Polityka zagr RP po 89r. Lata 1989-1993 były czasem pracy nad stworzeniem polityki zagranicznej odrodzonego państwa. W tym czteroleciu określiliśmy główne kierunki naszej polityki. Podstawowe cele polityki zagranicznej wynikające z racji stanu RP, zakładającej dążenie do zapewnienia bezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznej stabilności państwa, jego harmonijnego rozwoju gospodarczego i społecznego, oraz umacnianie pozycji RP na arenie międzynarodowej, można sprowadzić do następujących: • Dążenie do integracji z zachodnimi strukturami bezpieczeństwa i współpracy gospodarczej • Dążenie do umacniania pozycji Polski w regionie i wynikający stąd czynny udział w istniejących strukturach współpracy regionalnej • Utrzymywanie i rozwijanie wszechstronnych stosunków i wzajemnie korzystnej współpracy ze wszystkimi sąsiadami RP. Nadrzędnym zaś celem polskiej polityki zagranicznej, determinującym pozostałe, jest takie ukształtowanie środowiska międzynarodowego, szczególnie w najbliższym otoczeniu Polski, aby zapewnić krajowi trwałe bezpieczeństwo oraz trwały zrównoważony rozwój gospodarczy, kulturalny oraz społeczny. Po 1989 r. Polska uczyniła podstawą swej polityki zagranicznej wiązanie kraju z Zachodem i jego strukturami integracyjnymi. Członkostwo w Unii Europejskiej i NATO zaliczone zostało do „strategicznych celów” polskiej dyplomacji. Do podstawowych zadań stojących przed polska polityką zagraniczną należy zaliczyć: • Działanie na rzecz wzmacniania gospodarczej i kulturalnej pozycji kraju w regionie, Europie i świecie • Dalszy aktywny udział w strukturach regionalnych, których członkiem jest Polska • Utrzymywanie wysokiej dynamiki stosunków z głównymi polskim partnerami: USA, Niemcami, Francją i Wielką Brytanią • Dalszy rozwój stosunków politycznych, gospodarczych, kulturalnych i międzyludzkich ze wszystkimi sąsiadami Polski • Sprawny przebieg negocjacji z UE .Sojusz Północnoatlantycki traktowany jest przez Polskę jako główny mechanizm gwarantujący bezpieczeństwo państwa, a członkostwo w nim jako potwierdzenie nieodwracalności przemian w naszym kraju i trwałego umocowania Polski w rodzinie demokratycznie rządzonych państw Zachodu. W interesie RP leży, aby Sojusz Północnoatlantycki pozostał nadal systemem wspólnej obrony, opartym na trwałej obecności USA w Europie i aby utrzymane zostało w nim amerykańskie przywództwo, które stanowi gwarancję jego operatywnego i skutecznego działania. W interesie bezpieczeństwa RP leży zachowanie stosowanej równowagi i komplementarności między europejskimi i euroatlantyckim wymiarem NATO. Dlatego też Polska zarówno całą mocą opowiada się za trwałą amerykańską w Europie, jak też popiera rozwój współpracy między europejskimi członkami NATO w ramach koncepcji Europejskiej Tożsamości Bezpieczeństwa i Obrony(ESDI). Uznając za podstawową zasadę, że NATO musi pozostać centralnym elementem europejskiego bezpieczeństwa, Polska przyznaje również wielkie znaczenie funkcjonowaniu innych instytucji i struktur, przyczyniających się do zwiększenia stabilności i bezpieczeństwa europejskiego, a także bezpieczeństwa globalnego, takich jak OBWE, Unia Zachodnioeuropejska, wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa UE, czy też globalny system bezpieczeństwa ONZ. Jednym z istotnych celów polskiej polityki zagranicznej jest pełne uczestnictwo w Unii Zachodnioeuropejskiej, strukturze będącej zarówno europejskim filarem NATO, jak i militarno-politycznym wsparciem UE. Zdaniem Polski tworzenie zdolności operacyjnych UZE nie zagraża dotychczasowej transatlantyckiej konstrukcji współpracy, a rola, jaką UZE ma do odegrania w sytuacjach kryzysowych, nie stanowi konkurencji dla działań NATO. Polska docenia też znaczenie i zasługi, jakie w zapobieganiu i rozwiązywaniu sytuacji kryzysowych na kontynencie europejskim posiada OBWE.
Jednym z zadań polskiej polityki zagranicznej jest wspieranie aspiracji członkowskich państw, które jeszcze nie zostały zaproszone do uczestnictwa w Sojuszu. Polska zdecydowanie stoi na stanowisku, że pierwsze rozszerzenie NATO w żadnym wypadku nie powinno pozostać ostatnim, a drzwi do Sojuszu powinny zostać otwarte.. Kontynuacja i zakończenie reform jest nie tylko warunkiem stabilizacji i bezpieczeństwa RP, ale także zwiększa atrakcyjność i wiarygodność Polski, jako partnera współpracy z innymi państwami i uczestnika procesów integracyjnych.
Drugim strategicznym celem polskiej polityki zagranicznej jest przystąpienie do Unii Europejskiej, której członkami zostaliśmy 1 maja 2004 r. Członkostwo Polski w UE leży w jej żywotnym interesie, przede wszystkim, dlatego, że nie ma lepszej alternatywy dla obecności Polski w zjednoczonej Europie. W przeciwnym wypadku pozostaniemy krajem peryferyjnym i marginalnym. W polityce zagranicznej polski, obok członkostwa w NATO i UE, priorytetowe miejsce zajmuje polityka regionalna, stosunki z najbliższymi sąsiadami i udział w strukturach wielostronnej współpracy w regionie.
Polska w pełni docenia wartość poparcia Niemiec dla jej aspiracji integracyjnych. Zainteresowana jej dalszym rozwojem współpracy gospodarczej, kulturalnej, transgranicznej i wzmacnianiem stosunków międzyludzkich. Zainteresowana jest także kontynuowaniem dotychczasowej współpracy w ramach Trójkąta Weimarskiego, stanowiącego forum współpracy polsko-francusko-niemieckiej, rozszerzeniem jej i wzbogaceniem o nowe formy i elementy, jak również zdynamizowaniem jej dotychczasowego funkcjonowania. Pożyteczne byłoby, aby tematyka współpracy została rozszerzona o kwestie bezpieczeństwa europejskiego, integracji europejskiej i sytuacji ze wschodnią granicą Polski. Dużą wagę polska polityka zagraniczna przywiązuje do dobrych stosunków z Rosją. Wraz z przystąpieniem Polski do NATO i UE stosunki te maja szanse zyskać nową dynamikę i treść, wzbogacić się o nowe dziedziny współpracy, przede wszystkim gospodarczej, choć także kulturalnej, naukowej i międzyludzkiej. Ważnym elementem stosunków Polski z Rosją jest bezpośrednia współpraca z poszczególnymi republikami i jednostkami administracyjnymi, a zwłaszcza z Obwodem Kaliningradzkim. Ważne miejsce zajmuje rozwój współpracy regionalnej w ramach powstałych w początkach lat 90 struktur tzw. nowego regionalizmu (Rada Państw Morza Bałtyckiego, Inicjatywa Środkowoeuropejska, CEFTA). Współpracę tę Polska traktuje jako drogę wiodącą do przełamywania dotychczasowych podziałów, istniejących stereotypów, kształtowania stabilnego i bezpiecznego środowiska regionalnego, tworzenia nowych powiązań we wszystkich sferach życia państwowego, a także jako czynnik ułatwiający przyszłą integrację w ramach szerszych struktur, do których RP aspiruje. Znaczne sukcesy można tez zapisać na konto współpracy w ramach CEFTA. Polska polityka zagraniczna nie zamierza się ograniczać wyłącznie do problematyki kontynentu europejskiego. Jednym z jej celów jest stałe zwiększenie aktywności RP w regionach pozaeuropejskich, aktywne działania na forum ONZ, Komisji Praw Człowieka, a także wzrost zaangażowania RP w rozwiązywaniu konfliktów regionalnych.
