Zadłużenie zagraniczne:

Problem zadłużenia zagranicznego przez dawców kapitału nie był zauważany do momentu gdy Meksyk zgłasza niewypłacalność. Do tego czasu udzielano kredytów międzynarodowych bardzo „lekką ręką”. Ale po zajściach związanych z Meksykiem zaczęto bardziej zwracać uwagę na sytuacje kredytobiorcy. Największy przyrost zadłużenia zagranicznego to lata 70 80 90 , zadłużenie to problem krajów rozwijających się, postkomunistycznych. Rozwinięte kraje są w stanie regulować swoje zobowiązania.

Zadłużenie krajów rozwijających się:

70 lata - 70 mld USD
1980 - 619

1990 - 1460

2000 - 2500

2004 - 2900

2006 - prognoza 3200

Zadłużenie brutto - to wszelkie podjęte a nieuregulowane zobowiązania danego kraju wobec zagranicy na dany moment czasowy.

Zobowiązania zagraniczne powstają w wyniku:

• import towarów i usług

• zaciąganie kredytów na rynku finansowym

• emisja dłużnych papierów wartościowych => tylko dłużne to wierzytelnościowe

• obsługa rachunków bieżących i depozytów założonych przez inwestorów zagranicznych czyli nierezydentów w bankach krajowych,

Należności zagraniczne powstają z tytułu:

• eksport towarów i usług

• wywóz kapitałów za granicę w formie inwestycji bezpośrednich, kredytów finansowych,

• nabywanie zagranicznych papierów wartościowych,

• utrzymywanie w bankach zagranicznych środków na rachunkach bieżących i depozytów,

• oficjalnych aktywów rezerwowych (to co BC trzyma za granicą).

Zadłużenie netto - to różnica między zobowiązaniami zagranicznymi a należnościami zagranicznymi.

W przypadku krajów rozwijających się podział na zadłużenie netto i brutto nie ma znaczenia ze względu na to ze kraje te nie maja należności, lub są one znikome.

Rodzaje zadłużenia:

• ze względu na podmiot:

1. ze względu na formę własności:

1. zadłużenie publiczne: spłacane przez skarb państwa, początkowo w PL jedynie państwo miało dostęp do kredytów zagranicznych, po transformacji sytuacja to uległa zmianie, przeważał kredyty zagraniczne firm, i teraz znowu zmiana, to państwo znów się kredytuje za granicą

• rządowe

• przedsiębiorstw państwowych

• sektora prywatnego - publicznie gwarantowanego

• zadłużenie prywatne - sektora prywatnego - nie gwarantowanego przez państwo

• ze względu na pełnione funkcje:

1. Banku Centralnego

2. sektora bankowego;

3. sektora rządowego i samorządowego:

• instytucje centralne

• instytucje samorządowe

• fundusz ubezpieczeń społecznych

• sektora pozarządowego i pozabankowego

• niebankowych instytucji finansowych

• przedsiębiorstw niefinansowych

• gospodarstwa domowe

• ze względu na przedmiot:

Zadłużenie zagraniczne z tytułu:

1. kredytów finansowych i pożyczek (w tym leasingu)

2. kredytów handlowych - odroczone terminy płatności (eksporter daje importerowi) ale i zaliczki dla eksportera (od importera dla eksportera)

3. kredytów inwestorów bezpośrednich - zarówno finansowy jak i rzeczowy,

4. dłużnych papierów wartościowych ( krótko i długoterminowych)

5. rachunków bieżących i depozytów,

6. pozostałych zobowiązań zagranicznych - zalegle raty kredytów i odsetki od nich

• ze względu na termin spłaty zobowiązań, czas:

1. zadłużenie krótkoterminowe - do jednego roku, odsetki do długoterminowych kredytów

2. zadłużenie średnio i długoterminowe

!!! Bardzo ważny podział, krótkoterminowe trzeba szybciej spłacić i są zazwyczaj przyznawane na gorszych warunkach.

