Atrakcyjność turystyczna - Azji

Lokalizacja Azji na globie

Azja

1. Obszar i położenie:

• Azja stanowi - po Europie - najbardziej rozczłonkowaną część świata.

• Średnia odległość od morza wynosi tu 756 km, maksymalnie ok. 2360 km. Są to wartości największe wśród wszystkich części świata, będące efektem przede wszystkim jej wielkiej rozciągłości równoleżnikowej i południkowej.

• Azja graniczy bezpośrednio z Europą. Od Afryki oddziela ją Kanał Sueski, Morze Czerwone
  i cieśnina Bab al.- Mandat, od Ameryki Północnej - Cieśnina Beringa, od Australii zaś cieśniny zamykające wschodni i południowo - wschodni Archipelag Malajski.

• Azja jest największą częścią świata, położona niemal w całości na półkuli północnej i wschodniej. Tylko stosunkowo niewielkie obszary leżą na półkuli zachodniej (Półwysep Czeluski)
  i południowej. niektóre regiony Archipelagu Malajskiego.

• Łączna długość linii brzegowej Azji wynosi 70,6 tys. km i ustępuje tylko Ameryce Północnej.

• Półwyspy zajmują prawie 1/5 (19,5%) powierzchni Azji. Największe z nich to:

• Półwysep Arabski (2730 tys. km²),

• Półwysep Indochiński

• Indyjski

• Azja Mniejsza

• Tajmyr

• Kamczatka

• Koreański

• Wyspy zajmują stosunkowo niewiele, bo tylko 6,17% obszaru Azji.

• Jest jednak wśród nich największy na świecie Archipelag Malajski, zajmujący prawie 1,7 mln km² (z Borneo, Sumatrą, Celebesem i Jawą ), Filipiny (z wyspą Luzon i Mindanao ), archipelag Wysp Japońskich (z Honsiu i Hokkaido), a także Sachalin , Cejlon ,Tajwan .Hajnan, archipelagi: Ziemi Północnej .Wysp Nowosyberyjskich

• Między półwyspami i wyspami Azji znajduje się wiele głęboko wciętych zatok
  i przybrzeżnych - otwartych, półzamkniętych lub zamkniętych - basenów morskich. Najważniejsze z nich znajdują się na Oceanie Atlantyckim i są to Morza:

• Śródziemne,

• Czarne,

• Karskie,

• Łaptiewów,

• Wschodniosyberyjskie,

• Czukockie,

• Beringa,

• Ochockie,

• Japońskie,

• Żółte,

• Wschodniochińskie,

• Południowochińskie,

• Arabskie,

• Czerwone, tzw. Indonezyjskie

• Morze Śródziemne (nazwa obejmująca łącznie wszystkie morza wokół Archipelagu Malajskiego i Filipin)

• Zatoki: Bengalska i Perska.

2. Budowa geologiczna:

Budowa geologiczna Azji jest bardzo złożona. Najstarszymi jej elementami strukturalnymi są krystaliczne platformy prekambryjskie: syberyjska, chińska, dekańska i arabska. Dwie ostatnie stanowią fragmenty dawnego kontynentu Gondwany i zostały połączone z Azją dopiero w kenozoiku. Mniejsze krystaliczne masywy prekambryjskie występują m.in. w: Tybecie, Kotlinie Kaszgarskiej, Mandżurii, na Półwyspie Koreańskim i w środkowo-wschodniej części Półwyspu Indochińskiego. Obok prekambryjskich struktur platformowych występują też platformy paleozoiczne - są to położone w zachodniej Azji płyty turańska i zachodniosyberyjska. Pozostałą część obszaru Azji zajmują różnowiekowe orogeny. Najstarsze z nich, tzw. struktury bajkalskie, pochodzą z przełomu prekambru
i paleozoiku. Orogeny kaledońskie występują przede wszystkim w Azji Środkowej, należą do nich. m.in.: Sajany, część Tien-szanu i Pogórze Kazachskie. Struktury hercyńskie prócz granicznego Uralu
i położonego na północy półwyspu Tajmyr zajmują wielkie przestrzenie Azji Środkowej, obejmując m.in.: Ałtaj, Wyżynę Mongolską, Wielki i Mały Chingan, a także część Tien-szanu i Kunlunu.

3. Ukształtowanie powierzchni:

• Azja jest - pomijając Antarktydę - częścią świata o najwyższej wysokości średniej, wynoszącej 990 m n.p.m. Obszary poniżej 300 m n.p.m. zajmują tylko 32,4%, prawie tyle samo, co tereny położone powyżej 1000 m n.p.m. (30,4%).

• Najwyższe wzniesienie Azji - Mount Everest (8848 m n.p.m. wg władz chińskich/8850 m n.p.m. wg władz nepalskich) jest równocześnie najwyższym szczytem świata.

• Najgłębsza depresja - Morze Martweo (obecnie poniżej 418 m p.p.m. i z roku na rok się powiększa) jest najniżej położonym punktem na lądach kuli ziemskiej. Azja wznosi się najwyżej w swej centralnej części i stopniowo obniża we wszystkich kierunkach.

• Obszary nizinne występują w jej północno-zachodniej części: Nizina Turańska, Zachodnio-
  i Północnosyberyjska, na wschodzie leży Nizina Północnochińska, na południu Nizina Gangesu, Indusu i Mezopotamii.

• Wielkie obszary wyżynne występują na północy (Wyżyna Środkowosyberyjska), zachodzie (Pogórze Kazachskie) i południu (wyżyna Dekan, Półwysep Indyjski). Wyżyna Dekan opada ku wschodowi i zachodowi krawędziowymi górami (Ghaty Wschodnie i Zachodnie), podobnie krawędziowe góry towarzyszą zachodnim i południowym brzegom Półwyspu Arabskiego.

• Wysoko położone obszary wyżynne, otoczone pasmami górskimi, stanowią integralną część Azji Zachodniej i Centralnej. Na zachodzie są to Wyżyny: Anatolijska, Armeńska i Irańska. Wśród licznych otaczających je łańcuchów górskich należy wymienić góry: Pontyjskie, Taurus, Kaukaz, Elburs, Kopet-dag, Zagros i Mekran. Dalej ku wschodowi wysokości pasm górskich wzrastają. Znajduje się tu najpotężniejszy na świecie węzeł górski - Pamir, nazywany Dachem Świata, w którym zbiegają się jedyne na świecie łańcuchy górskie, przekraczające 7000 m n.p.m.: Tien-szan, Hindukusz, Karakorum, Himalaje oraz Kunlun i Góry Sino-Tybetańskie.

• Południowym przedłużeniem Gór Sino-Tybetańskich są pasma górskie Półwyspu Indochińskiego i Archipelagu Malajskiego. Między Himalajami a Kunlunem znajduje się, uważana za najwyżej położoną na świecie, Wyżyna Tybetańska, a między Kunlunem i Tien-szanem wyżynna Kotlina Kaszgarska. Dalej na północnym wschodzie znajduje się rozległa Wyżyna Mongolska, którą otaczają pasma: Ałtaju, Sajanów, Gór Jabłonowych i Wielkiego Chinganu. Wschodnia część Syberii stanowi również obszar wyżynno-górski. Rozległe płaskowyże (m.in. Wyżyna Ałdańska, Zejsko-Burejska, Anadyrska) oddzielone są od siebie górami, m.in.: Czerskiego, Wierchojańskimi, Kołymskimi, Koriackimi i Sichote Aliń, a także górami Kamczatki. Obszary górskie przeważają też na Półwyspie Koreańskim,
  w południowych Chinach, na Wyspach Japońskich, Tajwanie i Filipinach.

• Znaczne obszary (ok. 16,5 mln km²) Azji zajmują pustynie, występujące zarówno w strefie zwrotnikowej (Półwysep Arabski, Nizina Hindustańska), podzwrotnikowej (pustynie Iranu), jak i umiarkowanej, kontynentalnej (Nizina Turańska, Kotlina Kaszgarska).

4. Klimat:

• Ogromna powierzchnia Azji, równoleżnikowy układ gór, cyrkulacja monsunowa, wpływ zimnych (Oja Siwo) i ciepłych (Kuro Siwo) prądów mor. są przyczyną silnego zróżnicowania warunków klimatycznych. Azja leży we wszystkich pasach klimatycznych półkuli północnej:

- równikowym na południowym-wschodzie

- zwrotnikowym i podzwrotnikowym na południu

- umiarkowanym oraz podbiegunowym na krańcach północnych

• Klimat wysp południowo-wschodniej Azji i Półwyspu Malajskiego cechują średnie temperatury roczne powyżej 20°C, duża wilgotność powietrza, opady roczne 1500-3500 mm, częste cyklony.

• Obszary południowej i południowo-wschodniej Azji mają klimat monsunowy z suchą zimą, opadami w półroczu letnim (ponad 1000 mm) i średnią temp. roczną do 20°C;
  w okresach zmiany monsunów (wiosna, jesień) występują tajfuny.

• W południowo-zachodniej Azji poza śródziemnomorskimi wybrzeżami Azji Mniejszej występuje klimat suchy, opady roczne poniżej 250 mm (w kotlinach poniżej 100 mm), lata upalne (średnia temp. w lipcu powyżej 30°C), zimy ciepłe, wietrzne, z burzami pyłowymi.

• Wielkie łańcuchy górskie i wyżyny mają klimat chłodny i suchy, na stokach wystawionych na napływ wilgotnych mas powietrza obfite opady; na płaskowyżu Śilong (Ćerapundźi) suma roczna opadów wynosi 11 000 mm (najwyższe na Ziemi).

• Rozległe obszary środkowej Azji cechuje klimat kontynentalny z dużą amplitudą roczną temperatury (średnia temp. w styczniu poniżej -10°C, w lipcu powyżej 15°C) i opadami do 300 mm rocznie.

• Kontynentalizm najsilniej zaznacza się w północno-wschodniej Syberii, gdzie średnia temperatura w styczniu wynosi poniżej -40°C. W Ojmiakonie zanotowano najniższą temperaturę na półkuli północnej (-78°C).

• W północnej Azji panuje klimat podbiegunowy, w okresie nocy polarnej średnia temp. poniżej -40°C, średnia temperatura w lipcu nie przekracza 10°C, opady roczne 150-300 mm.

5. Roślinność:

1. Wieczne lody arktyki zajmują północne krańce kontynentu azjatyckiego graniczące z Oceanem Arktycznym - biegunem północnym. Występuje tu noc i dzień polarny. Wieczne lody arktyki zwane są trafnie pustynia lodową. W tym środowisku życie skupia się wokół morza. Mimo ekstremalnych warunków pustynie lodowe nie są pozbawione roślin. Na wystających spod lodu skałach można spotkać porosty, a w szczelinach skalnych, mchy. Na glinianej glebie pojawiają się darnie. Pojedynczo i rzadko rosną tu także rośliny kwiatowe m.in. arktyczne gatunki skalnic, jaskrów, głodków czy niezapominajek.

2. Tundra zajmuje północne krańce kontynentu Azjatyckiego. Z południa na północ przechodzi
   w pustynię lodową. Ma klimat delikatniejszy od arktycznego, lecz i tak bardzo ostry. Występuje tu noc i dzień polarny. Tundra jest bezleśną krainą. Drzewa nie są w stanie tu przetrwać. Rosną tu jedynie skarłowaciałe gatunki brzóz, wierzb, sosen, świerków np.: brzoza karłowata, wierzba zielna, wierzba polarna. W miarę jak warunki stają się suchsze wzrasta znaczenie porostów. Gdy tundra jest wilgotna, więcej na niej mchów.

3. Tajga zajmuje gruby "pas" opasający Azję poniżej koła podbiegunowego północnego. Stanowi największy lądowy biom świata, zachowany w bardzo dobrym stanie dzięki małej eksploatacji przez człowieka. Dość ostry klimat i kwaśna uboga gleba umożliwia egzystencję drzewom iglastym. Drzewa szpilkowe są najlepiej przystosowane do życia w tej strefie: igły są trwałe, skórkowate, odporne na mróz. Dlatego drzewa liściaste np.: brzozy, olsze, topole, wierzby stanowią tylko domieszkę. W lasach borealnych (tajdze) dominuje zwykle jeden z gatunków sosny, świerka, jodły czy modrzewia. Na Syberii np. przeważa świerk syberyjski i modrzew syberyjski. Na dalekim wschodzie modrzew dahurski. W lasach sosnowych i modrzewiowych warstwa runa jest bogata, tworzą ją borówka brusznica, mącznica lekarska, bażyna czarna, porosty, głównie chrobotki i płucnice. W lasach jodłowych i świerkowych panuje mrok, dlatego runo jest mniej rozwinięte, rosną tu borówki czarne, szczawik zajęczy, gruszyczki, widłaki i mchy. W lasach borealnych z powodu zmarzliny zatrzymującej wodę jest dużo mokradeł i torfowisk (w Azji, głównie w zachodniej Syberii). Torfowiska wysokie tworzą głównie mchy torfowe. Mało tu roślin kwiatowych. Reprezentuje je żurawina błotna, modrzewnica zwyczajna, borówka bagienna, bażyna czarna. Na torfowiskach niskich więcej jest turzyc, wełnianka i bagnic torfowych.

4. Step Azji Od Uralu po górny bieg rzeki Ob rozciągają się stepy południowo syberyjskie. Na wschodzie duże powierzchnie pokrywają stepy Zabajkala łączące się ze stepami Mongolii
   i północnych Chin. Cechą charakterystyczną stepu Syberyjskiego są rozsiane na ich obszarze enklawy z roślinnością solniskową, laskami brzozowo-osikowymi i sosnowymi. Trzcinowiska zajmują zabagnienia terenu. Nad wszystkimi roślinami dominują trawy. Stepy wschodniej części Azji mają charakter jeszcze bardziej trawiasty. Roślinność jest tu dosyć monotonna.

5. Chłodne pustynie i półpustynie Azji zajmują środek kontynentu azjatyckiego. Pokrywę roślinną stanowią przeważnie luźno rozrzucone kępy traw i ziół, między którymi pojawiają się okresowo rośliny efemeryczne. Można tu spotkać krzewy oraz byliny osiągające nawet 5m. Chłodne pustynie i półpustynie Azji zgrupowane są zasadniczo w dwóch regionach - są to pustynie środkowoazjatyckie (kazachstańsko-dżungarskie i irańsko-turańskie) oraz centralnoazjatyckie (pustynne wyżyny Azji centralnej). W Azji środkowej największą powierzchnię zajmują pustynie piaszczyste ze stosunkowo bogatą roślinnością składającą się z traw, turzyc, roślin motylkowych
   i krzewiaste krzewiastych saksaułów. Dużo jest ziół i innych roślin efemerycznych. W Azji centralnej brak jest roślinności efemerycznej. Szatę roślinną tworzy trawa (np. wysoka trawa czij)
   i krzewy m.in. karagan i rokitnik.

6. Lasy liściaste strefy umiarkowanej Azji zajmują wschód tego kontynentu i wyspę Honsiu. Monsunowe wiatry sprawiają, że zima jest tu raczej bezśnieżna. Podobnie jak w Europie lasy liściaste Azji są zróżnicowane w zależności od siedliska jakie zajmuje. Mamy tu odpowiedniki naszych dąbrów, łęgów, grądów, ale złożone z zupełnie innych gatunków. Tak np. na wyżynach rosną bogate lasy z dębem mongolskim, lipa mandżurską i korkowcem amurskim. Na nizinach
   i w dolinach rzek spotykamy lasy z lipą amurską, jesionem mandżurskim i orzechem mandżurskim. W warstwie krzewów rośnie wiciokrzew, lilak, różaneczniki i ligustry. W lasach Dalekiego Wschodu występuje miłorząb dwuklapowy i magnolie.

7. Lasy zwrotnikowe i sawanny Azji zajmują Półwysep Indyjski i wyżyny Gór Południowochińskich. O ich charakterze decyduję długość dwóch pór roku (pora sucha i deszczowa). Lasy zwrotnikowe w trakcie pory deszczowej trudno odróżnić od równikowych, również ze względu na niektóre wspólne gatunki, np.: drzewo tekowe. Już jednak w porze suchej większość lasów zwrotnikowych traci liście, a równikowe są wiecznie zielone. W krajobrazie sawann charakterystyczne są dwa elementy: zwarta warstwa traw (dominuje wśród nich Imperata Cylindrica zwana trawą alang alang) oraz rzadko rozmieszczone pojedyncze drzewa.