Rozmowy Okrągłego Stołu - Rozmowy prowadzone przez przedstawicieli władz PRL i opozycji, w wyniku których rozpoczęła się transformacja ustrojowa. Rozmowy rozpoczęły się 6 lutego 1989, zakończyły natomiast 5 kwietnia tego samego roku. Prowadzone były w kilku miejscach, a ich rozpoczęcie i zakończenie odbyło się w Pałacu Namiestnikowskim (obecnie prezydencki) w Warszawie. W obradach wszystkich zespołów brały udział 452 osoby. Postanowienia:
- utworzenie Senatu, z liczbą 100 senatorów; wybory większościowe (po 2 senatorów z każdego województwa, a w woj. warszawskim i katowickim po 3);
- parytetowe wybory do Sejmu - 65% miejsc (299 mandatów) miało być zagwarantowane dla PZPR, ZSL i SD (60%) oraz dla organizacji katolików - PAX, PZKS i UChS (5%); o pozostałe 35% miejsc (161 mandatów) mieli walczyć w wolnych wyborach kandydaci bezpartyjni;
- utworzenie urzędu Prezydenta PRL; wybieranego przez Zgromadzenie Narodowe na 7-letnią kadencję
- zmiana Prawa o stowarzyszeniach, która umożliwiłaby rejestrację Solidarności;
- dostęp opozycji do mediów (np. raz w tygodniu półgodzinna audycja w TVP, reaktywowanie "Tygodnika Solidarność");
- przyjęcie "Stanowiska w sprawie polityki społecznej i gospodarczej oraz reform systemowych" jednak bez większych konkretów w sprawie reform gospodarczych. Państwa, w których wprowadzono Euro: Belgia, Niemcy, Grecja, Hiszpania, Francja, Irlandia, Włochy, Luksemburg, Holandia, Austria, Portugalia, Finlandia i Słowenia, Malta, Cypr . Akt końcowy KBWE Zwany również Wielką Kartą Pokoju był deklaracją dziesięciu zasad rządzących wzajemnymi stosunkami między uczestnikami konferencji. Został przyjęty na zakończenie Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie w 1975 w Helsinkach. Podpisany przez wszystkie, z wyjątkiem Albanii, państwa europejskie (33) oraz Stany Zjednoczone i Kanadę. Nie był umową w rozumieniu prawa traktatowego, stanowił uroczystą deklarację intencji o znaczeniu politycznym i moralnym, wyrażał wolę współdziałania państw w podzielonej na dwa ideologiczne bloki Europie. W dokumencie tym po raz pierwszy podzielone pod względem ideologicznym państwa przyjęły wspólny katalog reguł postępowania względem siebie w celu umocnienia bezpieczeństwa.
Akt zawierał również artykuł poświęcony mniejszościom narodowym (część IV p. 8) stanowił, iż państwa, na których terytorium owe mniejszości występują, będą respektować ich prawa do równości wobec prawa, zapewnią im pełną możliwość korzystania z praw człowieka i podstawowych wolności chroniąc w ten sposób ich uzasadnione interesy w tej dziedzinie. Akt końcowy wymienia dziedziny zainteresowania KBWE/OBWE ujęte w "koszykach":
Zagadnienia bezpieczeństwa Europy (koszyk pierwszy) obejmuje w części pierwszej katalog dziesięciu równorzędnych zasad (Zasady te, to: suwerenna równość, powstrzymanie się od groźby użycia siły lub użycia siły, nienaruszalność granic, integralność terytorialna państw, pokojowe załatwianie sporów, nieingerencja w sprawy wewnętrzne, poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności łącznie z wolnością myśli, sumienia, religii i przekonań, równouprawnienie i prawo narodów do samostanowienia, współpraca między państwami, wykonywanie w dobrej wierze zobowiązań wynikających z prawa międzynarodowego.). Część druga stanowi dokument określający środki służące budowaniu zaufania oraz wybrane aspekty bezpieczeństwa i rozbrojenia. Państwa NATO i ówczesnego Układu Warszawskiego 19 listopada 1990 podpisały w ramach KBWE pierwszy układ o redukcji broni konwencjonalnej. Pakt ten miał międzynarodowa moc obowiązującą. Współpraca w zakresie gospodarki, nauki, techniki i ochrony środowiska (koszyk drugi) składa się z zaleceń współpracy w dziedzinie handlu, współpracy przemysłowej, nauki i technologii, ochrony środowiska. Znaczenie tego koszyka jest coraz większe gdyż centrum zainteresowania obejmują problemy gospodarczej transformacji i kwestie współpracy w basenie Morza Śródziemnego. Współpraca w kwestiach humanitarnych i dziedzinach pokrewnych (koszyk trzeci) obejmuje cztery podstawowe zagadnienia: kontakty międzyludzkie, informacja, współpraca i wymiana w dziedzinie kultury oraz współpraca i wymiana w dziedzinie edukacji. Kontynuowanie procesu Konferencji (koszyk czwarty) państwa - uczestnicy Konferencji zobowiązały się do kontynuowania współpracy organizując konferencje przeglądowe dla polepszenia bezpieczeństwa i zintensyfikowanie współpracy. Do części I włączono też dokument o środkach budowania zaufania i niektórych aspektach bezpieczeństwa i rozbrojenia. Wyrażał on wolę redukowania konfrontacji militarnej na rzecz odprężenia, rozbrojenia i bezpieczeństwa. Część II dotyczyła współpracy w zakresie gospodarki, nauki, techniki oraz ekologii, a część III współpracy w dziedzinie humanitarnej: 1) kontaktów między ludźmi - poszerzenia zakresu ich swobody; 2) informacji - poprawy stanu jej rozpowszechniania i wymiany; 3) współpracy i wymiany w dziedzinie kultury oraz oświaty. Paryska Karta Nowej Europy
Dokument podpisany w 1990 na szczycie paryskim szefów państw i rządów KBWE, drugi po Akcie końcowym KBWE przyjęty w ramach KBWE. Jest ona wyrazem optymizmu spowodowanego przemianami politycznymi w Europie, zachodzącymi od Jesieni Narodów z 1989, i nieświadomości, iż na kontynencie są znów możliwe tragedie typu: wojna jugosłowiańska, konflikty na Bałkanach czy w byłym ZSRR. Karta zwiększa instytucjonalizację KBWE, powołuje Radę i Komitet Wysokich Przedstawicieli, Sekretariat w Pradze, Biuro ds. Wolnych Wyborów w Warszawie, Centrum Zapobiegania Konfliktom w Wiedniu. Te decyzje były wstępem do przekształcenia KBWE w Organizację Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Zalety położenia geograficznego : granicząc z siedmioma państwami, Rosją, Litwą, Białorusią, Ukrainą, Słowacją, Czechami i Niemcami, Polska stanowi strategiczny punkt komunikacyjny w Europie. Dostęp do rynków wschodnich. Polska jest dziewiątym co do powierzchni krajem Europy, z dostępem do morza. Na jej terenie krzyżują się główne szlaki handlowe i komunikacyjne starego kontynentu.
