RB ZUPEŁNE

ZASTOSOWANIE

Na siedliskach borowych o glebach suchych i słabo świeżych, gdzie uzyskanie odnowienia naturalnego jest bardzo utrudnione.

Na siedliskach silnie zachwaszczonych (np. wrzos, trzcinnik) przewidzianych do odnowienia gatunkami światłożądnymi.

W drzewostanach, w których uzyskanie odnowienia naturalnego jest utrudnione ze względu na zwarty podszyt złożony z gatunków o dużej sile odroślowej (czeremcha amerykańska, robinia akacjowa, klon jesionolistny) lub ze względu na stan pokrywy glebowej, degradację gleby itp.

W drzewostanach gatunków introdukowanych: sosny Banksa, sosny smołowej, modrzewia japońskiego, dębu czerwonego i jedlicy sinej - w celu wymiany gatunków obcych na rodzime.

W drzewostanach, których natychmiastowe wycięcie podyktowane jest względami sanitarnymi.

W drzewostanach, w których są lub będą zakładane bloki upraw pochodnych, składające się z gatunków światłożądnych.

NIE STOSOWAĆ

wzdłuż głównych szlaków komunikacyjnych (drogi krajowe, wojewódzkie i powiatowe w rozumieniu ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych).

W d-st rosnących bezpośrednio przy ciekach i zbiornikach wodnych (źródła i źródliska, rzeki, jeziora, stałe oczka wodne, bagna, torfowiska, mszary, trzęsawiska).

Przylegających do miejsc kultu religijnego.

Znajdujących się w otulinach rezerwatów i parków narodowych oraz w oddziałach bezpośrednio do nich przylegających.

ZALETY rębni zupełnych można zaliczyć łatwość wykonania, koncentracja prac, brak istotnych strat w młodym pokoleniu związanych ze ścinką i zrywką, możliwość mechanizacji prac, przejrzysty układ przestrzenny, szybki wzrost odnowień gatunków światłożądnych niewrażliwych na przymrozki oraz łatwość kontroli administracyjnej.

WADY rębni zupełnych to niekorzystne warunki wzrostu dla gatunków wymagających w młodości osłony, zagrożenie powierzchni manipulacyjnej erozją wietrzną, zagrożenie powierzchni manipulacyjnej erozją wodną, zagrożenie wtórnym zabagnieniem na siedliskach podmokłych, przesuszenie wierzchnich warstw gleby, a także silna ekspansja roślinności zielnej.

IA ZUPELNA WIELKOPOW

szerokość zrębu w granicach 60 - 80 przy maksymalnej powierzchni do 6 ha. raczej do usuwania drzewostanów poważnie uszkodzonych przez wiatry

Zastosowanie na siedlisku Bśw, w sytuacjach gdy nie można liczyć na pomyślne inicjowanie i rozwój odnowień naturalnych sosny z obsiewu bocznego.

IB ZUPEŁNA PASOWA

Formą rębni zupełnej polecaną do szerszego stosowania jest rębnia zupełna pasowa o szerokości zrębu 30-60 m lub maksymalnej powierzchni do 4 ha.
Zastosowanie   Najczęściej jest ona zalecana i stosowana do odnawiania drzewostanów sosnowych na siedliskach Bs, Bśw, Bw, BMśw i BMśw. Jak podaje prof. Jaworski, rębnia ta może mieć również zastosowanie w drzewostanach świerkowych nie narażonych na wiatr.

Ic ZUPELNA SMUGOWA

szerokość zrębu wynosi 15-30 m, a maksymalna powierzchnia - do 2 ha. Prof. Bernadzki widzi zastosowanie tej rębni przede wszystkim w drzewostanach świerkowych i olszowych.
Zastosowanie w drzewostanach świerkowych. Na wąskim zrębie w świerczynie duża część odnowień korzysta z osłony bocznej. Z tego powodu rębnia Ic jest bardziej niż Ib odpowiednia do odnowienia naturalnego świerka z wykorzystaniem obsiewu bocznego

RB CZĘŚCIOWE

Rębnia częściowa zakłada odnowienie naturalne w oparciu o obsiew górny w warunkach osłony drzewostanu macierzystego. Warunki wzrostu odnowienia są modyfikowane przez raczej równomierne usuwanie części drzew z całości odnawianej powierzchni. Zasadniczo wykorzystuje się jeden rok nasienny i ewentualne uzupełnienia przez odnowienie sztuczne. Prowadzi to do powstawania drzewostanów jednowiekowych lub mało zróżnicowanych wiekowo, zazwyczaj zdominowanych przez gatunek, którego rok nasienny był wykorzystany.