8. Wilgotne lasy równikowe Azji zajmują zachodnie wybrzeża półwyspu Dekan, Nizinę Gangesu, Irawadi, Półwysep Indochiński i większość wysp Archipelagu Malajskiego. Są to wiecznie zielone lasy w których nie dochodzi do zmian pór roku. Zasadniczo las ten składa się z warstwy drzew, krzewów i runa. Runo jest bardzo słabo rozwinięte, warstwę krzewów tworzą zwykle młode drzewa. Warstwa drzew jest najbujniejsza. W koronach drzew roi się od lian, epifitów, mszaków, glonów i porostów. Z równikowych lasów Azji pochodzi cynamonowiec, muszkatołowiec i pieprz.

9. Góry Azji Na południowych stokach Himalajów rosną wiecznie zielone lasy równikowe
   i zwrotnikowe. Sięgają one zwykle około 3000 m n.p.m. Rośnie w nich dąb, klon, magnolia, bambus. Powyżej znajdują się lasy z jodłą, cisem, choiną i różanecznikami które sięgają 4200 m n.p.m.. Jeszcze wyżej spotykamy zarośla krzewiaste z brzozami i różanecznikami, a ponad nimi murawy alpejskie. Piętro wiecznych śniegów zaczyna się na wysokości 4400-5700 m n.p.m.. Na północnych stokach Himalajów rozwijają się zbiorowiska pustynne i półpustynne. Przechodzą one w murawy alpejskie.

6. Wody lądowe:

- Najdłuższymi rzekami Azji są:

• Jangcy (6380 km)

• Huang He (inaczej Huang Ho lub Rzeka Żółta) (5464 km)

• Amur

• Mekong

• Lena

• Jenisej

• Ob

• Indus

• Syr-daria

- Najdłuższą rzeką Azji, stanowiącą dopływ innej rzeki, jest wpadający do Obu Irtysz (4248 km). Największe dorzecza posiadają rzeki syberyjskie: Ob (2975 km²), Jenisej (2580 km²), Lena (2490 km²) i Amur (1855 km²). Najwięcej wody do Oceanu Spokojnego odprowadza Jangcy (35 tys. m³/s), największą ilość zawiesiny (2,18 mld t rocznie) niosą Ganges z Brahmaputrą, tworzące u wspólnego ujścia potężną deltę. W środkowej i zachodniej Azji wiele rzek ma charakter okresowy lub epizodyczny. Liczne rzeki, powstające w górach, mają w górnym biegu charakter stały, ale kończą swój bieg w niewielkich bezodpływowych jeziorach (np. Tarym o długości 2030 km) lub wręcz
w piaskach pustyń.

- Największe jeziora występują w północnej, środkowej i zachodniej części Azji, są to oprócz Morza Kaspijskiego - silnie wysychające obecnie Jezioro Aralskie (ok. 33,6 tys. km²), najgłębszy na świecie Bajkał (powierzchnia 31,5 tys. km²) i częściowo słone jezioro Bałchasz (17-22 tys. km²). Syberia, szczególnie zachodnia, jest miejscem występowania rozległych obszarów bagiennych.

- Współczesne zlodowacenie Azji zajmuje największe przestrzenie na wyspach arktycznych, w daleko na północ wysuniętych górach Syberii: Byrranga (Tajmyr), Czerskiego, Wierchojańskich (Jakucja), Koriackich (Kamczatka) oraz w wysoko wzniesionych pasmach Azji Centralnej (Karakorum, Himalaje, Hindukusz, Pamir, Tien-szan, Kunlun, Ałtaj) i Zachodniej (Kaukaz). Największe lodowce znajdują się w: Karakorum (Sjaczen - 1189 km˛, Baltoro - 755 km˛, Hispar - 622 km˛), Pamirze (Fedczenki - 995 km˛) i Tien-szanie (Inylczek Południowy - 500 km²).

Atrakcyjność turystyczna - Azji

Warunki rozwoju turystyki:

Walory wypoczynkowe:

• Azja posiada wiele regionów o sprzyjających walorach wypoczynkowych. Najważniejsze z nich wiążą się z możliwością wypoczynku nad wodą:

• Turcja - najbardziej znanymi kąpieliskami i jednocześnie portami regionu (poza Bursą
  i Stambułem) są: nad morzem Marmara - Yalova (zarazem uzdrowisko), Erdek i Gemlik, zaś
  w cieśninie Dardanele Canakkale (zamek z XV w.). Nowy kompleks wypoczynkowy powstaje nad Morzem Czarnym na zachód od Stambułu. Kolejnym miejscem jest Izmir - występuje tu duże kąpielisko morskie. Bodrum - nad zatoką Gokova Korfezi (Ceramiczną) jest jednym
  z głównych kąpielisk nad Morzem Egejskim. Bardzo atrakcyjna krajobrazowo jest południowa część wybrzeża egejskiego (liczne zatoki, klify, piaszczyste plaże). Nadmorskimi ośrodkami turystycznymi są tu: Kusadasi - główny port morski i promowy regionu, Cesme, Foca, Dikili, Awalik i Edremit. W zachodniej części regionu głównym ośrodkiem turystycznym jest otoczone górami kąpielisko morskie Fethiye wraz z okolicznymi: zatoką ólijdeniz (najpopularniejsze obecnie miejsce wakacyjne Turków), wyspą Gemiler, Archipelagiem Dwunastu Wysp i zatoką Kizilkuyruk (ruiny licyjskiego miasta Lyde). W pobliżu powstały dwa kompleksy wypoczynkowe: Koycegiz (k. nowego lotniska Dalaman) i Pa-tara (11-kilometrowa plaża, rzymski amfiteatr). Kąpielisko Antalya i intensywnie rozbudowywane kąpielisko Side
  w regionie południowym Turcji. We wschodniej części regionu ośrodkami turystycznymi są: kąpielisko i port Silifke-Tasucu, kąpielisko Samandag. Głównym centrum turystycznym regionu północnego jest jego największe miasto i kąpielisko morskie Trabzon

• Cypr - 4 nadmorskie kąpieliska: Limassol (plaże  nad  zatoką Akrotiri), Larnaka (plaża nad zatoką Larnaki), Ajos Napi - Paralimni (największe kompleksy piaszczystych  plaż w regionie). Rozwija się też  turystycznie  Polis  (plaże  nad  zatoką Chrysokous)

• Izrael - Tel Awiw - jest to prawdziwy kurort śródziemnomorski, z długą piaszczystą plażą. Bat Galim - popularne nabrzeże położone na północny zachód od Centralnego Karmelu. Położone blisko centrum plaże i tętniąca życiem nadmorska promenada stały się miejscem ulubionym przez artystów. Ci, którzy wolą rozleglejsze plaże, powinni się udać na plażę Karmel, znajdującą się 6 km na południe, z dala od gwaru miasta

• Arabia Saudyjska - głównym miastem i zarazem kąpieliskiem nad Morzem Czerwonym jest Dżudda (plaże, rafa koralowa), innymi są Dżizan i Janbu al.-Bahr

• Iran - ważniejsze nadmorskie uzdrowiska Iranu to - Bandar-e AnzalT, Ram-sar, Amol, Bandar-e Torkaman

• Armenia - jest bogata w wody mineralne. Największym uzdrowiskiem jest Dżermuk położony niedaleko granicy z Azerbejdżanem. Ważną rolę odgrywają też zdrojowiska Arzni (w pobliżu Erewanu), Diliżan i Ankawan (na północo-zachód od jeziora Sewan

• Azerbejdżan - Baku to duże kąpielisko o szerokich, dobrze zagospodarowanych plażach.
  W pobliżu miasta znajdują się tzw. Bojkowskie Kamienie leżące w Zatoce Bakijskiej. Prawdopodobnie był to jeden z pałaców szachów Szyrwanu, pochłonięty przez morze. Dziś
  z wody wystają jedynie ruiny murów i wież

• Pakistan - do najbardziej znanych miejscowości wypoczynkowych należą: Clifton, Manora, Sandsplit, Gadani, Iherruk (ośrodek sportów wodnych około 100 km od karaczi)

• Bangladesz - Cox's Bazar - kąpielisko nad Zatoką Bengalską, z jedną z najrozleglejszych plaż na świecie (120 km dł.)

• Sri Lanka - do najbardziej znanych kąpielisk należą: Dehivala-Mount Lavinia, Bentota, Ambalam-goda, Galia, Hikkaduwa, Weligama i Dżafna, a także Nilaveli, Uppuveli, Kalkudah, Passekudah i Trikunamalaja

• Malediwy - do najliczniej odwiedzanych kąpielisk należą: Villingili, Bandos, Meeru, Kuramathi, Boduhithi, Baros, Furana, Villivaru, Vabbinfaru, Medhufinolu i Velassaru

• Birma - do atrakcyjnych turystycznie obszarów Birmy należy również rejon jeziora lnie (wsie na palach), a także Wybrzeże Arakańskie (Aracan Coast), zwłaszcza okolice Sandowaj, odznaczające się szczególnie dogodnymi warunkami do uprawiania kąpieli morskich

• Tajlandia - wśród nich najbardziej znana jest Pattaya, nazywana często tajlandzką Riwierą — jeden z największych nadmorskich ośrodków wypoczynkowych Azji. Do licznie uczęszczanych kąpielisk należy także: Rayong, Bang Saen, Ang Sila, Thon Buri, Ko Lan, Bang Lamung, Trat, Hua Hin i Prachuap Khiri Khan. Do najbardziej znanych kąpielisk nad Morzem Andamańskim należy Phuket. Swoją atrakcyjność zawdzięcza on przede wszystkim wyspiarskiemu położeniu w strefie przybrzeżnej o wyjątkowo dużym bogactwie podwodnej flory i fauny. Popularną miejscowością wypoczynkową zachodniego wybrzeża Półwyspu Malajskiego jest także Phang Nga oraz Krabi. Wśród licznych kąpielisk Zatoki Tajlandzkiej główną rolę odgrywa natomiast Songkhla. Położone nad niemal całkowicie zamkniętą zatoką morską ma dogodne warunki zwłaszcza do uprawiania żeglarstwa. Funkcje ośrodków wypoczynkowych na wschodnim wybrzeżu Półwyspu Malajskiego pełnią również: Surat Thani, Nakhon Si Thammarat, Phatthalung, Yala, Pattani i Narathiwat, a także wyspy Samui i Phangan w Zatoce Tajlandzkiej (w pobliżu Surat Thani).

• Wietnam - kąpielisko morskie Cap St.-Jacques (ob. Vung Tau) położone na południu od Sajgonu oraz górska stacja klimatyczna Dalat, leżąca na wysokości ok. 1500 m n.p.m.
  w południowej części płaskowyżu Thai Nguyen. Funkcję ośrodków rekreacyjnych pełniły także Tra Co (nadmorski ośrodek wypoczynkowy na granicy z Chinami), kąpieliska morskie Do Son (w pobliżu Hajfongu) i Sam Son (przy ujściu rzeki Song Ma)

• Malezja - głównymi nadmorskimi miejscowościami wypoczynkowymi są tu Port Dickson, Morib i Kelang

• Chiny Wschodnie - plaże i kąpieliska nadmorskie: Beidaihe nad zatoką Bo Hai, Qing-dao, systemy irygacyjne i tamy (tama Gezhouba w prowincji Hubei), Wielki Kanał, mosty, np.
  w Wuhanie i Nankinie

• Chiny Północno-Wschodnie - Na wybrzeżu Morza Żółtego (głównie Półwysep Liaotuński) znajdują się dogodne plaże i kąpieliska

• Chiny Południowo-Wschodnie - plaże i kąpieliska na wybrzeżu i wyspie Hajnan, Xiamen

• Korea - Inczhon (kompleks wypoczynkowo-rozrywkowy nad Morzem Żółtym), Sokcho
  i Kangnung (ośrodki wypoczynkowe nad Morzem Japońskim). Yosu (ośrodek wypoczynkowy na południowym wybrzeżu). Wyspa Dzedzu-do ma atrakcyjne tereny wypoczynkowe nad morzem oraz wycieczkowe w centrum. Atrakcją są również połowy pereł przez kobiety

• W Azji atrakcją wnętrza kraju są rozległe pustynie, a także oazy ze starymi miastami obsługujące szlaki karawanowe np.:

• Arabia Saudyjska - Burajda, Al.-Hufuf

• Uzdrowiska:

• Bursa (Turcja)

• Ein Gedi (Jerozolima) - ma prywatny dostęp do Morza Martwego i gdzie można zażyć gorących kąpieli siarkowych

• Gruzja - atrakcyjność Gruzji wiąże się również z urozmaiconym krajobrazem wysokogórskim oraz różnorodnością leczniczych wód mineralnych. Do najbardziej znanych należą uzdrowiska: Borżomi (wody alkaliczno-węglanowe), Ckaltubo (ciepłe wody radioaktywne), Szwoi (wody węglanowo-wapniowe)

• Filipiny - Baguio zwana „letnią stolicą”

• Chiny - Góry Changbai, okolice Guangzhou - uzdrowisko Conghua powstało dzięki źródłom termalnym

• Korea - Ondzong-ri (Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna), Haendae, Songdo( Korea Południowa)

• Sprzyjające warunki do uprawiania narciarstwa i alpinizmu istnieją na terenach:

• Turcja - pobliskie góry Uludag są głównym ośrodkiem narciarskim Turcji

• Liban - gęsta jest sieć wsi letniskowych, stacji klimatycznych i ośrodków zimowych. Należą do nich m.in.: Faraija (1890 m), Lakluk (1750 m), Bszare, Les Cedres (1950
  m n.p.m.)

• Irak - znajdują się tu dwa nowoczesne uzdrowiska górskie i główne ośrodki sportów zimowych w Iraku - Sareank i Rawanduz

• Gruzja - z licznych ośrodków sportów zimowych na szczególną uwagę zasługuje Bakuriani (Mały Kaukaz)

• Armenia - znanym ośrodkiem turystyki zimowej jest Cachkadzor położony w dolinie Razdanu

• Tadżykistan - znaczną popularnością cieszą się obszary górskie, a zwłaszcza usytuowany w Pamirze największy lodowiec Fedczenki

• Nepal - jedną z głównych form ruchu turystycznego w Nepalu są wielodniowe wędrówki szlakami górskimi w towarzystwie przewodników. Rozpoczynają się one w stacjach górskich (m.in. Pokhara, Dźumla, Lukla, Namcze Bazar) i przebiegają najczęściej
  w strefie nie przekraczającej 3000 m n.p.m. Najwyższe partie gór, zwłaszcza Mount Everest, stanowią natomiast cel wspinaczek zorganizowanych grup himalaistów

• Sri Lanka - licznie odwiedzane są miejscowości wypoczynkowe położone wewnątrz kraju, zwłaszcza Ella, Bandarawela, Nuwara Elija, Haputale i Belihuloja, które odznaczają się korzystnym mikroklimatem i atrakcyjnym krajobrazem górskim

• Wietnam - miejscowości górskie: Sa Pa (w górach Hoang Lien Son), Tam Dao (na północo-zachód od Hanoi), Bach Ma i Ba Na (w pobliżu Danangu)

• Malezja - z górskich ośrodków turystycznych najbardziej znane to Genting Highlands, Fraser's Hill i Cameron Highlands

• Chiny - góry, zwłaszcza Changbai Shan, słyną z doskonałych terenów narciarskich, Wyżyna Tybetańska - Najwyższe obszary Tybetu: Himalaje, Karakorum i Pamir, stanowią centra światowego alpinizmu, a także narciarstwa

• Korea - góra Sorak-san na wschód od Seulu - narciarstwo

Walory krajoznawcze (przyrodnicze):

• Wąwozy: Wąwóz Skaczącego tygrysa, Yangci

• Wulkany: Aragac (Aremnia), Demawend, Taftan (Iran), Erciyes Dağı, Nemrut, Süphan Dağı (Turcja), Kamczatki (Rosja), Pektu-san ( Korea), Halla (Korea)

• Krater: Śiwa (Indie)

• Cieśniny: Bosfor, Dardanele, Koreańska

• Wodospady: Śarawati (Indie), Szulamitów (Jerozolima), Khon Phapheng (wschodnia Azja), Kuronion (Korea), Riongion (Korea)

• Groty: w Adżancie, w Elefancie, w Elurze (Indie), Sokkuram (Korea Południowa)

• Jaskinie: Krubera, Mulu (Borneo), Pak Ou, Don Det, Don Khon, Phonsavan (Laos)

