Sopocka Szkoła Wyższa

Wydział Ekonomiczno - Społeczny
Analiza finansowa

dr Renata Pałczyńska - Gościniak, prof. nadzw. SSW
Katedra Analizy Ekonomicznej

…o przedmiocie…

• Celem wykładu jest:

1. zaprezentowanie istoty sprawozdań finansowych jako źródła informacji finansowych o jednostce i sposobów analizy bilansu, oraz rachunku zysków i strat.

2. zrozumienia powiązań pomiędzy elementami sprawozdania finansowego, wnioskowania na temat zastosowań kreatywnej rachunkowości,

3. zastosowanie informacji zawartych w sprawozdaniach finansowych do oceny podmiotów gospodarczych,

4. umożliwienie studentom zdobycie umiejętności dedukcyjnego myślenia, wnioskowania i praktycznego zastosowania wiedzy.

• Wymagana:

podstawowa znajomość zasad rachunkowości i budowy sprawozdań finansowych

• Zaliczenie przedmiotu:

Zaliczenie w formie pisemnej - test wyboru i test uzupełnień.

Egzamin testowy

Tematyka wykładów (20 h)
Istota analizy finansowej.

Wpływ zasad bilansowych na wartość poznawczą sprawozdań finansowych

Rewizja finansowa weryfikatorem wiarygodności sprawozdań finansowych

Ocena jednostki na podstawie bilansu: ocena struktury majątkowej i kapitałowej

Analiza rachunku zysków. Ocena wyniku finansowego, przychodów i kosztów

Rachunek przepływów pieniężnych i jego wstępna ocena

Zestawienie zmian w kapitale własnym i jego wartość poznawcza.

Analiza wskaźnikowa jako metoda oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstwa

Zastosowanie wskaźników w ocenie płynności finansowej

Ocena wypłacalności w długim czasie. Analiza struktury kapitału i struktury finansowania majątku

Ocena wykorzystania aktywów trwałych i aktywów obrotowych

Analiza rentowności obrotu, rentowności majątku i rentowności kapitału własnego

Ocena przedsiębiorstw zagrożonych upadłością

Wskaźniki rynku kapitałowego

Literatura

• Analiza ekonomiczna w przedsiębiorstwie, praca zbiorowa pod red. M. Jerzemowskiej , P W E, Warszawa 2006

• Bednarski L., Analiza finansowa w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa 2007.

• Olzacka B., Pałczyńska - Gościniak R., Jak oceniać firmę. ODDK, Gdańsk 2005

• Praca zbiorowa pod red. L. Bednarskiego i T. Waniewskiego, Analiza finansowa w zarządzaniu przedsiębiorstwem, Fundacja Rozwoju Rachunkowości, Warszawa 1996

• Ustawa z dnia 29 września 1994 r (ze zmianami) o rachunkowości Dz. U. Nr 76 z 2002r, poz. 694,

Wykład I i II

1. Podmiot i przedmiot analizy finansowej

2. Rodzaje analiz finansowych

3. Sprawozdawczość finansowa jako materiał źródłowy analizy finansowej

4. Znaczenie sprawozdań finansowych w podejmowaniu decyzji gospodarczych

5. Akty prawne regulujące sprawozdawczość finansową

6. Wpływ zasad bilansowych na wartość poznawczą sprawozdań finansowych

7. Zastosowanie porównań w analizie sprawozdań finansowych

8. Analiza wstępna bilansu

Analiza finansowa jako część analizy ekonomicznej

Analiza ekonomiczna jako nauka

Nobel z ekonomii w 2002 roku - Akademia Szwedzka, przyznając nagrodę Nobla w dziedzinie ekonomii, wydała oświadczenie, iż nagrodę otrzymują Amerykanie - Daniel Kahneman i Vernon Smith

„za zastosowanie badań psychologicznych i eksperymentów laboratoryjnych w analizie ekonomicznej”.

Analiza finansowa jest najstarszym działem analizy ekonomicznej.

Początkowo zajmowała się analizą bilansu oraz analizą rachunku wyników. Obecnie obejmuje zagadnienia związane z całokształtem działalności gospodarczej przedsiębiorstwa, umożliwiając ocenę wyników oraz stanu jednostki.

Podmiot i przedmiot analizy

Obiektem analizy ekonomicznej mogą być zjawiska i procesy występujące w całej gospodarce narodowej, jej gałęziach, branżach oraz w jednostkach.

Najczęściej podmiotem analizy finansowej jest organizacja gospodarcza, którą może być:
- jednostka gospodarcza,
- instytucja finansowa,
oraz organizacja „non profit”, której formą prawną działania jest własność samorządowa, nie nastawiona na zysk:
- jednostka budżetowa, - ……………………………. - ………………………………….

Przedmiotem analizy finansowej jest ……………………………………………..………………………………... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Wskaźnik ekonomiczny to…………………………………………………………………………………………………………….

Rodzaje analizy finansowej

• według kryterium przedmiotowego:

- analiza przepływów pieniężnych,

- analiza przychodów, kosztów i wyników,

- analiza czynników produkcji,

- analiza kapitałów,

- analiza wskaźnikowa:

ocena płynności,

ocena wypłacalności,

gospodarowania aktywami

rentowności;

• według kryterium czasowego:

- analiza ex post i analiza ex ante, - analiza krótkookresowa i analiza długookresowa.

