3. wykład .Pedagogika czasu wolnego

Wychowanie i kształtowanie do czasu wolnego w środowisku i podejście systemowe

Wychowanie i kształt. Do czasu wolnego w wyniku działalności określonych instytucji

1. Środowiska wychowawczego - „zinstytucjonalizowany system bodźców ukierunkowanych na realizacje celu wychowania do czasu wolnego”

Typy instytucji podejmujących zadania wychowawcze (także w zakresie czasu wolnego)

• Instytucje -

1. wychowania naturalnego

2. Bezpośredniego

3. Pośredniego

(stanowiące komponenty środowiska wychowawczego) stanowią system tych oddziaływań

• Instytucje wychowania naturalnego

1. rodzina

2. Grupa rówieśnicza

3. Społeczność lokalna

• Instytucje wychowania bezpośredniego

1. Szkoła

2. Klub

3. Świetlica

4. Domy kultury

5. Internaty

6. Kluby młodzieżowe

7. Zespoły zainteresowań, organizacje i samorządy młodzieżowe, kola sportowe

• Instytucje wychowania pośredniego - „powołane do rozmaitych innych funkcji, lecz uczestniczące w procesie wychowawczym ubocznie”

1. Zakłady pracy

2. Instytucje służby zdrowia

3. Wojsko

4. Instytucje kontroli społecznej

5. Wszelkie organizacje społeczne interesujące się wychowaniem

6. Instytucje upowszechniania sztuki i kultury

• RODZINA- pierwszą i istotną instytucją wychowania naturalnego jednostki (w tym do czasu wolnego)

Definicja1- ujęcie formalne RODZINA to: stosunkowo trwała grupa społeczna złożona z jednostek połączonych pochodzeniem, małżeństwem, bądź adopcją

Definicja 2- ujęcie funkcjonalne RODZINA to:

• tzw. Grupa podstawowa- grupa, z którą jednostka jest ściśle związana osobowością i pełnionymi rolami : męża, ojca, żony, matki, żywiciela, rodziny, siostry, brata

• Tzw. Grupa odniesienia- grupa, z która jednostka identyfikuje się, współtworzy i przejmuje poglądy, postawy, wzory zachowan.

Podstawowe formy życia rodzinnego

Rodzina mała- mama, tata, dziecko

Rodzina poszerzona- np. mąż zona i ich dzieci oraz dzieci współmałżonków

Rodzina duża- tzw. familia trzypokoleniowa i więcej- kilka małych rodzin i jednostki samotne, mieszkający razem i prowadzący wspólne gospodarstwo domowe

Cykl życia rodziny

Wiek		Poziom rozwoju		Faza cyklu życia rodziny
18_34	Młode małżeństwo			1) faza kawalerska panieńska 2) świeżo upieczeni małżonkowie- młodzi bez dzieci 3) gniazdo rodzinne a)młodzi małżonkowie z dziećmi: -najmłodsze dziecko do 6lat - najmłodsze dziecko powyżej 6lat
35-54	Małżeństwo w wieku średnim		Gniazdo rodzinne II - małżeństwo ze starszymi dziećmi mieszkającymi razem z rodzicami
55- i więcej lat		Dojrzale starsze małżeństwo			5. puste gniazdo rodzinne- starsze małżeństwo z usamodzielnionymi dziećmi 6) osoby samotne: a)pracujące, b) na emeryturze

• Narzędzia pomocne RODZINIE w procesie wychowania i kształcenia do czasu wolnego

Narzędzie 1 - SRODKI KOORDYNUJACE, INSPIRUJĄCE ORAZ UTRWALAJĄCE proces wychowania

• Rozumiejący istotę czasu wolnego rodzice, którzy stwarzają w rodzinie właściwą atmosferę pobudzająca do podejmowania racjonalnych zajęć w czasie wolnym

• Przenoszenie na dzieci pożądane wzorce zachowań w czasie wonnym (wspólne podejmowaniem zajęć, np. wycieczki, gry i zabawy; wspólnie realizowane hobby)

• Podejmowaniem zajęć w czasie wolnym wspólnie z innymi rodzinami (korzystanie z wzorców innych środowisk rodzinnych)

• Dostarczanie materiałów rozbudzających zainteresowania racjonalnymi zajęciami czasu wolnego