• Pustynie: Syria (pobliżu Dżabal ad-Duruz czarna pustynia, tzw. harra), Syria (pustynna kraina Al-Dżazira), Jordania (Wadi Rum), Takla Makan (środkowa Azja, Chiny), Rub al-Chali ( Arabia Saudyjska), Ałaszan, Ordos, Gobi

• Ruchome wydmy: Chongorys Els (Mongolia)

• Delta: Gangesu, Brahmaputry, Meghny (Bangladesz)

• Gorące źródła: Pamukkale (Turcja)

• Bagna: na Nizinie Zachodniosyberyjskiej, obszary tundrowe oraz nizin Dalekiego Wschodu, Niziny Mandżurii, Indu, nizin Półwyspu Indochińskiego i wysp Borneo
  i Sumatry

• Jeziora polodowcowe: Ałtaju, Pamiru

• Jeziora pochodzenia tektonicznego: Bajkał, Chubsaguł, Urmia, Wan, Morze Martwe

• Jeziora słone wysychające: na obszarach bezodpływowych Pogórza Kazachskiego, Wyżyny Irańskiej, Anatolińskiej, Ardeńskiej , Lob-nor, Kuku-nor

• Jeziora bezodpływowe (reliktowe): Morze kaspijskie, Jezioro Arabskie

• Jeziora największe: Kaspijskie (395 tyś), Aralskie, Bajkał, Bałchasz, Issyk-kul

• Lodowce: archipelag Ziemi Pólnocnej, lodowce cyrkowe i dolinne występują na stokach gór Stanowych, Gór Wierhojańskich, Koriackich, Wielkiego Kaukazu, lodowce Zarafsza, Inyłczek, Fedczenki, Kanczendzenga w Himalajach, Kaukazu, Hindukuszu
  i Wyżyny Tybetańskiej, w Kunlunie i Tien-szanie,

• Góry: Tien-szan. Ałtaj, Sajana, Góry Przybajkalskie i Stanowe, Pantyjskie, Kaukaz, Elburs, Turkmeńsko - Chorasańskie, Paropamis, Hindukusz, Kunlum, Południowochińskie, Tonkijskie, Annamskie, Taurus, Zagros, Mekran, Sulejmańskie, Himalje, Transhimalaje, Arakan Joma, Hadżar, Hidźaz, Asir, Hadremaut, Antylibanu, Wschodniomandżurskie, Qin Ling, Wula Shan, Daging Shan, Zhuozi Shan, Kunlun, Karakorum, Sino-Tybetańskie, Północnokoreańskie, Wschodniokoreańskie, Diamentowe, Manmulson, Miohiang-sanmek

• Wyżyny: Anatolii, Iranu, Tybetu, Armenii, Pamir, Wschodniotybetańska, Mongolii Wewnętrznej, Junnańsko-Kuejczouska, Lessowa

• Niziny: Turańska, Zachodniosyberyjska, Mezopotamii, Hindostańska, Jańsko- Indygirska, Kołymska, Mandżurska, Chińska, Sjamska, Kambodźy,

• Depresje: nadkaspijska (-28 m), Turfan (-154 m), Morza Martwego (-329 m), w Kotlinie Turfańskiej (-154 m p.p.m.)

• Wyspy: Wrangla, Nowosyberyjskie Ziemi Północnej, wyspy Wulkaniczne Kurylów, Wyspy Japońskie, Wyspy Archipelagu Malajskiego, Malediwy, Lakkadiwy, Cypr, Adamany, Nikobary, Hongkong, Stonecutters

• Półwyspy: Arabski, Indochiński, Indyjski, Azja Mniejsza, Kamczatka, Malajski, Koreański, Tajmyr, Jamał, Synaj, Czukocji, Koulun

• Rzeki: syberyjskie (Ob, Irtysz, Jenisej, Angara, Lena, Witim, Ałdan, Wilujem itp.), śródziemnomorskie (Kyzył Irmak, Sakarya), zlewiska Oceanu Spokojnego (Amur, Arguni, Sungari, Ussuri, Huang-ho, Jangcy, Sikiang, Mekong), zlewiska Oceanu Indyjskiego (Ganges, Brahmaputra, Indus, Irawadi, Saluen), obszary bezodpływowe (Amu-daria, Syr-daria, Tarym, Jordan), rzeki podwójne (Ganges i Brahmaputra)

Walory przejściowe:

Parki Narodowe, krajobrazowe i rezerwaty przyrody

Nazwa parku	Państwo	Charakterystyka
Park Narodowy Kobustan	Azerbejdżan	Gdzie odkryto prehistoryczne malowidła naskalne. Teren kulturowy parku został w 2007 roku wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO
Park Narodowy Absheron	Azerbejdżan
Park Narodowy Ordubad	Azerbejdżan
Park Narodowy Shirvan	Azerbejdżan
Park Narodowy Ag-Gol	Azerbejdżan
Park Narodowy Hirkan	Azerbejdżan
Park Narodowy Altyaghach	Azerbejdżan
Park Narodowy Lushan	Chiny	Obiekt wpisany na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO
Park Narodowy Ras Muhammad	Egipt	Często nazywany perłą w koronie Morza Czerwonego, jest uważany za najpiękniejsze i niezniszczone miejsce na świecie. Jest otoczony pięknymi rafami koralowymi w których usytuowane są jedne z najpiękniejszych miejsc do nurkowania, dostępne tylko łodziami. Podwodne rajskie ogrod są siedziba wielu różnych formacji koralowych
APO, Mount Apo National Park	Filipiny	Zajmuje górzysty, rozcięty siecią głębokich dolin obszar w pd. części wyspy Mindanao, z najwyższym szczytem Apo (2954 m n.p.m.); liczne wodospady i jeziora, a także formy działalności termalnej - gorące źródła i solfatary; pokryty wilgotnym lasem równikowym, który wyżej zastępuje las równikowy górski; w faunie występują m.in.: jelenie sambary, bawoły arni, lori kukangi, lotokoty i makaki jawajskie, a z ptaków rzadkie małpożery błękitnookie
MAYON, Mayon Volcano National Park	Filipiny	Zajmuje położony w pd.-wsch. części wyspy Luzon, słynący z ide-alnie stożkowatego kształtu, majestatyczny wulkan Mayon (2421 m n.p.m); park utworzono w celu ochrony występujących tu ekosy-stemów i zapobieżenia osiedlaniu się ludzi na jego stokach; roślinność tworzą rzadkie lasy i zbiorowiska trawiaste; faunę reprezentują gł. ptaki - słowiki, papugi, rzadkie małpożery błękitnookie; z nielicznych ssaków na uwagę zasługują jelenie sambary i makaki jawajskie
Park Morski Rafy Tubbataha	Filipiny	Obiekt wpisany na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO
- Park Narodowy Rzeki Podziemnej Puerto Princesa	Filipiny	Obiekt wpisany na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO
BANDIPUR, Bandipur National Park	Indie	Obejmuje górzyste tereny w pd. części Ghatów Zach., silnie rozcięte siecią rzek należącą do dorzecza Kaweri; roślinność tworzą lasy monsunowe (z drzewem tekowym i sandałowcem) oraz zarośla bambusowe; faunę reprezentują: tygrysy bengalskie, słonie indyjskie, bawoły gaury oraz jelenie sambary, barasinga i aksis
CORBETTA, Corbett National Park	Indie	Położony u podnóży łańcucha Himalajów, obejmuje tereny płaskiej i falistej równiny oraz niewysokie wzgórza otaczające szeroką dolinę rzeki Ramganga; szatę roślinną stanowi mozaika bujnych lasów monsunowych, trawiastej sawanny i zbiorowisk bagiennych; świat zwierzęcy reprezentują: tygrysy bengalskie, lamparty, hieny pręgowane, szakale złociste, słonie indyjskie, jelenie aksis, mundżaki i sambary, daniele i makaki, a w pobliżu rzek wydry i gawiale; liczne ptaki - zimorodki, kormorany, czaple (białe i siwe), rybołowy i bociany
GIR, Gir Forest National Park and Sanctuary	Indie	Zajmuje obszar wzgórz Gir (najwyższe 649 m n.p.m.), w środk. części półwyspu Kathijawar; suchy las z drzewem tekowym i kolczastymi zaroślami; park chroni ostatnie w Azji naturalne stanowisko lwa indyjskiego (ok. 200 osobników); ponadto żyją tu: niedźwiedzie wargacze, hieny pręgowane, jelenie sambary, lamparty, antylopy (czykara, nilgau) i liczne małpy
KAZIRANGA, Kaziranga National Park	Indie	Zajmuje płaski, częściowo podmokły teren na pd. brzegu rzeki Brahmaputry, pokryty zbiorowiskami trawiastymi i bagiennymi; miejscami bujne lasy monsunowe i zarośla bambusowe; żyją tu: słonie indyjskie, lamparty, tygrysy bengalskie, jelenie barasinga, sambary i mundżaki, jelonki błotne, bawoły gaury; w pobliżu rzeki spotyka się wydry i rybołowy; ostoja zagrożonego wyginięciem nosorożca indyjskiego
Park Narodowy Keoladeo	Indie	Park narodowy, położony w Indiach, we wschodniej części Radżastanu, w okolicach miasta Bharatpur, założony w celu ochrony ptactwa
KANHA, Kanha National Park	Indie	Położony w pn. części wyżyny Dekan, obejmuje obszar falistej i pagórkowatej równiny otaczającej dolinę Banjar, na pd. od pasma wzgórz Maikal; niewielkie jeziora; roślinność tworzą gaje suchych lasów podrównikowych, zarośla bambusowe i trawiaste sawanny; w faunie występują m.in.: tygrysy bengalskie, lamparty, jelenie sambary i mundżaki
Park Narodowy Kaziranga	Indie	Obiekt wpisany na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO
Park Narodowy Manas	Indie	Obiekt wpisany na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO
Park Narodowy Keoladeo	Indie	Obiekt wpisany na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO
Park Narodowy Dolina Kwiatów	Indie	Obiekt wpisany na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO
Park Narodowy Nanda Devi	Indie	Obiekt wpisany na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO
KOMODO, Komodo Taman Nasional	Indonezja	Zajmuje 3 niewielkie wysepki - Komodo, Rinda i Padar, leżące w centralnej części archipelagu Małych Wysp Sundajskich; krajobraz wysp tworzą niewysokie wzgórza porośnięte gajami palmowymi, wysokie klify ostro opadające ku morzu i płaskie, piaszczyste plaże (na wyspie Padar zbudowane z barwnych okruchów koralowców); park utworzono dla ochrony żyjącego wyłącznie tu wielkiego warana, zwanego "smokiem z Komodo"; poza tym występują: bawoły, antylopy, jelenie sambary, dziki, a z ptaków - nogale, kakadu, miodojady, muchołówki i jerzyki. Obiekt wpisany na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO
LEUSER, Gunung Leuser Taman Nasional	Indonezja	Obejmuje górski obszar w pn.-zach. części wyspy Sumatra, z najwyższym szczytem Leuser (3381 m n.p.m.), silnie rozcięty siecią głębokich dolin należących do dorzecza rzeki Alas; szatę roślinną tworzą wilgotne lasy równikowe, które powyżej 1500 m n.p.m. zastępują wilgotne lasy górskie, a także zbiorowiska trawiaste; ważna ostoja zagrożonego wyginięciem nosorożca sumatrzańskiego; żyje tu także 246 gatunków gadów i płazów, 320 gatunków ptaków i 176 ssaków, m.in.: tygrysy sumatrzańskie, lamparty, tapiry malajskie, słonie indyjskie, niedźwiedzie malajskie, wydry, jelenie mundżaki i małpy - gibbony białorękie, siamangi, langury, makaki i orangutany sumatrzańskie
UJUNG KULON, Ujung Kulon Taman Nasional	Indonezja	Położony na zach. krańcu wyspy Jawa, już od 1921 był objęty ochroną rezerwatową; zajmuje płaską równinę ze skalistymi, pojedynczymi wzgórzami, które otaczają szerokie, zabagnione doliny; na wybrzeżu Oceanu Indyjskiego liczne laguny i plaże; pokryty wilgotnym lasem równikowym; faunę reprezentują m.in.: dziki, dzikie bydło banteng i jelenie; ostoja zagrożonego wyginięciem nosorożca jawajskiego (obecnie ok. 50 osobników). Obiekt wpisany na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO
Park Narodowy Lorentz	Indonezja	Obiekt wpisany na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO
Ein-Hemed	Izrael
ASO, Aso-kokuritsu- -koen	Japonia	Położony w środk. część wyspy Kiusiu, obejmuje wulkaniczne masywy Aso (1592 m n.p.m.), Kuju (1788 m n.p.m.) i Yufu (1579 m n.p.m.); wielką atrakcję stanowi kaldera Aso (obwód 127 km), w której znajduje się pięć niewysokich stożków; cały park obfituje w gorące źródła; szatę roślinną tworzą lasy iglaste i kwieciste łąki wysokogórskie; żyją tu: jelenie japońskie, dziki, niedźwiedzie himalajskie i makaki japońskie
BANDAI- -ASAHI, Bandai-Asahi- -kokuritsu-koen	Japonia	Położony w pn.-zach. części wyspy Honsiu, składa się z 4 odrębnych fragmentów; zajmuje tereny górzyste, z najwyższym szczytem Dainti (2128 m n.p.m.); czynne wulkany - Adatara, Bandai, Gas, Azuma; roślinność tworzą lasy liściaste z bukiem i klonem, lasy iglaste z kryptomerią, żywotnikiem, jodłą i sosną oraz zarośla różanecznikowe; w faunie występują m.in.: makaki japońskie i niedźwiedzie himalajskie
Park Narodowy Fudżi-Hakone-Izu	Japonia	znajduje się w prefekturze Shizuoka w Japonii. W jego skład wchodzi góra Fudżi, Hakone, półwysep Izu i Archipelag Izu
DAISETSUZAN, Daisetsuzan- -kokuritsu-koen	Japonia	Położony w środ. części wyspy Hokkaido, obejmuje pasmo gór Ishikari, z najwyższym szczytem Asahi (2290 m n.p.m.); w krajobrazie dominują stożki pokrytych w partiach szczytowych wiecznymi śniegami i lodowcami czynnych wulkanów (Asahi, Tokachi, Ishikari); liczne gorące źródła, malownicze jeziora (m.in. Shikaribetsu) i wodospady; roślinność tworzą lasy iglaste ze świerkiem, jodłą i choiną, a wyżej murawy alpejskie; żyją tu: szczekuszki, wiewiórki polatuchy, niedźwiedzie brunatne, makaki japońskie, wśród ptaków - grubodzioby, dzięcioły czarne i trójpalczaste
FUDŻI-HAKONE-IZU, Fuji-Hakone- -Izu-kokuritsu- koen	Japonia	Park składa się z 3 odrębnych części i obejmuje: wulkaniczne masywy Fudżi (3776 m n.p.m.) i Hakone (1438 m n.p.m.), leżące w pd.-wsch. części wyspy Honsiu, półwysep Izu wraz niewielkim archipelagiem Izu oraz wyspę Oshima; liczne ślady działalności wulkanicznej: jeziora kraterowe, zastygłe potoki lawy, gorące źródła; malownicze wodospady; atrakcję stanowi majestatyczny stożek Fudżi; w szacie roślinnej dominują lasy liściaste z bukiem, lasy iglaste świerkowo-jodłowe, zarośla różanecznikowe i murawy wysokogórskie; w faunie występują m.in.: jelenie japońskie, dziki, makaki japońskie oraz liczne ptaki morskie
NIKKO, Nikko- -kokuritsu-koen	Japonia	Zajmuje górski region w środk. i wsch. części wyspy Honsiu, z kulminacją Shirane (2577 m.n.p.m.); krajobraz tworzą wysokie stożki wulkaniczne porośnięte w najniższych partiach przez lasy bukowe, w wyższych przez lasy jodłowo-świerkowe oraz murawy wysokogórskie; na pn. zach. bagna i torfowiska; liczne gorące źródła, solfatary i malownicze kaskady (Kegon, Unryu) na potokach; w faunie występują m.in.: jelenie japońskie i niedźwiedzie himalajskie; atrakcję stanowią zabytkowe świątynie buddyjskie z VIII i IX w.
SHIRETOKO, Shiretoko- -kokuritsu-koen	Japonia	Położony na półwyspie Shiretoko, w pn.-wsch. części wyspy Hokka-ido, zajmuje tereny wulkanicznego pasma, z kulminacją Rausu (1663 m n.p.m.), stromo opadającego ku wybrzeżom Morza Ochockiego; w pn. części znajduje się wysoki (ponad 200 m), urwisty klif; atrakcją jest malowniczo położone, otoczone gęstymi lasami Pięć Jezior Shiretoko; faunę reprezentują m.in.: jelenie japońskie, lisy, niedźwiedzie brunatne, wiewiórki polatuchy, szczekuszki, a na wybrzeżu uchatki
KINABALU, Kinabalu National Park	Malezja	Obejmuje wielki masyw Mount Kinabalu (4101 m n.p.m.), leżący w Górach Crockera, w pn.-wsch. części wyspy Borneo; piętrowość roślinna - wilgotny las równikowy, wyżej wilgotny las górski z dębami, drzewiastymi paprociami, bambusami i epifitycznymi mchami, który graniczy z niskopiennymi lasami i zaroślami obfitującymi w różaneczniki; powyżej 4000 m n.p.m. występują trawiaste murawy górskie; z ponad 300 gatunków ssaków charakterystyczne są: lamparty, orangutany, gibbony i nosorożce sumatrzańskie
MULU, Gunung Mulu National Park	Malezja	Położony we wsch. części wyspy Borneo, w pobliżu granicy z Brunei, obejmuje górski masyw, z najwyższym szczytem Mulu (2371 m n.p.m.); fantastyczne formy rzeźby w postaci wysokich iglic, zbudowanych ze skał piaskowcowych; liczne jaskinie; pokryty wilgotnym lasem równikowym; bogata flora i fauna; żyją tu: niedźwiedzie malajskie, lori kukangi, wyraki, a wśród małp langury, makaki, gibbony; jaskinie zamieszkuje kilka gatunków nietoperzy
TAMAN NEGARA, Taman Negara National Park	Malezja	Zajmuje górzyste tereny w środk. części Półwyspu Malajskiego, z najwyższym szczytem Tahan (2187 m n.p.m.);, niedostępny, dziki region silnie rozcina sieć dolin należącą do dorzecza rzek Pahang i Nenggiri; roślinność tworzy wilgotny las równikowy obfitujący w liany i epifity, przechodzący powyżej 1200 m n.p.m. w las górski z dębami i drzewiastymi paprociami; w szczytowych partiach występują zarośla rododendronów; żyją tu: słonie indyjskie, bawoły gaury, tapiry malajskie, jelenie mundżaki, nosorożce sumatrzańskie, tygrysy indochińskie, lamparty, linzangi, a z małp - siamangi, gibbony białorękie, makaki jawajskie
Park Narodowy Kinabalu	Malezja	Obiekt wpisany na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO
Królewski Park Narodowy Bardia	Nepal	Park założono początkowo dla ochrony tygrysa i gatunków na które poluje
Park Narodowy Khaptad	Nepal	położony w zachodniej części Nepalu; reprezentuje ekosystem Nepalskich Małych Himalajów
Rezerwat Przyrody Koshi Tapu	Nepal	rezerwat we wschodnim Nepalu. Jest domem m. in. słoni, nilgau, krokodyli błotnych i delfinów gangesowych
Park Narodowy Langtang	Nepal	położony na północ od Katmandu w zlewisku rzek Trishuli i Koshi. Z uwagi na bliskość stolicy Nepalu, stanowi najłatwiej dostępny turystycznie rejon Nepalskich Himalajów
Park Narodowy Makalu-Barun	Nepal	położony w północno-wschodniej części Nepalu, graniczący od wschodu z rzeką Arun i z Parkiem Narodowym Sagarmatha od zachodu. Jedyny ścisły rezerwat przyrody Nepalu
Rezerwat Przyrody Parsa	Nepal	Wśród wzgórz rezerwatu zamieszkują między innymi słonie indyjskie, tygrysy, lamparty, wargacze oraz około 300 różnych gatunków ptaków
Park Narodowy Shey Phoksundo	Nepal	największy park narodowy Nepalu, otaczający najwyższe w Nepalu jezioro Phoksundo
Park Narodowy Shivapuri	Nepal	W parku występuje wiele gatunków grzybów, około 150 gatunków motyli, w tym wiele rzadkich i endemicznych, 9 rzadkich i zagrożonych gatunków ptaków i 19 gatunków ssaków. Popularny cel pieszych i rowerowych, zwykle jednodniowych, wycieczek z Katmandu
Rezerwat Przyrody Sukla Phanta	Nepal	położony w południowo-zachodnim narożu Nepalu, a jego głównym gatunkiem jest zagrożona wyginięciem barasinga (Cervus duvaucelii). rezerwat zamieszkuje ponadto słoń indyjski, tygrys, lampart oraz ponad 200 gatunków ptaków
Park Narodowy Rara	Nepal	najmniejszy park narodowy Nepalu otaczający największe jezioro kraju o tej samej nazwie
ROYAL CHITWAN, Royal Chitwan National Park	Nepal	Położony w pd. części kraju, przy granicy z Indiami, u podnóża pasma Mahabharat; zajmuje tereny płaskiej, silnie zabagnionej równiny (ok. 150 m n.p.m.) w dorzeczu rzeki Narayani, nad którą wznosi się pasmo niewielkich wzgórz Sziwalik (do 750 m n.p.m.); mozaika lasów monsunowych, wysokopiennych lasów wierzbowych, nadrzecznych zarośli, zbiorowisk bagiennych i trawiastych stanowi ostoję dla licznych zwierząt; żyją tu: jelenie aksisy i sambary, dziki, krokodyle, gawiale oraz zagrożone wyginięciem nosorożce indyjskie i tygrysy bengalskie; wśród ptaków spotyka się: dzioborożce, pawie, kukułki, dzięcioły, a nad rzekami ibisy, czaple, bociany, marabuty, rybołowy i orły. Obiekt wpisany na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO
SAGARMATHA, Sagarmatha National Park	Nepal	Obejmuje wysokogórski region (powyżej 2845 m n.p.m.) w pn.-wsch. części kraju, z najwyższymi szczytami Mount Everest (Czomolungma - 8848 m n.p.m.) i Czo Oju (8201 m n.pm.); w krajobrazie dominują wysokie, urwiste szczyty pokryte wiecznymi śniegami i lodowcami, których jęzory spływają w dna głębokich dolin; piętrowość roślinna; lasy iglaste z jodłą, świerkiem i drzewiastymi różanecznikami zastępują powyżej 3600 m n.p.m. zarośla subalpejskie i trawiaste murawy; żyją tu: niedźwiedzie himalajskie, irbisy, wilki, jaki, piżmowce, pandy małe, występuje ponad 30 gatunków ptaków. Obiekt wpisany na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO
Park Narodowy Chinji	Pakistan
Park Narodowy Lulusar-Dodipat	Pakistan
Park Narodowy Saiful Malook	Pakistan
Park Narodowy Sheikh Badin	Pakistan
Park Narodowy Handrap-Shandoor	Pakistan
Park Narodowy Karakorum	Pakistan
Park Narodowy Toh Pir	Pakistan
Park Narodowy Pir Lasoora	Pakistan
Park Narodowy Gamot	Pakistan
Park Narodowy Machiara	Pakistan
Park Narodowy Deosai	Pakistan
Park Narodowy Lehri	Pakistan
Park Narodowy Ayubia	Pakistan
Park Narodowy Margalla Hills	Pakistan
Park Narodowy Hazarganji-Chiltan	Pakistan
Park Narodowy Lal Suhanra	Pakistan
Park Narodowy Chitral Gol	Pakistan
Park Narodowy Khunjerab	Pakistan
Park Narodowy Kirthar	Pakistan
Park Narodowy Hingol	Pakistan
BARGUZIŃSKI, Barguzinskij zapowiednik	Rosja	Zajmuje tereny środk. części Pasma Barguzińskiego, opadające ostrym urwiskiem ku wsch. brzegom jeziora Bajkał; mozaika roślinności: suche bory sosnowe, lasy modrzewiowe z domieszką jodeł i świerków, zarośla brzozowe; na wyższych wysokościach zarośla kosodrzewiny i łąki alpejskie; w faunie występują m.in.: wiewiórki polatuchy, łosie, jelenie, sarny syberyjskie, sobole i piżmowce
KHAU JAI, Khao Yai National Park	Tajlandia	Zajmuje obszar falistego płaskowyżu oraz wysokich (do 1345 m n.p.m.) wzniesień stanowiących zach. część pasma Dangrek; liczne potoki, malownicze wodospady i jaskinie; szatę roślinną tworzy wilgotny las równikowy z dominującym sandałowcem, który powyżej 1000 m n.p.m. zastępują lasy mieszane; faunę reprezentują: tygrysy indochińskie, lamparty, niedźwiedzie malajskie, słonie indyjskie, bawoły gaury, jelenie sambary, lori, jeżozwierze, dziki, a także liczne gatunki małp oraz ptaków
JÜ-SZAN, Yu Shan	Tajwan	Zajmuje wysokogórski region w środk. części Gór Tajwańskich, z kulminacją Jü-szan (3997 m n.p.m.); dziki krajobraz tworzą wysokie, urwiste szczyty, z których 30 przekracza wys. 2900 m n.p.m., głębokie doliny oraz malownicze kaskady na potokach; powyżej 3400 m n.p.m. formy polodowcowe; park obfituje w gorące źródła; piętrowość roślinna - wiecznie zielone lasy podzwrotnikowe (dąb, cynamonowiec kamforowy, cedr) i lasy mieszane (dąb, klon, cyprysik) zastępują wyżej drzewostany jodłowe; w szczytowych partiach łąki i zarośla wysokogórskie; faunę reprezentują: niedźwiedzie himalajskie, dziki, jelenie wschodnie i łuskowce, z ptaków charakterystyczne są bażanty cesarskie
Park Narodowy Göreme	Turcja	Obiekt wpisany na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO
Pamukkale	Turcja	Obiekt wpisany na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO. Wypływająca z gorących źródeł woda, bogata w związki wapnia i dwutlenek węgla, ochładzając się na powierzchni, wytrąca węglan wapnia, którego osady układają się w malownicze nacieki i stalaktyty. Na zboczu góry, wykorzystując nierówności terenu, powstają progi, półkoliste i eliptyczne baseny wody termalnej, ukształtowane w formie tarasów, oddzielone od siebie obłymi zaporami, po których spływa woda. Proces ten trwa nieprzerwanie od około 14 tysięcy lat
WILPATTU, Wilpattu National Park	Sri Lanka	Położony w pn.-zach. części wyspy Cejlon, obejmuje płaską, miejscami zwydmioną równinę, między rzekami Aruvi i Kala Oya; znajdują się na niej płytkie, misowate zagłębienia (tzw. vilusy), które wypełnione wodą tworzą niewielkie, słodkowodne jeziorka służące jako wodopoje dla zwierzyny parku; mozaika wilgotnych lasów równikowych, suchych zarośli oraz formacji trawiastych; faunę reprezentują: jelenie sambary i mundżaki, kanczyle indyjskie, niedźwiedzie wargacze, lamparty, słonie indyjskie i pawiany, a z ptaków - ibisy i bociany
Park Narodowy Phong Nha-Ke Bang	Wietnam	Obiekt wpisany na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO
Park Narodowy Szardża	Zjednoczone Emiraty Arabskie	Park został założony w 1982 i był prowadzony przez gminę Szardża. Jest jednym z największych parków publicznych w kraju, na jego terenie mieści się zoo dla zwierząt z Bliskiego Wschodu.
Rezerwat Wolong	Chiny	W parku Wolong dominuje atmosfera głuchej puszczy.
Park Narodowy Ju Szan	Tajwan	Park leży w centralnej części Gór Tajwańskich, które przecinają wyspę Tajwan z północy na południe. Główną atrakcją parku jest najwyższy szczyt Tajwanu - Ju Szan.
Park Narodowy Ken Ting	Tajwan	Park leży na półwyspie Honczung, którego nazwa oznacza „wieczną wiosnę”, co wskazuje, że panuje tu łagodny klimat przez cały rok.
Park Narodowy Sorak	Korea	Park leży w północno-wschodniej częśći terytorium Korei Południowej. W jego granicach znajdują się malownicze góry, a centralnym punktem jest góra Sorak.
Park Narodowy Halla	Korea	Park leży w centralnej części wyspy Dzedzu.

Walory antropogeniczne:

I. Azja Zachodnia:

1. Turcja - Turcję można podzielić na sześć regionów turystycznych, biorąc pod uwagę zróżnicowanie walorów krajobrazowych oraz zróżnicowanie zabytków.

Region Północno-Zachodni (Stambulski) - jest to główny region turystyczny Turcji.

• Stambuł - Największym ośrodkiem miejskim i węzłem transportowym kraju jest Stambuł.
  Z zabytkowych atrakcji wymienić można: akwedukty z IV w., mury miasta (8,5 km dł.) z V w., Hagia Sophia - najważniejsza świątynia bizantyńska z VI w. (w XV w. przemieniona na meczet, ob. muzeum), Topkapi Sarayi (rezydencja sułtańska z XV w., obecnie najbogatsze muzeum Turcji), twierdza Yedi-kule z XV w., meczety Selimiye i Suleymaniye (oba z XVI w.), meczet Ahmediye (Błękitny,jedyny w świecie z sześcioma minaretami) z XVII w., Dolmabahce Sarayi (pałac sułtański na wzór Wersalu) z XIX w., Wielki Bazar (funkcjonujący współcześnie) z XV-XVIII w. Poza tym inne meczety (łącznie 400) i kościoły, muzea: Sztuki Tureckiej i Muzułmańskiej (z unikatową ekspozycją tureckich dywanów z XIV-XIX w.), Mozaik, Starożytnego Wschodu i Archeologiczne, oraz medresy, karawan-seraje, łaźnie, fontanny. Wymienić też należy wiszący most Europa-Azja nad Bosforem i typowo orientalne wschodnie dzielnice Uskudar i Kadikoy, Wyspy Książęce

• Bursa - Jej główne zabytki to: meczety Wielki i Zielony (XV w.), grobowce osmańskie (XIV, XVI w., z największym Zielonym Mauzoleum sułtana Mehmeda), mosty łukowe i fontanny

• Troja - dziewięć warstw wykopaliskowych datowanych od III tysiąclecia p.n.e. (Troja, Ilion) do czasów rzymskich (łac. Ilium). Najcenniejsze są ruiny Troi VII

• Iznik - znajdują się ruiny hellenistyczne, rzymskie, bizantyńskie (kościół Św. Zofii
  i fortyfikacje) oraz osmański Zielony Meczet, izlmlt - starożytna Nikomedia, była okresową rezydencją rzymskich cesarzy. Znajdują się tu budowle rzymskie oraz meczety. Turyści zwiedzają rzymską Wieżę Zegarową, bogate meczety (Selimiye i Bajazyta II), osmański pałac i wielki kryty bazar

Region Zachodni (Egejski)

- Bergama - w III-II w. p.n.e. siedziba samodzielnego państwa i wielkie centrum hellenistyczne, z pozostałościami akropolu, świątyń, asklepiejonu, teatru; miejsce słynnego ołtarza Zeusa

• Izmir - główne miasto i węzeł komunikacyjny regionu, miejsce międzynarodowych targów
  i duże kąpielisko morskie. Znajdują się tu ruiny hellenistycznej agory, rzymskiej świątyni Eskulapa, bizantyńskiej cytadeli Kadife i liczne meczety

• Efez (ruiny) - Najważniejszymi zabytkami są: pozostałości świątyni Artemidy tzw. Artemizjon efeski (z VI w. p.n.e., odbudowany w IV w. p.n.e., jeden z "siedmiu cudów świata"), Droga Arkadowa, biblioteka, świątynie Serapisa i Hadriana, agora, teatr; w pobliżu kościół, gdzie pochowano św. Jana, dom,w którym mieszkała Najświętsza Maria Panna, oraz bizantyński zamek Seldżuk. Priena (d. miasto jońskie) ma najlepiej zachowany układ miasta hellenistycznego

• Bodrum - nad zatoką Gokova Korfezi (Ceramiczną) jest jednym z głównych kąpielisk nad Morzem Egejskim. Znajduje się tu zamek joannitów z XV w. zbudowany z materiałów największego mauzoleum starożytności (króla Mauzolosa lub halikarnaskie, jeden z "siedmiu cudów świata")

• Marmaris - ruiny rzymskie, średniowieczna forteca, okolice związane z pobytem Kleopatry
  i Marka Antoniusza i Loryma (bizantyńska twierdza z VII-XI w.)