Analiza finansowa jest stosowana zależnie od potrzeb jej odbiorcy:

• jako część składowa finansów przedsiębiorstwa pomaga w zrozumieniu zasad zarządzania finansami przedsiębiorstwa i ich stosowania w praktyce gospodarczej;

• jako część składowa analizy fundamentalnej, wykorzystywanej w procesie inwestowania w akcje przedsiębiorstw giełdowych, jest źródłem wiedzy dla inwestorów;

• jako część składowa biznesplanu jest stosowana w planowaniu działalności gospodarczej przedsiębiorcy;

• jako element systemu informacji wewnętrznej przedsiębiorstwa jest istotna w komunikacji między właścicielami a kadrą zarządzającą przedsiębiorstwa;

• jako dokument finansowy jest pomocna w wytyczaniu i kontroli realizowanej polityki finansowej;

• jako element systemu informacji zewnętrznej jest częścią składową oceny zdolności kredytowej dokonywanej przez banki przy udzielaniu kredytu lub w trakcie trwania umowy kredytowej;

• jako dokument informacji zewnętrznej jest częścią składową ocen dokonywanych przez kontrahentów i stanowi istotną podstawę podejmowania decyzji w procesie udzielania kredytu kupieckiego lub przed przyjęciem większego zlecenia;

• jako narzędzie jest pomocna w operacyjnym i strategicznym zarządzaniu przedsiębiorstwem, służy więc podejmowaniu decyzji operacyjnych i strategicznych.

Źródła danych o przedsiębiorstwie

Sprawozdawczość finansowa:

Sprawozdawczość finansową stanowią sprawozdania finansowe, które charakteryzuje duża dokładność, co jest spowodowane ściśle określonymi zasadami prowadzenia ewidencji księgowej oraz funkcjonowaniem systemu kontroli prawidłowości i rzetelności danych umieszczonych w sprawozdaniach.

W Polsce wyróżnia się trzy rodzaje sprawozdań finansowych:

• sprawozdania według…………………………………………….,

• sprawozdania statystyczne, ……………………………………………………

• sprawozdania dla potrzeb ustalania………………………………………………..

Sprawozdawczość statystyczna

Sprawozdawczość statystyczna polega na przekazywaniu przez jednostki sprawozdawcze określonych informacji liczbowych opisowych w postaci standardowych sprawozdań.

Po obowiązkowym zgłoszeniu jednostki w GUS i uzyskaniu przez nią numeru REGON jednostka powinna:

• posługiwać się REGONem przy przekazywaniu informacji wykorzystywanych dla celów statystycznych (deklaracje i sprawozdania GUS;

• stosować w ewidencji i dokumentacji oraz rachunkowości standardy klasyfikacyjne (np. PKWiU, PKD itd.);

• umieszczać na pieczątce numer REGON, jeżeli jednostka używa pieczęci.

• umieszczać REGON w drukach firmowych, jeżeli jednostka takowych używa;

• posługiwać się zaświadczeniem REGON w kontaktach urzędowych i związanych z obrotem gospodarczym;

• przekazywać jednorazowo, systematycznie lub okresowo, nieodpłatnie informacji i danych statystycznych dotyczących prowadzonej działalności w formach i terminach oraz według zasad statystyki publicznej oraz zawartych w przepisach wykonawczych - tzn. wykonywać obowiązek sprawozdawczości wobec GUS.

Bez powiadomienia jednostka nie ma obowiązku w zakresie sprawozdawczości statystycznej.

Europejski Urząd Statystyczny European Statistical Office /Eurostat/ powstał w 1972 roku. Nowe zasady jego działalności i nowe wytyczne zostały ustanowione w 1987 roku na mocy Jednolitego Aktu Europejskiego.

Urząd zajmuje się sporządzaniem prognoz i analiz statystycznych dotyczących obszaru Unii Europejskiej.

Do kompetencji Eurostatu należy także analizowanie i prognozowanie tendencji rozwoju Unii Europejskiej.

Statystyczna roczna sprawozdawczość finansowa sporządzana jest na formularzach oznaczonych symbolem „F - 02” w tys. zł., z dokładnością do jednego znaku po przecinku.

Do sporządzania i przekazywania tej sprawozdawczości zobowiązane są:

• niezależnie od liczby zatrudnionych zobowiązane do prowadzenia ksiąg rachunkowych osoby prawne i jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, prowadzące działalność na własny rachunek,

• zobowiązane do prowadzenia ksiąg rachunkowych osoby fizyczne prowadzące działalność na własny rachunek, w których liczba zatrudnionych przekracza 5 osób, z wyłączeniem indywidualnych gospodarstw rolnych.

Statystyczne sprawozdanie finansowe F - 02”, obejmujące podstawowe informacje o jednostce gospodarczej, a także bilans, rachunek zysków i strat oraz dane uzupełniające, sporządzane do dnia 31 marca każdego roku za rok poprzedni, zawierać może dużo więcej informacji o działalności przedsiębiorstwa.

„Statystyczne sprawozdanie finansowe F - 01”, sporządzane miesięcznie, narastająco, obejmuje podstawowe informacje o jednostce gospodarczej, przychodach, kosztach i wyniku finansowym.

Statystyczne sprawozdanie finansowe F - 03”, sporządzane rocznie, obejmuje podstawowe informacje o stanie i ruch środków trwałych; rozszerzane jest np.. o załączniki zawierające dane o wydatkach inwestycyjnych.

Znaczenie sprawozdań finansowych w podejmowaniu decyzji gospodarczych

Celem sprawozdań finansowych jest wypełnianie zadań:

• sprawozdawczych - ……………………………………………………………………………………………………………………

• dokumentacyjnych - ……………………………………………………………………………………………………………………

• informacyjnych - ……………………………………………………………………………………………………………………

Obowiązek sporządzania sprawozdania finansowego według wzorów zawartych w załącznikach do ustawy o rachunkowości mają wszystkie ……………………………………………………………………………………………………………………………….

Rola sprawozdań finansowych:

• Wykorzystanie informacji o rodzajach, przyczynach i skutkach zmian dokonujących się wewnątrz jednostki i w jej otoczeniu dla podejmowania decyzji mających na celu:

- wzrost pozycji jednostki na rynku,

- zwiększenie jej wartości mierzonej ceną akcji,

- zwiększenie korzyści właścicieli.

