Pieniądz światowy

Pieniądz światowy to powszechny ekwiwalent wykorzystywany w różnego rodzaju rozliczeniach międzynarodowych przez kraje nie będące jego emitentem. W szerokim znaczeniu pieniądz światowy to: pieniądz używany przez podmioty zagraniczne w rozliczeniach na rynku światowym. W wąskim znaczeniu: występuje, gdy podmioty danego kraju używają tego pieniądza w wewnętrznych, krajowych rozliczeniach.

Funkcje pieniądza światowego

1. miernika wartości

• wyrażania ceny towarów i usług w wymianie międzynarodowej - baryłka ropy Brand

• fakturowanie transakcji w wymianie międzynarodowej (waluta fakturowania)

• denominowania instrumentów finansowych (waluta donominacji),

• ustalanie kursów walutowych przez władze monetarne (waluta referencyjna, ustalanie wartości waluty krajowej w pieniądzu międzynarodowym)

• wycena siły roboczej

2. środka płatniczego

• w sposób bezpośredni - pieniądz światowy uwalnia podmioty gospodarcze z zobowiązań międzynarodowych, używany jest do rozliczeń,

• w ujęciu mikroekonomicznym - dotyczy przedsiębiorstw

• w ujęciu makroekonomicznym - służy do regulowania deficytu bilansu płatniczego przez Bank Centralny

• w sposób pośredni - gdy nasz pieniądz służy do przeliczania jednej waluty na jeszcze inną w celu dokonania rozliczeń (= waluta przejścia ????) oraz nasza waluta używana jest w celu interwencji na rynkach walutowych przez Bank Centralny

3. środek akumulacji (oszczędności) - podmioty gromadzą swoje aktywa, nadwyżki finansowe w danej walucie. Realizowana jest:

• na poziomie mikroekonomicznym - dotyczy to przedsiębiorstw, gospodarstw domowych, które zakładają depozyty, kupują papiery wartościowe denominowane w określonej walucie, celem jest zysk, “lokaty” muszą charakteryzować się wysoką płynnością; waluta inwestycyjna;

• na poziomie makroekonomicznym - przejawem tej funkcji jest gromadzenie przez banki rezerw, rezerwy te musi cechować płynność i bezpieczeństwo, tworząc rezerwy banki nie liczą na zysk.

Czynniki wyboru waluty na pieniądz światowy

1. Historycznie ukształtowane zwyczaje w handlu i finansach międzynarodowych,

2. Siła przetargowa partnerów => jeżeli w transakcji międzynarodowej strony przyjmą walutę eksportera importer ponosi ryzyko kursowe, i na odwrót, przyjęcie jako waluty rozliczenia pieniądza światowego rozkłada to ryzyko na obu partnerów.

3. Praktyki stosowane przez eksporterów z krajów wysoko rozwiniętych => należy wybierać waluty umacniające się,

4. Istniejąca tendencja w handlu między krajami wysoko i słabo rozwiniętymi do fakturowania obrotów w walucie państwa wysoko rozwiniętego => wynika po części z pozycji kontrahentów,

5. Zaufanie do wprowadzonego zakresu i swobody wymienialności waluty,

Cechy gospodarek emitujących pieniądz światowy

1. Pozycja zajmowana przez ten kraj w gospodarce światowej (musi być silna). Pozycję tą można zmierzyć za pomocą:

• skali gospodarki => duża powierzchnia, liczba ludności oraz PKB na 1 mieszkańca,

• wielkością PKB w ujęciu liczbowym, lub udziałem w światowym

• udział w światowym eksporcie - oczywiście powinien być jak największy

2. Rozwiązania instytycjonalno-prawne:

• prawidłowe regulacje prawne,

• niezależność władzy monetarnej od rządu

• niska inflacja,

• stabilna i spójna polityka makroekonomiczna (zwłaszcza pieniężna i budżetowa)

3. Rozwój rynku finansowego:

• rynek dostępny dla rezydentów jak i nierezydentów - każdy musi mieć do niego dostęp,

• bez ograniczeń dewizowych, aby zmniejszyć koszty transferów walutowych,

• duża różnorodność instrumentów finansowych atrakcyjnych zarówno dla krótko jak i długoterminowego inwestowania,

• duża liczba instytucji podlegających nadzorowi władzy monetarnej i państwowej,

• dobrze rozwinięty rynek wtórny dla wszystkich lub większości instrumentów finansowych => duże obroty, duża stabilność, dostępność do rynków finansowych, zróżnicowanie)

Korzyści z emisji pieniądza światowego

1. Możliwość zadłużania się na rynku międzynarodowym w walucie krajowej => waluta wszędzie dostępna,

2. ograniczenie/likwidacja ujemnych skutków zmian kursów => ryzyka walutowego,

3. uzyskiwanie dochodów przez krajowe instytucje finansowe z realizacji transakcji związanych z wykorzystaniem ich pieniądza jako waluty lokacyjnej,

4. wzrost prestiżu dla kraju emitenta pieniądza światowego.

Zagrożenia z tytułu pieniądza światowego

1. Ograniczona możliwość kontrolowania wewnętrznej podaży pieniądza w wyniku jego emisji, co musi być powodem wzrostu inflacji na rynku wewnętrznym,

2. znaczny napływ kapitału z zagranicy, co z kolei może poważnie utrudnić prowadzenie polityki pieniężnej oraz oddziaływać destabilizacyjnie na kurs walutowy i całą gospodarkę.

Na rezerwy składają się:

Dewizy 88,7% - są to dewizy w różnych walutach, tendencja rosnąca

SDR 0,7 - pieniądz MFW, nie może być wykorzystywany w rozliach między przedsiębiorstwami, tendencja spadkowa,

Złoto 8.8% - tendencja spadkowa,

Pozostałe rezerwy w MFW 1,7%, tendencja spadkowa.

Udział poszczególnych walut w rezerwach światowych:

USD - 65,9% - dolar traci na korzyść Euro,

Euro - 24,9 % - zyskuje na znaczeniu kosztem dolara,

JPY - 3,9% - traci na znaczeniu,

GBP - 3,3% - utrzymuje swoją pozycję,

CHF - 0,2%

Pozostałe 1,8%.

Czynniki wyboru USD jako pieniądza światowego:

1. inercja podmiotów rynków finansowych świata - niechęć do zmian, bezruch,

2. historyczne ukształtowanie - rola USD po II wojnie światowej znacząco wzrosła ze względu na wysokie zadłużenie Europy w USA,

3. niskie koszty transakcyjne - co wynika z dużego rozmiaru handlu w tej walucie, dużych obrotów towarowych, usług i kapitału w USD,

4. mniejsze ryzyko polityczne występujące w stanach niż w Eurolandzie - strefa euro jako unia kilku suwerennych państw, których interesy mogą stać się sprzeczne, co doprowadzi do rozpadu unii.

Wykład 4 (14.03.2006r.)

14

Waluta rezerwowa

Waluta inwestycyjna

3. środek akumulacji

Waluta interwencyjna

Waluta płatności

Waluta transakcyjna

2. środek płatniczy

Waluta fereferncyjna

Waluta denominacji

Waluta fakturowania

1. Miernik wartości

---