• Pamukkale - koło Denizli słynie z wapiennych kaskad, określanych jako jeden
  z "przyrodniczych cudów świata". W pobliżu ruiny rzymskiego uzdrowiska Hierapolis

Region Południowy (Śródziemnomorski)

• Antalya - (teren dawnej Pamfilii) głównymi ośrodkami turystycznymi są: miasto i kąpielisko Antalya (d. Attalia, ważny port krzyżowców; zabytkowe: Brama Had-riana, rzymsko-bizantyńska twierdza, meczet z tzw. fletowym minaretem, bogate muzeum), Kemer, Termessos, Perge i Aspendos (we wszystkich ruiny budowli greckich lub rzymskich), intensywnie rozbudowywane kąpielisko Side (największy rzymski teatr w Pamfilii), Alanya (zamek - zimowa rezydencja seldżuckich sułtanów z XIII w. z dobrze zachowanym bizantyńskim kościołem pośrodku) i Anamur (seldżucki zamek Mamure Kalesi z 1234 r. - przykład seldżuckiej budowli militarnej)

• Antakya - jedno z najświetniejszych miast imperium, miejsce powstania pierwszej gminy chrześcijańskiej (św. Paweł), a w czasach krzyżowców stolica Księstwa Antiochii. Zachowały się rzymskie mosty, najstarszy kościół chrześcijański św. Pawła, bizantyńska cytadela, mury miejskie (VIII-XV w.), liczne meczety i inne budowle osmańskie. Muzeum Archeologiczne ma jedną z najbogatszych w świecie kolekcji mozaik. W pobliżu, w przełomie rzeki Asi (staroż. Orontes) - Harbiye, rzymskie miasto Dafne.

• We wschodniej części regionu, nad zatokami Mersin (d. Cylicja) i iskenderun (d. Aleksandretty) ośrodkami turystycznymi są: kąpielisko i port Silifke-Tasucu, Uzuncaburę (ruiny hellenistycznej Olbii i rzymskiej Dioce-zarei), Korigos (skały, z którymi wiąże się mit o potworze Tyfonie, dwa zamki średniowieczne), Kanytellis i Pompeiopolis (rozległe ruiny rzymskie), Tarsus (d. Tars, miejsce urodzenia św. Pawła), Adana (największe miasto południowej Turcji, 200-metrowy most rzymsko-bizantyński, liczne meczety), Karatepe (ślady pałacu hetyckiego króla Asitawan-dy z XIII w. p.n.e.), kąpielisko Samandag (gr. Seleukeja, łac. Seleucia; fragmenty greckiego i rzymskiego miasta

Region Centralny (Anatoliński)

• Ankara - zachowały się: ruiny rzymskich łaźni, świątynia Augusta, kolumna Juliana (III w.), bizantyńska cytadela, kryty bazar z XV w. (obecnie muzeum) oraz meczety seldżuckie
  i osmańskie (XIII-XVII w.). W nowej (południowej) części miasta znajdują się: bogate Muzeum Starożytnych Cywilizacji (z najcenniejszymi znaleziskami z całej Turcji), Mauzoleum Atatiirka i okazałe budynki rządowe. Na zachód od Ankary (k. Polath) znajduje się Gordion (frygijski Gordium), gdzie w 333 r. p.n.e. Aleksander Wielki przeciął mieczem słynny "węzeł gordyjski". Około 200 km na wschód od stolicy położone są dawne ośrodki hetyckie: Bogazkale (stolica Hattusas w XVI-XIII w. p.n.e.; w muzeum tablice z pismem klinowym), Alacahóyiik i Yazihkaya

Region Północny (Pontyjsko-Czarnomorski)

• Trabzon - zachowały się rzymskie mury, bizantyńskie: cytadela, pałac cesarski i trzy świątynie, meczety Yeni Cuma i Fatih. Atrakcją jest też letnia rezydencja Ataturka.
  W pobliżu Trab-zonu znajduje się najważniejszy bizantyński klasztor regionu Sumela (kwatery klasztorne i świątynie wykute w skale oraz zawieszone na stromym zboczu górskim nad rzeką). Ośrodkiem wczasowym jest Sinopa (w starożytności Synopa - stolica Pontu, związana z legendą o Jazonie i Argonautach), z hellenistycznymi murami, bizantyńską cytadelą i osmańskim meczetem Ulucami

2. Cypr - polityczny podział Cypru decyduje o podziale wyspy na 2 regiony, północny - na obszarze separatystycznej Republiki Tureckiej Cypru Północnego (36% powierzchni wyspy) oraz południowy, obejmujący kontrolowaną przez Greków właściwą Republikę Cypryjską.

• Limassol - Curium - grecko-rzymski amfiteatr, świątynia Apolla, łaźnie z bogatymi mozaikami z IV-V w., bazylika z V w., joanni-cki zamek-twierdza Kolosi z XV w.

• Larnaka - ruiny fenickiego Kition, bizantyńska świątynia z VI w., sułtański pałac Tekke
  z XVII w.

• Pafos - fenickie kamienne "królewskie grobowce", rzymskie: fortyfikacje, wille z pięknymi mozaikami figuralnymi, kolumny - przy jednej z nich biczowano św. Pawła, bizantyńska bazylika Św. Kyriaki Chryssopolitissa

• Ajos Napi - Paralimni - ruiny zamku krzyżowców, weneckie: twierdza i port w Ajos Napi, meczety

• Polis - plaże  nad  zatoką Chrysokous, dawny ośrodek kultu Afrodyty w Laci

• Nikozja ma zabytkową katedrę Sw. Jana z grobem Św. Barnaby z VI w., 2 klasztory z XII w., wenecki fort z osmańską cytadelą i meczety; w pobliżu w Tamasos grobowce królewskie
  z XII-XIV w.

3. Syria

• Damaszek - jest to jedno z najstarszych miast świata. Jednym z największych sanktuariów islamu, a równocześnie zabytków sztuki arabskiej jest meczet Omajjadów (VIII w., odnowiony XIII, XIX2), z innych zabytków: mauzoleum Saladyna (Salah ad-Dina; XII, XIII w.), cytadela i mury miejskie (XIII, XIV w.), kopułowy meczet Sulajmanije (XVI w.), pałac Kasr al-Azm (XVIII w.)

• Hims - podczas II wojny światowej w obozie w Hims utworzona została polska Brygada Strzelców Karpackich wchodząca w skład armii Lewantu

• Hama - Na północny-wschód od Hama, nad rzeką Asi, znajdują się ruiny miasta Apamea - stolicy prowincji rzymskiej Syria Secunda

• Halab - znajdują się tu liczne zabytkowe meczety, w tym Omajjadów (VIII, XI w.), medresy (madrasy), architektura militarna - mury obronne z basztami z XIV, XV w. Szczególnym zabytkiem są wykopaliska Palmyry - wolnego miasta w prowincji rzymskiej, a następnie stolicy królestwa (III w. n.e.) - położonej w oazie pustyni syryjskiej na szlaku z wybrzeża Morza Śródziemnego do Mezopotamii (ob. oaza Tadmur). Połączenie kultury klasycznej
  i orientalnej reprezentują również zabytki pochodzące z wykopalisk Dura Europos (ob. Kalat As-Salihija) - ośrodka wojskowego i punktu handlowego na drodze z Syrii do Zatoki Perskiej. Odkryto tu pozostałości sztuki hellenistycznej, partyjskiej i rzymskiej

• Ar-Rakka nad Eufratem, założona przez Aleksandra Wielkiego, za kalifatu Abbasydów - rezydencja kalifa Haruna ar-Raszida, jest symbolem wysokiego poziomu cywilizacji arabskiej. Znajdują się tu ruiny monumentalnych budowli miejskich, mury miejskie, meczet (VIII, XII w.), pałac (XI w.) i in.

4. Liban

• Tyr, obecnie Sur - wykopaliska - najwięcej z czasów rzymskich: areny, termy, nekropole, hipodrom; w okolicy grób Hirama I i zamki krzyżowców

• Sydon, obecnie Sajda - wykopaliska: świątynie, nekropole; ruiny zamku krzyżowców, Wielki Meczet, karawanseraj, bazary

• Bejrut - zabytki Bejrutu to meczety (Omara XIII w.), katedry (grecko-katolickie, prawosławne), pałace (Bajt ad-Din - rezydencja prezydenta z XIX w.) i in. Na uwagę zasługuje słynne muzeum archeologiczne (zbiory egipskie, fenickie, m.in. Galeria Alfabetu aramejskiego i fenickiego - inskrypcje)

• Byblos obecnie Dżubajl (biblijny Gebal) należy do najstarszych miast świata (IV tys. p.n.e.). Znajdują się tu wykopaliska fenickie (świątynie, grobowce, m.in. sarkofag króla Achirama XI -X w. p.n.e.), z okresu perskiego, rzymskie. Cennym zabytkiem jest cytadela krzyżowców
  z XII, XIII w

• Trypolis - zabytki reprezentują głównie sztukę islamu (meczety, medresy, seraje, bazary
  i in.), ponadto znajduje się tu twierdza krzyżowców (z XII w. przebudowana w XIV, XV w.)

5. Izrael

• Jerozolima - dzielnica muzułmańska - jest to największa i najgęściej zaludniona dzielnica Starego Miasta. Po raz pierwszy została wytyczona za rządów Heroda Wielkiego, a jej współczesne granice wyznaczono w czasach biznantyjskich. W XII w. została zajęta przez krzyżowców, stąd tak wiele tu kościołów i innych zabytków chrześcijańskich. Klasztor Biczowania - w tym zespole budowli franciszkańskich znajduje się skromna, lecz robiąca duże wrażenie kaplica Biczowania, stojąca w miejscu, w którym według tradycji żołnierze rzymscy biczowali Chrystusa przed ukrzyżowaniem. Po drugiej stronie dziedzińca znajduje się kaplica Skazania na Śmierć. Miejsce to wiązane jest z sądzeniem Chrystusa przez Poncjusza Piłata. Łuk Ecce Homo - Rozpięty nad Via Dolorosa łuk zbudowali Rzymianie w 70 r. Gdy Rzymianie odbudowali Jerozolimę w 135 r. po drugim powstaniu żydowskim, zrekonstruowali łuk jako pomnik zwycięstwa, dodając doń po bokach dwa mniejsze przejścia. Środkowe przęsło widać nad ulicą. Via Dolorosa - wiązanie Via Dolorosa z rzeczywistą drogą, którą przebył Chrystus, idąc na miejsce ukrzyżowania, bardziej opiera się na tradycji religijnej niż na faktach historycznych.  Chain Street (Ulica Bramy Łańcucha) - Idąc w kierunku wschodnim od ulicy Dawida, natrafia się najpierw na karawanseraj Chan as-Sultan, odbudowany zajazd. Nieco dalej, po prawej stronie jest madrasa Tasztimurijja z eleganckim balkonem. Wewnątrz znajduje się grobowiec emira Tasztimura. Po tej samej stronie ulicy jest też mauzoleum emira tatarskiego Barka Chana. W tym budynku z fasadą o ciekawej dekoracji mieści się obecnie Biblioteka Chalidi. Brama Damasceńska - dzisiejsza brama została zbudowana na ruinach oryginalnej rzymskiej bramy i fragmentach rzymskiego miasta. Po zachodniej stronie bramy schodami schodzi się na teren wykopalisk. W pierwszej warstwie są ruiny kaplicy krzyżowców z freskami, część średniowiecznej drogi i znak oznaczający obecność X legionu rzymskiego. Dalej po metalowych stopniach schodzi się do jedynego zachowanego łuku rzymskiej bramy, przez którą wchodzi się na Plac Rzymskich Wykopalisk, gdzie znajdują się fascynujące ruiny oryginalnego rzymskiego placu. Kościół św. Anny - Ten piękny kościół krzyżowców, zbudowany w latach 1131-1138, jest doskonałym przykładem architektury romańskiej. Do naszych czasów dotrwał w niemal niezmienionym kształcie. Tradycyjnie uważa się, że stoi tu, gdzie znajdował się dom Anny i Joachima, rodziców Najświętszej Marii Panny. Haram asz-Szarif (Wzgórze Świątynne lub plac Świątyni) to ogromna, prostokątna, szeroka esplanada
  w południowo-wschodniej części Starego Miasta. Tradycyjnie - miejsce Pierwszej Świątyni,
  a następnie Drugiej Świątyni, zniszczonej przez Rzymian. Plac pozostawał w ruinie przez ponad pół wieku i dopiero w 691 r., gdy wybudowano tu Kopułę Skały, stał się tak ważny dla islamu. W ciągu wieków wokół tego trzeciego pod względem znaczenia sanktuarium powstało wiele innych budowli. Kopuła Skały - jedno z pierwszych i największych osiągnięć architektury islamu - meczet Kopuła Skały został zbudowany w latach 688-691. Mający wyrażać wyższość islamu, dominujący nad miastem, majestatyczny meczet stał się symbolem Jerozolimy. Bardziej przypominający kościół niż meczet, rozwiązany z matematyczną harmonią proporcji, przywołuje na myśl atchitekturę klasyczną i bizantyjską, a także rotundę Grobu Świętego. Według tradycji to tu właśnie Abraham miał złożyć w ofierze swego syna Izaaka, stąd rozpoczął swą nocną podróż Mahomet i jest to miejsce Święte Świętych Świątyni
  z czasów Heroda. Meczet Al-Aksa - Budowlę meczetu rozpoczęto w niecałe 20 lat po ukonczeniu Kopuły Skały. W odróżnieniu jednak od tego meczetu, który pozostał
  w nienaruszonym stanie przez wielki, Al-Aksa uległ wielu różnym zmianom. Muzeum Sztuki Islamu - Niezbyt bogate muzeum, mieszczące się w dawnym refektarzu templariuszy, zawiera obiekty ofiarowane przez wieki meczetom na Haram asz-Szarif, jak również fragmenty architektoniczne z wielu budynków placu. Brama Złota (Brama Miłosierdzia) była jedną
  z oryginalnych bram miasta Heroda. Według tradycji żydowskiej, Mesjasz wejdzie do Jerozolimy przez tę bramę,  dlatego muzułmanie zamurowali ją w VII w. Dzielnica Żydowska - za czasów Heroda teren ten przylegał do muru otaczającego Świątynię i zamieszkiwała go elita kapłanów. W późnym okresie rzymskim Żydom zakazano osiedlania się w Jerozolimie
  i dopiero w XIII w. ponownie ukształtowała się tu mała wspólnota. Dziś dzielnica ta jest fascynującą, żywą pamiątką ponad 2000 lat historii Żydów w Jerozolimie. Cardo - W czasach bizntyjskich była to główna arteria Jerozolimy. Zrekonstruowano jej północną część, gdzie obecnie mieszczą się wytworne galerie i butiki. Plac Hurwa - centrum życia towarzyskiego dzisiejszej dzielnicy żydowskiej, znajdują się tu sklepy z pamiątkami, kawiarnie i bary. Synagoga Ramban - Ok. 1400 r. synagoga została przeniesiona w obecne miejsce z góry Syjon. Był to pierwszy ślad obecności Żydów w tej dzielnicy od czasu ich wygnania w 135 r. W 1967 r. została odbudowana i znowu odbywają się tu nabożeństwa. Muzeum Archeologiczne Wohla - Po 1967 r. odkopano tu ruiny kilku domów z epoki Heroda Wielkiego (37-4 r. p.n.e.). Ten odkryty kwartał leży teraz 3-7 m poniżej poziomu uilicy, pod nowoczesnym zespołem budowli i zachowany jest jako Muzeum Archeologiczne Wohla. Warto zwiedzić to muzeum, przywołuje bowiem życie codzienne ludzi sprzed 2000 lat. Synagogi sefardyjskie - Cztery stojące obok siebie synagogi były duchowym centrum wspólnoty sefardyjskiej. Sefardyjczycy to potomkowie Żydów wypędzonych
  z Hiszpanii i Portugalii w XV w. Muzeum Kwartału Dawnych Osiedleńców - niewielkie muzeum poświęcone historii wspólnoty żydowskiej w Jerozolimie od połowy XIX w. do końca panowania tureckiego w 1917 r. - zajmuje jeden z najstarszych zespołów architektonicznych
  w dzielnicy żydowskiej. Centrum Rachel Ben Zwi - Głównym zabytkiem, który się tu znajduje, jest model Jerozolimy z okresu Pierwszej Świątyni (ok. VIII w. p.n.e.), na którym zaznaczono wszystkie znane archeologiczne pozostałości. Pokaz audiowizualny przedstawia historię miasta od roku 1000 p.n.e. do 586 p.n.e. Prezentowane są tu także zabytki znalezione
  w latach 1909-1911 podczas wykopalisk potajemnie prowadzonych przez angielskiego archeologa Montague Parkera. Spalony Dom - pozostałości domu z I w. n.e. Pomieszczenia, które można zobaczyć, to cztery pokoje i łazienki z rytualną łaźnią, poprzedzone długim holem wejściowym. Park Archeologiczny Ofel - Ten teren na południowej i południowo-zachodniej stronie Haram asz-Szarif został zabudowany, kilkakrotnie niszczony i odbudowywany w ciągu wieków. Pierwsze domostwa powstały tu w VIII w. p.n.e., choć to, co teraz możemy zobaczyć, pochodzi głównie z czasów Heroda (34-4 p.n.e.) i Omajjadów (661-750). Mur Zachodni - masywny, gładki, zbudowany z dużych, kamiennych bloków - jest najświętszym miejscem dla Żydów. Znajdujący się przed nim plac to miejsce nieustających modlitw. Mur jest częścią muru oporowego Wzgórza Świątynnego wzniesionego przez Heroda Wielkiego w 20 r. p.n.e. W okresie osmańskim stał się głównym miejscem pielgrzymek Żydów, którzy przychodzili opłakiwać Świątynię zniszczoną w 70 r. Dlatego też od wieków mur ten znany jest pod nazwą Ściany Płaczu. Przestrzeń przed murem podzielona jest na dwie części. Mężczyźni modlą się
  z lewej strony, kobiety - z prawej. Nie-Żydzi mogą zbliżyć się do muru, ale muszą mieć nakrycia głowy, stosowne ubranie i zachowywać się właściwie.