Zadania i cele NATO Podstawowym aktem prawnym, będącym podstawą działania NATO jest Traktat Północnoatlantycki, podpisany w Waszyngtonie 4 kwietnia 1949 r. Sam Traktat jest w istocie bardzo prostym dokumentem złożonym z 14 artykułów określających najważniejsze zobowiązania sojuszników wobec siebie z osobna, jak i Sojuszu jako całości. Szczególnie ważny z punktu widzenia aspektu obronności jest art. 5., który mówi o tym, że atak zbrojny z zewnątrz zwrócony przeciwko jednemu lub kilku państwom członkowskim traktowany będzie jako atak przeciwko całej organizacji. Zawarta w tym artykule formuła casus foederis jest szczególnym rodzajem solidarności wojskowej między członkami Sojuszu. NATO jest organizacją stawiającą sobie za cel zbiorową ochronę swoich członków, jako podstawę zachowania pokoju i umocnienia bezpieczeństwa międzynarodowego. Z prawnomiędzynarodowego punktu widzenia NATO jest międzynarodową organizacją opartą na sojuszniczym systemie bezpieczeństwa. Zgodnie z Traktatem Waszyngtońskim każde państwo członkowskie zobowiązuje się przyczyniać do rozwoju pokojowych i przyjaznych stosunków międzynarodowych. Głównym celem Sojuszu jest zagwarantowanie - środkami politycznymi i militarnymi - wolności i bezpieczeństwa wszystkim państwom członkowskim. Do osiągnięcia tego celu NATO wykonuje podstawowe zadania w zakresie bezpieczeństwa: - zapewnia fundament trwałego bezpieczeństwa w Europie, opartego na rozwoju instytucji demokratycznych i pokojowym rozwiązywaniu konfliktów; - zapewnia środki odstraszania i obrony przed jakąkolwiek formą ataku na terytorium każdego państwa członkowskiego; - rozwija bezpieczeństwo międzynarodowe poprzez stałą i aktywną współpracę ze wszystkimi państwami partnerskimi należącymi do programu Partnerstwo dla Pokoju (PdP) oraz Euroatlantyckiej Rady Partnerstwa; - wysyła swoje misje wojskowe do państw, na terytorium których toczy się konflikt zbrojny, celem zażegnania tego konfliktu. Operacje NATO po 1995 Misja pokojowa IFOR w Bośni i Hercegowinie, prowadzona między 20 grudnia 1995 a 20 grudnia 1996. Misja pokojowa SFOR w Bośni i Hercegowinie, prowadzona między 21 grudnia 1996 a 2 grudnia 2004. Kampania lotnicza przeciw Jugosławii od 24 marca do 10 czerwca 1999 roku. Obecność Kosovo Force (KFOR) w Kosowie od 12 czerwca 1999 roku. Zabezpieczenie Cieśniny Gibraltarskiej po 11 września 2001 r. w ramach operacji Active Endeavour. Obecność Międzynarodowych Sił Wspierających Bezpieczeństwo (ISAF) w Afganistanie od grudnia 2001 roku. Wsparcie logistyczne Unii Afrykańskiej w Darfurze w 2005 r. Kryteria Kopenhaskie Zbiór kryteriów, które muszą spełnić nowo wstępujące do Unii Europejskiej państwa, by zostać przyjętymi. Kryteria te uchwaliła Rada Europejska na szczycie w Kopenhadze w czerwcu 1993 roku. Dzielimy je na kryteria polityczne i ekonomiczne. Kryteria polityczne: istnienie instytucji gwarantujących stabilną demokrację;
rządy prawa; poszanowanie praw człowieka; poszanowanie praw mniejszości. Kryteria ekonomiczne: istnienie gospodarki rynkowej gotowej sprostać konkurencji i wolnemu rynkowi; zdolność do przyjęcia acquis communautaire; zdolność sprostania unii politycznej, gospodarczej i walutowej. Kryteria kopenhaskie znalazły swoje odbicie w traktacie amsterdamskim (art. 6(1) skonsolidowanego TUE oraz w Konstytucji Europejskiej (cz. 1 art. 2 - Wartości Unii, art. 9 - Prawa Podstawowe i tytuł VI - Demokratyczne życie Unii oraz w Karcie Praw Podstawowych). Postępy każdego z krajów w wykonywaniu Kryteriów kopenhaskich były corocznie (pod koniec każdego roku) oceniane przez Komisję Europejską i podawane w tzw. Regular Raporcie. Racja stanu nadrzędny interes państwowy, wyższość interesu państwa nad innymi interesami i normami, wspólny dla większości obywateli i organizacji działających w państwie. Ma charakter długofalowy i wynika z sytuacji międzynarodowej państwa. Charakterystyczne cechy racji stanu: suwerenność, niepodległość i integralność terytorialna, ochrona bezpieczeństwa państwa, narodowej tożsamości, możliwości rozwojowych kraju. Racji stanu służy polityka zagraniczna, dobór sojuszników, koordynacja poczynań wszystkich organów państwa i uzyskiwanie akceptacji ze strony obywateli. W państwie demokratycznym racja stanu może uzasadniać konsensus obozu rządzącego i opozycji co do pewnych wspólnych wartości, celów i działań, oparty na przekonaniu, iż spory w tym zakresie mogłyby zagrażać państwu. Rzymska zasada salus rei publicae suprema lex esto — ocalenie państwa winno być prawem najwyższym, była argumentem służącym uzasadnieniu działań władzy podejmowanych poza prawem jako koniecznych dla ochrony najwyższych dóbr i interesów państwa - przy wprowadzaniu stanów wyjątkowych, zawieszaniu praw i wolności jednostki oraz podejmowaniu innych pozakonstytucyjnych działań wymaganych przez dobro państwa.
Plusy Polski w UE 1. "bycie jednym ciałem politycznym wraz z resztą państw członkowskich Polska wspólnie realizuje polityke zagraniczną 2. likwidacja bariery w obrocie handlowym między państwami unijnymi oraz promowanie społecznego oraz ekonomicznego postępu poprzez zaciśnianie współpracy gospodarczej-Polska ma ułatwiony dostęp do zachodzniego rynku. Nasz kraj swobodnie może nabywać jaki i sprzedawać różne towary na terenie Unii Europejskiej 3.harmonizacja polskiego prawa z prawem UE powoduje m.in. poprawę bezpieczeństwa pracy- ustawy prawne chronią pracowników przed nieuczciwymi pracodawcami; poprawę stanu środowiska naturalnego- przywiązuje się większą wagę do tego, by różne fabryki prowadziły swą działalność bez uszczerbku dla środowiska naturalnego, ochrony interesów ekonomicznych konsumentów 4. poprawa na polskim rynku pracy-Polska zyskuje dodatkowe fundusze, a przede wszystkim dostęp do Europejskiego Funduszu Socjalnego 5. dostęp obywateli polskich do unijnych rynków pracy, ponadto kwalifikacje zawodowe i dyplomy wydawane przez polskie placówki edukacyjne, bedą uznawane w pozostałych krajach członkowskich 6. dzieci, młodzież, a przede wszystkim studenci polscy maja łatwiejszy dostęp do edukacji poza granicami kraju;każdemu uczącemu się Polakowi w szkołach na terenie UE przysługuja takie same obowiązki i przywileje, gdyż posiadając obywatelstwo kraju członkowskiego, poza nim na terenie UE automatycznie traktowany jest jako prawowity obywatel. 7.pomoc w osiągnięciu tzw. spojności ekonomicznej z państwami członkowskimi Uni Europejskiej; Polska,a szczególnie jej najsłabiej rozwiniete regiony (w tym Podkarpacie) może korzystać ze środków finansowych w ramach funduszu strukturalnego 8. zdynamizowanie rozwoju gospodarczego: jak stwierdza rządowy raport na temat rezultatów członkostwa Polski w UE - Polska uzyskuje zwiększone zainteresowanie tym krajem w celach potencjalnych inwestycji, stwarza szansę zwiększenia liczby zatrudnień oraz poprawy warunków życia Polaków". Potwierdzają to przykłady Hiszpanii, Irlandii i Portugalii- państw członkowskich, które potrafiły spożytkować szansę rozwojową 9. Polski, bogaty dorobek kulturalny w dziedzinie folkloru i sztuki z większą łatwością podbije zachodnie terytoria unijne - obywatele innych państw europejskich z większą przychylnością przyjmą polską kulturę 10.rolinicy polscy będą mogli ubiegać się o dopłaty, co polepszy warunki na polskim rynku żywności 11. swobodne podróżowanie obywateli Polski po zjednoczonej Europie. W państwach unijnych przy granicy- jej przekroczeniu wystarczy jedynie wiarygodny dokument ze zdjęciem. Tym dokumentem może być np. dowód osobisty, a niekoniecznie paszport jak do tej pory. Minusy Polski w UE: - w krajach członkowskich szacunek dla życia ludziego jest znikomy- w wielu państwach Unii dopuszczalna jest eutanazja lub aborcja, czyli legalne pozbawienie człowieka tak cennego życia. W państwie polskim takie działania są niedopuszczalne, jednak w przyszłości takie nieetyczne prawo moze zawitać i do nas -w niedalekiej przyszłości czeka nas wzrost cen, następujący wskutek wprowadzenia euro do powszechnego obiegu( grozi nam inflacja- spadek wartości naszek krajowej waluty jakim jest PLN, w stosunku do euro) - konieczność wyrównania poziomu rozwojou ekonomicznego Polski wobec innych państ przynależnych - sprostanie presji konkurencyjnej ze strony gospodarki państw członkowskich w Unii Europejskiej (szczególnie dotknie to sektor MŚP tzn. małych i średnich przedsiębiorstw,- nie wszystkie polskie przedsiębiorstwa poradziły z przystosowaniem do unijnych norma warunkujących dostęp towarów do rynku zachodniego) - przyjęcie wspólnych zasad polityki handlowej w Unii Europejskiej rzutuje głównie na jakość i wielkość kontaktów gospodarczych z Chinami i państwami Europy Wschodniej. Dla Podkarpacia istotnym kosztem jest spadek dynamiki ruchu ososbowego oraz wymiany handlowej- głownie z tzw. handlu przygranicznego z Ukrainą (jako rezultat przywrócenia obowiązków wizowych dla obywateli Ukrainy) - wysoka globalizacja unijna- Polska pomimo, iż nie jest krajem, na który ma wysoki wpływ globalizacji, to po przystąpieniu do Uni (Unia, a przede wszystkim liderzy- są w pełni państwami globalnymi) wpływ globalizacji może być wyższy - w krajach unijnych z powodu przestawienia pewnych norm panuje ujemny przyrost naturalny- z powodów czysto komercyjnych ze zwiększonym udziałem produkcji i konsumpcji w życiu obywateli Europy oraz stawianie kariery zawodowej, sprawia że Europejczycy się starzeją -po zniesieniu wiz Polska stała sie krajem zagrozonym zwiększeniem działalności przestępczości zorganizowanej - Polska będąc sojusznikiem USA w wojnie w Iraku oraz jako kraj wspomagajacy walkę z terroryzmem,ma w niektórych swoich poglądach odmienne zdanie niż pozostali przynależni do Uni, co niejako rzutuje na nasze kontakty z tymi państwami.
