Upadek systemu z Bretton Woods: Podaż pieniądza światowego uzależniona była od wielkości deficytu bilansu płatniczego w USA. Deficyt ten ciągle rósł, co powodowało wzrost ilości pieniądza (USD) w obiegu => wzrost płynności w rozliczeniach międzynarodowych, ale także spadek zaufania do dolara, w konsekwencji tego rosła cena złota. Następuje masowa wymiana dolarów na złoto, które następnie zostaje sprzedane na giełdzie. W celu utrzymania stałej ceny złota utworzona zostaje organizacja sprzedająca złoto. Ostatecznie z organizacji tej wycofuje się Francja. W USA spadają zasoby złota, w końcu deficyt przewyższa wartość rezerw. 1971 zawieszono wymienialność USD na złoto i przeprowadzono dewaluację dolara, kraje przechodzą na wymienialność płynną. Rozszerza się korytarz wahań walut z -/+ 1% do -/+ 2,25%, co pozwala przeciwdziałać deficytom w bilansie płatniczym. Zaraz potem ropa maksymalnie drożej, kraje nie mogą interweniować w obronie kursu gdyż cale zasoby rezerw idą na ropę.

I w 1973 większość krajów wysoko rozwiniętych rezygnuje z systemu kursów stałych, przechodząc na kursy płynne, głównie kierowane.

Druga poprawka do statutu MFW - oznacza koniec systemu z Bretton Woods (1978)

• odejście od systemu kursów stałych, kraje dostały swobodę w wyborze reguł kursowych, - nie ma już jednego systemu,

• przyjęto zasadę że raz ustalone reguły kursowe powinny być przestrzegane, zmiana systemu musi mieć potwierdzenie/zgodę funduszu MFW - z jednej strony swoboda wyboru reguł przez państwa, ale z drugiej kontrola ze strony MFW, ma to na celu ograniczone np. ciągłej dewaluacji dokonywanej przez jakiś kraj,

• zniesienie urzędowej ceny złota, co oznaczało zniesienie zasady parytetów z złocie, czyli żadna waluta nie może mieć wyrażone kursu do złota, oraz zniesienie wymienialności na złoto - nie można wymieniać walut na złoto, złoto staje się tylko składnikiem rezerw, nie gra już dużej roli

• wzrost roli SDR - co się nigdy nie stało do końca - bo jest go za mało, i nie ma woli żeby zwiększyć jego ilość,

Ocena sprawności systemu z Bretton Woods:

1. Problem płynności międzynarodowej - podaż pieniądza światowego zależała prawie wyłącznie od deficytu bilansu płatniczego USA i nie miała żadnego związku z popytem związanym z rozwojem wymiany międzynarodowej. Rezerwy zależały tylko od deficytu USA, jego wzrost powodował spadek zaufania do USD i wzrost cen złota, WARUNEK nie spełniony.

2. Brak elastyczności w przywracaniu zewnętrznej równowagi płatniczej, ze względu na stałość kursów walutowych. Kraje członkowskie MFW miały ograniczone możliwości dostosowywania poziomu kursów do sytuacji w bilansie płatniczym. - kurs sztywny, długo trzeba było czekać na zgodę ze strony MFW na dewaluację waluty, co prowadziło do powstawania dużych deficytów w BP.

3. System spełniał warunek stabilizacji międzynarodowych stosunków gospodarczych w wyniku stosunkowo dużej stabilności kursów walutowych - tylko ten warunek był spełnione

Na bazie drugiej poprawki powstał współczesny system walutowy:

Zasady międzynarodowego systemu wielodewizowego (wielowalutowego):

1. kraje członkowskie mają swobodę wyboru reguł kursowych spośród 8 systemów, przy jednoczesnym obowiązku prowadzenia polityki kursowej pod nadzorem MFW i w zgodzie z celami tej instytucji - system reguł kursowych wybierają dowolnie poszczególne kraje, biorąc pod uwagę sytuację w kraju,

2. na rezerwy walutowe składają się: dewizy (najważniejsza z nich to dolar, euro, jen, funt szterling i SDR), złoto oraz SDR. [Dewizy - 96,4 - Złoto ? 2,8 - SDR 0,8]

3. funkcję pieniądza światowego pełni dolar oraz euro, euro goni ale jeszcze za wcześnie mówić że to euro jest pieniądzem światowym,

4. waluty nie są wymienialne na złoto, lecz na inne waluty, przy czym zakres tej wymienialności jest ustalany przez władze monetarne danego kraju, w zależności od sytuacji gospodarczej.

Ocena systemu wielodewizowego:

1. wielość źródeł płynności międzynarodowej - w obecnym systemie nastąpiło rozluźnienie związku między wzrostem podaży waluty międzynarodowych z deficytem bilansu płatniczego jej emitenta

2. elastyczność (co wiąże się z obowiązującymi systemami kursowymi) i swoboda poszczególnych krajów w doborze środków przywracania równowagi zewnętrznej,

3. względna stabilność kursów walutowych walut światowych w poszczególnych okresach; oczywiście występowały kryzysy i będą dalej występowały, ale będzie to wynik błędnej polityki danego kraju (np. pod względem terminowej struktury zadłużenia), a było kryzysu światowego.