• Tel Awiw - Wieżowiec Szalom - wznoszący się w najstarszej części nowego miasta 140-metrowy budynek z lat 60-tych XX w. był niegdyś najwyższą budowlą w Izraelu. Na trzeciej kondygnacji znajduje się raczej nieciekawe Muzeum Figur Woskowych. Warto wjechać na platformę widokową na 34 piętrze, skąd w jasny dzień rozciąga się piękny widok. Muzeum Sztuki Tel Awiwu - Znajdujące się tu obrazy tworzą najlepszą izraelską kolekcję dzieł z XIX
  i XX w. Prezentowane są tu obrazy Renoira, Moneta, van Gogha, Dalego, Picassa, Chagalla, Muncha i Pollocka. Oprócz nich zgromadzono tu dzieła od XVII-wiecznych Flamandów do współczesnych artystów izraelskich. Bilet do muzeum jest też ważny do Pawilonu Heleny Rubinstein, gdzie odbywają się wystawy sztuki współczesnej. Muzeum Ziemi Izraela zbudowane wokół stanowiska archeologicznego Tel Qasile, gdzie odsłonięto warstwy osiedli, począwszy od 2000 r. p.n.e., składa się z 11 temtycznych pawilonów. Zgromadzono tu największy w tym regionie zbiór archeologicznych i historycznych zabytków. Muzeum Diaspory - Warto poświęcić parę godzin na obejrzenie tego bardzo nowocześnie urządzonego muzeum. Nie ma tu zabytków, są dioramy, modele, wideo i pokazy o charakterze interdyscyplinarnym ilustrujące różne przejawy życia Żydów, teraz  i w przeszłości, tu i na całym świecie oraz wpływ sztuki żydowskiej na kulturę innych narodów. Jest tu także ciekawa kolekcja pięknych, utrzymanych w skali, modeli synagog z różnych krajów.

• Hajfa i góra Karmel - leży nad Morzem Śródziemnym u stóp góry Karmel. Trzecie co do wielkości miasto Izraela jest obecnie ważnym ośrodkiem przemysłowym. Muzeum Narodowe Nauki i Techniki z wieloma interesującymi interaktywnymi obiektami prezentuje najnowocześniejsze zdobycze nauki izraelskiej. Świątynia bahistów - imponująca, nakryta pozłacaną kopułą, najbardziej charakterystyczna budowla Hajfy. Otoczona jest wspaniałym, pięknie utrzymanym ogrodem

• Akka - obok Jerozolimy najlepiej zachowane i równie czarujące Stare Miasto w Ziemi Świętej ma Akka. Początki miasta przypadają na czasy kananejskie, lecz jego dzisiejszy kształt sięga czasów arabskich i ich wrogów - krzyżowców. Meczet Al-Dżazzara zbudowany w XVII w. jest dominującym akcentem w panoramie miasta. Przy budowie dziedzińca wykorzystano kolumny rzymskie z ruin Cezarei. Pod ziemią są ruiny kościoła z czasów krzyżowców. Miasto krzyżowców - Część dawnego maista została odkopana i ujawniła domy i ulice z XII i XIII w. Cytadela została zbudowana w XVIII w. przez Turków. W okresie mandatu brytyjskiego przetrzymywano tu żydowskich aktywistów i więźnów politycznych. Niektórych stracono
  w sali gilotyny. Zdarzenia te są upamiętnione w Muzeum  Bojowników Podziemia. Muzeum Miejskie - Nie jest to właściwie muzeum, lecz łaźnia turecka zbudowana w 1780 r. Była ona czynna aż do lat 40-tych XX w. i jest w znakomitym stanie

• Monaster św. Jerzego - wydrążony częściowo w litej skale głębokiego i wąskiego wąwozu, założony w 480 r., otoczony jest jaskiniami

• Nabi Musa - meczet na pustynii czczony przez muzułmanów jako miejsce pochówku Mojżesza, choć brak na to przekonujących dowodów

• Qumran znane jest przede wszystkim jako miejsce znalezienia zwojów znad Morza Martwego. Turyści przed zwiedzeniem terenów wykopalisk u stóp skał oglądają krótkometrażowy film
  o esseńczykach, którzy wykonali zwoje, i małą wystawę poświęconą tej społeczności. Ze stanowiska archeologicznego widać groty, w których znaleziono zwoje. Można się wspiąć do tych grot i podziwiać roztaczające się stąd piękne widoki

• Monaster Mar Saba, usytuowany na Pustyni Judzkiej, jest jednym z 12 miejsc odosobnienia zbudowanych na tym terenie od V w. przez pustelników pragnących prowadzić surowe życie
  i modlić się w samotności. Chociaż teraz żyje tu tylko garstka mnichów, jest to do dziś czynny monaster. Obecny zespół budowli nakrytych jasnoniebieskimi kopułami pochodzi głównie
  z 1834 r., kiedy to został odbudowany po trzęsieniu ziemi. W kościele głównym pod ozdobnym baldachimem umieszczono relikwie św. Saby. Do klasztoru nie wolno wchodzić kobietom

• Herodion - Na południe od Betlejem w pustynnym krajobrazie dominuje przypominające wulkan wzgórze Herodionu, nazwane tak od imienia Heroda Wielkiego. Zbudował on tę konstrukcję na planie koła w latach 24-15 p.n.e. jako ufortyfikowany pałac służący rozrywkom. Ok. V w. chrześcijanie zajęli budowlę na klasztor, dodali cele i kaplicę, gdzie dziś jeszcze można zobaczyć wyrzeźbione wówczas symbole religijne

• Betlejem  - położone na wzgórzu na skraju Pustyni Judzkiej - jest według Biblii miejscem narodzenia Dawida i Jezusa. Od 1995 r. Betlejem pozostaje pod władzą Palestyńczyków, któzy podjęli program odrodzenia ekonomicznego miasta i rozwoju turystyki. Mimo ogromnej liczby przybywających pielgrzymów i chaosu urbanistycznego, Betlejem jest ciągle fascynujące. Niezwykła atmosfera panuje zwłaszcza w centrum wokół placu Żłóbka i na suku w części zachodniej. Bazylika Narodzenia Pańskiego - Cesarz Konstantyn zlecił w 326 r, budowę kościoła, którego wystrój zmienili krzyżowcy. Jednak większość murów złupili Turcy osmańscy. Od XIX w. opiekę nad bazyliką sprawują Kościoły rzymskokatolicki, ormiański
  i greckoprawosławny. Najważniejszą częścią kościoła jest Grota Narodzenia. Nad miejscem, w którym według tradycji urodził się Jezus, ułożono srebrną gwiazdę. Kościół św. Katarzyny - połączony z bazyliką Narodzenia - został zbudowany przez franciszkanów w latach 80-tych XIX w. na miejscu XII-wiecznego klasztoru. Są tam groby m.in. św. Hieronima  i św. Pauli. Grota Mleczna uznawana jest za świętą, ponieważ zgodnie z tradycją schroniła się w niej Święta Rodzina w czasie rzezi niewiniątek, przed ucieczką do Egiptu. Chrześcijanie
  i muzułmanie uważają, że sproszkowana skała z groty zwiększa ilość matczynego mleka
  i wzmaga płodność. Grób Racheli - Na drodze do Jerozolimy znajduje się grób Racheli, żony Jakuba i matki dwóch z jego 12 synów. Miejsce to, święte dla żydów i muzułmanów, zbudowali ok. 1620 r. Turcy. Wewnątrz grób jest przykryty aksamitem. Odwiedzają go kobiety żydowskie, by modlić się o dzieci

• Hebron, położony wśród łagodnych wzgórz, 40 km na południe od Jerozolimy, jest jednym
  z najgęściej zaludnionych miast Zachodniego Brzegu, jednak jego sytuacja jest niepewna
  z racji napięć politycznych. Jest świętym miastem dla żydów, chrześcijan i muzułmanów. To tu, jak wierzą, Abraham pochował swoją żonę Sarę.

• Beer Szeba - stolica Negewu. Znajduje się tu kilka ładnych budowli z czasów osmańskich, jak meczet i pałac gubernatota. Najciekawszy jest jednak beduiński targ na obrzeżach miasta, odbywający się co czwartek i przyciągający setki koczowników

• Tel Beer Szeba - miasto założone w pod koniec IX w. p.n.e. i ufortyfikowane w czasach Salomona. Pośród ruin znajduje się brama miejska z X w. p.n.e. i rzymski fort. Jest tu także muzeum ukazujące życie beduinów

• En Gedi - bujna oaza w jałowym krajobrazie - rozciąga się na przestrzeni 4 km nad brzegiem Morza Martwego. Pozostająca pod ochroną Parku Narodowego En Gedi jest rajem dla dzikich zwierząt pustyni. Najkrótsza zorganizowana wędrówka trwa ok. godziny i prowadzi do wodospadów Szulamitów. Blisko wejścia do parku znajdują się ruiny synagogi z V. w. p.n.e. En Gedi jest także popularnym kąpieliskiem nad Morzem Martwym z plażą oddaloną 1 km na południe od Parku Narodowego

• Masada - odizolowana twierdza na szczycie wzgórza, 440 m ponad brzegami Morza Martwego, została ufortyfikowana w I lub II w. p.n.e., następnie powiększona i wzmocniona przez Heroda Wielkiego, który dodał też dwa luksusowe zespoły pałacowe. Kiedy Rzymiane stłumili powstanie w Jerozolimie, Masada była ostatnim miejscem oporu Żydów

• En Awdat - W cieniu stromego wąwozu En Awdat o białych ścianach schodzących 200 m w dół kryją się dwa lodowato zimne jeziorka. Archeolodzy odkryli w okolicy ślady ludzkiej ubecności sprzed 35 000 lat

• Awdat - Ulokowane na płaskim szczycie starożytne miasto zostało zbudowane w II w. p.n.e. Większość z tego, co do dziś się zachowało, pochodzi z IV i V w. Są to m.in. ruiny domów, łaźni i dwóch kościołów. W Centrum Turystycznym jest interesująca wystawa znalezisk archeologicznych z tego regionu

• Maktesz Ramon to najbardziej widowiskowe w Izraelu zjawisko naturalne - krater wulkanu długości 40 km, szerokości 9 km i głębokości 300 m. Na krawędzi krateru jest miasto Micpe Ramon, główna baza wypadowa do zwiedzania tej części pustyni. Miejskie Centrum Turystyczne eksponuje zabytki geologiczne z wielkiego krateru, a także ciekawe przykłady tamtejszej flory i fauny. W mieście organizowane są wycieczki do krateru na wielbłądach lub jeepem. 

6. Jordania

• Amman - najcenniejszym zabytkiem z czasów rzymskich jest amfiteatr z II, III w.n.e., pałac Króla Husajna

• Płaskowyż Rowu Jordanii - prowadzi z Damaszku do Maan, a następnie dalej na południowy wschód stary (od VII w.) szlak pielgrzymkowy do Mekki

7. Arabia Saudyjska

• Mekka - jest głównym celem hadżdżu, pielgrzymki, będącej jedną z głównych obowiązków muzułmanów

• Medyna - obiektami kultu są: meczet z grobowcami Mahometa i jego córki Fatimy

8. Irak

• Bagdad - ponad 70 meczetów, mauzoleum Zubajdy,  park Az-Zaura

• Al-Basra i Mosul - najbardziej znany jest meczet z XVI w. z krzywym minaretem, klasztor proroka Jonasza w Mosulu, kościoły ormiańskie

• Al-Kurna - znane jest tzw. Drzewo Adama, na miejscu rzekomego Raju Ziemskiego

9. Iran

Najbardziej znane są ruiny Pasargady (mauzoleum i pałac Cyrusa) i Persepolis (pałace Dariusza, brama Kserksesa, Sala 1000 Kolumn, mauzolea, grobowce, ogrody) pierwszych stolic Persji (zniszczonych przez Aleksandra Wielkiego), z czasów dynastii Achemenidzkiej (VI-IV w. p.n.e.), położonych w górach na północ od Szirazu. Pałace i inne obiekty władców perskich
z późniejszych dynastii (Sasanidów - od III w. do VII w. n.e., Safawidów - XVI-XVIII w., Kadżarów - XVIII-XX w. i Pahlawich - XX w.) znajdują się w Isfahan, Sziraz oraz przede wszystkim w obecnej stolicy kraju - Teheranie i jego okolicach (Karaj, Kazwin, góry Elburs, wybrzeże Morza Kaspijskiego). Najcenniejsze zabytki sztuki islamskiej (sanktuaria, meczety, medresy, mauzolea) skoncentrowane są przede wszystkim w trzech świętych, będących celem pielgrzymek muzułmanów, miastach szyickich: Kum, Sziraz i Meszhed

10. Afganistan

• Mazar-i Szarif - najbardziej znany obiekt to Błękitny Meczet z XVI w.

11. Gruzja

• Tbilisi - do najcenniejszych obiektów na terenie miasta należą: sobór Metechi (XIII-XIV w.), twierdza Narikala (IV w., przebudowana w XVI-XVII w.), katedra Sioni (V w., VI-VII w.)
  z freskami z XIX w., bazylika Anczischati (VI w.) z freskami z XVIII -XIX w., Saczino - pałac królowej Daredżan (XVIII w.), Lurdżi Monasteri (błękitny klasztor, XII w.), Państwowe Muzeum Gruzji (zał. w 1852 r.), Muzeum Historyczno-Etnograficzne, pomnik Matki Gruzji i in. W centrum miasta wznosi się góra Mtac-minda (wys. względna ok. 300 m), z której roztacza się rozległa panorama miasta. Na szczyt można wjechać kolejką linową lub szynowolinową

• Mccheta — znajduje się tu wiele cennych obiektów historycznych, m.in. katedra Sweti Cchoweli (XI w.) z grobami władców Gruzji z dynastii Bagratydów, klasztor Samtawro (XI w.), fragmenty średniowiecznych murów obronnych. W pobliżu miasta na szczycie góry położona jest świątynia Dżwari (VI/VII w.)

• Kutaisi — cennym zabytkiem są ruiny świątyni Bagrata III (1003 r.). W Kutaisi urodził się W.W. Majakowski.