• Wykazywanie zainteresowania doświadczeniami poszczególnych członków rodziny związanymi z indywidualnymi programami zajęć czasu wolnego i pozytywnego do nich nastawienia

NARZEDZIE 2 Środki informacji i Poradnictwa

• Gromadzenie informacji o różnorodnych możliwościach, atrakcyjnych, racjonalnych zachowań w czasie wolnym

• Dysponowanie literatura pomocniczą wprowadzającą w istotę różnych aktywności i pomocną w pierwszych działalnościach w tym kierunku

• Przekazywanie informacji o kulturowych tradycjach i wzorcach (także rodzinnych) związanych z zrachowaniami w czasie wolnym

• Wzajemne wspomaganie ciekawych inicjatyw związanych z zajęciami czasu wolnego

NARZEDZIE 3 WARUNKI UMOZLIWIAJACE RODZINIE PROCES wychowania do czasu wolnego

• Atmosfera panująca w środowisku rodzinnym, w tym zrozumienie istoty i wartości czasu wolnego i podejmowanych w nim zajęć

• Pozytywne nastawienie do czasu wolnego członka rodziny o dominującym autorytecie

• Warunki mieszkaniowe, wyposażenie w urządzenia, posiadany sprzęt i środki finansowe

• Atrakcyjne i dostępne miejsca (teren, przestrzeń) by stanowiły zachętę do korzystania z nich rodziny w jej czasie wolnym

• Pozytywne nastawienie podmiotów organizacyjnych- instytucji, placówek, stowarzyszeń i jednostek administracji publicznej- uwzgledniające potrzeby rodziny związane z jej czasem wolnym.

Wykłady 4

SZKOŁA- pierwszą i istotną instytucją wychowania bezpośredniego jednostki ( w tym do czasu wolnego)

Definicja :

• Szkoła to: instytucja edukacyjna powołana do planowego i systematycznego kształcenia dzieci, młodzieży i dorosłych stosownie do społecznie akceptowanych planów i programów nauczania

Narzędzia pomocne

SZKOLE

w procesie wychowania i kształcenia do czasu wolnego

narzędzie 1 Środki koordynujące, inspirujące oraz utrwalające proces wychowania

• Nastawienie środowiska szkolnego na osiąganie celów związanych z przygotowaniem do umiejętnego korzystania z możliwości jakie daje czas wolny

• Pełnienie przez nauczycieli roli animatorów czasu wolnego i przygotowanie takich animatorów w środowisku młodzieży szkolnej

• Pozyskiwanie sprzymierzeńców w środowisku rodzinnym

• Ścisłe wiązanie programowej pracy dydaktycznej z kształtowaniem postaw wobec czasu wolnego i rozbudzaniem zainteresowań poza programowych ukierunkowanych na czas wolny ( przykład nauczyciel fizyki. Naucza różnych dziedzin fizyki, nie może uczyć fizyki w warunkach naturalnych ,pokaz uczniom- mecz, zawody? ,nie może rozbudzić zainteresowań)

• tworzenie w oparciu o środowisko szkolne płaszczyzny działania dla różnych organizacji i stowarzyszeń rozbudzających zainteresowania i animujących wartościowe zachowania w czasie wolnym

• realizowanie imprez i programów zorientowanych na formy czasu wolnego o takiej wartości, by stanowiły one zachętę do indywidualnego poszukiwania kontaktów z podobnymi formami przy innych, pozaszkolnych okazjach

narzędzie 2 Środki informacji i poradnictwa

• informowanie o możliwościach uczestnictwa w różnego rodzaju zajęciach pozalekcyjnych i poradnictwo związane z wyborem tych zajęć

• informowanie i doradzanie jak łączyć pogłębianie wiedzy przedmiotowej (z fizyki, chemii, geografii) z pogłębianiem i poszerzaniem zainteresowań odpowiednimi formami aktywności w czasie wolnym

• informowanie o pasjach i zainteresowaniach związanych z czasem wolnym innych osób (autorytetów, ludzi znaczących)

• informowanie o korzyściach (intelektualnych, somatycznych, motorycznych, ekonomicznych, społecznych) związanych z uczestnictwem w różnych formach czasu wolnego

• zgromadzenie szerokiego zasobu informacji o różnych formach zajęć w czasie wolnym, jak również materiałów wspomagających ich wdrożenie umiejętności praktycznego wykorzystania