Struktura demograficzna PL po 2WŚ Druga wojna światowa, zmiany granic i masowe przesiedlenia po wojnie spowodowały urozmaicenie narodowościowe ludności Polski. W okresie powojennym nie prowadzono statystyki narodowej i poprawną odpowiedź na pytanie o skład etniczny Polski może dać jedynie spis ludności. Przypuszcza się, że mniejszości narodowe stanowią obecnie ok. 3% i są reprezentowane przez trzy grupy: Niemców, Białorusinów i Ukraińców. MNIEJSZOŚĆ NIEMIECKA jest szacowana na 300-400 tys. i jest skupiona głównie w województwie opolskim, gdzie może stanowić do 30% ogółu ludności. Przed II wojną światową Opolszczyzna była głównym obszarem występowania ludności polskojęzycznej. Po 1945 r. ludność ta niemal w całości deklarowała pochodzenie polskie, co było podstawą uzyskania obywatelstwa polskiego i chroniło przed przymusowym wysiedleniem do Niemiec. Jednak po 1989 r. większość ludności autochtonicznej deklaruje się jako mniejszość niemiecka. Prawdopodobne przyczyny tej metamorfozy mają podłoże ekonomiczne, a nie bez znaczenia zapewne jest pamięć o różnych szykanach, jakich doznała ta ludność ze strony władz administracyjnych PRL. BIAŁORUSINI zamieszkują niemal wyłącznie w południowej części województwa podlaskiego; w okolicach Bielska Podlaskiego i Hajnówki stanowią oni większość ludności. Liczbę Białorusinów w Polsce szacuje się na około 300 tysięcy. Liczba LUDNOŚCI UKRAIŃSKIEJ jest szacowana na 250-300 tys. Bezpośrednio po wojnie większość ludności ukraińskiej przesiedlono do byłego Związku Radzieckiego, a resztę w 1947 r. na przejęte od Niemiec ziemie północne. Największe jej skupienie występuje na terenach byłego województwa olsztyńskiego, na pograniczu z obwodem kaliningradzkim. Mniejsze grupy występują w innych województwach północnych i zachodnich. MNIEJSZOŚĆ ŻYDOWSKA jest szacowana na 4-6 tysięcy. W 1946 jedynie ludność Polski wynosiła 23,9 mln , z czego narodowość polską deklarowało 20,5 mln , reszta byli to Niemcy , Ukraińcy i Białorusini.
Stało się tak gdyż w czasie II Wojny Światowej zginęło około 6 mln obywateli polskich , z czego około 3 mln stanowili polscy Żydzi . Ponadto wojna spowodowała przymusową i dobrowolną emigrację setek tysięcy Polaków . Na skutek stałego zagrożenia wywołanego latami wojny i okupacji znacznie obniżył się przyrost naturalny. W czasie całej II Wojny Światowej Polska straciła aż 17 % swojego stanu ludnościowego . Skutkiem zmniejszenia się terytorium Polski o blisko 1/5 w skład społeczeństwa polskiego przestały wchodzić mniejszości litewska, ukraińska i białoruska , ponadto z terenów Polski wysiedlono ludność niemiecką - to również w dużym stopniu zmniejszyło ludność Polski . Żydzi polscy , którzy przeżyli Holocaust , zostali w większości zmuszeni do opuszczenia Polski w roku 1956 , a reszta w 1968. Zmiany te spowodowały , że struktura narodowościowa Polski jest obecnie w zasadzie jednolita . Polacy stanowią ok. 97 % ogółu ludności , do największych mniejszości należą Niemcy, Ukraińcy , Białorusini. Organy UE: Komisja Europejska oficjalnie Komisja Wspólnot Europejskich to organ wykonawczy Unii Europejskiej. Jest instytucją wspólnotową odpowiedzialną za bieżącą politykę Unii, nadzorującą prace wszystkich jej agencji i zarządzającą jej funduszami. Komisja posiada inicjatywę legislacyjną, a jej główną siedzibą jest Bruksela.
Komisja funkcjonuje w oparciu o zasady systemu gabinetowego, a 27 komisarzy odpowiada randze ministra w rządach poszczególnych państw. Na każde państwo członkowskie Unii Europejskiej przypada jeden komisarz, choć w założeniu mają oni reprezentować interesy całej Unii.. Jeden z grona komisarzy jest wybierany przez Radę Europejską na przewodniczącego Komisji (obecnym przewodniczącym jest José Manuel Barroso, jego kadencja upływa w 2009 roku). W potocznym rozumieniu termin "Komisja Europejska" może także oznaczać całą administrację podległą 27 komisarzom. Parlament Europejski to jednoizbowy parlament reprezentujący obywateli państw należących do Unii Europejskiej. Oficjalną siedzibą Parlamentu jest Strasburg, ale też Bruksela, w której odbywa się część obrad oraz mieszczą się komisje parlamentarne i władze klubów. Sekretariat i biblioteka ma zaś swoją siedzibę w Luksemburgu. Trybunał Sprawiedliwości z siedzibą w Luksemburgu - jeden z organów głównych Wspólnot Europejskich, pełniący funkcję sądu międzynarodowego, konstytucyjnego i administracyjnego. Trybunał powstał na mocy traktatu o EWWIS, a na mocy umowy o wspólnych instytucjach z 25 marca 1957 roku oraz Protokołu o statucie Trybunału Sprawiedliwości objął jurysdykcją sprawy wszystkich trzech Wspólnot. W 1989 roku (na mocy Jednolitego Aktu Europejskiego) przy Trybunale utworzono Sąd Pierwszej Instancji, którego orzecznictwo dotyczy spraw dotyczących osób fizycznych i prawnych. Jego wyroki są prawomocne. Rada Europejska to organ polityczny Unii Europejskiej mający za zadanie wyznaczanie ogólnych kierunków rozwoju Unii. Rady Europejskiej nie należy mylić z Radą Unii Europejskiej ani Radą Europy. Ta ostatnia nie jest w ogóle instytucją unijną, lecz niezależną od UE organizacją międzynarodową. Mianem Rady Europejskiej określa się spotkania głów państw lub szefów rządów państw członkowskich (w przypadku Francji i Finlandii są to prezydenci, choć zwykle towarzyszą im też premierzy) oraz przewodniczącego Komisji Europejskiej. W obradach biorą też udział ministrowie spraw zagranicznych państw członkowskich, a także jeden z członków Komisji. Rada Europejska zbiera się zazwyczaj 4 razy w roku, na krótkich, zwykle dwudniowych spotkaniach. Zgodnie z Traktatem nicejskim, od momentu rozszerzenia Unii 1 maja 2004 r. wszystkie spotkania Rady odbywają się w Brukseli
Modele ustrojowe sys. Pol.: demokratyczne (ustrój polityczny, w którym źródło władzy stanowi wola większości obywateli, przy respektowaniu praw mniejszości. Gwarantem istnienia demokracji jest konstytucja (wyjątkami są Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej i Izrael, nie posiadające spisanej konstytucji), częściowo demokratyczne, autorytarne (system rządów bezpartyjnych, opartych na autorytecie charyzmatycznego przywódcy, a często także na armii. W przeciwieństwie do systemów totalitarnych, nie opiera się na uniwersalnej ideologii, ani na masowym terrorze, a ogranicza się do represjonowania tych, którzy otwarcie go krytykują i dążą do jego obalenia. Autorytarny system rządów często zachowuje pewne cechy i instytucje demokracji jak na przykład wybory, które jednak - podobnie jak w totalitaryzmie - nie mają większego znaczenia prawnego i politycznego. Z drugiej strony brak tu charakterystycznej dla totalitaryzmu ścisłej kontroli państwa nad wszystkimi aspektami życia społecznego, kulturalnego i gospodarczego obywateli. Ze względu na strukturę i organizację instytucji, wyróżnia się: system parlamentarny (Prezydent powoływany jest przez parlament. Przezeń powoływany jest także rząd. Parlament odgrywa więc w takim państwie rolę dominującą. Głowa państwa nie ponosi odpowiedzialności politycznej ze względu na jej niewysoką rangę. Jest jedynie odpowiedzialna konstytucyjnie, np. za zdradę); system parlamentarno-gabinetowy; system gabinetowo-parlamentarny; system parlamentarno-komitetowy (np. Szwajcaria - bez wyraźnie zarysowanego podziału władz. Dużą rolę odgrywa natomiast demokracja bezpośrednia), system kanclerski; system prezydencki (np. Stany Zjednoczone - Prezydent łączy w sobie funkcję głowy państwa i szefa rządu. Kieruje on całą władzą wykonawczą, wytycza politykę zagraniczną, wybiera rząd); systemy mieszane, m.in.: system semiprezydencki - głowa państwa ma prawo rozwiązać parlament, ponadto pochodzi ona z wyborów powszechnych. Taki system można zaobserwować np. we Francji;
system supersemiprezydencki (np. Rosja i inne republiki postradzieckie) - odmiana systemu prezydenckiego, w którym istnieje wprawdzie urząd premiera, jednak jego kompetencje są znacznie ograniczone na rzecz prezydenta. Ze względu na strukturę terytorialno-organizacyjną, wyróżnia się: państwa unitarne, państwa złożone.
