Żyły.
Żyła główna dolna
Żyła wrotna
Zespolenia obu żył głównych
Zespolenia układu żyły wrotnej z żyłami głównymi.
Ad 1.
Żyła główna dolna jest największą żyłą ustroju. Zbiera ona krew żylną z podprzeponowej części ciała i odprowadza ją do przedsionka prawego serca, powstaje ona w j. brzusznej ze zjednoczenia się obu żył biodrowych wspólnych.
Przebiega zaotrzewnowo po stronie prawej aorty brzusznej. Przechodzi przez otwór żyły głównej w przeponie brzusznej, przebiega w śródpiersiu przednim, wchodzi do worka osierdziowego i kończy się na ścianie tylnej prawego przedsionka.
Ma zatem dwa odcinki: brzuszny i piersiowy.
odc. brzuszny dzieli się na:
cz. podnerkową;
cz. nadnerkową, a granicą między tymi częściami jest ujście żył nerkowych.
odc. piersiowy choć krótki dzieli się na:
cz. zewnątrzosierdziową;
cz. wewnątrzosierdziową.
Ż. g. d. podobnie jak wszystkie żyły w kierunku dosercowym zyskuje (przybiera) na średnicy. W miejscu dwu jej największych dopływów tj. żył nerkowych i wątrobowych jest ona silnie poszerzona, co nosi miano zatoki nerkowej i wątrobowej.
Ż. g. d. ma dopływy początkowe i odpływy boczne;
odpływami początkowymi są żyły biodrowe wspólne;
dopływy boczne dzielą się na: dopływy ścienne i dopływy trzewne; dopływami ściennymi są parzyste żyły: 4 pary żył lędźwiowych, żyły przeponowe dolne; dopływami trzewnymi są parzyste żyły trzewne tj. nerkowe, gonadalne, nadnerczowe, z reguły po stronie prawej żyły gonadalne i nadnerczowe uchodzą bezpośrednio do ż. g. d. a po stronie lewej do żyły nerkowej lewej. Do ż. g. d. odprowadzana jest również krew z wątroby.
Ad 2.
Żyła wrotna jest naczyniem czynnościowym ustroju, a nie odżywczym wątroby, która zbiera krew z narządów nieparzystych brzucha z wyjątkiem wątroby i odprowadza ją do wątroby, której oddaje metabolity białek i węglowodanów. Cechą charakterystyczną krążenia wrotnego jest obustronna tj. początkowa i końcowa sieć naczyń włosowatych, sieć żylna włosowata początkowo oplata jelita przez co umożliwia odbiór metabolitów, a sieć żylna włosowata końcowa oplata hepatocyty, którym oddaje metabolity. Osobliwością układu żyły wrotnej jest również brak zastawek żylnych, co umożliwia dwukierunkowy przepływ krwi, od ciśnienia większego do mniejszego. W wielu przypadkach patologicznych wzrasta ciśnienie w żyle wrotnej powyżej 25 cm słupa wody i powstaje nadciśnienie wrotne - wówczas krew z żyły wrotnej przepływa w odwrotnym kierunku i „przecieka” do układu żył głównych.
Dopływami początkowymi żyły wrotnej są trzy żyły: śledzionowa, kreskowa górna i kreskowa dolna.
Z ich zlania powstaje pień żyły wrotnej, który przebiega najpierw za trzustką, potem za opuszką dwunastnicy, a w końcu w więzadle wątrobowo - dwunastniczym i po rozgałęzieniu się na gałąź lewą i prawą uchodzi do wątroby.
Dopływami bocznymi pnia żyły wrotnej, są żyły żołądkowe prawa i lewa, żyła pęcherzykowa, żyły przypępkowe i żyła trzustkowo - dwunastnicza górno - tylna.
Ad 3.
Pomiędzy ż. g. g. a ż. g d. występują 4 zespolenia.
I - zespolenie lędźwiowe wstępujące; II - zespolenie nabrzuszne głębokie; III - zespolenie nabrzuszne powierzchowne; IV - zespolenie okołokręgowe (okołokręgosłupowe).
ad I. zespolenie lędźwiowe wstępujące umożliwia żyła lędźwiowa wstępująca, która łączy w pionie żyły lędźwiowe a sama uchodzi do żyły nieparzystej.
ad II. zespolenie nabrzuszne głębokie - występuje na pow. tylnej m. prostego brzucha, zespala się tutaj żyła nabrzuszna dolna, która jest gałęzią żyły biodrowej, zew. z żyłą nabrzuszną górną, która poprzez żyłę piersiową uchodzi do żyły ramienno - głowowej.
ad III. zespolenie nabrzuszne powierzchowne (skórne) - tworzą żyła nabrzuszna powierzchowna, która napływa do żyły udowej i żyły piersiowo - nabrzusznej, które przez żyłę piersiowo - boczną uchodzą do żyły pachowej.
ad IV. zespolenie okołokręgosłupowe umożliwiają sploty żylne kręgowe, wew. i zew., które oplatają kręgosłup od zew. i od wew. na całej jego długości; sploty żylne w odc. lędźwiowym uchodzą do żyły głównej dolnej, a w piersiowym poprzez żyłę nieparzystą krótką do ż. g. g.
Wszystkie te zespolenia stanowią osnowę dla rozwoju krążenia obocznego przy zaburzeniach odpływu z ż. g. g. albo ż. g. d.
W utrudnionym odpływie z układu ż. g. g następuje przekrwienie bierne nadprzeponowej części ciała co objawia się tzw. twarzą lwią (facies leomina).
Ad 4.
Anastomeus porto - cavales.
Wyróżnia się 4 zespolenia żyły wrotnej z układem żył głównych, które w przypadkach patologicznych (np. marskości wątroby, zakrzepica żyły wrotnej lub żył wątrobowych) stanowią podstawę dla powstania krążenia obocznego obu żył głównych z pominięciem wątroby. Znaczne poszerzenie żyły tworzą wtedy żylaki np. przełyku, odbytu, bądź okolicy pępka (głowa meduzy).
Wyróżnia się 4 zespolenia: I - przełykowe, II - odbytnicze, III - pępkowe, IV - zaotrzewnowe (leciusa).
ad I zespolenie przełykowe umożliwiają żyły przełyku, które uchodzą z części piersiowej żyły nieparzystej krótkiej, a z cz. brzusznej do ż. wrotnej.
ad II zespolenie odbytnicze umożliwiają żż. odbytnicze, z których górna uchodzi do żyły wrotnej poprzez żyłę krezkową, a środkowe i dolne poprzez żż. biodrowe do ż. gł. dolnej.
ad III zespolenie pępkowe umożliwiają żż. przypępkowe, które łączą pień ż. wrotnej z żż. okolicy pępka, te zaś uchodzą do układu ż. gł, górnej bądź ż. gł. dolnej.
ad IV zespolenie zaotrzewnowe umożliwiają żż. wstępnicy i zstępnicy, które uchodzą do żył krezkowych, ale poprzez ścisłe przyleganie tych narządów do ścian brzucha, łączą się one z żyłami ściennymi brzucha, które uchodzą do ż. gł. dolnej.
2
Wykład X - 15.XII.2000r.