• poszerzanie funkcji informacji i poradnictwa przypisanych rodzinie

narzędzie 3 WARUNKI UMOZLIWIAJACE SZKOLE PROCES wychowania do czasu wolnego

• nastawienie na szeroki zakres oddziaływań poza dydaktycznych

• różnorodność oferty mogącej rozbudzić zainteresowania

• dobry stan organizacji przestrzeni, wyposażenie w urządzenia i sprzęt

• sprawna organizacja pracy szkoły

SPOLECZNOSC LOKALNA

Druga i istotną instytucją wychowania naturalnego jednostki (w tym do czasu wolnego)

Definicja SPOLECZNOSC LOKALNA to: zbiorowsc spoleczna zamieszkujaca niewielki względnie zamknięty obszar, z całym systemem instytucji służących organizacji zycia zbiorowego

Narzędzia pomocne

SPOLECZNOSCI LOKALNEJ w procesie wychowania i kształcenia do czasu wolnego

Narzędzia 1 Środki koordynujące, inspirujące oraz utrwalające

• kreowanie programów pobudzających mieszkańców do uczestnictwa w racjonalnych zajęciach czasu wolnego

• reagowanie na przejawiani przez mieszkańców inicjatywy i potrzeby, wyjściem im naprzeciw dobrze zorganizowana ofertą

• troska o stan infrastruktury czasu wolnego, jej stanie modernizowanie, uzupełnianie i konserwacja

• pozyskiwanie współpracowników upowszechniania różnorodnych i atrakcyjnych zachowań w czasie wolnym

• pobudzanie samorządności nastawionej na tworzenie w społeczności lokalnej warunków do życia w czasie wolnym i troskę o jego jakość

narzędzie 2 SRODKI INFORMACJI I PORADNICTWA

• zapewnienie sprawnego przepływu informacji o możliwościach i uwarunkowaniach korzystania z dostępnej oferty zajęć czasu wolnego

• wykorzystanie różnorodnych form przekazu dla utrwalenia wiedzy o higieniczno- zdrowotnych i estetycznych walorach uczestnictwa w określonych formach zajęć czasu wolnego

• wskazywanie szans i możliwości integrowania społeczności lokalnych i zacieśniania więzi sąsiedzkich przez wspólne rozwiazywanie problemów korzystania z czasu wolnego i uczestnictwo w ofertach programowych

• wielokierunkowe poradnictwo dotyczące sposobów racjonalnego i satysfakcjonującego życia w czasie wolnym

narzędzie 3 WARUNKI UMOZLIWIAJACE SPOLECZNOSCI LOKALNEJ PROCES wychowania do czasu wolnego

• obiekty i zagospodarowania terenu

• handel i zasób dostępnych urządzeń i sprzętu użytecznego do zajęć czasu wolnego

• zróżnicowana oferta, stosowana dla mieszkańców o różnych socjoekonomicznych uwarunkowaniach

Temat4 : Metody, techniki i zasady działania w procesie kształtowania postaw wobec czasu wolnego

Metoda 1

W bezpośrednim oddziaływaniu na postawę jednostki wobec czasu wolnego wykorzystuje się różnorodne metody m.in.

*metode „pozytywnej argumentacji zdrowotnej”

Komentarz - Jest to metoda perswazyjna skierowana na tworzenie odpowiedniej wartości komponentu emocjonalno- oceniającego

Komentarz cd. Poprzez ukazywanie pozytywnych dla zdrowia skutków pewnych form zajęć czasu wolnego następuje dodatnie ich wzmocnienie, gdyż zdrowie jest wartości centralna naszego systemu wartości

Komentarz cd. Metoda ta jest znacznie bardziej skuteczna niż negatywna argumentacja zdrowotna, odwołująca się do leku o stan swojego zdrowia

Metoda 2

W bezpośrednim oddziaływaniu na postawę jednostki wobec czasu wolnego wykorzystuje się

• metodę argumentacji hedonistycznej

Metoda argumentacji hedonistycznej

Bardzo skuteczna metoda kształtowania komponentu emocjonalno- oceniającego. Polega na podkreślaniu „efektów przyjemnościowych” zajęć czasu wolnego.

Komentarz- to nie troska o własne zdrowie( a wiec pewne przymus), a możliwość wesołej przygody, przeżycia radości, poznania ciekawych ludzi, wspólnego pogrania itp. Jest propagowanym celem aktywności w czasie wolnym.