Zalety  

-Stała osłona gleby przez drzewostan, zapewniająca m.in. zabezpieczenie przed erozją.

-Szerokie wykorzystanie odnowienia naturalnego (samosiew górny).

-W przypadku niektórych gatunków wykorzystanie przyrostu z prześwietlenia.

-Możliwość pielęgnacji zapasu.

-Stosunkowo duża prostota koncepcji i organizacji prac, chociaż mniejsza niż w przypadku rębni zupełnych.

Możliwość zachowania lokalnych genotypów odnawianych gatunków, co przeciwdziała zubożeniu zróżnicowania genetycznego w odnawianych drzewostanach.

Wady Ograniczenia  

-Uzależnienie od występowania lat nasiennych odnawianego gatunku.

-Prowadzenie cięć na dużych powierzchniach, co w przypadku niepowodzenia może powodować zdziczenie pokrywy glebowej i konieczność rozległych powierzchniowo podokapowych odnowień sztucznych.

-konieczność dobrze zaprojektowana sieć szlaków zrywkowych i dróg wywozowych. Ale nawet dobrze zaprojektowana sieć nie zawsze zapewnia bezpieczeństwo odnowieniom.

-W przypadku gdy cięcia obsiewne są wykonywane w roku częściowego urodzaju nasion, koszty uzupełnień mogą być wysokie.

-Rębnia częściowa może prowadzić do powstawania jednolitych wiekowo i wysokościowo drzewostanów z dominacją jednego gatunku

IIa CZĘŚCIOWA WIELKOP

Głównymi gatunkami odnawianymi rębnią IIa są buk i dęby. Ich rzadkie lata nasienne zmuszają do stosowania jednoczesnego odnowienia dużych powierzchni w celu optymalnego wykorzystania urodzaju.

szerokość powierzchni manipulacyjnej (strefy) w rębni częściowej wielkopowierzchniowej wynosi do 150 m, a ogólna powierzchnia strefy - do 6 ha

odnowienie drzewostanów bukowych. W jej rezultacie uzyskuje się młodniki, w których udział gatunków domieszkowych nie przekracza 20%.

Całkowity okres odnowienia drzewostanu bukowego na jednej strefie wynosi zazwyczaj 15-20 lat i jest uzależniony od tempa rozwoju odnowień. W cięciach obsiewnych prof. Bernadzki zaleca usunięcie 20-30% zapasu drzewostanu o zwarciu umiarkowanym. Pierwsze cięcie odsłaniające wykonuje się w trzecim roku po obsiewie. Okres cięć odsłaniających może trwać od 8-12 lat. Cięcia uprzątające można wykonać, gdy wysokość odnowienia waha się w zakresie 1.0-1.5 metra, ale w lokalizacjach bardziej narażonych na przymrozki należałoby ostatecznie odsłaniać wyższe podrosty (1.5-2.0 m).

IIb CZĘŚĆ PASOWA

szerokość powierzchni manipulacyjnej (pasa) mieści się w granicach 40-60 m, a jego ogólna powierzchnia nie przekracza 3-4 ha.

Ze względu na mniejsze zagrożenie przez szkody od wiatru, rębnię IIb można stosować do odnawiania drzewostanów świerkowych, chociaż raczej nie jest zalecana na terenach górskich, lecz na niżu na Pomorzu i w północno wschodniej części kraju.

IIc CZĘŚĆ SMUGOWA

Cechą charakterystyczną rębni IIc jest to, że odnowienie początkowo korzysta z osłony górnej przyległego drzewostanu, a w końcowym etapie pozostaje pod jego osłoną boczną - ze względu na małą szerokość odnawianej powierzchni.