• Kierownictwo jednostki - analiza danych historycznych w kontekście kontroli i planowania

• Sprawozdanie finansowe jest wizytówką jednostki - służy do podejmowania decyzji przez różnych uczestników rynku

Akty prawne regulujące sprawozdawczość finansową

• Ustawa o podatku dochodowym z 1992 roku

• Ustawa o rachunkowości z dnia 29 września1994 roku

• Ustawo statystyce publicznej z dnia 29 czerwca 1995 r

• IV i VIII Dyrektywa Unii Europejskiej,

• Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej oraz Międzynarodowe Standardy Rachunkowości

• Polskie Standardy Rachunkowości

Etyka w biznesie wynika z konieczności poszerzenia perspektywy funkcjonowania firmy, dotyczy:

• wywiązywania się z umów,

• rzetelności i uczciwości ofert (zakaz fałszerstw),

• eliminowaniu oszustw (ujawnianie wszelkich prób),

• nieulegania korupcji,

• profesjonalizmu.

Rewizja finansowa jako weryfikator jakości sprawozdań finansowych

Rewizja finansowa (ang. auditing) -………………………………………………………………………………………………………………………

Celem badania sprawozdania finansowego jest wyrażenie przez biegłego rewidenta pisemnej opinii wraz z raportem o tym, czy sprawozdanie finansowe jest zgodne z zastosowanymi zasadami (polityką) rachunkowości oraz czy czytelnie i jasno przedstawia sytuację majątkową i finansową, jak też wynik finansowy badanej jednostki.”

Cel badania sprawozdań finansowych - Wzrost wiarygodności obrotu gospodarczego

XIX wiek - ujawnianie oszustw i wykrywanie błędów

Obecnie:

• Weryfikacja dokładności zapisów księgowych

• Sprawdzanie zgodności sprawozdania finansowego z zapisami w księgach handlowych

• Wydanie opinii o sprawozdaniu finansowym /poświadczenie jego wiarygodności/

• Ujawnianie oszustw i wykrywanie błędów

Kreatywna rachunkowość a polityka rachunkowości

Kreatywna rachunkowość = polityka rachunkowości

/interpretacja rzeczywistości na wiele różnych sposobów/

XXI wiek - ENRON = Przestępstwo gospodarcze = rachunkowość agresywna

Pablo Picasso (talent i wyobraźnia):

Gdyby istniała tylko jedna prawda - nie można by było namalować 100 obrazów na ten sam temat”.

Gdyby istniała tylko jedna rzeczywistość gospodarcza - to można by było obliczyć tylko jeden wynik finansowy.

Kreatywność w rachunkowości:

a/ co mierzyć -…………………………

b/ jak mierzyć -………………………………….

c/ jakie informacje ujawniać w sprawozdaniu finansowym,

d/ jak te informacje w sprawozdaniu finansowym prezentować.

INSTRUMENTY POLITYKI BILANSOWEJ = PRAWA WYBORU

DYLEMATY POLITYKI BILANSOWEJ

Dzięki pozytywnemu obrazowi powinni:

• wierzyciele skłaniać się do utrzymania lub podwyższenia gotowości kredytowej,

• udziałowcy być zachęcani do nabycia udziałów przedsiębiorstwa względnie do ich sprzedania,

• pracownicy odnieść wrażenie, że w przedsiębiorstwie są zapewnione wynagrodzenia, emerytury i renty,

• klienci być przekonani, że będzie zapewniona nieprzerwana realizacja usług zawartych umów.

Zbyt pozytywny obraz może prowadzić do: …………………………………………………………………………………………..

Sprawozdanie finansowe jednostki składa się z:

• bilansu, …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

• Pozycje bilansu oraz rachunku zysków i strat są oznaczone literami, cyframi rzymskimi i cyframi arabskimi.

• Zsumowanie pozycji oznaczonych cyframi arabskimi daje wartość pozycji oznaczonych cyfrą rzymską, natomiast suma pozycji oznaczonych cyframi rzymskimi stanowi wartość pozycji oznaczonych literą.

• Podmioty gospodarcze prowadzące działalność na dużą skalę sporządzają także:

- rachunek przepływów pieniężnych,

- zestawienie zmian w kapitale własnym.

Sprawozdanie finansowe jednostki

sporządza się w pełnych złotych, ze szczegółowością nie mniejszą niż podana we wzorach, w terminie do końca marca (lub w ciągu trzech miesięcy po zakończeniu roku obrachunkowego) i przekazuje:

• właściwym osobom fizycznym lub prawnym określonym w statucie jednostki lub odrębnych przepisach: ……………….

• właściwemu urzędowi skarbowemu,

• urzędom określonym w statucie jednostki lub w odrębnych przepisach ………………………………………………..

Bilans jest…………………………………………………..

Bilans jako dokument stanu majątkowego i finansowego jednostki gospodarczej -składa się z …………………………………………………………………………………………………..

Aktywa jednostki jako jej zasoby majątkowe obejmują obiektywne, standardowe i empiryczne wartości, które służą do: ………………………………………………………..

...........................................................................................

W bilansie aktywa podzielone są na:

- aktywa trwałe (grupa A), które obejmują:

• I. Wartości niematerialne i prawne,

• II. Rzeczowy majątek trwały (w tym: środki trwałe, środki trwałe w budowie, zaliczki na środki trwałe w budowie),

• III. Należności długoterminowe,

• IV. Inwestycje długoterminowe (nieruchomości, wartości niematerialne i prawne, długoterminowe aktywa finansowe, inne inwestycje długoterminowe).

• V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe;

- aktywa obrotowe (grupa B), w skład których wchodzą:

• I. Zapasy (materiały, półprodukty i produkty w toku, produkty gotowe, towary),

• II. Należności krótkoterminowe (należności z tytułu dostaw i usług, należności z tytułu podatków, dotacji i ubezpieczeń społecz­nych, czyli należności publicznoprawne, pozostałe należności oraz na­leżności dochodzone na drodze sądowej - roszczenia),

• III. Inwestycje krótkoterminowe (krótkoterminowe aktywa finansowe /udziały lub akcje, inne papiery wartościowe, udzielone pożyczki, środki pieniężne i inne aktywa pieniężne/, inne inwestycje krótkotermin.),

• IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe.