Zalecenia

• Przy stosowaniu tej metody należy wyraźnie adresować ja do konkretnych odbiorców

• samo zastosowanie powinno poprzedzać wnikliwie rozpoznanie ich skali preferencyjnej

Nie zawsze bowiem to, co jest atrakcyjne dla jednego jest równie atrakcyjne dla innych

Metoda 3

W bezpośrednim oddziaływaniu na postawę jednostki wobec czasu wolnego wykorzystuje się:

• metodę „przeżycia współuczestniczącego”

Metoda „ przeżycia współuczestniczącego”- bardzo skuteczna w utrwalaniu pożądanych wartości komponentu emocjonalno- oceniającego

Komentarz Jej stosowalność polega na „doprowadzeniu odbiorcy” do sytuacji jego bezpośredniego uczestnictwa.

Zalecenia - Zajęcia powinny być atrakcyjne emocjonalnie. Doświadczenia ta droga zdobyte człowiek ocenia i na postawie wyników tej oceny określa plany i dalsze zamierzenia.
Metoda 4- W bezpośrednim oddziaływaniu na postawę jednostki wobec czasu wolnego wykorzystuje się:

• „metoda „naśladownictwa”

Metoda „naśladownictwa” Metoda polegająca na prezentacji określonej postawy czy tez konkretnych zachowań związanych z czasem wolnym przez osobę uznana za autorytet

Techniki oddziaływania pedagogicznego- Metody bezpośredniego oddziaływania na postawę jednostki wobec czasu wolnego wykorzystują określone techniki odziaływania:

Techniki oddziaływania 1

• Wpływu osobistego, wykorzystującą w oddziaływaniu takie postacie interakcji jak : przykład osobisty, wysuwanie sugestii, perswazja, wyrażanie aprobaty i dezaprobaty

Tech. Oddziaływania 2

• Wpływu sytuacyjnego, której istota polega na tym, ze określone działania zmieniają układ stosunków miedzy uczestnikami zajęć czasu wolnego modyfikują obiektywne warunki ich działalności w tym zakresie

Technika oddziaływania 3

• Wpływu społecznego, oparta na oddziaływaniu grup społecznych w określonych sytuacjach czasu wolnego, wynikających z porównywania i oceniania sposobów zachowań

Tech oddziaływania 4

• Kierowania samowychowaniem wykorzystującą poziom wiedzy i umiejętności uczestnika do świadomego kierowania własnym działaniem w czasie wolnym

Teza Metody i techniki rozbudzania potrzeb i kształtowania postaw wobec czasu wolnego, polegające na stwarzaniu sytuacji wychowawczych mogą być skuteczne, jeśli w oddziaływaniu uwzględni się wychowujące czynniki środowiska

Zasady Pomocne w skutecznym oddziaływaniu pedagogicznym

Zasady motywacji kształtowanie osobowości, opanowanie wiedzy o czasie wolnym oraz sposobów działania w tym zakresie staja się tym skuteczniejsze, im wszechstronniejsze i silniejsze powody skłaniają jednostkę do działania

Zasady aktywności- im większe zaangażowanie własne jednostki, im różnorodniejsze są formy jej aktywności, w im większym stopniu treść tej aktywności wiąże się z zasadniczym celem działania w czasie wolnym, tym jest ono skuteczniejsze

Zasada praktyczności- samodzielne dochodzenie jednostki, poprzez praktyczne działania, do poznania, a w oparciu o poznanie do skutecznego weryfikowania własnych zachowań w czasie wolnym

Zasada trwalosci- polega na włączeniu, w najszerszym zakresie specyficznych czynności myślowo- pamięciowych, regulujących czas, kolejność i sposób wiązania tego, co nowe, z poprzednim doświadczeniem jednostki.

Zasada indywidualizacji- to znaczy dostosowywania działań związanych z czasem wolnym w największym stopniu do indywidualnych możliwości i potrzeb człowieka oraz uwzględnianiu struktury jego osobowości.

Zakres tematyczny egzaminu

1. Ustalenie definicyjne- pedagogika, czas wolny, pedagogika czasu wolnego

2. wymiary i funkcje czasu wolnego

3. Instytucjonalne wychowanie do czasu wolnego

4. Metody i zasady oddziaływań pedagogicznych w zakresie wychowania do czasu wolnego
   

---