Karta Polaka - dokument potwierdzający przynależność do narodu polskiego, który może być przyznany osobie nieposiadającej obywatelstwa polskiego albo zezwolenia na osiedlenie się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz deklarującej przynależność do narodu polskiego i spełniającej określone ustawą warunki. Kartę Polaka ustanowiono ustawą z dnia 7 września 2007 r. o Karcie Polaka (Dz. U. z 2007 r. Nr 180, poz. 1280), która określa uprawnienia posiadacza Karty Polaka, zasady przyznawania, utraty ważności i unieważniania Karty Polaka oraz właściwość i tryb postępowania organów w tych sprawach.
WARUNKI: wykaże swój związek z polskością przez przynajmniej podstawową znajomość języka polskiego, który uważa za język ojczysty, oraz znajomość i kultywowanie polskich tradycji i zwyczajów;
w obecności konsula Rzeczypospolitej Polskiej lub upoważnionego pracownika organizacji o której mowa w art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o Karcie Polaka (organizacji uprawnionej do przyjmowania i przekazywania właściwemu konsulowi wniosków o przyznanie Karty Polaka) złoży pisemną deklarację przynależności do "Narodu Polskiego";
wykaże, że co najmniej jedno z jej rodziców lub dziadków albo dwoje pradziadków było narodowości polskiej lub posiadało obywatelstwo polskie, albo przedstawi zaświadczenie organizacji polskiej lub polonijnej działającej na terenie jednego z państw, o których mowa w art. 2. ust. 2 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o Karcie Polaka, potwierdzające aktywne zaangażowanie w działalność na rzecz języka i kultury polskiej lub polskiej mniejszości narodowej przez okres co najmniej ostatnich trzech lat.
Kartę Polaka mogą otrzymać jedynie Polacy będący obywatelami ww. państw byłego Związku Radzieckiego. Projektowana zmiana ustawy z dnia 15 lutego 1962 r.
Posiadacz Karty Polaka ma prawo do:
zwolnienia z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę na zasadach
korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej w stanach nagłych, w zakresie określonym w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych chyba że umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, przewiduje zasady bardziej korzystne (przepis nie dotyczy osób uprawnionych do świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego). Koszty niniejszych świadczeń opieki zdrowotnej są finansowane z budżetu państwa, z części, której dysponentem jest minister właściwy do spraw zdrowia, na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych;
ulgi 37% przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pociągach osobowych, pospiesznych i ekspresowych, na podstawie biletów jednorazowych, na zasadach określonych w ustawie z dnia 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach
Postanowienia ogólne i okres ważności Do postępowań w sprawach uregulowanych Karta Polaka jest ważna przez okres 10 lat od dnia jej przyznania, z tym że przyznana małoletniemu traci ważność po upływie roku od dnia uzyskania przez niego pełnoletności.
Jeżeli najpóźniej na 3 miesiące przed terminem utraty ważności Karty Polaka jej posiadacz złoży wniosek o przedłużenie ważności, ważność Karty Polaka jest przedłużana na okres kolejnych 10 lat. Jeżeli po uzyskaniu pełnoletności, najpóźniej na 3 miesiące przed upływem roku od dnia uzyskania pełnoletności posiadacz złoży wniosek o przedłużenie ważności, ważność Karty Polaka jest przedłużana na okres 10 lat. Karta Polaka traci ważność z chwilą nabycia obywatelstwa polskiego albo uzyskania zezwolenia na osiedlenie się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Przyznanie Karty Polaka następuje w drodze decyzji administracyjnej, na pisemny wniosek osoby ubiegającej się o jej wydanie lub jej przedstawiciela ustawowego. Organem właściwym w sprawie przyznania Karty Polaka jest konsul właściwy ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy. Czynności wykonywane przez konsula w związku ze złożeniem przez wnioskodawcę wniosku i wydaniem decyzji o przyznaniu Karty Polaka są wolne od opłat konsularnych.
Inicjatywa Środkowoeuropejska (ISE) (ang. Central European Initiative (CEI)) - zinstytucjonalizowana forma współpracy subregionalnej państw Europy Środkowej i Południowo-Wschodniej.
ISE wywodzi się z Inicjatywy Czterostronnej (Quadragonale), powołanej w 1989 przez Austrię, Jugosławię, Węgry i Włochy. Po przystąpieniu Czechosłowacji w 1990 inicjatywa była znana jako Pentagonale, po przystąpieniu Polski w 1991 — Hexagonale. Pod obecną nazwą działa od 20 marca 1992 z inicjatywy Austrii.
Według Włoch, będących inicjatorem współpracy, ISE miała wypełnić lukę powstającą po rozpadzie bloku wschodniego, zapobiec ewentualnej hegemonii Niemiec w Europie Środkowej oraz ułatwić państwom postkomunistycznym rozwój współpracy z Zachodem. Celem ISE jest umacnianie spójności Europy, jej politycznej, gospodarczej i społecznej stabilności oraz bezpieczeństwa. Działalność ISE obejmuje m.in.: konsultacje polityczne, wspieranie instytucji demokratycznych i przestrzegania praw człowieka, współpracę transgraniczną, realizację różnych zadań gospodarczych i społecznych. ISE koncentruje się zwłaszcza na popieraniu transformacji gospodarczej, społecznej i prawnej w państwach członkowskich oraz ich dążeń integracyjnych, na sprawach walki ze zorganizowaną przestępczością, odbudowie Bośni i Hercegowiny.
Głównymi organami ISE są coroczne spotkania szefów rządów oraz spotkania ministrów spraw zagranicznych. W Trieście mieści się stały Sekretariat Wykonawczy ISE.
Obecnie członkami ISE są Albania, Austria, Białoruś, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Czarnogóra, Chorwacja, Czechy, Macedonia, Mołdawia, Polska, Rumunia, Serbia, Słowacja, Słowenia, Ukraina, Węgry i Włochy.