Źródła finansowania majątku zawarte są w pasywach bilansu i obejmują:

- kapitał (fundusz) własny (grupa A), który stanowią:

• Kapitał (fundusz) podstawowy

• Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość ujemna)

• Udziały (akcje) własne (wielkość ujemna)

• Kapitał (fundusz) zapasowy

• Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny

• Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe

• Zysk (strata) z lat ubiegłych

• Zysk (strata) netto

• Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna)

- zobowiązania i rezerwy na zobowiązania (grupa B):

• Rezerwy na zobowiązania (w tym z tytułu odroczonego podatku dochodowego i na świadczenia emerytalne)

• Zobowiązania długoterminowe (w tym kredyty i pożyczki, zobowiązania z tytułu dłużnych papierów wartościowych)

• Zobowiązania krótkoterminowe (z tytułu kredytów i pożyczek, emisji dłużnych papierów wartościowych, dostaw i usług, podatków, ceł i innych świadczeń, wynagrodzeń, zobowiązania wekslowe, a także fundusze specjalne )

• Rozliczenia międzyokresowe (ujemna wartość firmy i inne rozliczenia międzyokresowe).

Analiza wstępna bilansu

Bilans wykorzystuje się w pierwszej kolejności do dokonania wstępnej, ogólnej oceny aktywów i pasywów firmy.

Wstępną ocenę przeprowadza się na podstawie badania bilansu w przekroju poziomym i pionowym.

Badanie bilansu w układzie poziomym polega ………………………………………………………………………………………

Analiza pozioma bilansu sprowadza się do ustalenia i oceny zmiany (wzrostu lub zmniejszenia) stanu poszczególnych składników bilansu. W tym celu oblicza się odchylenia oraz………………………………….

Zmianę aktywów i pasywów z okresu na okres można wyrazić zarówno w kwotach absolutnych, jak też i w procentach.

Wskaźniki dynamiki o podstawie stałej i o podstawie zmiennej

Pożądane jest dokonywanie porównań wieloletnich, obejmujących dane za 3-5 lat - ………………………………………..

Analiza porównawcza

Ogólna metoda porównań stosowana w analizie finansowej /określana też mianem metody odchyleń/ polega na porównaniu badanych zjawisk z innymi wielkościami oraz ustaleniu różnic między cechami porównywalnych zjawisk.

• W metodzie porównań ocenia się zawsze co najmniej dwie kategorie liczb.

• Jedna z nich wyraża stan faktyczny, a druga stanowi podstawę porównań, tj. podstawę odniesienia, zwaną również bazą. W rezultacie otrzymuje się różnice - dodatnie lub ujemne - zachodzące między porównywanymi wielkościami. Obliczone różnice zwane są powszechnie odchyleniami.

W praktyce analizy finansowej spotyka się różne rodzaje porównań:

• porównania w czasie - …………………………………...

• porównanie z planem - ………………………………………………………

• porównania w przestrzeni - ……………………………………………………

Analiza bilansu w przekroju pionowym polega na ustaleniu i ocenie struktury aktywów i pasywów.

Przeprowadzając taką analizę oblicza się udział poszczególnych składników majątku i kapitałów w łącznej sumie bilansowej, a także bada się wewnętrzne struktury wymienionych poprzednio podstawowych grup aktywów i pasywów. W tym celu oblicza się wskaźniki struktury.

Struktura majątkowa przedsiębiorstwa zależy w szczególności od rodzaju prowadzonej działalności - inny jest udział majątku trwałego i obrotowego w ogólnej strukturze aktywów w firmie produkcyjnej, a inny - w firmie handlowej.

Na strukturę aktywów oddziałuje ponadto poziom wyposażenia technicznego, sposób i poziom wyceny poszczególnych składników aktywów oraz ich efektywność.

Analiza sprawozdań finansowych obejmuje analizę wstępną i analizę wskaźnikową
Bilans spółki „FOB” za lata2010 i 2011 (dane w tyś. zł)

AKTYWA	Stan na:		PASYWA	Stan na:
	początek roku	Koniec roku		początek roku	koniec roku
A. Aktywa trwałe	14 352	13 186	A. Kapitały własne	20 064	19 676
1.Wart. niematerialne i prawne 2. Rzeczowy majątek trwały 3. Należności długoterminowe 4. Inwestycje długoterminowe 5. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe	138 13 980 - 234 -	141 12 737 - 308 -	1. Kapitał podstawowy 2. Kapitał zapasowy 3. Wynik finansowy netto roku obrotowy	555 17 418 2 091	555 17 901 1 220
B. Aktywa obrotowe	11 118	12 830	B. Zobowiązania (kapitały obce)	5 406	6 340
1. Zapasy 2. Należności 3. Inwestycje krótkoterminowe 4. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe	5 724 4 787 172 435	6 994 5 230 353 253	I.Zobowiązania (kapitały obce) długoterminowe II.Zobowiązania (kapitały obce) krótkoterminowe	393 5 013	1 040 5 300
Razem aktywa	25 470	26 016	Razem pasywa	25 470	26 016

Rachunek zysków i strat - forma analityczna

Przychody ogółem w tym: przychody ze sprzedaży pozostałe przychody operacyjne przychody finansowe Koszty ogółem w tym: koszty działalności operacyjnej - amortyzacja pozostałe koszty operacyjne koszty finansowe - odsetki Zysk brutto Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego Zysk netto

32 884 32 112 264 508 28 685 28 037 1 685 56 592 592 4 199 2 108 2 091

35 755 35 265 48 442 32 884 31 717 1 608 366 801 801 2 871 1 651 1220

Stan na początek roku ubiegłego:

Aktywa trwałe 14 985 Kapitały własne 18 182

Rzeczowe aktywa trwałe 14 562 Kapitały obce 5 508

Aktywa obrotowe 8 705 - kredyty krótkoterminowe 684

w tym: - zapasy 5 082 - zobowiązania krótkoterminowe 4 712

- należności 3 007 w tym: - kredyty krótkoterminowe 824

Roczna rata kapitałowa: rok ubiegły - 220; rok bieżący - 385

Tabela analityczna aktywów dla spółki „FOB”

AKTYWA	Stan na:		Wskaźniki struktury %		Różnica %	Różnica	Wskaźn. dynamiki
		Początek roku	Koniec roku	Początek roku	Koniec roku	wskaźnik. struktury	Kwota zł	%
	1	2	3	4	4-3	2-1	(2:1)·100
A. Aktywa trwałe	14 352	13 186
B. Aktywa obrotowe	11 118	12 830
Razem aktywa	25 470	26 016			0,00

Tabela analityczna pasywów dla spółki „FOB”

PASYWA	Stan na:		Wskaźniki struktury %		Różnica %	Różnica	Wskaźn. dynamiki
		Początek roku	Koniec roku	Początek roku	Koniec roku	wskaźnik. struktury	Kwota zł	%
	1	2	3	4	4-3	2-1	(2:1)·100
A. Kapitał własny	20 064	19 676
B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania	5 406	6 340
Razem pasywa	25 470	26 016	100,00	100,00	0,00	546	102,14

Wykład III i IV

Wartość poznawcza rachunku zysków i strat oraz informacji dodatkowej

1. Istota rachunku zysków i strat

2. Rachunek zysków i strat jako materiał źródłowy analizy finansowej

3. Ocena wyniku finansowego dla potrzeb podejmowania decyzji gospodarczych

4. Informacja dodatkowa i jej wartość poznawcza

5. Pozostałe elementy sprawozdania finansowego i ich przydatność w analizie finansowej

6. Analiza wskaźnikowa sprawozdani finansowego

Istota analizy rachunku zysków i strat

Rachunek zysków i strat prezentuje wielkości strumieniowe - poniesione w okresie sprawozdawczym koszty i straty oraz osiągnięte przychody i zyski.

Jest to sprawozdanie informujące o dokonaniach przedsiębiorstwa za dany okres.

Jednostki inne niż banki i zakłady ubezpieczeń mogą sporządzać rachunek zysków i strat w wariancie kalkulacyjnym lub w wariancie porównawczym.

Różnica między tymi wariantami polega na sposobie ujęcia kosztów sprzedanych produktów:

wariant kalkulacyjny ………………………………………………………………………….

wariant porównawczy ………………………………………………………………………………..

W sprawozdaniu tym wykazuje się oddzielnie:

przychody i koszty dotyczące sprzedaży produktów, towarów i materiałów,

pozostałe przychody i koszty operacyjne,

przychody i koszty finansowe,

Pozostałe przychody i koszty operacyjne to przychody i koszty dotyczące pośrednio działalności operacyjnej, a w szczególności przychody i koszty związane:

- ze zbyciem niefinansowych aktywów trwałych (środków trwałych, środków trwałych w budowie oraz wartości niematerialnych i prawnych); w rachunku zysków i strat wykazuje się wynik ze zbycia tych aktywów jako zysk (w przychodach) lub stratę (w kosztach),

- z odpisami aktualizującymi wartość niefinansowych aktywów i ich korektami (z wyjątkiem odpisów obciążających koszty wytworzenia sprzedanych produktów, koszty sprzedaży lub koszty finansowe).

Do pozostałej działalności operacyjnej zalicza się ponadto koszty i przychody związane z:

- działalnością socjalną,

- odpisaniem należności i zobowiązań przedawnionych, umorzonych i nieściągalnych (z wyjątkiem należności i zobowiązań o charakterze publicznoprawnym nie obciążających kosztów),

- utworzeniem i rozwiązaniem rezerw (z wyjątkiem rezerw dotyczących operacji finansowych),

- zapłatą lub otrzymaniem odszkodowań, kar i grzywien,

- przekazaniem lub otrzymaniem w drodze darowizny lub nieodpłatnie aktywów, w tym także otrzymaniem środków pieniężnych na inne cele niż nabycie lub wytworzenie środków trwałych, środków trwałych w budowie lub wartości niematerialnych i prawnych.

Przychody i koszty finansowe obejmują przede wszystkim następujące pozycje:

dywidendy i udziały w zyskach (tylko przychody), odsetki, zysk (stratę) ze zbycia inwestycji, aktualizację inwestycji.

Przychody finansowe to odsetki od obcych dłużnych papierów wartościowych, od udzielonych pożyczek.

Odsetki stanowiące koszty finansowe to odsetki od zaciągniętych kredytów, od otrzymanych pożyczek, w tym odsetki za zwłokę w zapłacie, od wyemitowanych własnych dłużnych papierów wartościowych.

Skutki zbycia inwestycji (długoterminowych i krótkoterminowych aktywów finansowych, a także zaliczonych do inwestycji długoterminowych nieruchomości oraz wartości niematerialnych i prawnych), podobnie jak skutki zbycia niefinansowych aktywów trwałych, wykazuje się w kwocie netto - zysk w przychodach finansowych, a stratę w kosztach finansowych.

Skutki wzrostu lub obniżenia wartości inwestycji krótkoterminowych wycenianych według cen rynkowych stanowią odpowiednio przychody lub koszty finansowe.

• Przychodami i kosztami finansowymi są ponadto: otrzymane (potrącone) dyskonto oraz różnice kursowe, które wykazuje się w rachunku zysków i strat, tak jak i wyniki ze zbycia aktywów, „per saldo”; w przychodach ujawnia się nadwyżkę dodatnich różnic kursowych nad ujemnymi, a w kosztach - nadwyżkę różnic ujemnych nad dodatnimi (z wyjątkiem tych, które podlegają aktywowaniu).