Rębnia IIc zalecana jest do odnawiania drzewostanów świerkowych. Ponieważ powierzchnie drzewostanu silnie rozrzedzonego są w tej rębni stosunkowo małe, może być ona stosowana również w górach.

Szerokość powierzchni manipulacyjnej (smugi) w rębni częściowej smugowej wynosi do 30 m.

Odnowienie drzewostanu zaczyna się od brzegu osłoniętego przed niszczącymi wiatrami. Ponieważ do siebie mogą przylegać smugi z różnym zaawansowaniem procesu odnowienia, szerokość odnawianej strefy może w jednym dziesięcioleciu wahać się od 80 do 150 metrów - w zależności od postępu odnowienia.

II d CZĘŚĆ GNIAZDOWA

Rębnię częściową gniazdową stosuje się na strefach o szerokości do 150 m lub w całych drzewostanach o ogólnej powierzchni nie przekraczającej 6 ha. Znajduje ona zastosowanie do odnawiania drzewostanów mieszanych (np. jodłowo-sosnowych, bukowo-sosnowych, dębowo-sosnowych) bądź do ich tworzenia.

Powierzchnia gniazd może zajmować do 40% odnawianej powierzchni strefy. Cięcie na gniazdach powinno być wykonane na tyle wcześniej w stosunku do powierzchni międzygniazdowej, aby zapewnić odnowieniu gatunku domieszkowego odpowiednie wyprzedzenie (np. dla jodły około 20 lat, dla buka 10-15 lat).

RB GNIAZDOWE

otrzymujemy drzewostany o zmieszaniu kępowym. Płaty gatunku lub gatunków domieszkowych rozwijają się na jednogatunkowych (w zasadzie) gniazdach, przy osłonie bocznej bądź górnej i uzyskują niezbędne wyprzedzenie względem gatunku głównego odnawianego na powierzchni międzygniazdowej.

III a GNIAZD ZUPELNA

Zastosowanie   Typowa rębnia IIIa jest stosowana głównie do przebudowy litych drzewostanów sosnowych, brzozowo-osikowych i innych na siedliskach borów mieszanych, rzadziej lasów mieszanych, na drzewostany mieszane, głównie dębowo-sosnowe. Na gniazdach wprowadza się gatunki wolno rosnące lub wymagające osłony w pierwszych latach życia.

maksymalnej szerokości strefy (80-100 m) oraz powierzchni zrębu (6 ha)

Gniazda mogą zajmować łącznie 20-40% powierzchni strefy manipulacyjnej. Zwykle mają kształt owalny (wsch-zach)

III b GNIAZD CZĘŚCIOWA

Zastosowanie   Rębnię IIIb stosuje się w celu wprowadzenia biologicznie słabszych domieszek w drzewostanach gatunków dobrze odnawiajacych się samosiewem górnym na większej powierzchni.

Dotyczy to zwłaszcza dębu w drzewostanach bukowych lub jodłowych na żyznych siedliskach. Dąb wprowadza się na gniazda z domieszkami mającymi w przyszłości utworzyć pod nim drugie piętro (Gb, Lp) oraz ewentualne z przejściowymi gatunkami osłonowymi (Md, Brz).

Szerokość strefy w rębni IIIb (100- 150) i maksymalna dopuszczalna powierzchnia (9 ha)

RB STOPNIOWE

WADY I ZALETY

IV a STOPN GNIAZDOWA

ZALETY  

-Dzięki naturalnemu sposobowi odnowienia możliwe jest zachowanie potomstwa miejscowych ekotypów drzew.

-Wykorzystanie wielu lat nasiennych stwarza możliwość uzyskania drzewostanów zróżnicowanych wiekowo.

-Uzyskuje się drzewostany wielogatunkowe, z dominacją gatunków cienioznośnych, o korzystnej - kępowej i grupowej formie zmieszania.

-W porównaniu z rębnią częściową: łatwiejsza jest ścinka i zrywka drzew, mniejsze szkody w podrostach, większe wykorzystanie przyrostu z prześwietlenia, większa elastyczność w wyborze czasu i miejsca inicjowania odnowienia.

WADY I OGRANICZENIA

Na późniejszych etapach poszerzania ośrodków odnowieniowych dochodzi do wielokierunkowego odsłaniania ścian drzewostanu oraz pogorszenia warunków edaficznych i mikroklimatycznych, co może powodować problemy z uzyskaniem samosiewu na północ i wschód od istniejących płatów odnowień.

-U drzew rosnących w otoczeniu ośrodków odnowieniowych zdarzają się przypadki zgorzeli, zasychania wierzchołków i zmniejszenia przyrostu z prześwietlenia.

-Rosnące w późnych etapach odnowienia problemy z uzyskiwaniem samosiewów powodują konieczność stosowania uzupełniających odnowień sztucznych.

-Wraz z postępem odnowienia wzrasta ryzyko wiatrołomów i wywrotów oraz szkód w odnowieniach w wyniku ścinki i zrywki drzew.

IV b GNIAZD SMUGOWA

ZALETY

-Możliwość wyprzedzającego (na gniazdach ) odnowienia gatunków wrażliwych na przymrozki późne, suszę i konkurencję gatunków szybciej rosnących. Ochrona tych gatunków jest lepsza niż w przypadku rębni częściowej czy stopniowej brzegowo-smugowej.

-W porównaniu z rębnią IVa zmniejsza się ryzyko szkód od wiatru (w drzewostanach świerkowych), zwiększa się przejrzystość terenowa, ułatwiona jest ścinka i zrywka drzew, zmniejszają się szkody w odnowieniu.

IV c STOPN BRZEGOWO SMUGOWA

Zalety  

-Możliwość operowania zarówno światłem górnym, jak i bocznym, w odróżnieniu od rębni stopniowej gniazdowej i rębni częściowej.

-Elastyczne dostosowanie intensywności światła do potrzeb określonych gatunków odnowienia.

-Zachowanie ciągłości procesów odnowieniowych w drzewostanie.

-Małe niebezpieczeństwo wiatrołomów i dobre zabezpieczenie podrostów przed szkodami od ścinki i zrywki drewna.

Ograniczenia

-Konieczność zakładania wielu wrębów (rozrębów) w okresie wstępnej przebudowy rozległych litych świerczyn.

-Nienaturalny wygląd krajobrazu leśnego, poprzecinanego sztucznie smugami wzdłuż i w poprzek wzgórz i dolin.

-Wysokie wymagania co do kwalifikacji służb urządzeniowych i gospodarzy lasu.

-Duże przestrzenne rozproszenie cięć.

VI d GNIAZD UDOSKONALONA

Zalety

-Możliwość dowolnego regulowania dopływu światła do odnowienia, z wykorzystaniem osłony górnej i bocznej, a tym samym możliwość regulowania stosunków konkurencyjnych między różnymi gatunkami występującymi w odnowieniu.

-Możliwość odnawiania wszystkich pożądanych gatunków drzew - zarówno światłożądnych, jak i cienioznośnych - w jednym drzewostanie.

-Wykorzystywanie wielu lat nasiennych, dzięki czemu zwiększa się prawdopodobieństwo uzyskania zadowalającego samosiewu.

-Możliwość uporządkowania odnowienia, ułatwienia pozyskania, zmniejszenia szkód przy ścince i zrywce.

-Możliwość koncentrowania ewentualnego przyrostu z prześwietlenia na najcenniejszych drzewach.

-Tworzenie drzewostanów o duzym zróżnicowaniu wiekowym

Ograniczenia

-Rębnia IVd jest trudniejsza w prowadzeniu niż inne formy rębni stopniowych, wymaga znaczącej obecności i zaangażowania personelu inżynieryjnego przy projektowaniu cięć i nadzorowaniu prac.

-Wszystkie czynności wykonywane w ramach tej rębni muszą być zaplanowane w czasie i przestrzeni - wymaga ona szczegółowego planowania hodowlanego na dobrym poziomie.

-Niezbędne jest właściwe udostępnienie terenu, w tym istnienie rozwiniętej sieci dróg leśnych.

Wraz z postępem rębni wzrastają trudności w prowadzeniu rębni: ryzyko szkód od wiatru, zachwaszczenie gleby, pogorszenie się cech samosiewów.

---