Akademia Podlaska
Rok II, semestr IV Bezpieczeństwa narodowego
Temat: Edukacja Obronna społeczeństwa w Niemczech
Edukacja obronna społeczeństwa w Niemczech nie mieści się w żadnych omawianych dotychczas schematach. Co więcej, nawet samo rozumienie pojęcia „edukacja obronna” jest rozbieżne z rozumieniem tego terminu w innych krajach.
Edukacja obronna realizowana jest w związku z:
obroną cywilną (ZW)- która jest elementem ogólnym systemu obrony Niemiec,
ochroną cywilną (ZS)- która jest jednym z zespołów zadań obrony cywilnej. W rozumieniu prawa międzynarodowego jest odpowiednikiem OC,
ochroną w przypadku klęsk żywiołowych (KatS),
rozszerzoną ochroną w przypadku klęsk żywiołowych (Erw. KatS), dwa powyższe elementy są głównym elementem ochrony cywilnej,
co też zostało przedstawione na Schemacie 1.
Swoisty charakter obrony cywilnej wywarł skutek na charakterystyczną strukturę instytucjonalną. Ogólny nadzór sprawuje federalny minister spraw zagranicznych, a w jego imieniu kierownik wydziału III obrony cywilnej w Departamencie „O”. Jeżeli chodzi o ochronę cywilną, to jej centralnym urzędem jest Federalny Urząd ds. Ochrony Cywilnej, który podlega Prezydentowi. Do zadań Urzędu zalicza się m.in.:
wspieranie (uprawnionych do tego) władz federalnych w planowaniu ochrony cywilnej,
inspirowanie badań naukowo- technicznych w dziedzinie ochrony cywilnej,
ocena wyników tych badań,
szkolenie kierowniczych sił ochrony federacji landów,
zbieranie i analizowanie publikacji krajowych oraz zagranicznych dotyczących ochrony cywilnej,
świadczenie technicznej pomocy w zakresie ochrony cywilnej,
sprawdzanie przeznaczonych na potrzeby ochrony cywilnej aparatów i środków, udział w dopuszczeniu do użytku zgodnie z obowiązującymi normami.
Urząd jest też koordynatorem zadań ochrony, do której zalicza się:
samoochronę,
ostrzeganie i alarmowanie,
budowanie obiektów ochronnych,
ochronę w przypadku klęsk żywiołowych,
służbę zdrowia,
regulację pobytu,
ochronę dóbr kultury. Schemat 2.
Zadania samoochrony:
Obywatelom oraz władzom lokalnym trudno jest samodzielnie wypełniać obowiązek samoochrony. Dlatego też w procesie szkolenia z zakresu samoobrony gminom pomaga Federalny Związek Samoochrony (BVS) jako centralne stowarzyszenie o charakterze publicznym, które nadzorowane jest przez ministra spraw wewnętrznych. Minister swoje uprawnienia w tym zakresie może przekazać Federalnemu Urzędowi ds. OC. Do zadań Związku należą:
informowanie i wyjaśnianie ludności zagadnień ochrony cywilnej, przede wszystkim na wypadek klęsk żywiołowych lub działań wojennych,
wspieranie gmin i powiatów w procesie szkolenia ludności w zakresie samoochrony,
wspieranie zakładów pracy w szkoleniu na potrzeby samoochrony.
Zadania ostrzegania i alarmowania:
wykrycie niebezpieczeństwa i ocena informacji o nim,
publiczne ostrzeżenie przed niebezpieczeństwem, które grozi ludności w razie działań wojennych lub klęsk żywiołowych, z wykorzystaniem syren i odbiorników radiowych,
odwołanie alarmu w przypadku ustania niebezpieczeństwa przy pomocy tych samych środków.
Dla usprawnienia systemu ostrzegania i alarmowania RFN zostało podzielone na 10 obszarów, których granice w większości pokrywają się z granicami landów. Na każdym obszarze funkcjonuje urząd ostrzegania (WaA), który bezpośrednio podporządkowany zsotał Federalnemu Urzędowi ds. Ochrony Cywilnej.
Zadnia budowania obiektów ochronnych:
obiekty ochronne powinny zabezpieczać ludność przed pożarami, zagruzowywanie domów, środkami chemicznymi i promieniowaniem jonizującym.
Ze względów finansowych niemożliwe jest wybudowanie rozległego systemu budowli ochronnych, dlatego też duży nacisk w RFN kładzie się na budownictwo ochronne w ramach budownictwa indywidualnego, refinansując obywatelom 50% poniesionych kosztów.
Zadania służby zdrowia:
zapewnienie opieki medycznej i pielęgniarskiej wzmożonej liczbie rannych i chorych w trakcie działań wojennych i klęsk żywiołowych,
organizowanie szpitali pomocniczych,
gromadzenie środków sanitarnych, opatrunkowych i leków.
Zadania związane z regulacją pobytu ludności:
ewakuacja ludności w odniesieniu do szczególnie zagrożonych obszarów. Plan ewakuacji i tereny, których może dotyczyć objęto są tajemnicą. W przypadku działań wojennych za ewakuację ludności odpowiadają władze federalne, w przypadku klęsk żywiołowych- władze landów.
Działalność szkoleniowa
Kierownicze kadry administracji państwowej i samorządowej szkolone są w Akademii Obrony Cywilnej. Szkolenie to obejmuje przygotowanie odpowiedzialnych władz w każdym regionie do działań obronnych w czasie wojny („W”) i pokoju („P”).
Szkolenie obejmuje:
opanowanie treści „ustaw obronnych”,
organizację ćwiczeń i wypracowanie wspólnych wniosków dotyczących obrony cywilnej,
organizację współpracy pomiędzy organami cywilnymi i militarnymi.
Jeżeli natomiast chodzi o zbiorowe szkolenia ludności, to młodzież szkolną uczy się tylko o zachowaniu w przypadku alarmu przeciwpożarowego, studentom uczelni wyższych wprowadza się kursy o profilu tematycznym z zakresu obronności i bezpieczeństwa, w zależności od charakteru i kierunków studiów. Szkolenie ludności w ramach powszechnej samoobrony odbywa się głównie za pomocą środków masowego przekazu. W celu kształcenia specjalistów z dziedziny obronności i bezpieczeństwa tworzy się szkoły o konkretnych profilach, np. istnieje 19 szkół ochrony przeciwpożarowej, nie są to jednak studia wyższe.
W celu zapoznania z pierwszą pomocą organizuje się specjalne kursy, zajmują się tym głównie organizacje takie jak:
Niemiecki Czerwony Krzyż,
Maltańskie Towarzystwo Pomocy,
Janicka Pomoc przy Wypadkach,
Niemieckie Towarzystwo Ratowania Życia,
Związek Pracowników Samarytan,
Organizacja Pomocy Technicznej.
Rocznie szkoli się na zasadach dobrowolności około 200 000 osób, kursy finansowane są z budżetu federalnego.
Do zadań władz federalnych z zakresu obronności należy także wzmocnienie i uzupełnienie personelu landów- specjalistów w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa. Ustalono, że 1% ludności landów ma być wyszkolony z zakresu niesienia pomocy w czasie działań wojennych lub klęsk żywiołowych. Kursy szkoleniowe powinny odbywać się poza przyjętym czasem pracy i powinny wynosić około 200 godzin. Powołanie pracownika na szkolenie, lub wyszkolonego już pracownika na akcję, nie może wiązać się z poniesieniem przez pracownika strat. Na czas szkolenia bądź akcji pracownik jest zwalniany z obowiązków służbowych, co więcej dostanie on pełne uposażenie. Jeżeli pracownik powołany zostanie na więcej niż 2 godziny dziennie lub 7 godzin tygodniowo, pracodawcy zwrócone zostaną: uposażenie pracownika i wkład w ubezpieczenie socjalne.
Kolejną formą edukacji obronnej, w przypadku odmowy służby w siłach zbrojnych, jest służba w obronie cywilnej, co szczegółowiej przedstawiono na Schemacie 3.
Edukacją obronną społeczeństwa jest też praca informacyjna prowadzona przez wyspecjalizowane komórki organizacyjne Ministerstwa Obrony RFN.
Za całokształt spraw związanych z propagowaniem wiedzy z zakresu polityki obronnej państwa odpowiedzialny jest Sztab Informacyjni- Prasowy. Powstała ona na bazie Akademii Obrony Psychologicznej, która zajmuje się następującymi zagadnieniami:
analiza konfliktów międzynarodowych pod kątem zagrożenia RFN,
opracowywanie ekspertyz naukowych za zakresu pracy informacyjnej,
analiza podstaw światopoglądowych społeczeństwa,
poszerzanie wiedzy naukowej z zakresu polityki bezpieczeństwa,
rozwijanie nowych naukowych metod w kształtowaniu postaw społecznych zgodnych z aktualną polityką rządu w sprawach obronności,
rozwój koncepcji w zakresie komunikowania się między Bundeswehrą a środowiskami cywilnymi,
kształcenie kadr dla potrzeb służb informacyjno prasowych Bundeswehry.
W ramach swej działalności uczelnia szkoli głównie oficerów prasowych i oficerów ds. młodzieży, którzy po szkoleniach prowadzą intensywną działalność informacyjna, poprzez organizowanie szkoleń we współpracy z Akademią ds. Informacji i Komunikacji, dla przedstawicieli różnych środowisk, np. partii politycznych, kościoła, kadry administracyjnej, itd.
Kursy i seminaria o podobnej tematyce dla kierowniczej kadry administracyjnej organizują również:
Akademia ds. Polityki Bezpieczeństwa w Monachium,
Akademia Dowodzenia Bundeswehry w Hamburgu,
Akademia Techniki i Administracji Wojskowej.
Koszty związane z realizacją zadań ochrony ponoszone są przez organy, które za tę ochronę są odpowiedzialne. Wszystkie koszty ponoszone przez gminy, powiaty i landy, zwracane są później z budżetu federalnego. Wszystko to jest stosowane zgodnie z federalną ustawą budżetową i przepisami z nią związanymi.. W związku więc z możliwością przenoszenia kompetencji, do wydatków i dochodów w określonych sytuacjach mogą mieć zastosowanie przepisy prawne landów.