• Straty i zyski nadzwyczajne to straty i zyski powstające na skutek zdarzeń trudnych do przewidzenia, poza działalnością operacyjną jednostki i nie związane z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia.

Są to w szczególności skutki zdarzeń losowych: pożaru, powodzi, wichury, gradobicia.

Wstępna analiza rachunku zysków i strat obejmuje badanie dynamiki i struktury zawartych w nim danych.

• Analiza dynamiki …………………………………………………………………………

• Analiza struktury ………………………………………………………………………………………

Ocena wyniku finansowego, przychodów i kosztów

Analityczną wersję rachunku zysków i strat wykorzystuje się do dokonania ogólnej analizy wyniku finansowego.

Analiza ta sprowadza się do odpowiedzi na pytanie o:

• elementy obliczeniowe wyniku finansowego, czyli ……………………………………………………………………………………………………..

• elementy składowe wyniku finansowego, tj. ………………………………………………………………

Uwzględniając elementy obliczeniowe, formuła wyniku finansowego przedstawia się następująco:

Wn = Ps - Kdop + Pop - Kop + Pf - Kf + ZN - SN + Ozwf

gdzie: Wn - wynik netto,

Ps - przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów,

Kdop - koszty działalności operacyjnej,

Pop - pozostałe przychody operacyjne,

Kop - pozostałe koszty operacyjne,

Pf - przychody finansowe,

Kf - koszty finansowe,

ZN - zyski nadzwyczajne,

SN - straty nadzwyczajne,

Ozwf - obowiązkowe zmniejszenia (zwiększenia) wyniku finansowego.

Biorąc pod uwagę elementy składowe, wzór wyniku finansowego jest następujący:

Wb = Ws + Wpdop + Wdf + Wzn

Wb = Wdop + Wdf + Wzn lub Wb = Wdg + Wzn

gdzie: Wb - wynik brutto,

• Wdop= Ws + Wpdop

• Wdg= Ws + Wpdop + Wdf lub Wdg= Wdop + Wdf

• Ws - wynik ze sprzedaży (Ps-Kdop),

Wpdop - wynik z pozostałej działalności operacyjnej (Pop-Kop),

Wdf - wynik z działalności finansowej (Pf-Kf),

Wzn - wynik zdarzeń nadzwyczajnych (ZN-SN),

Wdop - wynik z działalności operacyjnej,

Wdg - wynik z działalności gospodarczej.

Informacja dodatkowa

Informacja dodatkowa obejmuje dwie części:

• wprowadzenie do sprawozdania finansowego,

• dodatkowe informacje i objaśnienia.

Wprowadzenie do sprawozdania finansowego, prezentowane przed bilansem, powinno zawierać w szczególności:

• nazwę (firmę) i siedzibę jednostki, podstawowy przedmiot jej działalności oraz wskazanie:

- właściwego sądu lub innego organu prowadzącego rejestr jednostki,

- czasu trwania działalności jednostki, jeżeli jest on ograniczony,

- okresu………………………………………………………

Wprowadzenie do sprawozdania finansowego - powinno zawierać informację o tym,

- czy sprawozdanie finansowe zostało sporządzone …………………………………………………………………………………………………………………oraz

- czy nie istnieją okoliczności wskazujące na zagrożenie kontynuowania przez nią działalności,

- omówienie przyjętych zasad (polityki) rachunkowości, w tym metod wyceny aktywów i pasywów (także amortyzacji), pomiaru wyniku finansowego oraz sposobu sporządzania sprawozdania finansowego.

Dodatkowe informacje i objaśnienia to:

- uzupełniające dane o aktywach i pasywach bilansu (np. stan i zmiany grup rodzajowych środków trwałych, strukturę własności kapitału podstawowego,

- dane o elementach rachunku zysków i strat (np. strukturę rzeczową i terytorialną przychodów netto ze sprzedaży, dane o kosztach rodzajowych w jednostkach sporządzających kalkulacyjny rachunek zysków i strat, rozliczenie głównych pozycji różniących podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym od wyniku finansowego brutto, informacje o zyskach i stratach nadzwyczajnych),

- objaśnienia struktury środków pieniężnych przyjętych do rachunku przepływów pieniężnych;

- ……………………………………………

- podstawowe informacje o pracownikach i organach jednostki (np. przeciętne w roku obrotowym zatrudnienie,

z podziałem na grupy zawodowe, wynagrodzenia, łącznie z wynagrodzeniem z zysku, wypłacone lub należne członkom zarządu i organów nadzorczych spółek handlowych),

- informacje o znaczących zdarzeniach, jakie nastąpiły po dniu bilansowym,

- ………………………………………...

Rachunek przepływów pieniężnych

• Przepływy środków pieniężnych to wpływy i wydatki w ujęciu kasowym.

• Wpływy i wydatki różnią się one kategorii przychodów i kosztów, które są ewidencjonowane zgodnie z zasadą memoriału.

• Rachunek przepływów pieniężnych uwzględnia wszystkie wpływy i wydatki z działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej /bez wpływów i wydatków związanych z zakupem lub sprzedażą środków pieniężnych/.

• Działalność operacyjna to podstawowy rodzaj działalności jednostki oraz inne rodzaje działalności, nie zaliczone do działalności inwestycyjnej (lokacyjnej) lub finansowej.

• Działalność inwestycyjna to kupno lub sprzedaż składników aktywów trwałych i krótkoterminowych aktywów finansowych oraz wszystkich z nimi związanych pieniężnych kosztów i korzyści.

• Działalność finansowa polega na pozyskiwaniu lub utracie źródeł finansowania (są to zmiany w rozmiarach i relacjach kapitału /funduszu/ własnego i obcego w jednostce); obejmuje ponadto wszystkie z nimi związane pieniężne koszty i korzyści.