Przyczyny zadłużenia:

(to główna zbyt mała akumulacja wewnętrzna )

1. wewnętrzne (tkwiące w gospodarce narodowej):

• powodujące deficyt obrotów bieżących w bilansie płatniczym:

• duże zakupy towarów i usług niezbędnych do realizacji programowi przyspieszenia wzrostu gospodarczego, finansowane kredytami zagranicznymi

• wysokie koszty obsługi wykorzystywanych kapitałów zagranicznych, co wynikało m.in. z faktu ze środki zewnętrzne nie były uzupełniającymi lecz bardzo często jedynym źródłem finansowania intensywnych programów inwestycyjnych,

• liberalizm importowy, którego wyrazem, był brak kontroli na rozmiarem i struktura zakupów na rynku światowym - import konsumpcyjny jest zły, przejedzono kredyt

• niedostateczny rozwój eksportu, spowodowany skierowaniem znacznej części inwestycji na zaspokojenie popytu wewnętrznego a nie światowego - w PRL stosowano strategię substytucji importu, uniezależnienie, ale i tak trzeba importować, importu nie da się wyeliminować, ale skoro przestawiamy się na rynek wewnętrzny za co nie ma dewiz i nie ma z czego go finansować,

• błędy w polityce kursu walutowego

• ucieczka kapitału krajowego za granicę

• liberalizm w przepływie kapitałów

• powodujące deficyt budżetowy:

• redukcja podatków nieuzasadniona względami gospodarczymi,

• wzrost wydatków wywołane m.in. stosowaniem różnego rodzaju dopłatami do nierentownych przedsiębiorstw,

• subsydiowanie cen wybranych towarów i usług,

• podwyżki płac w sektorze budżetowym (np. ze względów politycznych) i itp.

2. zewnętrzne - nie zależne od gospodarki krajowej - leżące w gospodarce światowej:

• kształtowanie się koniunktury gospodarczej,

• kształtowanie się cen na rynku światowych towarów które eksportujemy i importujemy - np. ropa naftowa

• kierunki rozwoju polityki handlowej - czy dominuje polityka liberalna czy protekcjonistyczna,

• kształtowanie się stopy % - wysoka niska, czy realna dodatnia czy ujemna,

• przekształcenie w napływie kapitałów obcych od kogo pożyczmy i czy na długo czy krótko,

Dopuszczalne granice obciążenia gospodarki długiem zagranicznym:

1. miary związane z rachunkiem obrotów bieżących - bo one pokazuje czy mamy z czego spłacić kredyty, czy eksport jest czy go nie ma, i czy będzie z czego czy nie będzie z czego spłacić kredytów (np. stosunek wielkości zadłużenia zagranicznego do wielkości eksportu)

2. miary związane ze stanem rachunku obrotów kapitałowych (np. rozmiary długi do rezerw walutowych lub stosunek spłat odsetek do zadłużenia zagranicznego)

3. mierniki związane z parametrami określającymi potencjał gospodarczy kraju dłużnika (np. stosunek wielkości zadłużenia do wielkości PKB)

Wskaźniki te pokazują czy w danym kraju nie zachodzi groźba kryzysu zadłużenia.

Kraj przekracza bezpieczny poziom zadłużenia gdy:

1. relacja długu zagranicznego do eksportu jest większy niż 275%,

2. wskaźnik kosztów obsługi zadłużenia (raty + odsetki) do eksportu jest większy niż 30%

3. relacja odsetek do eksportu jest większa niż 20%

4. stosunek zadłużenia zagranicznego do dochodu narodowego jest większy niż 50%

Bank światowy uznaje ze jeżeli państwo przekroczy 3 z 4 jest to kraj w pułapce zadłużenia, ma problemy z jego obsługą.

Algorytm dłużnika - sposób, metody rozwiązywania problemów w przypadku problemu niemożności spłaty, obsługi zadłużenia przez dłużnika.

Umorzenie bezwarunkowe wobec krajów najuboższych - nigdy nie obejmuje całości długi ale zdążały się przypadki 80% - towego umorzenia długu

Umorzenie warunkowe - stosowane wobec pozostałych krajów - średnio bogatych - wysokość umorzenia do 50%, pod warunkiem spełnienia :

• spłata pozostałych nieumorzonych zobowiązań regularnie ( na bieżąco)

• realizacja programów naprawczych pod kontrolą MFW

• zawarcie podobnego porozumienia naprawczego o redukcji z wierzycielami prywatnymi ( np. klub londyński - skupia ok.700 banków komercyjnych),

Umorzenie do 50% stosują zazwyczaj jedynie wierzyciele państwowi ( mowa o klubie paryskim skupiającym 17 banków centralnych). W przypadku porozumień z wierzycielami prywatnymi tak duże kwoty umorzeń raczej nie są spotykane, wierzyciele ci nie są aż tak hojni.

Repudiacja - jeszcze się nie zdarzyło w historii

Moratorium - ogłaszane przez dłużnika (np. Brazylia i Polska w 1981 roku)

Finanse międzynarodowe - w.12 - 30.05.2006

58

Tempo ostatnio przyhamowało !!!

---