisie:

1 - odpowiada literom: A, J, S. Jej patronem jest Słońce.

Poleganie jedynie na sobie. Ambicja, pomysłowość, pragnienie osiągnięcia sukcesu. Osobowość dominująca, silna potrzeba akceptacji ze strony otoczenia, ale nie za wszelką cenę. Umiejętność egzekwowania swych praw. Talent organizatorski. Brak większego respektu dla ludzi wyżej postawionych w społecznej hierarchii sprawia, że osoba mająca w podpisie literę-jedynkę ma skłonność do popadania w konflikty z przełożonymi.

2 - odpowiada literom: B, K, T. Patronem jest Księżyc.

Umiejętność nawiązywania bliskich kontaktów z otoczeniem. Wrażliwość umożliwiająca zrozumienie problemów innych. Samorealizacja poprzez współpracę. Cierpliwość, wrodzona dyplomacja. Łatwość przystosowywania się. Potrzeba spełniania się w życiu uczuciowym. Nieustanne pragnienie poczucia bezpieczeństwa we wszystkich sferach życia.

3 - odpowiada literom: C, L, U. Patronem jest Jowisz.

Potrzeba nawiązywania więzi z otoczeniem. Natura przyjazna i towarzyska. Zmysł praktyczny, duża wrażliwość estetyczna. Pomysłowość, zręczność, sprawność. Czasem impulsywność i niecierpliwość. Lęk przed rutyną i nudą. Pragnienie odnoszenia spektakularnych sukcesów i nieustannego rozwoju.

4 - odpowiada literom: D, M, V. Patronem jest Saturn

Solidność, psychiczne zrównoważenie, potrzeba samodoskonalenia. Wysokie wymagania wobec siebie i najbliższych. Profesjonalizm zawodowy, upór, rozsądek przy podejmowaniu decyzji. Stałość poglądów i uczuć. Potrzeba bezpieczeństwa i stabilizacji. Natura wyjątkowo wytrzymała zarówno pod względem psychicznym, jak i fizycznym.

5 - odpowiada literom: E, N, W. Patronem jest Merkury.

Dynamizm, łatwość nawiązywania kontaktów z otoczeniem. Umiejętność dostosowywania się do skrajnych okoliczności. Potrzeba niezależności. Zmienność nastrojów i pomysłów. Dar przekonywania, urok osobisty. Potrzeba zmierzenia się z nowymi wyzwaniami. Otwarty umysł, łatwość przyswajania wiedzy. Czasem niesłowność i niestałość.

6 - odpowiada literom: F, O, X. Patronem jest Wenus.

Wrażliwość, uczuciowość, rozsądek, poczucie odpowiedzialności, rozwaga. Potrzeba pomagania innym, silny związek z rodziną. Zainteresowanie wszelkimi przejawami sztuki. Intuicja granicząca z jasnowidzeniem. Wrodzony dar dyplomacji. Skromność i tolerancja. Umiejętność pracy w zespole. Urok osobisty zjednujący przyjaciół.

7 - odpowiada literom: G, P, Y. Patronem jest Neptun i Uran.

Subtelność, duża wrażliwość, lojalność. Poczucie humoru przybierające niekiedy formę sarkazmu. Osobowość introwertyczna. Bujna wyobraźnia, uciekanie w świat iluzji. Potrzeba przebywania wród przyjaciół. Pragnienie rozwoju duchowego i intelektualnego. Mistycyzm i wewnętrzna dojrzałość. Skłonność do poprzestawania na tym, co już zostało osiągnięte.

8 - odpowiada literom: H, Q, Z. Patronem jest Saturn i Mars.

Duży potencjał energetyczny, niechęć do bycia zależnym od innych. Pragnienie władzy, upór, natura wojownicza. Jasny umysł pozwalający łatwo przyswajać wiedzę. Ambicja, chęć podejmowania nowych wyzwań. Potrzeba nieustannego działania. Niecierpliwość, nerwowość w podejmowaniu decyzji. Umiejętność kierowania wielkimi przedsięwzięciami.

9 - odpowiada literom: I, R. Patron - Mars, Neptun.

Uleganie uczuciom i namiętnościom. Chęć pomagania innym, zgłębianie wiedzy. Idealizm, potrzeba rozwoju duchowego i intelektualnego. Dojrzałość emocjonalna, tęsknota za idealną miłością. Bogata wyobraźnia pozwalającą na realizowanie się we wszelkich dziedzinach sztuki. Dążenie do perfekcjonizmu w każdej dziedzinie życia.

Można sprawdzić, jakie litery występują w naszym podpisie i odczytać, jakie są ich wpływy. W ten sposób dowiadujemy się, co w danym momencie kształtuje naszą osobowość.

Poglądy grafologów

Crepieux-Jamin:

Introwertywność łączy się z nachyleniem prostopadłym i lewoskośnym oraz tzw. pismem sztucznym (interpretowanym jako chęć zamaskowania się).

Okrągłość formy oznacza otwartość na innych, nastawienie pozytywne, szczerość, entuzjazm, kątowość natomiast - cechy przeciwstawne. Szerokość pisma związana jest z otwartością (podobnie jak wielkość). Pismo małe to zamknięcie w sobie, duże - otwartość. Skrętność w lewo sugeruje koncentrację na sobie natomiast w prawo - zachowania ekstrawertywne.

Pulver:

Szerokość znaku odzwierciedla relacje społeczne, sposób komunikowania się z innymi. Znaki szerokie to otwartość, natomiast wąskie i lewoskośne

oznaczają koncentrację na sobie. Nachylenie pisma interpretuje podobnie jak Crepieux-Jamin. Forma girlandowa oznacza otwartość natomiast arkada - dystans (podobnie interpretowane przez Crepieux-Jamina). Na ekstrawersję wskazuje także duża szybkość pisania.

Klages:

Mała szybkość pisania oznacza ostrożność natomiast duża - otwartość. Pismo wąskie może być symptomem opanowania, refleksji, oschłości,

tendencji do izolowania się i egoizmu. Prawoskośne nachylenie pisma może być interpretowane dwojako - albo jako symptom zachowań prospołecznych, albo impulsywność i brak refleksji.

Teillard: (Uczennica Junga)

Większość cech wiązanych przez nią z diagnozą ekstrawersji- introwersji jest zgodna z przytoczonymi wyżej. Poza tym pismo

introwertyków cechują krótkie adiustacje końcowe, duże odstępy międzywyrazowe, lewostronne położenie adresu i podpisu. O ekstrawersji natomiast duży podpis po prawej stronie i adres również umieszczony po tej samej stronie.

Frank Victor:

"W gruncie rzeczy każda analiza charakteru pisma polega na tym, że ogląda się odchylenia od normy".

"Każde odchylenie od określonej zasady mówi o indywidualnym rozwoju lub sztywności zachowań" .

Remo Buser:

"Grafolog musi mieć w polu widzenia nie tylko czas powstania pisma, lecz także kontekst kulturowy i, o ile to możliwe, także otoczenie socjologiczne właściciela pisma"

Wilhelm H. Muller i Alice Enskat:

„Na przestrzeni epok stosunek do pisania zmieniał się. (...) Wzór pisma jest wyrazem czasu."

"By oddać sprawiedliwość historyczną każdemu pismu, tzn. aby móc zdecydować, co w charakterze pisma jest indywidualne, a co uwarunkowane czasem powstania, grafolog musi znać typowy dla danej epoki sposób pisania".

Badania B. Gawdy

Myślenie twórcze przejawia się generalnie w plastyczności, oryginalności i nowości. Twórczość jest możliwa dzięki specyficznej kombinacji uzdolnień intelektualnych i specjalnych, uzdolnień twórczych oraz pewnych cech osobowości. Jak pokazują badania, poza wysoką inteligencją (około 160), osoby twórcze charakteryzują się uporem, konsekwencją w przezwyciężaniu przeszkód, ogólną siłą charakteru, dużą motywacją oraz energią i chłonnością umysłu.

Zasadniczo przyjmuje się, że głównymi cechami umysłu twórcy są: inteligencja ogólna, zdolności twórcze, giętkość i oryginalność.

Myślenie twórcze dotyczy problemów otwartych, społecznie ważnych i nowych, jest czynnością heurystyczną, długotrwałym procesem, w trakcie którego występują przerwy oraz charakterystyczne zjawisko olśnienia. U osób twórczych można również dostrzec brak równowagi emocjonalnej, wysoki krytycyzm oraz niezależność w działaniu.

Analizując pismo osób obdarzonych wybitnym talentem można dostrzec pewne wspólne cechy. Należą do nich:

- litery o charakterze typograficznym (przypominające litery drukowane);

- skróty i kombinacje (połączenia liter w oryginalny sposób);

- progresywna zmniejszająca tendencja w obrębie wyrazu;

- ekspansywność pisma (rozległość, powiększone litery, niekiedy o zaokrąglonych
i bardzo harmonijnych kształtach);

- pierwsza litera znacznie większa niż pozostałe;

- impuls literowy;

- oryginalne i nietypowe formy znaków i naciskowości;

- upraszczanie niektórych liter ("b", "f", "g", "h", "l", "r", "s") i pisanie ich w formie lasek.

Pismo a płeć

B. Gawda "Pismo a osobowość człowieka":

Odmienność w grafizmie kobiety i mężczyzny jest naturalną konsekwencją odmienności pychofizycznych. Wyniki badań dotyczących zależności między cechami osobowości a pismem potwierdzają tę tezę. Najczęściej obraz cechy w piśmie kobiety odzwierciedla się w wielu cechach graficznych, w piśmie mężczyzny - w mniejszej ilości tych cech, ale za to związek jest pomiędzy nimi jest silniejszy.

Crepieux-Jamin:

Pismo kobiety charakteryzuje się większym nachyleniem i smukłością, brakiem uproszczeń, wigoru i przejrzystości.

Rochetal:

Znamiona pisma kobiecego to krętość duktu, delikatność, wydłużenie, nachylenie oraz smukłość. Grafizm męski to siła, stanowczość i masywność.

Klages:

Pismo męskie: bogatsze rozwinięcie sfery nadlinijnej, większa łączliwość, szybsze i sprawniejsze, silny nacisk, częstsze uproszczenia. Pismo kobiece

odznacza się cechami przeciwstawnymi.

Ungren:

Cechy pisma kobiecego: delikatność duktu, spadzistość, lewoskrętność, zmanierowane formy, rozciągłość, ozdobny modelunek liter dużych, rzadko

występującą lewostronność, niewielka łączliwość, duże odstępy miedzy wyrazami i znakami, załamania kąta nachylenia (inaczej elementy podlinijne a inaczej nadlinijne), wydłużenie i częste haczykowate adiustacje początkowe i końcowe.

Wittlich:

Męskie cechy pisma: silny nacisk, duże różnice długości elementów, arkady, uproszczenie i ukierunkowanie lewostronne.

Kobiece cechy pisma: mały nacisk, szerokość pisma, małe różnice w długości elementów, girlandy i ukierunkowanie prawostronne.

Specyficzne cechy mogą też powiedzieć nam coś o płci osoby piszącej. I tak:

Kobiety mają tendencję do:

zostawiania małych odstępów między wierszami,

falowania lewego marginesu,

pisania arkadowego "l", "m", "y", "u", "n",

pisania pętlicowego "j",

proporcjonalnej długości znaków nad-linijnych do wielkości liter,

pozostawiania szerokiego prawego marginesu.

Mężczyźni zazwyczaj:

piszą szybciej niż kobiety, średnio 29liter/min.

zostawiają równe odstępy między wierszami,

mają tendencje do przesadnej długości znaków nadlinijnych,

piszą "l","i", "j" wyglądające jak laska,

piszą nitkowate "n","m","w".

Badaniem płci przy pomocy analizy pisma zajmuje się głównie ekspertyza pisma. Nie ma natomiast zastosowania przy ocenie cech osobowości na

potrzeby procesu rekrutacji czy analizy związków partnerskich ponieważ jak zostało udowodnione wcześniej płeć jest zmienną, która zwiększa prawdopodobieństwa właściwej diagnozy. Należy więc przez diagnozą ustalić płeć osoby badanej np. przy pomocy kwestionariusza wypełnianego przez osobę aplikującą.

Pismo a stan zdrowia

Na podstawie badań pisma można wyciągnąć nieśmiałe wnioski co do stanu zdrowia autora. Wpływ na sposób pisania wywierają takie choroby jak: afazja, pląsawica, Parkinson, psychozy starcze, porażenie postępujące, schizofrenia, narkomania i alkoholizm.

Nerwica: charakteryzuje ją rozchwianie emocjonalne - w powiększeniu można dostrzec "taniec" liter na kartce. Na początku pismo niedokładne i nerwowe "uspokaja się" po kilku zdaniach.

Choroby serca: dodatkowe znaki graficzne np. 2 kropki nad " i" - dodatkowe skurcze serca przenoszone są na rękę i powodują duplikacje części znaków.

Astma: cały wyraz równe pismo z jedną literą inną - może sugerować napad duszności gdy tylko część płuc pracuje.

Schizofrenia: dziwaczny styl i "specyficzny" język z bezsensownymi słowami, specyficzna ortografia i nadużywanie znaków przestankowych oraz dużych liter, litery łamane w różnych kierunkach, opuszczanie lub powtarzanie liter, słów i znaków, łączenie słów w jedno, pismo "ozdobione" rysunkami, szkicami, znakami symbolicznymi.

Porażenie postępujące: pismo nierówne, silne drżenie i nieprawidłowy kierunek wierszy, rożna wielkość liter, tworzenie kątów zamiast łuków, opuszczanie i powtarzanie liter, nieprawidłowe poprawki, zmniejszenie czytelności na końcu zdania.

Psychozy maniakalno-depresyjne: rozbieganie się linii pisma, anomalie w stawianiu liter, koślawe początkowe wyrazy.

1

26

---