• Rachunek przepływów pieniężnych w zakresie działalności operacyjnej może być sporządzony metodą bezpośrednią lub pośrednią, zależnie od wyboru dokonanego przez kierownika jednostki

• Niezależnie od rodzaju zastosowanej metody ogólna kwota przepływów pieniężnych netto z działalności operacyjnej pozostaje taka sama. Inne są tylko informacje stanowiące podstawę ustalania tych przepływów.

• Metoda bezpośrednia polega na wykazywaniu poszczególnych tytułów operacyjnych wpływów i wydatków.

• Podstawowe zalety metody bezpośredniej to:

• wykazywanie struktury wpływów i wydatków z działalności operacyjnej,

• dostarczanie informacji użytecznych w określaniu przyszłych przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej (informacje te nie są dostępne w przypadku zastosowania metody pośredniej),

• łatwość weryfikowania pozycji pieniężnych w sposób wolny od stronniczości.

• Punktem wyjścia przy stosowaniu metody pośredniej jest wynik finansowy netto, który poprzez odpowiednie korekty (pozycje, które nie spowodowały przepływu środków pieniężnych i pozycje pieniężne, które dotyczą innych rodzajów działalności) przekształcony zostaje w przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej.

• Wśród zalet metody pośredniej wymienia się w szczególności:

• wyraźniejsze wykazywanie zmian w składnikach aktywów bieżących netto,

• większą dostępność informacji dotyczących relacji miedzy memoriałowym wynikiem finansowym netto a wynikiem kasowym z działalności operacyjnej (dla celów analizy prospektywnej),

• wyraźne pokazanie, że osiąganie zysku nie jest równoznaczne z posiadaniem środków pieniężnych.

• Przepływy pieniężne w zakresie pozostałych rodzajów działalności, czyli działalności inwestycyjnej i finansowej, określane są przy zastosowaniu metody bezpośredniej.

• Rachunek przepływów pieniężnych składa się z trzech głównych części, które ujmują przepływy z poszczególnych rodzajów działalności: operacyjnej (A), inwestycyjnej (B) i finansowej (C).

Analiza rachunku przepływów pieniężnych

• Badanie przepływów pieniężnych obejmuje analizę wstępną (ogólną) i analizę wskaźnikową.

• Wstępną analizę rachunku przepływów pieniężnych rozpoczyna tzw. czytanie, umożliwiające ogólne rozpoznanie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa.

• Analiza taka powinna przede wszystkim:

• identyfikować podstawowe źródła środków pieniężnych i sposoby ich wykorzystania,

• określać na tej podstawie ewentualne nieprawidłowości występujące w gospodarce pieniężnej przedsiębiorstwa,

• sugerować główne kierunki dalszego badania analitycznego.

• 
  Uwzględniając rodzaje działalności oraz kierunki przepływów pieniężnych:

„+” - przepływy dodatnie, nadwyżka środków;

„-„ - przepływy ujemne , niedobór środków,

wyróżnić można osiem wariantów sytuacji finansowej przedsiębiorstwa:

Zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym

Zestawienie zmian w kapitale (funduszu) zawiera informacje o zmianach składników kapitału (funduszu) własnego za bieżący i poprzedni rok obrotowy.

• Wykazuje się w nim stany początkowe elementów kapitału (funduszu) własnego, ich zmiany (zwiększenia i zmniejszenia z uwzględnieniem tytułów zmian) oraz stany końcowe.

• Stan początkowy kapitału (funduszu) własnego koryguje kwota dokonanych w roku obrotowym, w pozycji zysk (strata) z lat ubiegłych, korekt błędów podstawowych.

Zestawienie kończy informacja o proponowanym podziale zysku lub pokryciu straty.

Istota analizy wskaźnikowej

Analiza wskaźnikowa jest jednym z najważniejszych obszarów analizy finansowej, mająca najszersze zastosowanie w czasie i w przestrzeni.

Analiza wskaźnikowa umożliwia:

• ocenę minionych, teraźniejszych oraz antycypowanie przyszłych wyników działalności przedsiębiorstwa;

• identyfikację obszarów przedsiębiorstwa niewłaściwie zarządzanych i potencjalnie niebezpiecznych;

• ocenę kondycji finansowej jednostki gospodarczej w krótkim czasie i przewidywania, czy jej kondycja finansowa umożliwia ekspansję w długim okresie.

Przedmiotem badań analizy wskaźnikowej są wskaźniki finansowe obliczane w postaci ilorazu, a więc stanowiące relację odpowiednich pozycji sprawozdania finansowego (aktywów i pasywów bilansu) i rachunku zysku i strat i rachunku przepływu środków pieniężnych w przekroju pionowym i poziomym.

• Przedmiotem analizy wskaźnikowej są wskaźniki wyrażone jako:

- ……………………………………

- ……………………………………….

- …………………………………………

Istnieje wiele klasyfikacji wskaźników ekonomicznych.

Najczęściej jednak wskaźniki dzielone są na cztery grupy:

• wskaźniki ……………………………………………..

• wskaźniki ………………………………………………………

• wskaźniki ……………………………………………………

…………………………………………………………………………..

• wskaźniki ……………………………………………………………….

Pojęcie płynności finansowej i czynniki ją określające

Płynność finansowa to zdolność przedsiębiorstwa do bieżącego regulowania zobowiązań bieżących, uwarunkowanej wielkością krótkoterminowego zadłużenia (pożyczek, kredytów i różnego rodzaju zobowiązań) oraz poziomem aktywów obrotowych.

Utożsamiana jest ze strukturalną zdolność płatniczą, polegającą na możliwości zamiany, bez poniesienia strat, posiadanych składników majątkowych na środki pieniężne w stopniu umożliwiającym terminowe pokrywanie wymagalnych zobowiązań.