Kryteria konwergencji (również kryteria konwergencji nominalnej, kryteria zbieżności, kryteria z Maastricht) - są to wprowadzone przez Traktat o Unii Europejskiej wskaźniki ekonomiczne i zasady, jakie powinno spełniać państwo aspirujące do pełnego uczestnictwa w Unii Gospodarczej i Walutowej. Są to zatem warunki konieczne do wypełnienia dla państw członkowskich Unii Europejskiej, które dążą do wprowadzenia euro i zobowiązały się nie przeprowadzać jednostronnej euroizacji. Początkowo kryteria te zapisane były w traktacie o Unii Europejskiej[1], jednak w wyniku wejścia w życie traktatu lizbońskiego znalazły się one głównie w artykule 140 traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (dawny Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą)[2] oraz w Protokole nr 13 w sprawie kryteriów konwergencji[3]. W zakresie warunków koniecznych do przyjęcia euro, oprócz niezależności banku centralnego, kraje zobowiązane są wypełnić cztery kryteria: stabilności cen, fiskalne, kursowe i odnoszące się do stóp procentowych[4].
Kryteria:
Inflacja
W odniesieniu do osiągnięcia wysokiego poziomu trwałej zbieżności traktat głosi, że jednym z warunków jest[2]:
„
osiągnięcie wysokiego stopnia stabilności cen; będzie to wynikało ze stopy inflacji zbliżonej do istniejącej w co najwyżej trzech Państwach Członkowskich, które mają najlepsze rezultaty w dziedzinie stabilności cen
”
— Artykuł 140 traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
Jest to jedno z trzech kryteriów o charakterze monetarnym. Konkretne wskaźniki brane pod uwagę zawarte są w artykule 1 Protokołu w sprawie kryteriów konwergencji[3]. Zgodnie z jego treścią poziom inflacji danego państwa w ciągu roku poprzedzającego badanie nie może przekraczać 1,5 pkt. procentowego inflacji trzech państw Unii Europejskiej[5] o najbardziej stabilnym poziomie cen. Inflację tę mierzy się wskaźnikiem HICP, nie zaś CPI[4].
Sytuacja fiskalna
„
objęte decyzją Rady zgodnie z artykułem 126 ustęp 6 wspomnianego Traktatu, stwierdzającą istnienie nadmiernego deficytu
— Artykuł 2 Protokołu w sprawie kryteriów konwergencji
Państwo członkowskie nie może być zatem objęte procedurą nadmiernego deficytu (EDP), która związana jest z przekroczeniem wskaźników odnoszących się do sektora instytucji rządowych i samorządowych (ang. general government)[6]. Wskaźniki te wynoszą 3% PKB w odniesieniu do deficytu oraz 60% PKB w odniesieniu do zadłużenia, jednak w praktyce przy ocenie uwzględnia się raczej tendencję, nie zaś poziom wartości referencyjnych w jednym określonym momencie. Ponadto uwzględnia się m.in. wyzwania stojące aktualnie przed budżetem danego państwa, jak np. podejmowanie określonych reform[4].
Kurs walutowy Drugim kryterium o charakterze monetarnym jest kryterium kursu walutowego. Zgodnie z artykułem 3 Protokołu państwa członkowskie zobowiązane są do uczestnictwa w europejskim mechanizmie kursowym przez minimum dwa lata, bez poważnych napięć. Ocena pomyślności pozostawania w mechanizmie wydawana jest przez Europejski Bank Centralny. W okresie przebywania w ERM II zakazana jest samowolna dewaluacja waluty krajowej względem euro. Obecnie maksymalne dopuszczalne pasmo wahań kursowych wynosi +/- 15% odchylenia względem wyznaczonego kursu centralnego[4].
Stopy procentowe Ostatnim kryterium związanym z polityką monetarną jest kryterium stóp procentowych, ściśle określone w artykule 4 Protokołu[3]. Przy ocenie jego wypełnienia brane są te same trzy państwa, co przy kryterium inflacyjnym. Kryterium głosi, że w ciągu roku przed badaniem średnia nominalna długoterminowa stopa procentowa nie może przekraczać stopy procentowej wspomnianych państw o więcej niż 2 pkt. procentowe. Przy ocenie brane są pod uwagę obligacje skarbowe[4].
Zaangażowanie Polski w walkę z terroryzmem
Polska nie należy do państw bezpośrednio zagrożonych atakami terrorystycznymi. Nie można jednak zupełnie wykluczać zwiększenia zainteresowania Polską ze strony organizacji terrorystycznych, zwłaszcza w kontekście naszego zaangażowania m.in. w Afganistanie. Przystąpienie w grudniu 2007 r. Polski i innych nowych państw UE do Układu z Schengen stworzyło możliwość przemieszczania się na powiększonym obszarze tej strefy także osób, których intencje i działalność mogą wykraczać poza obowiązujące normy prawne. Podobnie, jak w przypadku Polski, zagrożenie terroryzmem w regionie Europy Środkowej jest obecnie niewielkie. Jednak w regionach sąsiadujących z UE (Kaukaz Północny, Azja Środkowa, państwa Maghrebu) spotykamy się z aktywnością ugrupowań ekstremistycznych/terrorystycznych o różnym natężeniu. |
|
PLAN RAPACKIEGO
Był najgłośniejszą polską inicjatywą rozbrojeniową. Został oficjalnie przedstawiony 2 października 1957r. na XII sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ i dotyczył utworzenia strefy bezatomowej w Europie Środkowej. Plan został rozwinięty w memorandum rządu PRL z 14.02. 1958r.
1) Stefa bezatomowa miałaby objąć 4 państwa Europy Środkowej (3 socjalistyczne i 1 kapitalistyczne): Polskę, Czechosłowację, NRD i RFN.
2) Państwa strefy zobowiązywałyby się do nieprodukowania, nieutrzymywania, niesprowadzania, lub niezezwalania na rozmieszczanie na ich terytorium broni jądrowej i urządzeń do jej obsługi i przenoszenia.
3) Cztery mocarstwa (USA, ZSRR, Wielka Brytania i Francja) zobowiązałyby się do nieutrzymywania i nieinstalowania na obszarze strefy żadnego sprzętu, ani urządzeń przeznaczonych do obsługi broni atomowej.
4) Mocarstwa atomowe zobowiązałyby się nie używać broni jądrowej przeciwko obszarowi strefy.
5) Realizację przyjętych zobowiązan miał zapewniać system ścisłej międzynarodowej kontroli i inspekcji naziemnej i powietrznej.
Strefa miałaby obejmować obszar 796 tys. km 2, z czego 547 tys. przypadałoby na państwa Układu Warszawskiego, a 249 tys. na państwo należące do NATO (RFN)
Dodatkowym celem planu Rapackiego było powstrzymanie dalszej remilitaryzacji RFN (od 1955r. Niemcy Zachodnie należały do NATO) i zapobieżenie projektom wyposażenia Bundeswehry w broń atomową.
Plan Rapackiego został poparty przez państwa socjalistyczne i życzliwie przyjęty przez państwa skandynawskie oraz partie socjaldemokratyczne w większości państw zachodnich. Niestety, negatywnie odniosły się do planu rządy RFN, USA i Wielkiej Brytanii.
Dla RFN
USA opierały swoją strategię militarną w Europie na doktrynie zakładającej wykorzystanie broni jądrowej. Oficjalnie natomiast argumentowano, że strefa bezatomowa naruszyłaby równowagę militarną między Wschodem i Zachodem, ze względu na przewagę sił konwencjonalnych Układu Warszawskiego.
Wychodząc naprzeciw tym oficjalnie zgłoszonym zastrzeżeniom strona polska dwukrotnie zaproponowała modyfikacje planu. W listopadzie 1958r. wyrażono gotowość realizacji planu w 2 etapach:
- w pierwszym zamrożonoby zbrojenia jądrowe na obszarze projektowanej strefy, co oznazałoby także zakaz wyposażania w nią armii, które jej jeszcze nie posiadały
- w drugiej fazie podjętoby natomiast rokowania na temat zmniejszenia zbrojeń konwencjonalnych, a ich redukcja miałaby być równoległa z dezatomizacją strefy.
W marcu 1962r. natomiast zaproponowano rozszerzenie zasięgu terytorialnego strefy o te państwa europejskie, które same chciałyby do niej przystąpić.