Unia gospodarczo - walutowa
Regionalny system walutowy - Strefa Euro

W roku 1989 zostaje przyjęty do realizacji plan Delaros'y - plan budowy unii walutowej. Przewidywał III etapy budowy unii walutowej;

1. 1990 - 1993 - etap wstępny

• wprowadzenie swobody przepływu kapitału od 1 VII 1990; w stosunku do Grecji okres ten wydłużono,

• utworzenie wspólnego obszaru finansowego - przez zniesienie barier w usługach bankowych, ubezpieczeniowych,

• wzmocnienie koordynacji polityki gospodarczej i współpracy banków centralnych - zacieśniania współpracy, wprowadzenie podobnych procedury przez banki centralne,

• podpisanie i wejście w życie Traktatu z Maastricht 1 XI 1993r. - czyli faktyczne powstanie unii gospodarczo - walutowej → UE.

2. drugi etap - 1994 - 1998

• utworzenie Europejskiego Instytutu Walutowego, który był zalążkiem EBC - jego cel to dalsza harmonizacja polityki banków centralnych ale i przygotowanie procedur prawnych fizycznych do wprowadzenia wspólnej waluty,

• przyjęcie na szczycie w Madrycie (1995) harmonogramu wprowadzenia wspólnej waluty o nazwie EURO, choć wcześniej być waluta wspólną miało stać się ECU

• 1997 przyjęcie Paktu Stabilności i Wzrostu,

• maj 1998 to nominacja prezesa i wieceprezesa oraz członków Rady Zarządzającej EBC - zaczyna działać EBC (formalnie od 1 czerwca)

• zapewnienie niezależności banków centralnych od rządu - jest to warunek wspólnej waluty,

• zakwalifikowanie (2 V 1999) przez Radę UE 11 państw UE do strefy euro na podstawie kryteriów konwergencji (zbieżności gospodarczej)

Kryteria Konwergencji

Monetarne

• stopa inflacji - średnia stopa inflacja w roku poprzedzającym badanie nie powinna być wyższa niż o 1,5 punktu procentowego od wskaźnika odnotowanego w 3 najlepszych pod tym względem krajach - HITP zharmonizowany wskaźnik cen konsumpcyjnych, oczywiście wielkość zmienna

• stopy procentowe długoterminowe - średnia nominalna długookresowa stopa procentowa nie powinna być wyższa niż 2 punkty procentowe od stopy procentowej w 3 krajach o najniższym poziomie inflacji w roku poprzedzającym badanie - stopa długa to 10 letnie skarbowe płynne obligacje o stałym oprocentowaniu

Fiskalne

• deficyt budżetowy - udział planowanego lub aktualnego deficytu rządowego w PKB mierzonym w cenach rynkowych, roku poprzedzającym badanie, nie powinien przekroczyć 3%

• dług publiczny - w roku poprzedzającym badanie dotyczące spełnienia kryteriów zbieżności udziału tego zadłużenia w PKB mierzonym cenami rynkowymi nie powinien przekroczyć 60%.

Kursowe

• przynależność do ERM (europejski mechanizm kursowy) - czyli system kursu stałego,

• kursy centralne odniesione do ECU,

• stałość kursów centralnych przez 2 lata przed momentem oceny nie można było przeprowadzać dewaluacji,

• kursy rynkowe mogą odchylać się o -/+ 15% w stosunku do bilateralnych (dwustronnych) kursów centralnych.

• Jest to więc system kursu centralnego

Grecja nie spełniła do razu warunków konwergencji, udało jej się tego dokonać w terminie późniejszym.

Wielka Brytania możliwość niewstępowania do strefy EURO zastrzegła sobie już Traktacie z Maastricht

Dania przeprowadza referenda, Duńczycy opowiedzieli się za niewprowadzaniem EURO,

Szwecja specjalnie nie wprowadza EMR, czyli nie spełnia kryteriów konwergencji,

cd 2.

• 2V1998r. - ogłoszenie bilateralnych sztywnych kursów wymiany miedzy walutami uczestnikami unii walutowej,

• 31.12.1998 - wyznaczenie sztywnych kursów zamiany walut narodowych na euro, kursy te będą obowiązywały jeszcze przez 3 lata, [6 cyfr 1,11111 lub 0,111111]

Etap 3 (1999-2002):

• (1.1.1991) rozpoczęcie pełnego funkcjonowania EBC i Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC)

• początek wprowadzania wspólnej waluty (najpierw w postaci bezgotówkowej) przez 3 lata - zasada podwójnych cen, statystyki, znika ECU przelicznik euro : ecu 1:1

• 1 I 1999 zaczyna funkcjonować ERM II za ERM, bo znika ECU

• włączenie Grecji do strefy Euro 1 I 2001

• 1.01.2002 rozpoczęcie wprowadzania euro w postaci gotówkowej oraz równolegle wycofywanie walut narodowych, półroczny okres wymiany ale zrobiono to szybciej: (pierwsza znika marka niemiecka, gulden holenderski i funt irlandzki,28 luty reszta walut)

• ujednolicenie polityki monetarnej i przeniesienie jej na ponadnarodowy szczebel

Wykład 6 (28.03.2006)

21

---