Właściwości biologiczne gleby
Gleba - jest warstwą litosfery, która powstała ze skały macierzystej pod wpływem czynników glebotwórczych, głównie działania organizmów żywych, klimatu i wody. Proces glebotwórczy trwa cały czas. Należy pamiętać że gleba jest środowiskiem życia i źródłem składników odżywczych dla wielu gatunków mikroorganizmów.
Typowa gleba mineralna zawiera tak dużą ilość energii zawartą w związkach organicznych, ze może zapewnić byt różnorodnym żywym organizmom. Organizmy glebowe odgrywają tak wielką i niezastąpioną rolę w ciągłych przemianach, że nie można ich pominąć przy omawianiu gleb. W glebach występują zarówno przedstawiciele świata roślinnego, jak i zwierzęcego, począwszy od gryzoni, robaków i owadów, a skończywszy na najmniejszych-bakteriach. Skład gatunkowy i liczebność organizmów glebowych waha się tak znacznie, ze dokładnie trudno określić ich liczbę. W górnych warstwach gleby najwięcej jest bakterii, poza ty mogą znajdować się w niej robaki, pleśnie, grzyby, pierwotniaki i glony. Gleba uprawna, nawożona wydalinami, w warstwach powierzchniowych zawiera ich ogromne ilości (do kilku milionów w 1 g). W glebie piaszczystej nie uprawianej ilość bakterii wynosi od 10 do 1 w 1 g. Uprawa mechaniczna zmniejsza udział bakterii w glebie, głównie występują one na głębokości 20-30cm w warstwie korzeniowej, optymalne pH to 7-8. Im głębiej, tym zawartość bakterii w glebie jest mniejsza, na głębokości 4—5 metrów spotyka się już tylko pojedyncze bakterie w większości są to bakterie saprofityczne, które mają duże znaczenie w procesach oczyszczania gleby. Głównie dzięki saprofitom w glebie zachodzą procesy unieszkodliwiania, czyli rozkładu nieczystości i odpadków. Inne bakterie które odgrywają ważną rolę to bakterie nitryfikujące, denitrifikujące, siarkowe, żelaziste. Bakterie słabo poruszają się w środowisku glebowym, gdy jest nasycenie gleby wodą to ten ruch jest ułatwiony.
Promieniowce to kolejna grupa organizmów glebowych, są to organizmy roślinne, kt.órych ilość jest mniejsza od bakterii, biorą udział w tworzeniu kwasów huminowych.
Grzyby odpowiadają za rozkład materii organicznej odgrywają dużą rolę w glebach kwaśnych leśnych, choć są też ujemne skutki ich występowania jak np. atakowanie roślin.
Porosty i glony pojawiają się na skałach drewnie są to bardzo ważne organizmy bo są pionierskimi występują tam gdzie rośliny wyższe nie mogą występować. Powodują również wietrzenie chemiczne skał.
Pierwotniaki odpowiadają za przemianę materii organicznej, nicienie glebowe odpowiadają również za rozkład resztek organicznych.
Wazonkowce stanowią ważny czynnik w procesie powstawania próchnicy i tworzenia struktury gleby korzystnej do rozwoju mikroflory i wzrostu roślin. Budową przypominają dżdżownice, mają jednak prostszy układ krwionośny i pokarmowy.
Wije przewietrzają glebę, wciągają materię gleb na większą głębokość
Owady w naszych glebach leśnych żyje stale lub okresowo od 4500 do 5500 gatunków owadów Powiązania owadów z glebą mają charakter stały, gdy chodzi o gatunki związane z glebą przez całe życie, lub charakter przejściowy, gdy w glebie rozwijają się lub zimują tylko niektóre stadia.
Inne zwierzęta których życie jest związane z glebą to krety, nornice, susły powodują one użyźnianie gleby swoimi odchodami.
Ilość przerabianej gleby przez dżdżownice w ciągu roku wynosi ok.35ton suchej gleby na 1ha. Dżdżownice przepuszczają przez swoje ciało nie tylko substancje organiczną, która stanowi ich główne pożywienie, ale również składniki mineralne, wzbogacając je w enzymy i rozdrabniając odpowiednio. Bujny wzrost traw wokół ekskrementów dżdżownic sugeruje, że w masie glebowej przez nie przetrawionej zwiększa się ilość składników przyswajalnych. Dotyczy to zwłaszcza azotu. Waga ekskrementów na 1ha gleb uprawnych może wynosić nawet 16 000kg. Gleby przerobione przez te zwierzęta są znacznie zasobniejsze w substancję organiczną, azot ogólny i azotany, w wymienny wapń i magnez oraz w przyswajalny fosfor.. Mają one wyższe pH, stopień wysycenia zasadami i większą zdolność sorpcyjną. Drążone korytarze przez te zwierzęta przyczyniają się do przewietrzenia i zwiększenia przepuszczalności gleb. Przemieszczają one duże ilości gleby z dolnych warstw na powierzchnię. Rozkładowi substancji organicznych sprzyja przewiewność gleby, która jednocześnie wpływa na rozmnażanie się drobnoustrojów.
Ilość żywej masy organicznej jest dostatecznie duża, aby całkowicie nadać kierunek fizycznym, chemicznym przemianom w glebie. Działalność organizmów glebowych jest zróżnicowana- od przeważnie mechanicznego rozdrabniania resztek roślinnych przez owady i dżdżownice do kompletnego rozkładu tych resztek przez mniejsze organizmy, takie jak bakterie, grzyby i promieniowce. Procesowi rozkładu towarzyszy zazwyczaj uwalnianie się z połączeń organicznych szeregu składników mineralnych, np. siarki, fosforu, azotu. Przeważnie uwolnione składniki są potrzebne z kolei innym organizmom glebowym, i rozpoczyna się proces odwrotny, w wyniku którego związki mineralne przekształcane są na znów na związki organiczne niedostępne dla roślin wyższych. Wynikiem aktywności organizmów glebowych jest synteza próchnicy w glebie. Jest to jedna z najbardziej wartościowych substancji produkowanych przez mikroorganizmy glebowe. Gleba tym mikroorganizmom zawdzięcza nieprzerwaną przemianę substancji organicznych, poza tym są one częściowo odpowiedzialne za dostarczanie składników pokarmowych uwalnianych ze związków organicznych w wyniku mineralizacji, lub ( w innych warunkach) za wiązanie ich z powrotem ze szkodą dla roślin wyższych. ,,Gleba i jej właściwości'' PWRiL, Harry C.Buckman- Nyle C.Brady Warszawa 1971