Plan Rapackiego, mimo, iż nie został zrealizowany, pośrednio i w dłuższej perspektywie przyczynił się do przezwyciężania zimnowojennych podziałów, torował drogę przyszłym porozumieniom rozbrojeniowym oraz - co najważniejsze przyczynił się do rozwoju idei stref bezatomowych. W następnych latach strefy bezatomowe objęły m. in. Afrykę, Amerykę Łacińską, Bałkany, Skandynawię, Azję Południową.
Plan Gomułki
Projekt zamrożenia zbrojeń atomowych w Europie Środkowej. Został on zgłoszony przez I sekretarza KC PZPR, Władysława Gomułkę 28 grudnia 1963r. w jego wystąpieniu na wiecu w Plocku. Skonkretyzowany został natomiast w memorandum rządu z 29 lutego 1964r. Nawiązywał on wyraźnie do wcześniejszego planu Rapackiego. Podobnie jak tam, trzonem strefy miały byc te same cztery państwa, a jej obszar byłby otwarty także na inne, które gotowe byłyby do niego przystąpić. Plan nie zakładał jednak dezatomizacji strefy, lecz jedynie utrwalenie istniejącego w rejonie status quo. Podobnie jak w przypadku planu Rapackiego, jego celem było niedopuszczenie do uzbrojenia RFN w broń atomową. Plan nie wywołał już takiego rezonansu, jak jego poprzednik, ale także został odrzucony przez Zachód. Nie doszło natomiast do uzbrojenia Bundeswehry w broń atomową, co zakładał wcześniej projekt Wielostronnych Sił Nuklearnych.
Patriotyzm (łac. patrio = ojczyzna, gr. patriates) - postawa szacunku, umiłowania i oddania własnej ojczyźnie oraz chęć ponoszenia za nią ofiar. To wypełnianie obowiązków konstytucyjnych i obywatelskich. Charakteryzuje się też przedkładaniem celów ważnych dla ojczyzny nad osobiste, a często także gotowością do poświęcenia własnego zdrowia lub życia. Patriotyzm to również umiłowanie i pielęgnowanie narodowej tradycji, kultury czy języka.
Cechami patrioty jest umiłowanie własnej ojczyzny i narodu. Może być ono realizowane poprzez kultywowanie tradycji, oddawanie czci bohaterom narodowym i pamięć o nich, jak i również działania na rzecz danej społeczności; uczestnictwo w wyborach, świadoma postawa obywatelska. Jednakże również działania na szkodę aparatu państwowego mogą być uznawane jako patriotyczne, jeśli służą budowaniu ojczyzny - nieposłuszeństwo obywatelskie.
Patriotyzm to stawianie dobra kraju ponad interes osobisty, a nawet rezygnacja z prywatnych korzyści. Wynika on z więzi społecznej i emocjonalnej z narodem, kulturą i tradycją. Wiąże się także z poszanowaniem innych narodów i ich kultury.
Nacjonalizm (z łac. natio - naród) - postawa społeczno-polityczna uznająca naród za najwyższe dobro w sferze polityki. Nacjonalizm uznaje sprawy własnego narodu za najważniejsze. Głosi solidarność wszystkich grup społecznych danego narodu.
Nacjonalizm uważa interes własnego narodu za nadrzędny wobec interesu jednostki, grup społecznych, czy społeczności regionalnych. Uznaje naród za najwyższego suwerena państwa, a państwo narodowe za najwłaściwszą formę organizacji społeczności, złączonej wspólnotą pochodzenia, języka, historii i kultury. Nacjonalizm przedkłada interesy własnego narodu nad interesami innych narodów[1], zarówno wewnątrz kraju (mniejszości narodowe lub etniczne) jak i na zewnątrz (narody sąsiednie)[2].
Postawa nacjonalistyczna nie jest autonomiczną i kompletną ideologią, lecz zbiorem kilku zasad, które mogą być wyznawane przez różne odmiany prawicy lub lewicy. W historii występowały różne typy nacjonalizmów, np. narodowy konserwatyzm, narodowy radykalizm, narodowy socjalizm (nazizm), faszyzm.
W XIX-wiecznym nacjonalizmie istotnym elementem był darwinizm społeczny, który zakładał, że życiem społeczeństw rządzą te same zasady, co światem przyrody. Według nacjonalistycznej interpretacji historii świat był i jest areną walk pomiędzy różnymi narodami, z których tylko najsilniejsze mają prawo do przetrwania. Idee nacjonalistyczne często pojmują naród jako przede wszystkim etniczną wspólnotę krwi przez co często jest porównywany do rasizmu. Nacjonalizm opowiada się za segregacją rasową przez co bywa określany jako odmiana ksenofobii. Natomiast jako element polityki zewnętrznej towarzyszy często imperialistycznej polityce państwa.
Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, OBWE (ang. Organization for Security and Co-operation in Europe, OSCE) - organizacja międzynarodowa[2] uznawana za organizację regionalną w rozumieniu rozdziału VIII Karty Narodów Zjednoczonych[3]. Jej celem jest zapobieganie powstawaniu konfliktów w Europie. Oprócz państw europejskich jej członkami są także Stany Zjednoczone i Kanada. OBWE powstała 1 stycznia 1995 w wyniku przekształcenia Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie w organizację.
Polska w OBWE
Polska w latach 90 była zaliczana do najbardziej aktywnych członków Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Organizacja ta jeszcze przed przystąpieniem Polski do NATO była dla naszego kraju ważnym gwarantem bezpieczeństwa w Europie.To właśnie w strukturach OBWE Polska wystąpiła z wieloma inicjatywami do których zaliczamy m.in te dotyczące misji pokojowych, powołania Rady Współpracy Europejskiej czy stworzenia kodeksu postępowania państw w polityczno-militarnych aspektach bezpieczeństwa.
Obszarem szczególnie aktywnej działalności Polski w OBWE było rozwiązywanie konfliktów lokalnych:
Polscy oficerowie brali udział w misjach w Gruzji, Macedonii, Mołdawii. Eksperci z naszego kraju angażowali się także w rozwiązywanie konfliktu w Naddniestrzu,Górnym Karabachu oraz Czeczenii.
W 1998r. Polska objęła przewodnictwo w OBWE. Funkcję przewodniczego w tym czasie objął ówczesny minister spraw zagranicznych Bronisław Gieremek. Priorytetami polskiego przewodnictwa w tej organizacji było zapobieganie kryzysom i konfliktom w różnych częściach Europy,ochrona praw człowieka,mniejszości narodowych i wolności mediów oraz promowanie współpracy gospodarczej. Największym osiągnięciem Polski w tym okresie było zaangażowanie organizacji w konflikt w Kosowie,gdzie powstała misja OBWE,która miała zapobiegać konfliktom tam występującym.
Polityka regionalna - w aktualnym ujęciu rozumiana jest jako całokształt działań władz publicznych (zarówno centralnych jak i terytorialnych), podmiotów prywatnych, różnych instytucji oraz organizacji w regionach mających na celu zwiększenie konkurencyjności gospodarek regionalnych, zdynamizowanie rozwoju w regionach oraz redukowanie przestrzennych dysproporcji rozwoju.
Cele polityki regionalnej:
zwiększenie konkurencyjności regionów (gospodarek regionalnych) - jest to naczelny cel polityki regionalnej w UE.
zdynamizowanie rozwoju (zaktywizowanie rozwoju gospodarki w regionach)
redukowanie przestrzennych dysproporcji rozwoju (zmniejszenie różnic w poziomie rozwoju między regionami)
ZAGROŻENIA PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ:
Przykłady najważniejszych konfliktów w układzie chronologicznym i geograficznym:
Zimna wojna - brały w niej udział zachodnie państwa o ustroju demokratycznym a przeciwnikiem były państwa socjalistyczne na czele z ZSRR. Przyjmuje się, ze zimna wojna trwała od 1946 roku, czyli od wystąpienia Winstona Churchilla w Fulton 5 III 1946 roku do zjednoczenia Niemiec lub upadku ZSRR.
Wojna domowa w Grecji - stronami konfliktu byli komuniści greccy inspirowani przez ZSRR i greckie siły rządowe. Wojna trwała od 1946 do 1949. Komuniści mieli wsparcie ZSRR i Jugosławii, zaś wojska królewskie wsparcie sił brytyjskich, a także poparcie USA. Konflikt przegrali komuniści.