12. Armenia

• Erewan — stolica Armenii. W mieście zachowały się liczne obiekty zabytkowe: m.in. wzgórze Kamir-Błur z fragmentami umocnień z czasów państwa Urartu (VII w. p.n.e.), dwupoziomowy most na rzece Razdan (XVII w.), ruiny twierdzy z pozostałością sadrarskiego meczetu. Z innych obiektów wymienić należy m.in. Matenadaran
  — muzeum-bibliotekę zawierającą ok. 11 tys. prastarych   rękopisów  greckich,  arabskich, ormiańskich, tureckich, perskich i in. Jest to jedyne tego typu muzeum na świecie

• Eczmiadzyn - na terenie miasta zachowały się cenne zabytki: katedra (303 r., przebudowana w XVII w.), świątynia Ripsime (618 r.), bazylika Gajane (630 r., przebudowana w XVII w.), cerkiew Szogakat (XVII w.), skarbiec (XIX w.), Dom Katolikosa.
  W pobliżu miasta znajdują się ruiny świątyni "sił opiekuńczych" w Zwartnoc (VII w.) — jeden z najwspanialszych zabytków Armenii

13. Azerbejdżan

• Baku - stolica. Do najcenniejszych obiektów na terenie miasta zalicza się: zespół pałacowy szachów Szyrwanu (XIV-XV w.), Basztę Dziewiczą (XII-XIV w.), minaret Synyk Kała (XI w.), fragmenty murów obronnych (XII-XIX w.), zamek (IV w.), meczety: Dżuma, Muhammeda; Muzeum Sztuki, Muzeum Historii Azerbejdżanu.

• Nachiczewan - jest jednym z najstarszych miast na Kaukazie. Na terenie miasta zachowały się: twierdza (X-XIV w.), mauzolea: Jusufa (XII w.), Mumine-chatum (XII w.); zespół meczetów i mauzoleów (XVIII w.), meczet (XIX w.).Surachany — jest niewielką osadą niedaleko Baku, z dobrze zachowanym klasztorem hinduskim i świątynią czcicieli ognia "Ateszga" (XVIII w.)

14. Turkmenistan

• Aszchabad — stolica Turkmenistanu. Do atrakcji turystycznych na terenie miasta należą: Muzeum Sztuki, w którym znajduje się dzieło kilku pokoleń tkaczy turkmeńskich — dywan o powierzchni 193,5 m2 i wadze 865 kg; Muzeum Krajoznawcze; Kanał Kara-kumski — największy tego typu obiekt na świecie. W pobliżu miasta znajdują się ruiny meczetu z XV w. oraz Pieczary Bachardeńskie z podziemnym jeziorem

15. Uzbekistan

• Taszkent - do najcenniejszych zabytków należą: medresy Kukeldasz i Barak-chana (XVI w.), ruiny starego drodziska na wzgórzu Minguriuk oraz ruiny zamku na wzgórzu Ak-Tepe (V-VI w.)

16. Kazachstan

• Do atrakcji turystycznych należy największe jezioro bezodpływowe świata Morze Kaspijskie

II. Azja Południowa

1. Indie - Indie to olbrzymi i różnorodny kraj. Mnóstwo miejsc posiada wspaniałą architekturę. Wiele z nich związanych jest z religiami, które mają swój początek lub przybyły do Indii.

• Bodh Gaya — miejsce, gdzie Budda doznał oświecenia. Najświętszy cel pielgrzymek buddystów z całego świata

• Golden Temple — główna atrakcja Amritsaru w Punjabie. Najważniejsza gurudwara. Numer 1 dla kolejnej religii wywodzącej się z Indii - sithizmu

• Delhi — stolica Indii i wielkie, zanieczyszczone miasto Azji. Mnóstwo zabytków związanych przede wszystkim z islamem

• Khajuraho — wspaniale rzeźbione świątynie z szokującą Kamasutrą

• Udaipur — Wenecja Wschodu, Lake Palace znany z Jamesa Bonda

• Ranakpur — wspaniała świątynia dźinijska z marmuru w południowym Radżastanie

• Jaipur — witalna stolica Radżastanu W pobliżu Amber w ktorym turyści wjeżdżają do pałacu maharadży na słoniach

• Jodhpur — Blue City. Fort w tym mieście nie ma sobie równych pod względem widokowym w całych Indiach

• Pushkar — kolejne święte miasto. W tym mieście odbywa się największy targ wielbłądów na świecie

• Varanasi — Miasto Śmierci nad brzegiem rzeki Ganges Najstarsze miasto na świecie nieprzerwanie zamieszkane przez ludzi słynące między innymi z ghatów, na których kremuje się zwłoki

• Taj Mahal — jedna z najwspanialszych budowli na świecie w mieście Agra

• Dharamsala — mały Tybet w Indiach. Pierwszy krok w Himalaje

2. Nepal

• Katmandu - głównym punktem jest plac Darbar. Najokazalszym obiektem położonym
  w jego obrębie jest pałac królewski - Hanuman Dhoka Pałace (przebudowany w XVII w.) otoczony zespołem licznych świątyń, m.in.: Taleju (XVI w.), Dźagannathy (XVII w.), Narayan (XVII w.), Siwy-Parwati i Kasthamandap (XII w.). Wśród pozostałych budowli na uwagę zasługuje zwłaszcza pałac Singha Darbar, wzniesiony na przełomie XIX i XX w. na wzór neoklasycystycznych rezydencji europejskich

• Palan - najstarszymi pomnikami architektury są 4 buddyjskie stupy, wzniesione według tradycji w III w. p.n.e. przez indyjskiego króla Aśokę, w czasach późniejszych przebudowane. Z XVII w. pochodzi rozległy kompleks budynków pałacowych, o konstrukcji ceglano-drewnianej, usytuowany w centralnej części miasta - placu Darbar. W jego sąsiedztwie znajdują się liczne świątynie hinduistyczne, m.in.: Kryszny (XVII w.), Minnathy (XVI w.) i Kumbheśwary (XVI w.)

• Bhadgaun - najcenniejszymi obiektami są: pałac królewski (XV, XVIII w.), Złota Brama (XVIII w.) oraz świątynie Bhawani i Nyatapola (XVIII w.)

3. Bangladesz

• Dakka - Większość starych budowli Dakki (głównie z XVII w.) znajduje się na terenie Starego Miasta. Należą do nich m.in.: fort Lal Bagh z mauzoleum Bibi Pari, meczet Sat Gumbad oraz świątynia hinduistyczna Dhakeśwary i kościół katolicki (zbudowany przez Portugalczyków)

• Ćittagong - główny port Bangladeszu (wywóz juty), z zabytkowymi rzeźbami buddyjskimi
  z IX-XII w.

4. Sri Lanka

• Kandy - na uwagę zasługuje również miejscowy ogród botaniczny Peredenja. Miejscem kultu dla ludzi różnych wyznań jest sam Szczyt Adama; znajdujące się tu zagłębienie
  w kształcie stopy ludzkiej jest czczone zarówno przez buddystów, jak i wyznawców hinduizmu, islamu oraz wschodniego odłamu chrześcijaństwa. Liczne pielgrzymki przybywają do Mlhintale - kolebki cejlońskiego buddyzmu, oraz Dambulli - słynnej głównie z uwagi na znajdującą się tu świątynię skalną (I w. p.n.e.) z czternastometrowym posągiem Buddy.Wśród miast o walorach historycznych na uwagę zasługują:Anuradhapura - starożytna stolica kraju, obecna stolica Kolombo, w którym, oprócz zabytkowych budowli sakralnych
  i świeckich, znaczną frekwencją odwiedzających odznacza się Muzeum Narodowe oraz ogród zoologiczny

III. Azja Południowo-Wschodnia

1. Birma

• Rangun - wśród obiektów zabytkowych najcenniejszą budowlą jest pagoda Szwe Dagon. Jej tradycje sięgają VI w. p.n.e., a obecną swą postać otrzymała w 1768 r. Centralną częścią świątyni jest wielka, wysoka na 100 m, ceglana, stożkowata stupa, z zewnątrz pozłacana, wzniesiona na wielobocznej, schodkowej podstawie. Otaczają ją liczne małe świątynie, kaplice, rzeźby buddyjskie i dzwonnice o bogatych formach, zdobione polichromią

• Pagan - stanowi największą na świecie koncentrację budowli sakralnych (ok.  5 tys.  świątyń,  głównie  buddyjskich). Najstarszymi z nich (X w.) są: Nat Hlaung Dżaung (hinduistyczna) oraz Ngakie Nadaun (buddyjska), natomiast największym obiektem jest buddyjska świątynia Anandy, wzniesiona na planie krzyża greckiego w XI w.

1. Tajlandia

• Bangkok - liczne zabytki (głównie z XVIII-XIX w.), do których należy m.in. Wielki Pałac Królewski oraz świątynie buddyjskie": Wat Pra Kaeo, Wat Po (Świątynia Leżącego Buddy), Wat Trimitr (Świątynia Złotego Buddy), Wat Aruna (Świątynia Brzasku), Wat Mahathat (Klasztor Wielkiej Relikwi), Wat Benchamabophit (Świątynia Marmurowa), Wat Suthat
  i Wat Sa Ket. Dużą frekwencją turystów odznacza się Muzeum Narodowe w Bangkoku — największa tego typu instytucja w Azji Południowo-Wschodniej, Muzeum Antropologiczne oraz Dom Jima Thompsona — prywatna kolekcja sztuki azjatyckiej. Oryginalną atrakcję stanowi wizyta w Instytucie im. Pasteura, specjalizującym się w wytwarzaniu szczepionek

• Muang Boran (Ancient City) — największe na świecie muzeum budownictwa w plenerze, obejmujące ok. 70 wiernych kopii najcenniejszych obiektów tajskiej architektury w skali naturalnej i w pomniejszeniu. Zainteresowaniem turystów cieszy się także pobliska farma krokodyli, na której można obserwować życie ok. 30 tys. tych zwierząt, a także innych przedstawicieli fauny objętych ochroną, m.in. lwów, tygrysów, gibbonów i słoni, zgromadzonych w niewielkim ogrodzie zoologicznym.

• Ajutthaja - wśród dawnych budowli na szczególną uwagę zasługuje zespół zabudowań pałacu królewskiego (XIV w.) oraz liczne świątynie, m.in.: Wat Bhuddai Swaria (XIII w.), Wat Na-Pramane (XIII w.), Wat Pra-Mahathat (XIV w.), Wat Rat Burana (XIV w.), Wat Yai Chai Mongkol (XIV w.) i Wat Phu Kao Thong (XVI w.). Cenne zabytki architektoniczne znajdują się w Bang Pa-ln (zespół budowli pałacu królewskiego w stylu europejskim
  i tajskim z XIX w.), Lop Buri (budowle z czasów kultury khmerskiej, m.in. świątynie Wat Mahathat, Pra-Prang Sam Yod i Pra Kan Shrine) oraz Nakhon Pathom (sanktuarium buddyzmu z jedną z najstarszych — z II w. n.e., i najwyższych w świecie buddyjskim — 127 m wysokości, świątynią Pra Pathom Chedi)

• Sukhothai — kolebka najstarszej państwowości plemion tajskich. W latach 1251-1350 znajdowała się tu stolica państwa. Z tego okresu pochodzą liczne świątynie buddyjskie, wśród nich m.in.: Wat Mahathat, Wat Sri Sawai, Wat Saphan Hin i Wat Chetuphon. Do pozostałych miast o walorach historycznych należą: Phitsanulok, Lampang, Lamphun, Cziang Raj, Kamphaeng Phet i Nan

1. Laos

• Wientian - wśród licznych zabytków1 najbardziej znana jest świątynia Wat Phra Keo (XVI w.), w której mieści się muzeum buddyjskiej sztuki sakralnej. Cennym architektonicznie obiektem jest That Luang (XVI w.) — najważniejsze w Laosie sanktuarium buddyjskie, oraz kompleks świątyń Wat Sisaket (XIX w.), który jest obecnie muzeum z największym w Laosie zbiorem posągów Buddy

• Hanoi - plac Ba Dinh — najbardziej reprezentacyjny fragment Hanoi, przy którym wznosi się pałac prezydencki i mauzoleum Ho Chi Minha. Wśród pozostałych obiektów stolicy na szczególną uwagę zasługują ponadto świątynie Mot Cot (Na Jednej Kolumnie) z XI w., Hai Ba (Dwóch Sióstr) z XI w., Akademia Literatury (Van Mieu) z XI w

1. Malezja

• Kuala Lumpur - bardzo duży obszar zajmują tereny zielone, a wśród nich Lake Gardens, park z tropikalnymi roślinami oraz z jeziorami. Jest tu także budynek parlamentu i muzeum ze zbiorami historycznymi. Znanym miejscem w Kuala Lumpur jest wzgórze Bukit Nanas, skąd roztacza się widok na miasto i jego okolice

5. Indonezja

• dzięki dużej różnorodności środowiska przyrodniczego, bogactwu folkloru oraz licznym zabytkom jest krajem bardzo atrakcyjnym dla turysty. Głównymi regionami turystycznymi są: Jawa, Bali, północna i zachodnia część Sumatry oraz południowy Celebes

6. Filipiny

• Manila - miasto-twierdza Intramuros

IV. Azja Środkowa i Wschodnia

1. Chiny

Wschodnie:

• Pekin - Główne budowle Mingów: Świątynia Niebios, Wieża nad Bramą Qian Men, świątynia przodków cesarskich Tai Miao, Bramy: Tian'anmen, Tuanmen, Qian Men i Wumen na Mei Shan, Baszty Bębna i Dzwonu. W obrębie Miasta Wewnętrzego (Tatarskiego) znajduje się dawne Miasto Cesarskie, a w nim dawne Miasto Zakazane. Od bramy Tian'anmen rozciąga się plac Tian'anmen (Plac Bramy Niebiańskiego Spokoju) — największy na świecie plac defilad (dł. 800 m, szer. 500 m, pow. 40 ha). Inne zabytki Pekinu to: klasztor Lazurowych Obłoków, świątynia lamaicka Yonghegong z okresu Qing, biblioteka chińska z 1912 r.

• w Shisanling główną atrakcją turystyczną są grobowce Mingów (13 grobowców: Tailing, Kangling, Maoling, Yuling, Oingling, Xianling, Changling, Jing-ling, Zhaoling, Siling, Dingling, Yongling, Deling; Droga Duchów, Brama Triumfalna i Muzeum Dinling).

• Nankin - znajduje się tu m.in. mauzoleum Sun Yat-sena, świątynia Linggu, obserwatorium astronomiczne, mauzoleum Mingxiano. Do głównych zabytków Nankinu należy pałac cesarski pierwszych Mingów, Wieża Bębna i Brama Zhonghua oraz mury miejskie (dł. 33,4 km i wys. 12 m). Nankin jest też ośrodkiem uniwersyteckim. W pobliżu Nankinu pod Zhejiang wznosi się buddyjski klasztor Złotej Góry z okresu Ming

• Szanghaj - Do zabytków należy klasztor Longhua (III w.) położony w parku o tej samej nazwie, klasztor Yufo (Świątynia Nefrytowego Buddy; XIX w.), Pagoda Longhua Ta. Ponadto w mieście znajduje się budynek I Kongresu Chińskiej Partii Komunistycznej, rezydencja Sun Yatsena, Szanghajskie Centrum Wystawowe, ogród Guyi (pow. 7 ha)
  z pawilonami i parkiem krajobrazowym w stylu Ming i Qing, ogrody botaniczny
  i zoologiczny

• Hangzhou - Do głównych zabytków Hangzhou należy buddyjska świątynia Lingyin (IV w.), świątynia i grobowiec Yue Fei (XIII w.), Pagoda Baochu i Sześciu Harmonii, park Jeziora Zachodniego z molo i załamanym mostem z okresu Song. Ponadto miasto słynie z 3 źródeł: Jadę, Tiger Spring i Dragon Well

• Kaifeng - stolicy Chin z okresu Pięciu Dynastii znajduje się klasztor Xiangguo (VI w.), Żelazna Pagoda (XI w.), świątynia taois-tyczna oraz pozostałości pałacu i murów miasta (X-XI w.)

• Luoyang słynie z pierwszego buddyjskiego klasztoru Paima (16 r. n.e.). Koło Luoyang
  w grotach Longmen znajdują się skalne świątynie i Wielki Posąg Buddy (VII w.) oraz Pagoda w Świątyni Białego Konia z okresu Tang

• W Ningbo znajduje się świątynia Tianjeng (III w.) z pagoda (VII w.), drewniany klasztor Baoguo (XI w.) i najstarsza w Chinach biblioteka Tianyige (XI w.)

• Wuhan to miasto portowe nad rzeką Jangcy, ośrodek uniwersytecki. Największą atrakcją miasta jest Jezioro Wschodnie (z możliwością żeglowania) z Pawilonem Huguang na grobli, ponadto świątynia Guiyan, pomnik Sun Yat-sena, oraz spadochronowe miasteczko dla dzieci i młodzieży

• W Suzhou znajduje się około 30 słynnych ogrodów z pałacykami, świątyniami, pagoda-mi
  i pawilonami z okresu Ming i Qing oraz Tygrysia Pagoda (X w.). W okresie Tang miasto było ulubionym miejscem spotkań poetów

• W Wuxi w parku Xihui mieści się fabryka glinianych figurek.

Centralne:

• Xi'an - Do głównych zabytków Xi'an należy pagoda Dayan, czyli Duża Pagoda Dzikich Gęsi z VII w., Baszta Bębna i Baszta Dzwonu z okresu Ming, park Xingqinggong z pawilonami
  z okresu Tang

• Datong - Do głównych atrakcji miasta należy świątynia Huayan (XI w.) i Sha-hua (XIII w.). W odległości 16 km na zachód od miasta znajdują się słynne groty Yungkang (53 groty)
  z licznymi posągami Buddy

• Kunming - Główne zabytki to: świątynia Yuantong (XIV w.), świątynia OJongzhu (XIII w.), Pagoda Daguan (XVIII w.)

• Chengdu - Do atrakcji turystycznych należą tu: świątynia Markizów Wu, grobowiec Wang Jian (X w.), buddyjski klasztor Baoguang (III w.), park Wangjianglou z pawilonami
  i pagodami, Dom Pod Strzechą dynastii Do Fu, oraz wielki 71-metrowy posąg Buddy
  w Leshan (VIII w.)

Północno-Wschodnie:

• Harbin — stare miasto z gmachami Zarządu Wschodniochińskiej Kolei Żelaznej, dworzec kolejowy, magistrat, poczta, banki, teatry, gmach Gospody Polskiej, kościoły Św. Jozefata
  i Stanisława, Politechnika Harbińska, oryginalną budowlą jest drewniana rosyjska cerkiew

• W Shenyang znajduje się pałac cesarski OJngów i mauzoleum Nurchaciego (XVII w.) Shanhaiguan słynie z twierdzy (XIV w.) położonej na wschodnim krańcu Wielkiego Muru

• W Chengde mieści się dawna letnia rezydencja cesarzy Oingów i zespół 8 świątyń (świątynia Fokuansy imituje pałac Potala w Lhasie). W północnej części regionu znajdują się ruiny miasta Czingis-chana (VII-XIII w.)

Południowo- Wschodnie:

• Guilin - największą atrakcją turystyczną regionu jest Kamienny Las

• Guangzhou - Główne zabytki to: klasztor Sześciu Drzew Figowych (V w.), Kwiatowa Pagoda Hua Ta (VI-XI w.), klasztor Hualin (VI w.), meczet Święty Podarek z minaretem (VII w.), Wieża Strażnicza Czehnhaj — obecnie Kantońskie Muzeum Historyczne, katedra katolicka (XIX w.), ponadto cmentarz 72 Bohaterów, Mauzoleum Powstania Kantońskie-go oraz Stary
  i Nowy Kompleks Targów Kantońskich (co roku jesienią i wiosną jarmarki handlowe). Miasto słynie też z Wiosennych Festiwali Kwiatowych.

• Xiamen - Najcenniejsze zabytki to: Południowy Klasztor Putuo i Świątynia Nefrytowego Buddy (X w.), twierdza Zheng Chenggonga (XVII w.), twierdza Hulishan Poata (XIX w.). Na wyspie Gulang usytuowane są bulwary kwiatowe i ogrody. W północno-zachodniej części miasta położony jest ogród botaniczny Wanshi z 4000 gatunków roślin tropikalnych
  i subtropikalnych, urządzony w stylu chińskich ogrodów ze źródełkami, jaskiniami, mostkami, skałami itp.

• Quanzhou — stary ośrodek miejski i portowy o tradycyjnym przemyśle jedwabniczym. Głównymi zabytkami są tu: świątynia, klasztor i dwie pagody Kaiyuan (XII w.), meczet (XI w.), kamienny most Luoyan Qiao (XI w.), grobowiec Zheng Chenggonga (XVII w.), Muzeum Żeglugi Morskiej, kamienny posąg twórcy taoizmu Laozi i Park Sun Yatsena

• Foshan to słynne starożytne miasto związane z buddyzmem, miasto sztuki i rzemiosła. Główne zabytki to: świątynia Przodków (XI w.), liczne świątynie buddyjskie z epoki Tang, Posąg Buddy z okresu Ming i Qing, stare manufaktury produkujące wyroby ceramiczne, jedwab, figurki z kruszców, papier czerpany. Specyficznego uroku dodają miastu liczne galerie ceramiki oraz tradycyjne latarnie chińskie

Mongolia Wewnętrzna:

• atrakcją turystyczną jest największa budowla obronna świata — Wielki Mur Chiński (Wanli Changcheng). Budowniczym był cesarz Shi huangdi z dynastii Han. Wybudował 6 tys. km muru przez 16 lat, zatrudniając 700 tys. ludzi. Do budowy użyto 150 mln m3 ziemi i 50 min m3 kamienia i cegły. Gruntownej odbudowy i rozbudowy dokonali cesarze z dynastii Ming (20 tys. wież obronnych i 10 tys. wież alarmowych (brama twierdza Ciaju-kuan w zachodniej części muru, na wschodzie Brama Qian Men). Oprócz Muru Chińskiego do głównych atrakcji regionu należą klasztory lamaickie w Hohhot, meczety w Lanzhou i Yinchuan, świątynia lamajska w Xangd, Biała Pagoda (X w.) w Barin Youqi, Mauzoleum Czingis-chana w Ejin Horo Qi, grobowiec chana Kubilaja, świątynia Wu Dang Zhao w Baotou

Wyżyna Tybetańska:

• Stolica Tybetu Lhasa jest światowym centrum lamaizmu skupiającym najważniejsze obiekty kultu; pałac Potala - - rezydencję dalajlamy (ob. muzeum), Dżo-k'ang — główną świątynię, cel pielgrzymek lamaistów, klasztor Bras-spungs (Drepung; XV w.), świątynię Sakjamuni (VII w.). Ważniejsze zabytki lamajskie u podnóża Himalajów: w Xigaze klasztor Taszilhunpo (Kra-szis-Lhun-po; XV w.) z 27-metrowym posągiem Buddy Przyszłości, siedziba pan-czenlamy (drugiego po dalajlamie dostojnika lamajskiego); w Gyangze — klasztor Palkhor (XVII w.), cel współczesnych pielgrzymek. Jedną z atrakcji folklorystycznych przyciągających turystów jest Tybetański Nowy Rok

Góry i wyżyny Xinjiangu:

• Głównym centrum islamu jest Kaszgar (Kashi) z największym w Chinach meczetem Id - Kah (na 8 tys. osób), oraz mauzoleum Apak-Hodjy, przywódcy muzułmanów w XVIII w., ponadto znajdują się tam ruiny pałacu muzułmańskiego (X w.). Najcenniejszym obiektem kultury buddyjskiej jest klasztor Groty Tysiąca Buddów w Dunhuang (IV w.), oraz budowle obronne
  i stacje dawnego Szlaku Jedwabnego

• W miejscowości Hotan (Hetian) znajdują się zasypane przez piaski pustyni ruiny miasta Dandanuk położonego na trasie Szlaku Jedwabnego

• W Hami — ruiny miasta Barkol z czasów dynastii Tang oraz świątynia Gór Niebiańskich (VII -X w.)

• W Turfanie — ruiny miast Xiaohe i Gaochang z dynastii Tang oraz Pagoda Emina z epoki Ming

• W Jiayuguan — twierdza i brama na zachodnim krańcu Wielkiego Muru Chińskiego

• Głównym ośrodkiem miejskim Xinjiangu jest Urumczi (Urumqi). Znajduje się tu Pagoda Hongshan, park Renmin, ogród zoologiczny, uniwersytet

Tajwan:

• Tabei - Największym zainteresowaniem turystów cieszą się: Muzeum Narodowe
  z najbogatszą na świecie kolekcją sztuki chińskiej, typowo chińska dzielnica przy świątyni Lungszan, Park Yan-gmingshan (Gongyuan), Muzeum Historyczne i Muzeum Sztuki. JKoło Taibei dzięki występowaniu gorących źródeł rozwinęły się uzdrowiska Beitou i Wulai

• Tainan — stare miasto na wyspie z licznymi świątyniami Konfucjusza i taoistów, oraz boga rybaków Matsu. Dzięki nocnym targom tchnie atmosferą starych Chin

• W miejscowości Magong na Peskadorach znajduje się świątynia Matsu (XV w.)

2. Makau

- Głównymi czynnikami atrakcyjności turystycznej Makau są: jedyne w Azji Południowo- Wschodniej stare zabytki europejskie ( w mieście Makau: zrujnowany fort Forte do Monte, fasada bazyliki jezuickiej Św. Pawła z 1602r., kościoły Św. Augustyna, Św. Dominika i Św. Wawrzyńca, Muzeum Camoensa, świątynie: bogini A-Ma z XIVw., Kun Lam i Lin Fong oraz mniejsze świątynie

3. Hongkong

- Najczęściej odwiedzanymi przez turystów miejscami na wyspie Hongkong są: dzielnice handlowe Central i Causeway Bay, dzielnica rozrywkowa Wanchai, świątynia buddyjska Man Mao, Victoria Peak (550 m n.p.m.) — najlepszy punkt widokowy na cały Hongkong z wieżą obrotową, port rybacki i 20-tysięczna chińska dzielnica mieszkaniowa zlokalizowana
w dżonkach w Aberdeen, targ chiński i plaże w Stanley, nadmorskie tereny wypoczynkowe Repulse Bay, Ocean Park koło Aberdeen. W Koulun i na Nowych Terytoriach głównymi atrakcjami są: centrum handlowe i planetarium w dzielnicy Xim Zha Shui, zrekonstruowana wioska chińska z okresu dynastii Song (X-XIII w.) w Lai Chi Kok, klasztor dziesięciu tysięcy Buddów i wyścigi konne w Sha Tin, targ rybny w Tai Po, liczne nadmorskie tereny wypoczynkowe oraz wycieczki kolejowe i autobusowe do granicy Chin. Spośród pozostałych wysp największym zainteresowaniem cieszą się: Cheng Chau — typowo chińska i bardzo gęsto zaludniona (dawna baza piracka); Lantau — większa od Hongkongu, ale słabiej zaludniona,
z atrakcyjnymi krajobrazami i bogatą świątynią Po Lin; Cheung Chau i Lamma — ze względu na oryginalną chińską kuchnię i wyroby rzemiosła chińskiego. Atrakcją Hongkongu są również liczne święta i festiwale chińskie, możliwości wycieczek wodolotem lub promami do Makau oraz pociągiem lub samolotem do Chin — głównie do Guangzhou (Kanton)

4. Mongolia

• Nie ma wielu zabytków. Najstarsze, pochodzące z czasów rozkwitu wielkiej stepowej cywilizacji Mongołów (imperium Czyngis-chana w XIII w.), uległy w większości zniszczeniu. Stosunkowo najlepiej zachowały się zespoły świątyń lamaic-kich z XIX i XX w. zlokalizowane w środkowej, najlepiej gospodarczo rozwiniętej części kraju, w tym głównie
  w Ułan Bator

• Głównym ośrodkiem turystyki zagranicznej w Mongolii jest Ułan Bator i jego okolice (ośrodki turystyczne — Tereldż, Dżancziwlin, Sógnógór). Największą atrakcją stolicy Mongolii są: lamajskie klasztory — Czoj-dżin--lamn (ob. muzeum) i Gandan (czynne centrum buddyzmu); zespół pałacowy Bogd-ge-gena (przywódcy lamajskiego) w stylu chińskim,
  a także dzielnice jurtowe miasta, muzea i niektóre monumentalne obiekty użyteczności publicznej
  Drugim pod względem znaczenia ośrodkiem turystycznym są okolice Cecerleg i Charchorin, gdzie turystów przyciągają: ruiny Karakorum — stolicy imperium Czyngis-chana, powstałej
  w XIII w.; klasztor Erdene Dzuu (XVI w.); uzdrowiska Chudżirt i Sziwert. Na południu kraju najczęściej odwiedzane są okolice miasta Dalandzadgad, zwłaszcza ośrodek turystyczny Jolyn Am w Ałtaju Gobij-skim, piaszczyste fragmenty pustyni Gobi i tereny wykopaliskowe
  w Bajandzag, gdzie znaleziono kości dinozaurów

5. Korea

Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna

• Głównym ośrodkiem turystycznym KRL-D jest zatem Phenian. Jest to całkowicie nowe miasto odbudowane po zniszczeniach wojennych w latach 1950-53. Nie dysponuje wieloma zabytkami poza dwoma bramami miejskimi w XVII i XVIII w. Najważniejsze atrakcje stanowią: położony na wzgórzu i dominujący nad miastem monumentalny pomnik przywódcy kraju, Kim-Ir-Sena, Muzeum Rewolucji, szereg wielkich budowli użytku publicznego w stylu narodowym, nawiązującym do architektury chińskiej i japońskiej, oraz nowoczesne metro.

• Poza Phenianem głównymi ośrodkami turystycznymi są:

• Mangiende — rodzinna miejscowość Kim-Ir-Sena (niedaleko Phenianu)

• Wonsan — port nad Morzem Japońskim, z dobrze turystycznie zagospodarowaną nadmorską dzielnicą rekreacyjną

• Kesong — dawna stolica państwa Korjo z licznymi zabytkami: zabudowania uniwersytetu, bramy miejskie, "Most Krwi", świątynie, grobowce królewskie, ruiny średniowiecznego zamku; Phanmundzom — miejsce podpisania rozejmu w 1953 r., obiekty misji pokojowych; Góry Miohiang-sanmek — na północ od Phenianu, gdzie znajduje się kilka zabytków buddyjskich (świątynie, kamienne stupy), Muzeum Międzynarodowej Przyjaźni.

Korea Południowa

• Najważniejsze regiony turystyczne Korei Południowej to: północna i południowo-wschodnia część kraju oraz wyspa Dzedzu-do

• W regionie północnym głównymi centrami turystyki zagranicznej są:

• Seul liczne zabytki,w większości z XIV i XV w.: pałace królewskie, ogrody, bramy miejskie, wielkie centrum kulturalne, tzw. Dom Koreański, dzielnica bankowa, kilka kompleksów wypoczynkowych i rozrywkowych)

• Kyogju (w pobliżu zabytki z okresu królestwa Silla: świątynia Pultuk, groty Sokguram, grobowce królewskie z I w. p.n.e. i późniejszych stuleci), Pusan (świątynie buddyjskie, uzdrowiska nadmorskie Haendae i Songdo z licznymi obiektami rozrywkowymi, centrum bankowe, cmentarz żołnierzy ONZ poległych w wojnie koreańskiej),

• Klasztor Haein koło Tegu, gdzie przechowywanych jest 80 tys. drewnianych tabliczek pierwszej świętej księgi buddyjskiej z dynastii Korjo z XIII w.

- Phanmundzom (mur rozdzielający Koreę Południową od KRL-D)

Walory specjalistyczne:

• Na pierwszym miejscu postawić można wszystkie dziedziny związane z wodą (pływanie, narciarstwo wodne, żeglarstwo, surfing, nurkowanie itp) np. Dżunie, Tabardża, Sri Lanka, Malediwy, Tajlandia, Malezja, Tajwan

• Doskonałe walory do pływania i polowań pod wodnych ma Dżunie, Tabardża, Sri Lanka, Malegiwy, Tajlandia, Malezja

• Zwiedzanie i obserwacja podwodnego świata zwierzęcego i roślinnego jest możliwe w Sri Lanka, Malediwy, Tajlandia, Malezja

• Ponadto doskonałe walory turystyki pieszej, możliwość jazdy konnej i nie tylko i inne: Mongolia Wewnętrzna, Chiny- Góry Changbai, Tajwan

• Wyścigi w łodziach: Suzhou

• Rejsy po Jangcy, Wielkim Kanale

• Zwiedzanie Muru Chińskiego

• Myśliwstwo: Heilongijang, Góry Mandżurii, Mongolia

• Wędkowanie: Henan, Tajwan,

• Speleologia: Korea Południowa - liczne jaskinie we wschodniej części kraju,

.

29

---