Wiąże się to z płynnością środków gospodarczych, przez którą rozumie się łatwość, z jaką dana pozycja aktywów zostaje zamieniona na inną, bez trudu wydatkowalną formę (np. środki pieniężne) z żadną lub nieznaczną utratą wartości.

Płynność aktywów jest określana przez czas konwersji (zamiany) i jej koszty.

W literaturze i w praktyce wyodrębnia się pojęcie płynności statycznej i płynności dynamicznej.

• Płynność w ujęciu statycznym …………………………………………………………………………………………………………………..Może być ona ujmowana jako: porównanie aktywów obrotowych (z uwzględnieniem stopnia ich płynności) i zobowiązań bieżących (ujętych według stopnia wymagalności) lub w postaci wskaźników płynności.

• Płynność w ujęciu dynamicznym ……………………………………………………………………………………………………………………Analiza płynności w ujęciu dynamicznym oparta jest na rachunku przepływów pieniężnych.

Płynność finansowa zależy od takich czynników, jak:

• wartość aktywów obrotowych,

• zdolność majątku przedsiębiorstwa do przynoszenia zysków,

• struktura aktywów przedsiębiorstwa,

• struktura pasywów /kapitałów/,

• struktura zobowiązań,

• wartość sprzedaży, jakość sprzedawanych dóbr i usług,

• polityka i działalność w zakresie sprzedaży i zaopatrzenia,

• organizacja przedsiębiorstwa,

• rodzaje powiązań przedsiębiorstwa z bankami i rynkami finansowymi,

• możliwości pomocy finansowej ze strony budżetów lokalnych lub budżetu państwa

Wskaźniki płynności finansowej

• wskaźnik bieżącej płynności, obliczany w formie relacji:

aktywa obrotowe

zobowiązania bieżące

• wskaźnik szybkiej płynności obliczany następująco:

aktywa obrotowe - zapasy - rozliczenia międzyokresowe czynne

zobowiązania bieżące

• wskaźnik wypłacalności gotówkowej, obliczany jako relacja:

środki pieniężne i inne aktywa pieniężne

zobowiązania bieżące

• wskaźnik natychmiastowej wypłacalności, obliczany następująco:

dostępne środki pieniężne

natychmiast wymagalne zobowiązania

Ocena płynności przedsiębiorstwa

Pod pojęciem utraty płynności finansowej rozumiana jest sytuacja, gdy w danym momencie przedsiębiorstwo nie jest w stanie pokryć swoich wydatków operacyjnych (kosztów działalności) i finansowych (spłaty zobowiązań finansowych) z bieżących przychodów i środków zakumulowanych we wcześniejszych okresach.

Pogorszenie bądź utrata płynności finansowej (brak zdolności do regulowania zobowiązań zgodnie z terminem ich zapadalności) powoduje:

• wzrost kosztów finansowych,

• utratę zaufania inwestorów, pracowników oraz klientów,

• trudności w pozyskiwaniu kontrahentów,

• trudności w pozyskiwaniu dodatkowych źródeł kapitału

• zmniejszenia rentowności przedsiębiorstwa.

Ocena wypłacalności w długim czasie

(ocena stopnia zadłużenia przedsiębiorstwa)

• I Wskaźniki struktury kapitału

• II Wskaźniki struktury finansowania aktywów (majątku)

• III Wskaźniki charakteryzujące zdolność przedsiębiorstwa do obsługi długu

I Wskaźniki struktury kapitału

Kapitał całkowity: Kapitały własne + Kapitały obce

Pasywa = Kapitał całkowity

Kapitały obce:

a) Kapitały obce długoterminowe

b) Kapitały obce krótkoterminowe

Kapitał stały: kapitały własne + kapitały obce długoterminowe

I

I.Wskaźniki struktury kapitału

1. Wskaźnik udziału kapitałów własnych w kapitale całkowitym:

Kapitały własne x 100

Kapitał całkowity

II. Wskaźniki struktury finansowania aktywów (majątku)

(Wskaźniki wspomagania finansowego)

1. Wskaźnik ogólnego zadłużenia:

Kapitały obce x 100 (norma zachodnia: 67-57%)

Aktywa ogółem

2. Wskaźnik pokrycia aktywów kapitałem własnym:

Kapitały własne x 100

Aktywa ogółem

3. Wskaźnik pokrycia aktywów kapitałem stałym:

Kapitał stały x 100

Aktywa ogółem

4. Wskaźnik pokrycia aktywów trwałych kapitałem własnym:

Kapitały własne > 1

Aktywa trwałe

5. Wskaźnik pokrycia aktywów trwałych kapitałem stałym:

Kapitał stały > 1

Aktywa trwałe

6. Wskaźnik pokrycia aktywów obrotowch kapitałem obcym:

Kapitały obce < 1

Aktywa obrotowe

III. Wskaźniki charakteryzujące zdolność jednostki
do obsługi długu

1. Wskaźnik pokrycia odsetek zyskiem (wskaźnik pokrycia zobowiązań odsetkowych):

zysk brutto + odsetki

odsetki

2. Wskaźnik pokrycia kapitałów obcych (zobowiązań ogółem) nadwyżką finansową:

nadwyżka finansowa(x 100) = zysk netto + amortyzacja (x 100)

kapitały obce zobowiązania ogółem

(stan przeciętny) (stan przeciętny)

3. Wskaźnik wiarygodności kredytowej (wskaźnik pokrycia obsługi długu)

a) zysk netto > 1

raty kapitałowe

b) zysk brutto + odsetki > 1

raty kapitałowe + odsetki (wartość normatywna: 2,5)

c) zysk netto + amortyzacja > 1

raty kapitałowe

4. Wskaźnik zwrotności kredytu

a) przeciętny stan kredytu

przeciętna sprzedaż dzienna

b) przeciętny sprzedaż dzienna x 100

przeciętny stan kredytu

16

---