Blokada Berlina Zachodniego - od 1 VII 1948 - 12 V 1949. Stronami w konflikcie były zachodnie państwa demokratyczne i ZSRR. Przyczyną blokady Berlina Zachodniego przez ZSRR było wprowadzenie reformy walutowej w zachodnich strefach okupacyjnych Niemiec. Alianci zachodni byli zmuszeni uruchomić największy jak do tej pory most powietrzny z zaopatrzeniem dla zachodnich dzielnic Berlina. Widząc nieskuteczność blokady - ZSRR zrezygnował z niej.
Powstanie czerwcowe - wystąpienia robotników z NRD. Przeciwko protestującym użyto wojska wschodnioniemieckie i radzieckie, które stacjonowały w NRD. Do wydarzeń doszło w czerwcu 1953 roku. Był to pierwszy kryzys społeczno-polityczny w bloku wschodnim. Powodem masowych wystąpień robotniczych w największych miastach NRD było pogorszenie warunków życia. Strajki i manifestacje robotnicze zostały krwawo stłumione głównie przy użyciu sił zbrojnych ZSRR.
Rewolucja węgierska - stronami rewolucji była demokratyczna opozycja węgierska, która wystąpiła przeciw komunistycznym władzom Węgier i armii ZSRR. Wydarzenia na Węgrzech miały miejsce od października do listopada 1956 roku. W dniu 1 listopada Węgry wystąpiły z Układu Warszawskiego oraz ogłosiły neutralność. Dnia 4 listopada 1956 roku radzieckie oddziały zajęły i spacyfikowały Budapeszt. W czasie walk zginęło około 3000 osób. Nastąpiły liczne aresztowania i represje. Po stłumieniu wystąpień władze komunistyczne przystąpiły do przywracania „przodku”, tzw. „normalizacji”.
Budowa muru berlińskiego - stronami były RFN - NRD. W sierpniu 1961 roku władze NRD wstrzymały ruch między obydwiema częściami Berlina, aby w ten sposób zapobiec masowym ucieczkom mieszkańców NRD do Niemiec Zachodnich. W nocy z 13/14 sierpnia zamknięto większość przejść granicznych. Z biegiem czasu rozpoczęto budowę muru, który ulepszano aż do początku lat osiemdziesiątych. Pozostawiono tylko nieliczne przejścia graniczne. Mur liczył 45 km.
Zamach stanu czarnych pułkowników- strony to przedstawiciele greckich wojskowych i przedstawiciele greckich sił demokratycznych. W Grecji do 1967 roku występował bardzo niestabilny system polityczny, co powodowało słabość rządów demokratycznych. W 1967 roku doszło do zamachu stanu zorganizowanego przez oficerów armii greckiej, tzw. czarnych pułkowników, którzy wprowadzili prawicową dyktaturę, poprzez zawieszenie konstytucji, zakaz wszelkiej działalności politycznej. Ograniczyli swobody demokratyczne, wprowadzili cenzurę i kontrolę państwa nad Kościołem. W 1973 roku zniesiono w Grecji monarchię i rozpoczęto przygotowania do przyłączenia Cypru. W 1974 roku doszło do nieudanego przewrotu na Cyprze, gdzie interweniowały wojska tureckie. Kryzys cypryjski doprowadził do upadku dyktatury czarnych pułkowników a w Grecji władze przejął parlament.
Praska wiosna - Strony to czechosłowacka opozycja demokratyczna, której przeciwnikiem były wojska Układu Warszawskiego. Do kryzysu doszło wiosną 1968 roku, kiedy to demokratyczni działacze Komunistycznej Partii Czechosłowacji na czele z Aleksandrem Dubekiem podjęli próbę demokratyzacji ustroju w państwie. W sierpniu władze Układu Warszawskiego podęły decyzje o stłumieniu czeskich dążeń reformatorskich. Doszło do interwencji zbrojnej, stłumienia „praskiej wiosny” i przywrócenia dawnego porządku.
Rewolucja goździków - stronami konfliktu były portugalskie środowiska demokratyczne, które wystąpiły przeciw reżimowej dyktaturze Marcello Caetano. Rewolucja goździków z 1974 roku zapoczątkowała proces demokratyzacji życia politycznego w Portugalii. Nazwa przewrotu pochodzi od goździków wpinanych w ubrania i mundury zwolenników rewolucji.
Kryzys cypryjski - stronami była Grecja i Grecy cypryjscy, przeciw którym wystąpiła Turcja i Turcy cypryjscy w 1974 roku. Powodem kryzysu były dążenia Grecji do zjednoczenia Cypru i Grecji, na co nie zgodziła turecka ludność wyspy. W rezultacie na Cypr wkroczyły wojska tureckie i doszło do podziału wyspy na część turecką i grecką.
Jesień Narodów - opozycja demokratyczna w krajach bloku wschodniego wystąpiła przeciwko władzom komunistycznym w 1989 roku. Efektem było obalenie systemu komunistycznego w Europie środkowo-wschodniej i zapoczątkowanie demokratycznych przemian w tych krajach.
Konflikty w byłej Jugosławii, w których stronami były liczne narody bałkańskie zamieszkujące Jugosławię. Po śmierci dyktatora Josipa Tito w 1980 roku zaczęły odżywać konflikty narodowościowe. Po dojściu do władzy Slobodana Miloševicia w 1989 roku, który został prezydentem Serbii, na terenie całej Jugosławii można było zauważyć coraz silniejsze serbskie tendencje nacjonalistyczne, jak np. zniesienie autonomii Wojwodiny i Kosowa w 1990 roku. Po rozpadzie systemu komunistycznego w 1990 roku w jugosłowiańskich republikach odbyły się wolne wybory. W 1991 roku niezależne republiki proklamowały Chorwacja, Słowenia i Macedonia. Dało to początek konfliktowi zbrojnemu armii jugosłowiańskiej, w której skład wchodzili głównie Serbowie, z Chorwacją i Słowenią. W 1992 roku Serbia i Czarnogóra proklamowały trzecią Jugosławię i zaczęły rościć sobie prawa terytorialne w stosunku do sąsiadów. Po tym jak w tym samym roku Bośnia i Hercegowina ogłosiła niepodległość, doszło do kolejnej wojny z Serbami, którzy również wznowili konflikt z Chorwacją, tworząc na jej terytorium Serbską Krajinę. Walki trwały do 1995. Cztery lata później doszło do kolejnego konfliktu. Punktem zapalnym było Kosowo zamieszkane przez Albańczyków. Doszło do walk serbskich sił zbrojnych z albańskim separatystami. W efekcie doszło do nalotów NATO na Jugosławię, a kontrolę w Kosowie przejęły międzynarodowe siły pokojowe. Przyczynami konfliktów w byłej Jugosławii były dążenia niepodległościowe, rozproszenie terytorialne narodów bałkańskich, oraz różnice kulturowo-religijne (ścieranie się prawosławia, islamu i katolicyzmu)
Konflikt baskijski strony to separatyści baskijscy - ETA i hiszpańskie siły rządowe. Konflikt trwa praktycznie od końca XIX wieku. W ramach monarchii hiszpańskiej Baskowie cieszyli się autonomią do 1876 roku. Pozbawienie tego regionu autonomii poskutkowało wybuchem powstania baskijskiego ruchu narodowego. Początkowo domagano się przywrócenia autonomii, z czasem już pełnej niepodległości dla Kraju Basków. Zwłaszcza polityka gen. Franco w Hiszpanii i represje w stosunku do Basków doprowadziły do powstania lewicowej organizacji nacjonalistycznej ETA - Euskadi Ta Atasuna czyli „Kraj Basków i Wolność”, która zasłynęła z wielu ataków terrorystycznych przeciwko politykom i policjantom hiszpańskim. Konflikt baskijski w dalszym ciągu pozostaje aktualny.
Konflikt w Irlandii Północnej - stronami są Irlandzcy katolicy, zwolennicy przyłączenia Irlandii Północnej do Irlandii (IRA) z drugiej strony - protestanci irlandzcy, wojska brytyjskie. Geneza konfliktu sięga początków epoki nowożytnej i podboju Irlandii przez Anglików, jednak współczesny konflikt swoje podłoże ma w wydarzeniach z 1920 roku, kiedy to Anglicy wyodrębnili z Irlandii Ulster i włączyli go bezpośrednio do Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii.