Ochrona Praw Człowiekaa


Ochrona Praw Człowieka

WYKŁAD 1 - 21 lutego 2011

Literatura:

- L. Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne, str. 83 - 117

- Michałowska, Ochrona praw człowieka w Radzie Europy i Unii Europejskiej, zagadnienia dot. RE

- T. Jasudowicz (red.), Prawa człowieka i ich ochrona - wydanie z 2010 r., podręcznik bardzo aktualny

- Banaszak (red.), Systemy ochrony praw człowieka

~ Wiśniewski, Wolności i prawa jednostki oraz ich gwarancje w praktyce

~ Bajorek, Ziaja, Skarga do ETPCz oraz skarga do ETS

~ Świątkowski, Karta Praw Społecznych Rady Europy

~ Jasiński, Karta Praw Podstawowych UE

~ Świątkiewicz, Rzecznik Praw Obywatelskich w polskim systemie prawnym

~ Jaros, Rzecznik Praw Dziecka ustawodawstwo i praktyka , aspekt historyczny instytucji

Egzamin:

Termin „0”: test (jeżeli dużo osób zaliczy w terminie „0”, termin I będzie raczej ustny)

Termin I: test

Termin II: raczej ustny

Na ćwiczeniach - nie więcej niż jedna nieobecność

Systemy ochrony praw człowieka:

- powszechny

- europejski

- krajowy

Polska jest inicjatorem Konwencji o prawach dziecka, obecnie w ramach ONZ podejmowane są praca dotyczące 3 protokołu do Konwencji o prawach dziecka, prace nad tym protokołem częściowo też zostały zainicjowane przez Polskę. Konwencja o prawach dziecka jest jedynym dokumentem w powszechnym systemie ochrony praw dziecka, w którym nie została zabezpieczona…. ???

Prawa człowieka- dziedzina interdyscyplinarna - SM, prawo, filozofia, teologia.

Żeby określić punkty graniczne PCz, należy zapoznać się z kilkoma definicjami.

Prawa człowieka - def. Oparta na nauce społ. Kościoła, to prawa wrodzone wynikające z natury, z samego faktu bycia człowiekiem, są one zakotwiczone w życiu człowieka, ich dawcą jest Bóg.

PCz - def. Marksistowska, to uprawnienie, które przysługuje każdemu człowiekowi (istocie ludzkiej), z tej tylko rcji, że jest człowiekiem. Jest ono niezbywalne, nikt nie może go człowiekowi odebrać i nikt nie może się go zrzec. Każdy ma je w równym stopniu, a państwo powinno uznawać je i ochraniać, tak aby nikt go nie naruszał. Jego źródłem jest przyrodzona godność, ale prawa człowieka nie są nadprzyrodzone, nie są tez dane przez naturę, ponieważ są one wbrew naturze i ujarzmiają ją, są dorobkiem osiągnięć kultury, walką człowieka przeciwko powrotowi do warunków zwierzęcych. [wg prof. Łopatki]

Pcz - to doniosłe prawa, które służą jednostce wg jakiejś koncepcji filozoficznej odnoszącej się do jej płaszczyzny w państwie, czy tez służą jej w świetle norm prawa międzynarodowego, wewnątrzkrajowego lub ponadpaństwowego (płaszczyzna prawna).

Pcz zawsze będą działały na płaszczyźnie wertykalnej - w stosunkach jednostka <-> państwo, i na tym polega wyjątkowe znaczenie Pcz. Czasami mówi się o horyzontalnym działaniu Pcz, tj. w stos. Między jednostka a jednostka lub innym elementem, który nie jest elementem aparatu państwa. Mówi się nawet, że granicą moich praw człowieka SA prawa człowieka drugiej osoby.

Współczesne koncept je PCz zgodnie mówią o trzech rodzajach takich praw:

  1. Wolności i prawa osobiste prawa I generacji

  2. Wolności i prawa polityczne (publiczne) prawa I generacji

  3. Wolności i prawa społeczne, ekonomiczne, kulturalne wolności i prawa II generacji

Ostatnio rysuje się koncepcja III generacji ochrona środowiska, pokój, itd., oraz IV generacji wolności i prawa mniejszości narodowych, ale tutaj przy III i IV generacji rodzi się wiele kontrowersji.

Generacje maja odesłanie do czasu I generacja to prawa osobiste i polityczne, czyli takie, które jako pierwsze zostały uznane. Jako drugie były uznane za prawa człowieka wolności i prawa społeczne, ekonomiczne, kulturalne.

Każda wolność pociąga za sobą obowiązek państwa do nieingerencji w określoną sferę zachowań jednostki. Jest więc prawem negatywnym. Natomiast prawo polityczne, społeczne, etc. oznacza obowiązek określonego działania, są więc prawami pozytywnymi. W przypadku I generacji praw - istnieje obowiązek spełnienia tych praw, który ciąży na państwie.. Prawa s[społeczne i kulturalne normowane są przepisami o charakterze programowym, tj. takimi, które nie nakładają obowiązku na państwo pełnej i natychmiastowej realizacji.

Jedną z cech Pczł jest to, że wynikają one z przyrodzonej godności. Ale nie istnieje legalna definicja godności człowieka, to zadanie spoczywa na etykach.

CECHY PRAW CZŁOWIEKA:

Godność:

- godność osobowa - cecha, która przysługuje każdemu człowiekowi bez wyjątku i w równej mierze, a więc godność profesora, prezydenta, bezdomnego i bezrobotnego są takie same,. Każdy z nich ma ją w równym stopniu

- godność osobista (własna) - oznacza cechę indywidualnie określonej osoby, która może się odwołać do własnych osiągnięć, dorobku, i podkreślać w ten sposób swoje znaczenie i wartość. Można wskazać tu na samotna matkę, która wychowała 7 dzieci, każde z nich wykształciła - poniosła olbrzymi wysiłek, może więc mieć duże poczucie własnej wartości i może domagać się szacunku. Żołnierz, który narażając się uratował całe miasto - może chodzić dumny i mieć duże poczucie własnej godności osobistej.

- godność osobowościowa - godność związana z wysiłkiem realizacji systemu wartości przyjętemu przez jednostkę. Dzięki temu budowany jest gmach godności osobistej, wewnętrznej godności, opartej np. na wierności i innych normach i wysokich standardach moralnych, np. student robi wysiłek, żeby posiąść wiedzę, która będzie mu przydatna do dalszego rozwoju naukowego, i jest wierny temu założeniu.

Powszechność

- aspekt podmiotowy - przysługuje każdemu człowiekowi bez względu na rasę, pochodzenie społeczne, majątek, i na każdym etapie rozwoju - przysługuje od poczęcia aż do naturalnej śmierci (ale tutaj jest mowa o prawach człowieka, ale nie ich ochronie - bo np. niektóre państwa uznają aborcję, eutanazję, karę śmierci pomimo posiadania wiedzy na temat cech praw człowieka)

- aspekt terytorialny - prawa człowieka przysługują człowiekowi wszędzie, bez względu na to, gdzie on się znajduje. Chociaż można mieć zastrzeżenia, czy na Kubie przysługują prawa prowadzenia działalności naukowej, wolności wyboru zawodu czy działalności gospodarczej. Nawet gdy istnieją terytoria, gdzie nie ma człowieka, to gdy on się tam pojawia, to za nim podążają prawa człowieka.

- aspekt czasowy - w każdym czasie przysługiwały, przysługują i będą przysługiwać

Niezbywalne

Nikt nie może się ich pozbyć, zrzec się. Nikt nie może być ich pozbawiony. Nie można np., zrezygnować z prawa do poznania własnej tożsamości (w odniesieniu do dzieci przysposobionych).

Integralne

Nierozerwalne, nienaruszalne, nie można ich sobie przeciwstawiać. Nie można stawiać ultimatum - będziesz mógł korzystać z praw socjalnych jeżeli zrezygnujesz ze swoich praw politycznych, np. prawa wyboru.

ĆWICZENIA 1 21 lutego 2011

System prawny w odniesieniu do SM oparty jest na KNZ, ale ona nie zawiera katalogu praw człowieka, a tylko cele, zadania i strukturę organizacji.

W latach 1982 - 1992 Eugeniusz Wyzner był zastępcą Sekretarza Generalnego ONZ, żaden inny polski urzędnik służby cywilnej nie zaszedł tak wysoko w hierarchii

Deklaracja Praw Człowieka + Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich o Politycznych + Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i kulturalnych + protokoły dodatkowe = Międzynarodowa Karta Praw Człowieka

WYKŁAD 2 28 lutego 2011

Paweł Włodkowic i jego koncepcja prawa narodów - istotne bo uznał, że poganie maja prawo do życia i do wolności. Konkretna idea ochrony praw człowieka powstała w okresie oświecenia - Francja, Polska (konstytucja).

Podstawowe pojęcia dla tej koncepcji to indywidualizm i wolność jednostki. Oświeceniowa koncepcja wolności to wolność, która przysługuje człowiekowi z samego tylko tytułu, że jest człowiekiem.

John Locke - Dwa traktaty o rządzie ochrona z ,absolutyzmem przy pomocy pojęć - stanu natury i umowy społecznej, przejęte od Hobbesa. Hobbes krytycznie oceniał naturę człowieka - i uważał, że jedynym ratunkiem dla człowieka jest poddanie się umów i społecznej. Locke pozytywnie oceniał człowieka, uważał, że w stanie natury istnieją reguły, które obowiązują wszystkich. Ale brakuje ustaw, sędziów i władzy, która wykonywałaby słuszne decyzje i popierała je. Dużo zatem w stanie natury zależało od człowieka. Aby zapobiec złu z tego wynikającemu było trzeba zawrzeć dwie umowy - pierwsza z nich powołuje do życia społeczeństwo na zasadzie jednomyślności. Na mocy większościowej decyzji na podstawie pierwszej umowy powstaje państwo. Powołano zarząd powierniczy - kontrolowany przez społeczeństwo. I jeżeli ludowi zarząd się przestanie podobać, można go zmieniać. Wyodrębniono władzę ustawodawczą, wykonawczą i federacyjną (z zakresu działań zewnętrznych). Nie było równowagi pomiędzy tymi władzami, rolę dominującą miał parlament. A wszystkie władze łącznie z parlamentem musza być poddane normom konstytucji. Jest też ojcem społeczeństwa obywatelskiego - bo stworzenie społeczeństwa umożliwiło stworzenie państwa. Każdy człowiek miał prawo do wolności, do życia i do mienia. To prawo własności odgrywało szczególną rolę. Ta triada praw uzupełniona była o zasadę tolerancji religijnej - rozdział kościoła od państwa, który prowadzić musi do … , nie może to godzić w rolę państwa, tolerancja nie obejmowała ateistów - bo im nie można wierzyć, tolerancja nie obejmowała tych, którzy przyrzekali posłuszeństwo innym władcom, ani tych, którzy po dojściu do władzy mogli by ją znieść. Poglądy Locke'a miały wpływ na ukształtowanie się konstytucjonalizmu amerykańskiego.

Karol Monteskiusz - O duchu praw. Monteskiusz wyszedł od koncepcji prawa naturalnego, wywodząc (w niezgodzie z Hobbesem), że prawo stanowione zostało ustanowione dla poskromienia dzikości natury. Przy tworzeniu prawa należy brać pod uwagę naturalne uwarunkowania, które kształtują ducha praw. Do tych uwarunkowań należą: wielkość terytorium państwa, klimat, religia, obyczaje, historia, formy gospodarowania oraz zasady rządzenia. Monteskiusz wyróżnił trzy formy państwa:

Monteskiusz uważał, że o jakości państwa stanowi gwarantowanie przez nie wolności obywateli. Filozof wysunął myśl, że sprzyja temu ograniczenie władzy, a zwłaszcza jej podział. Należy oddzielić władzę zajmującą się ustanawianiem praw od władzy wprowadzającej w życie jej postanowienia; sądy zaś powinny być całkowicie niezależne od władz państwowych. Dzięki temu sędziowie, nie obawiając się nacisków ze strony władzy, mogliby wydawać sprawiedliwe wyroki. Do sądu mógłby wówczas odwołać się obywatel, który czułby się pokrzywdzony decyzją któregoś z urzędów. Monteskiusz postulował również powołanie dwuizbowego parlamentu jako władzy ustawodawczej, z prawem weta dla rządu. Spopularyzował w ten sposób klasyczną definicję trójpodziału władzy.

Jan Jakub Rousseau - Umowa społeczna. Zdaniem Rousseau literatura, nauka, sztuka nie prowadzą człowieka ku dobru - Rousseau odrzucał teorię postępu - gdyż rozwój umysłowy prowadzi do degradacji moralnej przez stłumienie naturalnych instynktów, które czyniły człowieka dobrym: "ludzie żyliby dobrze, gdyby postawa zewnętrzna była zawsze obrazem skłonności serca. Człowiek był niegdyś istotą na wskroś dobrą, bo irracjonalną - stąd pochodzi obraz człowieka pierwotnego, zwany popularnie (u Rousseau określenie to nie występuje) mianem „dobrego dzikusa”. Ów „dobry dzikus” to istota bez wychowania, nieznająca filozofii, literatury, kultury. Zdaniem Rousseau zapewnia mu to szczerość, otwartość, brak występków, którymi kieruje rozum, dążący do tego, by komuś coś zabrać. Dzikus także zabiera innym, ale nie dorabia uzasadnienia, nie snuje planów zaboru; działa wyłącznie instynktownie; kultura racjonalna zaś daje wyrachowanie, planowanie i przebiegłość. Człowiek pierwotny ma proste potrzeby: sen, seks, jedzenie. Codzienna walka z przyrodą hartuje go; jest większy niż człowiek współczesny, ma silniejsze mięśnie; te cechy fizyczne zanikły wraz z postępami cywilizacji: siekiera zabiła mięśnie rąk, proca celność rzutu, drabina umiejętność chodzenia po drzewie; cywilizacja skarliła człowieka fizycznie; dzikus nie bał się lwów, które zabijał gołymi rękami, także chorób (które mają być produktem cywilizacji), do zrostu kości nie potrzebował gipsu - same się zrastały. Człowiek pierwotny był moralny - niemoralność Rousseau postrzegał jako wymysł rozumu. Dziki nie znał występku, egoizmu, kierował się miłością do świata; nie znał nawet miłości, w której Rousseau także dostrzegał racjonalizację instynktu w postaci chęci podporządkowania sobie drugiej osoby. Dziki nie znał niewoli, własności, hierarchii - nie miał więc czego zazdrościć drugiemu, a więc nie znał uczucia zawiści.

W wyniku postępu racjonalności, czyli kultury, człowiek stracił swoją naturalność, opancerzając się warstwami ogłady, manier, konwenansów, ale pod ich powierzchnią rozum wzbudza zawiść, zazdrość, pożądanie, co wytwarza między ludźmi wzajemną nieufność i zazdrość. Człowiek pierwotny rzekomo nie znał tej obłudy. Człowiek natury jest więc irracjonalny, a dzięki temu szczęśliwy. Cywilizowany jest nieszczęśliwy, ciągle chce czegoś więcej, na kogoś nastaje lub kogoś się boi. Rozum niszczy człowieka: wielkość Egiptu, Grecji, Rzymu to pokłosie nieracjonalności; póki były to ludy irracjonalne, instynktowne, uczuciowe, były wielkie moralnie i militarnie. Nauka i kultura - jakie wytworzyły - przyczyniły się wyłącznie do degeneracji moralnej, a cnoty zostały zastąpione przez intrygi, spiski, morderstwa. Cnoty publiczne upadły i zaczęła się dekadencja polityczna, która spowodowała upadek, a w konsekwencji podbój przez prymitywne plemiona.

Koncepcja Rousseau jest stosunkowo prosta: nauka daje ludziom dobrobyt, który przeistacza się w zbytek, ten w rozprężenie, a to ostatnie w upadek. Wszystkie nauki to wynik zabobonu lub pychy: astronomia - dziecko zabobonu rozumu; retoryka i etyka - dzieci pychy rozumu; wynika z tego, że nauki są rozwinięciem przywar naszego rozumu. Człowiek z natury rodzi się dobry, ale ma w sobie zarodki zła (rozum), które nauka rozwija, dając im prymat nad instynktami. Wiedza jako taka, zdaniem Rousseau, nie jest zła, ale cywilizacja tak nas zepsuła, że umiemy ją wykorzystywać tylko ku rozwijaniu naszych wad i to dlatego Chrystus wybrał na apostołów prostaczków, a nie naukowców i filozofów. Rousseau chwali prymitywne życie pierwszych chrześcijan, które było szczęśliwe póki wśród nich nie pojawili się filozofowie i teologowie; ci, kierując się wyłącznie niezdrowymi ambicjami, sprowokowali konflikty personalne, które następnie zostały zracjonalizowane w postaci herezji i wojen religijnych.

W tym miejscu pojawia się największe zło społeczne: powołanie przez rozum pojęcia własności prywatnej, będącej źródłem zazdrości, walk i wszystkich przestępstw. Wszelkie społeczeństwo sankcjonuje własność prywatną; „Ten, kto pierwszy ogrodził kawałek ziemi, powiedział «to moje» i znalazł ludzi dość naiwnych, by mu uwierzyć, był prawdziwym założycielem społeczeństwa. Iluż to zbrodni, wojen, morderstw, ile nędzy i grozy byłby rodzajowi ludzkiemu oszczędził ten, kto by kołki wyrwał lub rów zasypał i zawołał do otoczenia: «Uwaga! Nie słuchajcie tego oszusta; będziecie zgubieni, gdy zapomnicie, że płody do wszystkich, a ziemia do nikogo»” (Rozprawa o pochodzeniu i podstawach nierówności między ludźmi). Wraz z pojawieniem się własności powstała władza, państwo, kultura - kojarzące się Rousseau wyłącznie z opresją i tyranią - aby zagwarantować posiadaczom majątkowe status quo. Państwo to kolejny produkt rozumu, podobnie jak i wszystko, co z własnością się łączy: handel, prawo, moralność, hierarchia, mentalność zysku, nierówności majątkowe. Konsekwencją racjonalizacji własności jest instytucja monarchii, która zniewoliła ludy dla obrony własności garstki bogaczy.

Główne dzieło Rousseau Umowa społeczna to klasyczna utopia polityczna, w której została opisana demokracja idealna. Praca ta pisana była w czasie absolutyzmu, gdy demokracja istniała tylko w Szwajcarii i Holandii, a także w chylącej się ku upadkowi Rzeczypospolitej. Rousseau stworzył jej model na podstawie pism starożytnych i wspomnień z dzieciństwa w Szwajcarii. Demokracja była ustrojem niewyobrażalnym dla ówczesnych ludzi i popularność tego dzieła wynikała z mody na nonkonformizm ludzi XVIII w. Sama idea była całkowitą utopią, gdyż zakładała, iż można założyć od nowa państwo już istniejące - wystarczy jedynie zebrać wszystkich obywateli i „założyć” państwo od nowa - udając, że istniejący świat polityczny nie istnieje. Utopia miała powstać przy zignorowaniu dotychczasowych struktur władzy i państw. Projekt umowy ma charakter czysto racjonalistycznej abstrakcji: lud zbiera się i w jednym akcie głosowania „unieważnia” liczącą stulecia lub tysiąclecia tradycję narodową, polityczną i religijną społeczeństwa. Umowa delegitymizuje wszystko, co miało miejsce przed jej zawarciem. Lud ma prawo do rewolucyjnych zmian, przebudowy społecznej w każdej dziedzinie, może zmienić prawa natury, nadać sobie nową religię, a nawet napisać zupełnie od nowa swoją własną historię. Konstruktywizm ludu nie posiada jakichkolwiek ograniczeń, gdyż świat i człowiek są całkowicie plastyczni - nie panują w świecie żadne prawa natury czy socjologii - i lud może świat przekształcić wedle swojej wolnej woli w jakimkolwiek kierunku. Odrzucając wszelkie prawa natury - tak chrześcijańskie, jak i liberalne (nowożytne) - Rousseau uznawał tylko absolutną i nieograniczoną pierwotną suwerenność ludu. Zdawał sobie sprawę, że pojęcie „umowy” zakłada, że jest ona dziełem całkowicie racjonalnym; Nie wierzył jednak, że rzekomo zepsutego przez rozum człowieka można cofnąć do epoki „dobrego dzikusa”, dlatego postanowił uciec od złego świata poprzez odrzucenie wszystkich tradycyjnych stosunków, poprzez jego głębszą racjonalizację czyli stworzenie społeczeństwa od nowa, na podstawie racjonalnego projektu. Odrzucając racjonalizm dotychczasowej kultury, Rousseau szukał ucieczki w hiperracjonalizmie projektu umowy społecznej; poprzez umowę społeczna chciał znieść jedną z przyczyn zła: nierówności społeczne wynikłe z pierwotnego przywłaszczenia ziemi. Wg niego państwa dotychczasowe istniały z woli bogatych i dla zabezpieczenia ich interesów; umowa ma to odwrócić, stwarzając państwo na warunkach uznanych przez ogół, który dotychczas nie posiadał praw politycznych, co rzekomo jest sprzeczne z prawami natury.

Idea rewanżu mas nad elitami ujawnia się w istocie samej umowy społecznej; jest to oddanie radykalne, gdyż ogół jest panem wszystkich dóbr i ma prawo wydać jakiekolwiek postanowienie kwestionujące dotychczasowe stosunki w jakiejkolwiek dziedzinie. Jedną z zasad umowy jest prawo ogółu, aby za pomocą państwa dokonać nowego rozdziału własności. Rousseau odrzucał bowiem ideę prawa naturalnego (ponad wolą władzy stoją pewne prawa niezbywalne, których nikt nie ma prawa podeptać). Przyznał ogółowi prawo do przeprowadzenia rewolucji totalnej w każdej dziedzinie życia jednostki, grup lub całego społeczeństwa. Przed wolą ogółu nie chronią żadne prawa jednostki, gdyż wszelkie normy mają jedno uzasadnienie: wolę ogółu. Podstawowy warunek umowy społecznej rzekomo brzmi: „zupełne oddanie się każdego członka ze wszystkimi jego prawami całemu społeczeństwu” i to jest według Rousseau prawdziwa wolność: „ktokolwiek odmówi posłuszeństwa woli powszechnej, będzie do tego zmuszony przez całe ciało [społeczne]: co nie oznacza niczego innego, jak że będzie zmuszony do wolności”. Koncepcja ta ma charakter skrajnie kolektywistyczny; antyindywidualizm posunięty jest do skrajności; oznacza negację własności: „państwo, w stosunku do swoich członków, jest panem wszystkich ich dóbr”. Zakres wolności wyznacza jednostkom wszechwładny ogół; obywatel winien zajmować się państwem, a państwo całością jego spraw. W sumie jest to wizja państwa demokratycznego co do odbioru władzy i totalitarnego co do treści; obywatele jako masa panują nad wszystkimi dziedzinami życia jednostek, lecz nie mają żadnych praw, jeśli ogół im ich nie da.

To, co charakteryzuje utopię Rousseau to przyjęte (i niedowiedzione) założenie, że opisana przezeń utopijna demokracja totalitarna jest jedynym prawowitym ustrojem i nawet jednomyślna zgoda ludu nie legitymuje innego ustroju. Lud bowiem nie ma prawa zrzec się własnej suwerennej woli i przelać ją na kogokolwiek. Wszelki inny ustrój jest więc tyranią, nawet jeśli istnieje za zgodą ludu i cieszy się jego poparciem. Teoria o niepodzielności i niezbywalności suwerenności ludu w praktyce stanowiła delegitymizację wszelkich innych ustrojów poza wymyśloną „demokracją totalitarną”. Co ważne, była to także delegitymizacja wszystkich istniejących wówczas państw demokratycznych; Rousseau odrzucał bowiem wszelkie formy pośrednictwa wyrażania woli przez suwerenny lud, czyli parlamentaryzm; demokracja jest albo bezpośrednia, albo mamy do czynienia nie z rządami ludu, lecz z panowaniem oligarchii parlamentarnej za parawanem woli ludu; lud tylko wtedy jest suwerenny, jeśli gromadzi się na jednym placu lub polanie i decyduje o najdrobniejszych nawet sprawach państwa i poszczególnych obywateli. Oznacza to, że obok utopii ustroju, Rousseau tworzy także utopię obszaru, gdyż formuła taka jest niemożliwa dla jakiegokolwiek większego państwa.

Teoria Rousseau, iż prawowita jest tylko republika, a wszelki inny ustrój oznacza, że poddani winni użyć swojego prawa do oporu, w istocie stanowiła wezwanie do ogólnoświatowej rewolucji przeciwko wszystkim ówczesnym rządom, nawet demokratycznym w Polsce, Szwajcarii i Holandii, gdzie wprawdzie była demokracja lecz stanowa lub cenzusowa; co więcej, do dziś nie ma na świecie ani jednego rządu, który wedle tej teorii byłby prawowity - w istocie oznaczałoby to brak rządu, ponieważ cały lud byłby rządem. Kolejny rys utopijny, o wyraźnie totalitarnym charakterze, to pojęcie „woli powszechnej” (volonte generale); Rousseau często posługiwał się tym pojęciem, nie rozumiejąc pod tym określeniem woli większości. „Wola powszechna” jest w ujęciu Rousseau najprawdopodobniej synonim racji stanu, interesu narodowego lub podobnych pojęć. W założeniu to teoretyczna wola, wyrażająca interes obiektywny państwa; nie wiadomo jednak czym jest ona w praktyce i kto miałby ją wyrażać; trudno bowiem poważnie potraktować stwierdzenie, że wolę tę wyraża jednomyślna wola ludu, gdyż jednomyślność w praktyce się nie zdarza. Można z tego wywnioskować, że demokracja to nie tyle realny projekt społeczny, co jakaś formuła ideologii rewolucyjnej przeciwko wszystkim rządom. Rousseau miał świadomość tego, że jego wizja jest nie do urzeczywistnienia, gdyż „gdyby istniał lud złożony z bogów, to miałby charakter demokratyczny”. W utopii tej nie chodzi o autentyczne wyzwolenie człowieka od zła - co Rousseau uważa za niemożliwe - lecz o wieczną rewolucję przeciwko wszelkim rządom w imię ideału, który nigdy nie może zostać urzeczywistniony.

Rewolucyjny charakter teorii Rousseau przejawia się przede wszystkim w przekonaniu, że dobry człowiek został uwięziony w złym świecie, który czyni zeń przeciwieństwo jego natury; przeciwko temu światu Rousseau ogłasza romantyczną rewolucję, której celem nie jest jakaś określona zmiana - tę uważa za nieosiągalną - lecz rewolucja dla samej rewolucji, którą musi podjąć dobry z natury człowiek uwięziony w racjonalnym (złym) świecie, nie mając przed sobą perspektywy rzeczywistej odmiany.

W tym sensie Rousseau różni się od rewolucjonistów epoki oświecenia, którzy dokładnie zaplanowali, jak powinien wyglądać zregenerowany świat po przyszłej rewolucji; Rousseau nie miał konkretnego celu, wizji przyszłego społeczeństwa; rewolucja jest celem samym w sobie, co czyni z jego doktryny pierwszy romantyczny bunt przeciwko szarzyźnie świata. Idea buntu przeciwko całemu światu - obecna we wszystkich dziełach Rousseau - to problem jego osobistych przeżyć, przeniesionych na cały świat; osobiste porażki postrzegał jako wynik zła panującego w świecie, dlatego chciał go obalić i spalić w ogniu rewolucji. Nienawiść do ludzi znalazła swój filozoficzny wyraz w nienawiści do świata, tradycji, wszelkich instytucji. Zdając sobie sprawę ze swojego miernego pochodzenia, i nie mogąc liczyć na awans w przedrewolucyjnym społeczeństwie, Rousseau marzył o pogrążeniu całego świata w wiecznej anarchii, gdzie on będzie mógł jaśnieć jako pozapolityczny autorytet sprawujący władzę moralną. Uważał się za swojego rodzaju kolegę Boga, spowiadał się sam przed sobą, uważał się za chodzącą cnotę, człowieka, który, jak sam twierdził, „nauczył się spoglądać na siebie z lubością”.

Niektórzy uważają, że Powszechna a deklaracja praw człowieka i obywatela napisana była pod wpływem pana Rousseau. Ogólnie przyjąć trzeba, że tych trzech myślicieli wpływ miało na myśl i rozwój praw człowieka we Francji, Wielkiej Brytanii i w Polsce.

Rewolucja amerykańska i francuska toczyły się pod hasłem walki z tyranem i walki o wolność (do tych krajów doliczyć można Polskę w umiarkowanym zakresie).

4 lipca 1776 - Deklaracja Niepodległości USA akt prawny autorstwa m.in. Thomasa Jeffersona, uzasadniający prawo Trzynastu Kolonii brytyjskich w Ameryce Północnej do wolności i niezależności od króla Wielkiej Brytanii, Jerzego III. Ogłoszona 4 lipca 1776 w Filadelfii podczas II Kongresu Kontynentalnego. Deklaracja głosiła prawo do ustanawiania wszelkich aktów państwowych, wypowiadania wojny i zawierania pokoju przez dawne kolonie angielskie w Ameryce Północnej. Deklaracja niepodległości była pierwszym oficjalnym oświadczeniem na temat tego, czym powinien być rząd. Ponadto, miała ona charakter uniwersalny, była czymś więcej aniżeli prywatnym przesłaniem skierowanym do Wielkiej Brytanii, był to apel do całej ludzkości. Idee zawarte w Deklaracji to synteza poglądów ówczesnych myślicieli oświeceniowych. Największy wpływ na treść tego dokumentu miała osoba Johna Locke'a, który swoją twórczością filozoficzno-literacką ustanowił kanon myśli oświeceniowej w odniesieniu do rządu i jego obowiązków względem obywateli. Thomas Jefferson wiedział, iż poglądy głoszone przez Locke'a pasowały do sytuacji, w jakiej znalazły się kolonie w dobie rewolucji, a także odzwierciedlały nastroje społeczne prowincji amerykańskich.

17 września 1787 - Konstytucja USA, w której unormowano system państwa oparty na trójpodziale władzy. Katalog praw i wolności jednostki został dodany w dziesięciu pierwszych poprawkach (razem jako katalog praw) - tzw. The bill of rights grudzień 1791 r. Praw nie wpisano od razu, gdyż sądzono, że SA one domeną władz stanowych, a nie federalnych.

Poprawka I - wolność religii, słowa, wolności zgromadzeń, prawo petycji do władz o naprawienie krzywdy.

Poprawka II - prawo do posiadania i noszenia broni

Poprawka III - zakazuje zaszeregowania żołnierza w czasie pokoju w domu prywatnym bez zgody właściciela

Poprawka IV - prawa do nietykalności osobistej, mieszkania, dokumentów i mienia, nie wolno ich naruszać przez bezzasadne rewizje i bezprawne zatrzymanie.

Poprawka V - nikt nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za zbrodnię główną bez aktu oskarżenia uchwalonego przez Wielką Ławę Przysięgłych, nie można po raz drugi skazać za to samo przestępstwo. Własność prywatną można przejąć na użytek publiczny za sprawiedliwym odszkodowaniem

Poprawka VI- prawa oskarżonego do szybkiego, publicznego bezstronnego sądu przed Ława Przysięgłych, prawo do bycia poinformowanym o rodzaju i podstawie oskarżenia + prawo do obrony

Poprawka VII - właściwości sądu przysięgłych w sprawach cywilnych oraz prawomocności orzeczeń tego sądu.

Poprawka VIII - nie wolno żądać nadmiernych kaucji ani wymierzać nadmiernych grzywien albo stosować kar okrutnych lub wymyślnych.

Poprawka IX - zasada rozszerzającej interpretacji praw. Wymienienie w konstytucji wymienionych praw nie oznacza zniesienia lub ograniczenia innych praw, które przysługują ludowi.

Poprawka X - zasada ograniczonych kompetencji władz federalnych. Uprawnienia, których konstytucja nie powierzyła stanom zjednoczonym ani nie pozbawiła tych kompetencji poszczególnych stanów przysługują nadal tym stanom bądź ludowi (mocny wpływ Locke'a i Monestkiusza - widać, kto jest suwerenem, kto ma władzę).

The bill of rights był aktem pionierskim, który wywarł wielki wpływ na Europejczyków, przez sprawdzenie idei myślicieli europejskich w praktyce amerykańskiej - te trendy znów wędrują do Europy. Na samym początku rewolucji francuskiej 22 sierpnia 1789 Zgromadzenie Narodowe uchwaliło Deklarację Praw Człowieka i Obywatela. Prawa człowieka są naturalne, niezbywalne i święte. Ta deklaracja je uznaje, ogłasza, ale nie tworzy.

Art. 1 - ludzie rodzą się i pozostają wolni i równi w swoich prawach. Różnice społeczne mogą występować, ale mogą opierać się tylko na użyteczności wobec społeczeństwa.

Art. 2 - celem każdej organizacji, w tym politycznej jest zachowanie naturalnych i niezbywalnych praw człowieka, a prawami tymi są: wolność, własność, bezpieczeństwo i opór przeciwko uciskowi.

Art. 3 - wszelka suwerenność spoczywa w narodzie i nikt nie może sprawować władzy, która nie pochodzi od narodu.

Art. 4 - granice wolności, nie ma wolności nieokiełznanej. Wolność to czynienie wszystkiego co nie szkodzi innemu. Czy ktoś może określić te granice? Tylko ustawa

Art. 5 - ustawa może zakazać tylko takiego zachowania, które jest szkodliwe dla społeczeństwa oraz, że nie może zabronić tego co nie jest przez ustawę zakazane i zmusić do tego co nie jest przez ustawę nakazane.

Art. 6 - ustawa jest wyrazem woli powszechnej, a wszyscy obywatele maja prawo brać udział osobiście lub przez swoich przedstawicieli. Musi być ona jednakowa dla wszystkich. Wszyscy obywatele jako równi wobec ustawy mają równy dostęp do wolności, stanowisk i urzędów publicznych wg własnych zdolności i bez różnic innych niż te, które wynikają z ich cnoty i talentu. [smark, smark]

Art. 7- 9 - zawierają prawa w dziedzinie odpowiedzialności karnej - oskarżenie, więzienie, które są ustanowione tylko w ustawie, a ustawa może ustanowić takie kary jakie są wyłącznie potrzebne. Kare można wymierzyć na podstawie kary obowiązującej przed powstaniem przestępstwa. Każdy jest uznany za niewinnego dopóki nie zostanie uznany winnym.

Art. 10 - wolność przekonań, także religijnych, o ile ich manifestowanie nie zaburza porządku publicznego ustanowionego przez ustawę.

Art. 11 - swobodne głoszenie myśli i opinii jest jednym z najważniejszych praw człowieka. Odpowiedzialność za nadużycie tej wolności zachodzi tylko w przypadkach, które SA określone przez ustawę.

Art. 12- 13 - publiczna siła zbrojna

Art. 14 - wszyscy obywatele maja prawo stwierdzić osobiście lub przez przedstawicieli konieczność podatku, czuwać nad jego egzekwowaniem, ustalić jego wysokość, podstawę wymiaru, sposób ściągania i czas trwania.

Art. 15 - społeczeństwo ma prawo żądać od każdego urzędnika publicznego sprawozdania z jego działalności.

Art. 16 - społeczeństwo, które nie ma należytych gwarancji praw ani podziału władz - to nie ma ustroju konstytucyjnego

Art. 17 - prawa własności, to prawo święte i nietykalne i nikt nie może być go pozbawionym z wyjątkiem wypadku, gdy wymaga tego konieczność publiczna pod warunkiem słusznego i z góry ustalonego odszkodowania.

Deklaracja jest o tyle istotna, że jest materialną częścią Konstytucji francuskiej i powstała wcześniej niż konstytucja. W konstytucji z 14 września 1791 r. znalazły się prawa socjalne, natomiast wbrew Art. 1 Deklaracji wprowadziła cenzus majątkowy - podzieliła obywateli na czynnych i biernych i podzieliła obywateli na czynnych i biernych politycznie.

Sejm Wielki 1788 - 1792 - podjął dzieło naprawy Rzeczypospolitej w trudnej sytuacji międzynarodowej i przy zasadniczej wrogości Rosji. Ustawa Rządowa z 3 maja 1791 r. była wynikiem licznych kompromisów, ale tą konstytucją sam stan szlacheckich narzucił na siebie wiele ograniczeń i stworzył wiele koncesji dla stanu mieszczańskiego. Wprowadzono zasadę trójpodziału władz - władza prawodawcza w stanach zgromadzonych, władza najwyższa wykonawcza w królu i straży i władza sądownicza w jurysdykcjach ustanowionych lub ustanowić się mających. Ostrożna i połowiczna jest ta konstytucja w dziedzinie praw człowieka - nie zniosła stanowego podziału społeczeństwa (stan to status prawny człowieka), co różni ją od osiągnięć amerykańskich i francuskich z tych czasów. Wyszczególniono w niej prawa takie jak równość szlachty, prawa osobiste dla szlachty osiadłej. Mieszczanom miast królewskich nadano prawa takie jakie do tej pory przysługiwały szlachcie i ułatwiono im przechodzenie do stanu szlacheckiego, chociaż pełne zrównanie stanu mieszczańskiego i szlacheckiego nie nastąpiło. Najmniej zrobiono dla stanu chłopskiego. Artykuł ten otwierał pewne furtki dla stanu włościańskiego. Za brakiem likwidacji podziału stanowego społeczeństwa przewidziano odrębne sądy dla poszczególnych stanów. Konstytucja 3 maja została obalona w 1792 r., praktycznie nie weszła w życie. Obalona przez Konfederację Targowicką i najazd rosyjski. Nie mogła zasługiwać na takie uznanie jak konstytucja amerykańska czy francuska.

Wiek XIX przyniósł dwie różne drogi w dziejach rozwoju praw człowieka - indywidualistyczne stany zjednoczone i liberalna koncepcja praw człowieka. W Europie liberalistyczna koncepcja na samym początku była odrzucana, bo w Europie inaczej wolność się kojarzyła - np. wolnością narodową. W USA większość ludzi radziłą sobie dobrze bez pomocy państwa. W Europie powszechne były roszczenia w stosunku do państwa w zakresie tych wolności. W związku z tym do dzisiaj amerykańska koncepcja praw człowieka, traktuje je jako koncepcję tarczy chroniącej jednostkę przed państwem, chodzi tu o ochronę przed tyranią i przed każdą władzą, nawet tą która jest demokratyczna i działa w naszym interesie. Do tej pory pomoc ze strony państwa traktowana jest jako coś co mu uwłacza i go niewoli. W Europie zaspokojenie ludzkich potrzeb w XIX w. zależało od państwa a nie od jednostki -tu nie było ziemi do zagospodarowania.

ĆWICZENIA 2 28 LUTEGO 2011

Konwencja ws. likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet - 18 grudnia 1979 r.

Polska 2 kwietnia 1789 r.

Konwencja + protokół dodatkowy z 1999 r. = Międzynarodowa Karta Praw Kobiet

Konwencja ta zakazuje jakiegokolwiek różnicowania, wykluczania lub ograniczania ze względu na płeć, które umniejszają lub unieważniają prawa człowieka i podstawowe wolności kobiet. Daje możliwość wprowadzania tzw. dyskryminacji pozytywnej, tzn. zastosowania tymczasowych środków specjalnych mających na celu przyspieszenie faktycznej równości kobiet i mężczyzn. Jednym z ważniejszych założeń Konwencji jest stwierdzenie, iż obowiązki państwa w zakresie likwidacji dyskryminacji kobiet dotyczą nie tylko sfery publicznej, lecz również prywatnej. Konwencja ta jest jednym z dokumentów ONZ-owskich, do których państwa zgłosiły najwięcej zastrzeżeń - zwłaszcza do art. 9, 15 i 16 dotyczących równych praw w zakresie obywatelstwa, równości wobec prawa i pełnej zdolności prawnej oraz równości w małżeństwie i rodzinie. Komitet ONZ ds. Eliminacji Dyskryminacji Kobiet (CEDAW) systematycznie nadzoruje postęp we wdrażaniu postanowień Konwencji i dokonuje przeglądu raportów przedkładanych przez państwa - strony Konwencji. Przyjęto protokół dodatkowy do Konwencji, który daje możliwość wniesienia skargi indywidualnej lub grupowej.

Po zaznajomieniu się z powyższą konwencją Rada Państwa uznała ją i uznaje za słuszną, z zastrzeżeniem, że Polska Rzeczpospolita Ludowa nie uważa się za związaną postanowieniami paragrafu 1 artykułu 29 tej konwencji

Art. 29 Każdy spór pomiędzy dwoma lub więcej Państwami Stronami, dotyczący interpretacji lub stosowania niniejszej konwencji, który nie zostanie rozstrzygnięty w drodze rokowań, będzie, na wniosek jednego z państw, poddany arbitrażowi. Jeżeli w ciągu sześciu miesięcy następujących po dacie żądania arbitrażu Strony nie porozumią się co do organizacji arbitrażu, każda z nich może przekazać spór do rozstrzygnięcia przez Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości, składając skargę zgodnie ze Statutem Trybunału.

Dyskryminacja kobiet - definicja konwencyjna z art. 1:

W rozumieniu niniejszej konwencji określenie dyskryminacja kobiet oznacza wszelkie zróżnicowanie, wyłączenie lub ograniczenie ze względu na płeć, które powoduje lub ma na celu uszczuplenie albo uniemożliwienie kobietom, niezależnie od ich stanu cywilnego, przyznania, realizacji bądź korzystania na równi z mężczyznami z praw człowieka oraz podstawowych wolności w dziedzinach życia politycznego, gospodarczego, społecznego, kulturalnego, obywatelskiego i innych.

Odnośnie konwencji ws. likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet można mówić o dyskryminacja pozytywnej jest to utrzymywanie czasowych lub stałych rozwiązań i środków prawnych mających na celu wyrównanie szans osób i grup dyskryminowanych ze względu na płeć, pochodzenie etniczne, religię, orientację seksualną, niepełnosprawność[1] i inne cechy.

Możliwość kontroli:

Feminizm -ideologia i ruch społeczny związany z ruchem równouprawnienia kobiet.

Wartości kobiet:

WYKŁAD 3 7 MARCA 2011

ONZ - struktura przez pryzmat KNZ

Historia powstania ONZ - zaczątków ON należy doszukiwać się w okresie II w. ś. W jej wyniku nastąpił brak wiary w poszanowanie ludzkiego życia, co skutkowało utratą wiary w prawa człowieka i ich ochrony.

Karta Atlantycka - 14 sierpnia 1941 - ośmiopunktowa deklaracja podpisana  przez Winstona Churchilla i Franklina Delano Roosevelta na pokładzie okrętu HMS Prince of Wales kotwiczącego u wybrzeży Nowej Fundlandii na Oceanie Atlantyckim (stąd nazwa). Określała cele polityki Wielkiej Brytanii i USA w okresie II wojny światowej i po jej zakończeniu oraz zasady powojennych stosunków międzynarodowych. Za jej najważniejsze cele uznano prawo wszystkich narodów do posiadania własnych rządów i własnego niepodległego państwa, do rozwoju gospodarczego i życia w pokoju po pokonaniu tyranii faszystowskiej. Zdecydowanie eksponowała zasadę pokojowego rozstrzygania sporów międzynarodowych, zgodnie z zasadami sprawiedliwości i prawa międzynarodowego, wyrażała nadzieję na ustanowienie po ostatecznym zniszczeniu "tyranii nazistowskiej" trwałego pokoju, wspominała o potrzebie zaprowadzenia w przyszłości "stałego systemu bezpieczeństwa na szerszą skalę" oraz o potrzebie zmniejszenia zbrojeń. 24 września 1941 roku na konferencji międzynarodowej w Londynie podpisana przez członków koalicji antyhitlerowskiej, m.in. ZSRR, Australię, emigracyjne rządy Polski, Francji, Belgii, Czechosłowacji, Luksemburga, Niderlandów, Norwegii,Grecji oraz przez Indie Brytyjskie, Jugosławię, Kanadę, Związek Południowej Afryki). Do Karty odwoływała się Deklaracja Narodów Zjednoczonych. Niektóre zapisy Karty (pierwszy, drugi, trzeci, czwarty i ósmy) nigdy nie zostały przez sprzymierzonych zrealizowane. Sygnatariuszem, który dążył do ekspansji zarówno terytorialnej jak i polityczno-gospodarczej był Związek Sowiecki. Zmiany terytorialne, które zaszły bez zgody państwa, którego dotyczyły to cesje terytorialne Finlandii, Polski, Rumunii, Czechosłowacji i Japonii na rzecz Związku Sowieckiego, a także Niemiec na rzecz Polski. Punkt czwarty został pogwałcony w przypadku nieprzywrócenia niepodległości Estonii, Łotwy, Litwy, a także wszystkich państw, które stały się sowieckimi satelitami. Nie nastąpiło po wojnie deklarowane rozbrojenie, bądź ograniczenie zbrojeń. Doszło też do licznych interwencji zbrojnych zarówno USA jak i Związku Sowieckiego.

W karcie Atlantyckiej prezydent Stanów Zjednoczonych i premier Wielkiej Brytanii ustanowili "pewne wspólne zasady w polityce państwowej" swych krajów, "na których opierają nadzieje na lepsza przyszłość dla całego świata". Zasad tych było osiem:

  1. sygnatariusze nie dążą do zysków terytorialnych lub jakichkolwiek innych;

  2. sygnatariusze nie życzą sobie zmian terytorialnych, które nie zgadzałyby się z wolno wypowiedzianymi życzeniami narodów, których te zmiany dotyczą;

  3. sygnatariusze uznają prawo wszystkich narodów do wyboru formy własnego rządu; pragną przywrócenia niepodległości i niezależnych rządów w tych wszystkich państwach, które zostały pozbawione swej niepodległości;

  4. sygnatariusze będą się starali o to, aby wszystkie państwa, wielkie i małe, zwycięskie czy zwyciężone, miały dostęp na równych zasadach do światowego handlu i surowców, niezbędnych dla ich rozwoju ekonomicznego;

  5. sygnatariusze dążą do ustalenia jak najdalej idącej współpracy pomiędzy wszystkimi narodami na polu gospodarczym, by zapewnić wszystkim polepszenie warunków pracy, rozwój ekonomiczny oraz dobre warunki społeczne;

  6. sygnatariusze chcieliby, po ostatecznym pokonaniu tyranii hitlerowskiej, widzieć taki pokój, który by zapewnił wszystkim narodom warunki bezpiecznego życia wewnątrz swoich granic i dawał pewność, że wszyscy mieszkańcy wszystkich krajów będą mogli prowadzić życie wolne od lęku i nędzy;

  7. na zasadzie takiego pokoju, morza i oceany będą otwarte dla wszystkich;

  8. sygnatariusze wierzą, że wszystkie narody świata, zarówno ze względów praktycznych, jak i zasad moralnych, będą się musiały zgodzić na wyrzeczenie się metody przemocy.

Wielu z postanowień Karty nie dotrzymano patrz: Jugosławia, Polska

Deklaracja Narodów Zjednoczonych (Deklaracja waszyngtońska) - deklaracja podpisana 1 stycznia 1942 roku przez przedstawicieli 26 państw (w tym Polski) wWaszyngtonie; była następnym po Karcie Atlantyckiej dokumentem poprzedzającym utworzenie ONZ; zobowiązywała się do walki z państwami faszystowskimi i niezawierania z nimi odrębnego pokoju, oraz głosiła że państwa te użyją wszystkich sił oraz potencjału gospodarczego i politycznego w walce z hitleryzmem. Deklaracja była pierwszym oficjalnym dokumentem, w którym pojawiło się zaproponowane przez Franklina D. Roosevelta określenie Narody Zjednoczone.

Karta Narodów Zjednoczonych - wielostronna umowa międzynarodowa powołująca do życia i określająca ustrój Organizacji Narodów Zjednoczonych (stąd nazywa się ją czasem Konstytucją ONZ).

Karta została podpisana 26 czerwca 1945 w San Francisco przez 50 z 51 krajów członkowskich (Polska podpisała ją dwa miesiące później) i weszła w życie 24 października tego samego roku, po ratyfikowaniu jej przez pięć krajów założycielskich (Chiny, Francja, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i Związek Radziecki) oraz większość sygnatariuszy. Kraje podpisujące Kartę zobowiązują się do przestrzegania jej postanowień, jako prawa międzynarodowego.

Karta, choć sama nie zawiera katalogu praw podstawowych, podnosi aż siedmiokrotnie kwestie związane z prawami człowieka (art. 1, 13, 55, 56, 62, 68, 76) - mówi się tam o popieraniu, przestrzeganiu, poszanowaniu praw człowieka. KNZ zdecydowała się na podjęcie tematu praw człowieka, aby je przywrócić i podkreślić godność i wartość jednostki. Narody Zjednoczone uznały, że wszyscy ludzie są równi. Warunkiem niezbędnym do ochrony praw człowieka jest postęp społeczny i poprawa warunków życia.

Karta wraz z paktami ekonomicznym i prawnym oraz powszechną deklaracją praw człowieka tworzy uniwersalny system ochrony praw człowieka w podwójnym sensie - podmiotowym i przedmiotowym.

Załącznikiem do Karty jest statut MTS.

Karta - np. Magna carta libertatum - ten wyraz zastrzeżony jest do dokumentów wyższej rangi. KNZ sporządzono w pięciu językach: angielskim, francuskim, chińskim, ……

Narody Zjednoczone - uformowane na wzór nazwy Stany Zjednoczone - tylko e niektórych artykułach KNZ używa nazwy ONZ. W literaturze anglo- francuskojęzycznej używana jest nazwa NZ, a nie ONZ.

KNZ jest dokumentem o szczególnym znaczeniu, a wprowadzenie zmian do tekstu jest szczególnie utrudnione.

Poprawki w KNZ na podstawie uchwały ZO NZ powziętej większością 2/3 głosów oraz ich ratyfikacji przez 2/3 członków w tym wszystkich stałych członków RB.

Rewizja KNZ wymaga specjalnej uchwały na specjalnej konferencji członków ONZ zwołanej na podstawie decyzji podjętej przez ZO większością 2/3 głosów i większością którychkolwiek 9 członków RB. Uchwalona w ten sposób zmiana KNZ uzyska moc prawną po ratyfikacji przez 2/3 członków KNZ w tym wszystkich stałych członków RB.

Trzykrotnie poprawki wprowadzono - dwie pierwsze dot. RB, a ostatnia Rady Gospodarczo- Społecznej.

  1. Uchwalona przez ZO w 1963 - dot. składu - z 11 członków skład RB zwiększono do 15, ustalono też parytet geograficzny

  2. 1965 r. - dot. większości głosów w RB

  3. 1973 r., weszła w życie w 1977 i dot. liczby członków Rady Gospodarczej i Społ.

Postanowienia KNZ zajmują wyższe miejsce w hierarchii aktów prawnych niż inne UM, mają pierwszeństwo przed przepisami innych UM art. 103 zasada pierwszeństwa wyrażona expressis verbis.

Konstytucję NZ uznajemy za statut ONZ.

Jakie są cele NZ opisane w KNZ?

Art. 1 utrzymanie Miedzyna. Pokoju i bezpieczeństwa,

Zasady opisane w KNZ:

Art. 2 organizacja opiera się na zasadzie suwerennej równości wszystkich swych członków - odrzuciło to kosmopolityczną wizję tej organizacji, nie można utworzyć federacji, nad-państwa;

Członkowstwo w ONZ

Dwie grupy państw - członkowsto pierwotne i wtórne. Pierwotne - to państwa, które podpisały KNZ na konferencji oraz państwa, które podpisały KNZ dwa miesiące później - w tym Polska. Polska nie mogła uczestniczyć w Konferencji, gdyż jej rząd nie był wtedy uznany.

Członkowie pierwotni Za członków pierwotnych uznanych jest 51 państw. Są to:

Art. 4 członkiem ONZ może być "każde państwo miłujące pokój, które przyjęło zobowiązania zawarte w Karcie" i - zdaniem ONZ - "jest w stanie je wypełniać"

Nie ma postanowień dotyczących wystąpienia ONZ. Takie postanowienie było w Pakcie LN i zostały po tym przykre doświadczenia. Czy doszło do wystąpienia? Tak, w 1965 r. wystąpiła Indonezja i po roku do ONZ wróciła. Mimo braku przepisu państwo nie może być pozbawione prawa do wystąpienia z tej organizacji, bo jest suwerenne.

Wykluczenie ten kto uporczywie łamie zasady KNZ.

Zawieszenie to w stosunku do którego RB zastosowała środki zapobiegawcze lub środki przymusu.

Wykluczenia lub zawieszenia dokonuje ZO na wniosek RB. Do tej pory nie doszło ani do wykluczenia ani do zawieszenia, ale dyskutowano nad wykluczeniem RPA (apartheid, aneksja Namibii).

Pozbawienie prawa głosowania w ZO art. 19 członek ONZ, który zalega z opłacaniem składek przez dwa kolejne lata nie ma prawa głosowania w ZO, ale samo ZO może pozwolić takiemu państwu na głosowanie, jeżeli uzna, że zaleganie z opłatami wynika z nietypowej sytuacji tego państwa. Minimalna składka to 60 tys. $ to spory problem tzw. mini- mikropaństw (nie ma jednej definicji tych państw).

Zgromadzenie Ogólne

Jest parlamentem ONZ, w którym każdy członek-państwo ma jeden głos. Obraduje w Nowym Jorku na dorocznych sesjach, które zaczynają się w trzeci wtorek września i trwają do końca roku. Może obradować również w trybie specjalnym. Zgromadzenie Ogólne posiada szeroki zakres kompetencji i odejmuje decyzje w sprawach ważnych np. pokój i bezpieczeństwo, wybór niestałych członków Rady Bezpieczeństwa, sprawy systemu powierniczego, budżetu, przyjęcie lub wykluczenie członka, zawieszenie w sprawach członkowskich. Uchwały podejmowane są zwykle większością głosów (inne pozostałe sprawy), w "sprawach ważnych" wymagają 2/3 głosów.

„Sprawy ważne”:

Rada Bezpieczeństwa

Jest głównym organem odpowiedzialnym za pokój i bezpieczeństwo międzynarodowe. RB składa się z 5 stałych członków oraz 10 członków niestałych, wybieranych na 2 lata zgodnie z tzw. kluczem regionalnym (5 miejsc dla Afryki i Azji, 2 Ameryki Łacińskiej, 2 Europy Zachodniej i 1 Europy Środkowej). Teoretycznie państwa te powinny posiadać "szczególne zasługi w utrzymaniu międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa", w praktyce jednak decyduje parytet geograficzny.

CHRL jest reprezentowana w Radzie Bezpieczeństwa dopiero od 1971 r. Wcześniej w Radzie Chiny reprezentował przedstawiciel Tajwanu. Członków niestałych (10) wybiera Zgromadzenie Ogólne na kadencję 2-letnią większością 2/3 głosów. Jako organ odpowiedzialny za utrzymanie pokoju, Rada może żądać od członków pomocy zbrojnej lub wszelkiej innej. Może zebrać się w każdej chwili w siedzibie Narodów Zjednoczonych

Art. 27 Rada przyjmuje uchwały większością 9 głosów spośród 15 członków. Wśród uchwał wyróżnia się uchwały dotyczące spraw proceduralnych oraz uchwały dotyczące innych spraw. W przypadku spraw innych do ważności uchwały wymagane są zgodne głosy członków stałych. Jednak w drodze zwyczaju wykształciła się zasada, że uchwała zostaje przyjęta także w wypadku, gdy żaden z członków stałych nie wyrazi sprzeciwu (pierwszy przypadek takiej interpretacji, niezgodnej z literalnym brzmieniem art. 27 Karty Narodów Zjednoczonych, miał miejsce w 1950 r. w związku z interwencją ONZ w Korei). Do zawetowania rezolucji potrzeba więc determinacji jednego z członków stałych lub 7 głosów innych państw. Ten sposób głosowania jest powszechnie krytykowany, swą słabość ujawnił m.in. w trakcie kryzysu irackiego 2003, proponuje się więc, by wprowadzić tzw. podwójne weto (co najmniej 2 członków permanentnych musiałoby zagłosować przeciw, by decyzja nie weszła w życie).

System, który uzależnia w sprawach merytorycznych od jednomyślności stałych członków RB.

W historii Rady Bezpieczeństwa najczęściej wetowali: Związek Radziecki (116), USA (42), Wielka Brytania (23), Francja (15) i Chiny (5, w tym raz przedstawiciel Republiki Chińskiej). RB przedkłada ZO sprawozdania coroczne lub specjalne (art. 24, ust. 3), w artykule 26 zobowiązano ją zaś do poczynienia szczególnych kroków prowadzących do kontroli zbrojeń.

Szwecja jeżeli mocarstwa nie będą miały prawa weta, to my nie wchodzimy do ONZ. Wątpliwości - jak się zachować wtedy kiedy jedno z państw będących członkiem stałym w RB nie przyjdzie na głosowanie. 1950 r.--> wojna koreańska, gdy delegat ZSRR na znak protestu przeciwko reprezentowaniu Chin przez Tajwan (Republika Chińska). Wtedy doszło do przegłosowania udziału sił zbrojnych ONZ w wojnie koreańskiej.

Co zrobić, gdy niektóre z wielkich mocarstw wstrzymały się od głosu? Czy wtedy taka uchwała RB będzie nieważna? MTS rozstrzygnął ten spór w opinii doradczej w sprawie Namibii dobrowolne wstrzymanie się członka RB nie stanowi przeszkody dla podjęcia danej uchwały. Tak też się stało w przypadku wojny koreańskiej. W większości sytuacji coraz częściej stosuje się podejmowanie decyzji bez głosowania - na zasadzie konsensusu, czyli tak długo prowadzi się rokowania, aż wypracuje się zgodne rozwiązanie. Większość niż połowa ustaw jest podejmowana nieprawidłowo - bez głosowania, tylko 1/5 poprzez głosowanie imienne.

Rada Gospodarczo- Społeczna

Podstawowy organ zajmujący się sprawami gospodarczymi i społecznymi, kulturalnymi, edukacyjnymi, zagadnieniami praw człowieka oraz koordynacją działań systemu ONZ. Składa się z 54 (do 1965 r. 18, do 1973 - 27 członków) członków wybieranych na 3 lata. Co roku zmienia się 1/3 składu. Każde państwo ma 1 głos.

Rada Powiernicza

Organ sprawujący nadzór nad terytoriami powierniczymi ONZ. Jej członkami są Chiny, Francja, Rosja, Wielka Brytania i USA. składała się z pięciu stałych członków Rady Bezpieczeństwa, państw zarządzających terytoriami powierniczymi (na początku było ich 8) oraz wybranych w tej samej liczbie przez Zgromadzenie Ogólne ONZ państw nie administrujących terytoriami zależnymi. Powołana została do kontroli nad terytoriami powierniczymi do momentu ich usamodzielnienia, aby działać w interesie ich mieszkańców. Ze względu na to, że terytoria te - w większości terytoria mandatowe Ligi Narodów oraz terytoria przejęte od państw pokonanych w czasie drugiej wojny światowej - uzyskały samodzielność, działalność Rady Powierniczej została zawieszona, a jej misja wypełniona. Ostatnim terytorium było Palau, które stało się członkiem ONZ w 1994 roku.

Rada Powiernicza miała stać się forum zarządzania globalnymi dobrami takimi jak oceany, przestrzeń kosmiczna, itd.

MTS

Organ sądowniczy rozstrzygający spory między państwami, dostępny dla państw spoza ONZ. Składa się z 15 niezależnych sędziów wybranych przez Radę Bezpieczeństwa i Zgromadzenie Ogólne na 9 lat. Jego siedziba mieści się w Hadze

Sekretariat

Kieruje bieżącą działalnością licznych organów ONZ. Na jego czele stoi Sekretarz Generalny, wybierany na 5 lat przez Zgromadzenie Ogólne, któremu podlegają zastępcy sekretarza oraz wielki międzynarodowy personel.

Lata

Nazwisko

Narodowość

1946-1953

Trygve Lie

Norwegia

1953-1961

Dag Hammarskjold

Szwecja

1961-1971

U Thant

Birma

1971-1981

Kurt Waldheim

Austria

1981-1991

Javier Perez de Cuellar

Peru

1992-1996

Boutros Boutros Ghali

Egipt

1997-2007

Annan Kofi

Ghana

Od 2007 r. Ban Ki-Moon Korea Południowa

Organizacja Narodów Zjednoczonych to organizacja ukształtowana w ten sposób, by realizacja każdego z celów uzależniona była od woli państw i od ich współpracy. Nie posiada władzy nad państwami, nie dysponuje prerogatywami i środkami niezależnymi od nich, nie jest organizacją ponadpaństwową czy ponadnarodową, czymś na kształt światowego rządu. Jest natomiast typową organizacją koordynacyjną. Zgodnie z zasadami wymienionymi w art. 2 Karty Narodów Zjednoczonych, opiera się "na zasadzie suwerennej równości wszystkich członków" i nie może ingerować w sprawy, "które z istoty swej należą do kompetencji wewnętrznej któregokolwiek państwa, ani tez żądać od członków, aby przekazywali takie sprawy do załatwienia według niniejszej Karty". Wyjątek od tej zasady uczyniono jedynie na rzecz sprawnego funkcjonowania systemu zbiorowego bezpieczeństwa.

Istnieje możliwość powoływania organów pomocniczych, np. Wojskowy Komitet Sztabowy (wymieniony nawet w KNZ).

ĆWICZENIA 3 7 MARCA 2011

Międzynarodowa Konwencja w Sprawie Likwidacji Wszelkich Form Dyskryminacji Rasowej otwarta do podpisu w Nowym Jorku 7 marca 1966 r.

Konwencja o prawach dziecka - międzynarodowa konwencja przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 20 listopada 1989 r. Jest to dokument obowiązujący w niemal wszystkich państwach świata - liczba ratyfikacji (maj 2010) wynosi 193 (z wyjątkiem m.in. USA). W konwencji o prawach dziecka zostały spisane wszystkie prawa dziecka.

WYKŁAD 4 14 marca 2011

POWSZECHNA DEKLARACJA PRAW CZŁOWIEKA

uchwalona została przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w dniu 10 grudnia 1948 roku w Paryżu, prace nad nią trwały od roku 1947. 10 grudnia 1948 roku Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych przyjęło i proklamowało Powszechną Deklarację Praw Człowieka. W następstwie tego historycznego wydarzenia Zgromadzenie Ogólne wezwało Państwa Członkowskie do opublikowania tekstu Deklaracji i do "spowodowania, aby Deklaracja była rozpowszechniana, pokazywana, czytana i objaśniana przede wszystkim w szkołach i innych instytucjach oświatowych, wszędzie bez względu na status polityczny kraju lub terytorium".

Nie ma mocy wiążącej - chociaż tutaj opinie są różne - bo jest to deklaracja, więc nie może mieć znaczenia prawnie wiążącego. Ze względu jednak na znaczenie materialne - wpływa na kształt i treść innych dokumentów związanych z ochroną praw człowieka i ma ogromny wpływ na praktykę państwa.

Preambuła - wyraża się wiarę w podstawowe prawa człowieka, godność osoby ludzkiej, popierania postępu społecznego, równe prawa kobiety.

Art. 1 ludzie są równi

Art. 2 prawa w deklaracji dotyczą wszystkich ludzi (wyliczony katalog różnic nie jest zamknięty)

Art. 3 każdy człowieka ma prawo do zycia, wolności, bezpieczeństwa

Art. 4 ustanawia zakaz niewolnictwa

Art. 5 zakaz torturowania i nieludzkiego traktowania

Art. 6 uznanie osobowości prawnej człowieka

Art. 7 zakaz i ochrona przed jakąkolwiek formą dyskryminacji

Art. 8 prawo do odwołania przeciw nieodpowiedniemu traktowaniu

Art. 9 zakaz arbitralnego zatrzymania i aresztowania lub wygnania z kraju

Ar. 10 prawo do bezstronnego sądu

Art. 11 nie ma akry bez ustawy

Art. 12 zakaz ingerencji państwa w Zycie prywatne i rodzinne obywateli (ostatnia strefa wolności człowieka)

Art. 13 każdy człowieka ma prawo do dowolnego wyboru miejsca zamieszkania i poruszania się między państwami

Art. 14 prawo do azylu

Art. 15 prawo do posiadania obywatelstwa

Art. 16 prawo do dobrowolnego zawarcia małżeństwa między kobietą i mężczyzną

Art. 17 prawo do własności

Art. 18 prawo do wolności myśli, sumienia i religii

Art. 19 prawo do wolności poglądów i swobodnego ich wyrażania (prawo do swobodnego wyrazu)

Art. 20 prawo do wolności pokojowego zgromadzania się i dobrowolnego zrzeszania się

Art. 21 prawo do swobodnego udziału w sprawowaniu właszy w swym kraju (bezpośrednio + pośrednio) + dostęp do służby publicznej

Art. 22 prawo do zabezpieczenia społecznego i swobodnego rozwoju swojej osobowości

Art. 23 prawo do pracy

Art. 24 prawo do urlopu i wypoczynku

Art. 25

Art. 26

Art. 27 prawo do kultury

Art. 28 prawo do życia w rzeczywistości szanującej prawa Deklaracji

Art. 29 możliwość ograniczenia praw i wolności

Art. 30 zakaz działania, które może prowadzić do obalenia deklaracji

Te prawa nie zostały nam nadane przez jakiś organ prawa te zostały uznane. One istniały, istnieją i zostały tylko uznane.

Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych - (często używany skrót MPPOiP) Powstał w wyniku konferencji ONZ w Nowym Jorku w 1966 roku obok Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych. Zakładał podstawowe prawa i wolności człowieka oraz zobowiązania Państwa wobec obywateli. Posiadał wiążący charakter prawny w przeciwieństwie do Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka z 1948 roku. Dokument został otwarty do ratyfikacji przez państwa, które zobowiązywały się przestrzegać jego postanowień na własnym terytorium. Składa się z pięciu części. Czwarta część Paktu powoływała do życia Komitet Praw Człowieka, który stoi na straży przestrzegania postanowień Paktu. Szczegóły działalności Komitetu określał wydany tego samego roku Pierwszy Protokół Fakultatywny do Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych. W piątej zawarto formalno-prawne postanowienia końcowe. W 1989 roku, w Nowym Jorku sporządzony został Drugi Protokół Fakultatywny do Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, postulujący zniesienie kary śmierci.

Preambuła - uznanie przyrodzonej godności oraz równych o niezbywalnych praw wszystkich członków wspólnoty ludzkiej, która ma Stanowic podstawę wolności, równości i pokoju na świecie

Część I zasada samostanowienia, narody mogą swobodnie rozporządzać swoimi bogactwami naturalnymi

Część II zasada niedyskryminacji, stosowanie paktu bez względu na rasę, kolor skóry, płeć, język, religię, sytuację majątkową i inne. Państwa- Strony przyjęły obowiązek wprowadzenia takich regulacji, aby te zasady przestrzegać + ochronę na drodze sądowej. W przypadku, gdy wyjątkowe niebezpieczeństwo publiczne zagraża istnieniu narodu i zostało urzędowo ogłoszone, to państwa strony mogą podjąć kroki w celu zawieszenia przestrzegania paktu (art. 4). Tzw. klauzula derogacyjna możliwość zawieszenia mocy obowiązującej niektórych praw wynikających z tego Paktu. Prawa Człowieka nie mają mocy praw absolutnych (co wynika z klauzuli derogacyjnej, bo w wyjątkowych okolicznościach można zawiesić ich moc obowiązującą)

Część III zapewnia podstawowe prawa obywatelskie i polityczne zapisane w formie katalogu takie jak: zakaz dyskryminacji, prawo do życia, zakaz tortur i nieludzkiego traktowania, prawo do wolności osobistej, humanitarne traktowanie więźniów, wolność poruszania się i wyboru miejsca zamieszkania, obowiązek argumentacji wydalenia obcokrajowca, równość przed sądami i trybunałami, prawo do uznawania swojej podmiotowości prawnej wszędzie, ochrona życia prywatnego, wolność myśli, sumienia i wyznania, prawo do posiadania własnych poglądów, prawo do gromadzenia się i tworzenia stowarzyszeń (w tym związków zawodowych), ochrona rodziny ze strony Państwa, prawo uczestniczenia w wyborze władzy, równość wobec prawa, ochrona mniejszości etnicznych, religijnych i językowych.

Część IV rt. 28-47) wyznacza m.in. zasady wybierania członków i działalności Komitetu, jako instytucji, stojącej na straży wykonywania postanowień MPPOiP; nie daje jednak możliwości składania skargi do Komitetu przez obywateli Państw-Stron MPPOiP oraz interwencji w razie stwierdzenia złamania postanowień Paktu. Sytuację to zmienia dopiero ratyfikacja Pierwszego Protokołu Fakultatywnego; W istocie jednak Komitet nie może wydawać wiążących wyroków wobec państw, które naruszyły postanowienia Paktu, lecz jedynie po stwierdzeniu takowych naruszeń może zażądać od Państwa zaprzestania dalszych praktyk tego typu. Państwo to jednak bez żadnych konsekwencji może notę taką odrzucić.

Część V kto może podpisać pakt, w jaki sposób się ratyfikuje, przepisy końcowe

Protokół I skarga indywidualna do Komitetu Praw Człowieka

Protokół II

Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych - jest jednym z dwóch Paktów Praw Człowieka, o których utworzeniu zdecydowano już w roku 1947. Ze względu na głębokie rozbieżności co do zawartości Paktu, dopiero w 1954 roku Komisja Praw Człowieka ONZ przekazała dokumenty Zgromadzeniu Ogólnemu Narodów Zjednoczonych, te zaś zakończyło pracę w roku 1966 i przyjęło jednomyślnie 16 grudnia w Nowym Jorku razem z Międzynarodowym Paktem Praw Obywatelskich i Politycznych. Oba Pakty weszły w życie 3 stycznia 1976.

Polska ratyfikowała Pakt 3 marca 1977, w stosunku do Polski wszedł on w życie 18 marca tegoż roku.

Preambuła - zawiera motywy, jakimi kierowały się Państwa-Strony przy zawieraniu Paktu.

Część I (art. 1) - określa prawo narodów do samostanowienia, a także do swobody określania swego statusu politycznego i rozwoju gospodarczego, społecznego i kulturalnego, jak również korzystania z bogactw naturalnych.

Część II (art. 2-5) - określa zobowiązania Państw-Stron do podjęcia odpowiednich kroków, przy wykorzystaniu maksymalnych dostępnych im środków, w celu stopniowej, pełnej realizacji praw wskazanych w Pakcie. Zobowiązuje Państwa-Strony do niedyskryminowania w gwarantowaniu wymienionych praw ze względu na rasę, kolor skóry, płeć, język, religię, poglądy polityczne lub inne, pochodzenie, sytuację majątkową, urodzenie, czy jakiekolwiek okoliczności. Różnica między dwoma paktami jeśli chodzi o treść art. 4 (klauzula limitacyjna) tu ograniczenia mogą być tylko takie jakie przewiduje ustawa i tylko w stopniu jakim przewiduje ustawa. Cel też jest istotny.

Część III (art. 6-15) - ustala katalog praw, wymieniając prawo do pracy, jej sprawiedliwych warunków (w tym odpowiedniego wynagrodzenia, bezpieczeństwa i higieny, możliwości awansu, a także urlopu i czasu wolnego); prawo do tworzenia i przystępowania do związków zawodowych i strajku; prawo do zabezpieczenia społecznego; odpowiedniego poziomu życia; ochrony zdrowia fizycznego i psychicznego; prawo każdego do nauki, która powinna być obowiązkowa, bezpłatna i dostępna dla wszystkich na poziomie podstawowym, powszechnie dostępna dla wszystkich na poziomie średnim i w równym stopniu dostępna dla wszystkich na zasadzie zdolności (przy czym dostępność nauczania na poziomie średnim i wyższym ma być realizowana między innymi przez stopniowe wprowadzanie bezpłatnej nauki); czy wreszcie do udziału w życiu kulturalnym, korzystania z postępu naukowego.

Część IV (art. 16-25) - zapewnia przestrzeganie praw uznanych w Pakcie, przez zobowiązanie Państw-Stron do przedkładania sprawozdań Sekretarzowi Generalnemu ONZ oraz Radzie Gospodarczej i Społecznej. + Komitet ds. Gospodarczych i Społecznych, które te sprawozdania rozpatruje.

Część V (art. 26-31) - zawiera sposób ratyfikacji i wejścia w życie Paktu.

Całość: Deklaracja, MPOiP + MPPG,SiK + protokoły fakultatywny = Konstytucja Praw Człowieka ONZ system powszechny/uniwersalny. Wiążący charakter mają te pakty i te protokoły, które państwa ratyfikowały i wiążą te państwa, które ratyfikacji dokonały. Deklaracja ma charakter niewiążący, ale zwyczajowy, historyczny, praktyczny, itd.

Konstytucja Narodów Zjednoczonych, tj. KNZ nie zawiera katalogu praw człowieka!

ĆWICZENIA 14 marca 2011

Konwencja o prawach dziecka - katalog praw, środki ochronne i kontrolne

Dwa protokoły fakultatywne do Konwencji o prawach dziecka - katalog praw, środki kontrolne.

WYKŁAD 21 marca 2011

Sprawozdanie do Komitetu Ochrony Praw Człowieka - żądania dla delegacji polskiej obszar jest duży, obejmuje ponad 30 pytań. Jak nasz kraj (nie) przestrzega tych praw.

2004 - 2009 Sprawozdanie w zakresie zwalczania dyskryminacji osób należących do mniejszości rasowych. Komitet zażądał informacji na temat tego jak dalej dyskryminacja będzie zwalczana. Żądał również informacji na temat zwalczania antysemityzmu w Polsce, jakie środki zostały podjęte w kierunku ukarania przestępstw z zakresu dyskryminacji rasowej ministerstwo odpowiedzialne za to (Ministerstwo Sprawiedliwości) musiało przedstawić odpowiednią statystki. Pytano, czy Kodeks karny posiada odpowiednie przepisy do karania dyskryminacji, pytano jak wygląda dyskryminacja pod względem mniejszości seksualnych - jakie są statystyki przestępstw, pozwów i kar na mocy prawa krajowego. Była też potrzebna wiedza, czy państwo Polskie podejmuje kroki na rzecz integracji imigrantów z polskim społeczeństwem. Poproszono o szczegółowe informacje na temat przepisów prawnych i praktycznego przebiegu prośby o azyl w Polsce - podjęto próby przyspieszenia i poprawy warunków życia osób ubiegających się o azyl. Członkowie komitetu chcieli wiedzieć, czy została przeprowadzona strategia wzrostu zatrudniania i zasobów ludzkich z lata 2005 -2006. Czy Polska dąży do zwiększenia udziału kobiet w życiu publicznym, zajmowania przez nie wysokich stanowisk w sferze prywatnej, itd. Pytano o przeciwdziałanie przemocy w rodzinie, ochronę zdrowia, nielegalna aborcję, przestrzeganie prawa do życia. Zasugerowano szkolenie osób mundurowych (na skutek skarg wnoszonych do Komitetu) w zakresie postępowania z osobami pozbawionymi wolności. Również zbadano liczbę skarg i procesów, które były związane z torturami lub znęcaniem się nad osobami pozbawionymi wolności. Polska otrzymała pytanie odnośnie niewolnictwa i pracy przymusowej - odnośnie handlu ludźmi, skali tego zjawiska, która byłaby właściwa ze względu na wiek, płeć, kraj pochodzenia ofiar tego zjawiska. Żądano informacji na temat traktowania przez państwo nielegalnych imigrantów, przepisy prawne do tego się odnoszące, dostępność informacji na temat statutu imigrantów w ich języku. Następna sprawa dotyczyła ochrony osób pozbawionych wolności - chodziło głównie o zmniejszenie przeludnienia więzień i aresztów śledczych i polepszenia warunków panujących w ośrodkach, w których przebywają osoby pozbawione wolności (dostęp do informacji w języku jaki znają oraz dostęp do opieki lekarskiej i czystej wody pitnej). Konieczność dostarczenia odpowiedniej wiedzy na temat praw osobom pozbawienia wolności. Zwrócono uwagę na nagminną cenzurę korespondencji z Europejskim Trybunałem Praw Człowieka. Chodziło o środki ochrony podjęte w celu ochrony osób pozbawionych wolności (a raczej środki niepodjęte w tym zakresie). Następna kwestia dotyczyła wdrażania w Polsce prawa dotyczącego lustracji oraz wymiaru sprawiedliwości odnośnie nieletnich przepisy prawne w zakresie wymierzania sprawiedliwo0ści nieletnim, przyspieszenie prac nad kodeksem karnym dla nieletnich, używana terminologia - nie używa się słowa „kara” chociaż dzieci są pozbawiane wolności (a rzeczywiście jest to kara). Terminologia prawnicza określa nasza świadomość, w krajach zachodnich ta terminologia jest zupełnie inna. Komitet mówi o odpowiednich krokach w celu zabezpieczenia dzieciom przebywające w jednostkach policji kontaktu z krewnymi, dostępu do pożywienia, wody pitnej, środków ochrony zdrowia, itd. Wskazówki w celu zapewnienia dzieciom ochrony przed wykorzystywaniem dzieci pod względem ekonomicznym czy seksualnym - chodziło znowu o przedstawienie statystyk - ile razy się to zdarza? Ile razy było karane? I jakie kary zostały wymierzone. Dla Komitetu istotna była wolność religijna - czy szkoły oferują nauczanie etyki? Czy dzieci mają wolność wyrażania swojej opinii? Poproszono o analizę karania/ograniczania wolności za zniesławienie i na jakim etapie są te prace. Podjęto też kwestię wolności zgromadzeń - czy projekt zmian został ogłoszony. Ostania kwestia dotyczyła osób należących do mniejszości - chciano szczegółowych informacji o dostępie do wolności mniejszości narodowych i etnicznych oraz do dostępu do języków regionalnych i czy postępowania przed sądami i urzędami są możliwe w językach regionalnych.

Po ustanych odpowiedziach Komitet wydał szereg wskazówek i zaleceń w celu zmiany sytuacji. Były też aspekty pozytywne, które zostały dokonane w okresie sprawozdawczym RP. Z zadowoleniem przywitano uchwalenie w 2005 r. ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz takiego krajowego programu na lata 2006 - 2016. Był zadowolony, że będzie kontynuowany program przeciwko dyskryminacji rasowej i ksenofobii do 2013 r. Że znowelizowano kodeks karny, że spadła ilość osób tymczasowo aresztowanych, że wprowadzono definicję handlu ludźmi, że uchwalono ustawę o ochronie mniejszości narodowych i języków regionalnych. Ale lista zaleceń jest znacznie dłuższa niż lista pozytywów.

Komitet wyraził troskę, że definicja o przestępstwach terrorystycznych jest zbyt szeroka i nie określa natury tych przestępstw. Polska powinna zapewnić, by było to lepiej zdefiniowane i karane. Należy dokonać zmian w ustawie o równym traktowaniu, tak by regulowała ona w sposób adekwatny we wszystkich obszarach i pod katem wszystkich obszarów dyskryminacji - orientację seksualną, religię, wiek, ochronę zdrowia, opiekę społeczną, dostępu do usług mieszkaniowych. Wyrażono troskę odnoście aktów antysemityzmu w Polsce - powinniśmy zintensyfikować wysiłki w celu zmniejszenia dyskryminacji rasowej i nietolerancji, Polska powinna zwracać uwagę na realizację i utrzymanie efektów programów antydyskryminacyjnych. Polska powinna zawrzeć szczegółową informację na temat postępować przygotowawczych i kar orzeczonych w każdej ze spraw dotyczących antysemityzmu,. Zauważono rosnącą dyskryminację osób z mniejszości romskiej. Polska powinna podjąć wszelkie możliwe środki na rzecz zapobiegania i rozwiązania trudnej sytuacji ekonomicznej i socjologicznej Romów w Polsce. W Polsce zwiększa się intensyfikacja języka nienawiści wobec mniejszości seksualnych, trans płciowych, itd. W Polsce groźby z zakresu tej materii powinny być dokładnie monitorowane i zwalczane. Do kodeksu karnego należy wprowadzić definicję mowy nienawiści. Polska powinna tez przywrócić stanowisko Rzecznika obywatelskiego ds. równości kobiet i mężczyzn. Funkcjonariusze policji powinni mieć możliwość do wydawania nakazów i zakazów na miejscu przestępstw związanych z przemocą w rodzinie. Ofiary przemocy powinny mieć dostęp do natychmiastowych środków pomocy na wypadek tej przemocy. Polska powinna pilnie poddać ocenie wpływ prawa antyaborcyjnego na wpływ stanowiska kobiet oraz przeprowadzić badania odnośnie nielegalnych aborcji - aby uzyskać wiarygodne statystyki. Jest zalecenia aby wprowadzić przepisy prawne z klauzuli sumienia dotyczące osób wykonujących zawody medyczne - aby ukrócić możliwości nielegalnego przerywania ciąż. Należy też wprowadzić program szerokiego dostępnego wachlarza środków antykoncepcyjnych w Polsce, aby były one łatwo dostępne i refundowane. Należy podjąć wysiłki na rzecz właściwego postępowania policjantów - aby skarżący lub ich pełnomocnicy mogli skarżyć w sposób bezpośredni lub poufny. Należy chronić osoby przebywające na naszym terytorium, które znalazły się w Polsce w wyniku handlu ludźmi - Polska ma wprowadzić do kodeksu karnego przepisy ochronne w stosunku do ofiar handlu ludźmi, żeby nie karać ich za to, że w ten handel są wplątane. Należy je chronić nawet jeżeli nie będą chciały podjąć współpracy z organami ścigania. Kolejna kwestia dotyczyła tajnej bazy CIA w pobliżu Starych Kiejkut i lotniska w Szymanach. Chodziło o to, żeby wszcząć szybko dochodzenie odnośnie zamieszania polskich funkcjonariuszy do tego procederu + upublicznienie dochodzenia w tej sprawie. Polska powinna podjąć kroki w celu skrócenia czasu tymczasowego aresztowania, oraz zapewnić, aby był to środek wyjątkowy. Należy upowszechnić inne alternatywne środki dla tymczasowego zatrzymania - np. zwolnienia warunkowe, system elektronicznego nadzoru. Polska powinna pilnie usprawnić i polepszyć system sądownictwa - szkolenia sędziów, pracowników w zakresie efektywnego zarządzania sprawami. Osoby pozbawione wolności powinny mieć ułatwione spotykanie się z obrońcą, też przed rozprawą sądową, osobiście z poufną korespondencją. Ustawa lustracyjna z 2006 r. - osoby przeciwko którym wszczęto postępowanie powinny mieć pełny dostęp do sprawy i dokumentacji archiwalnej nawet o charakterze niejawnym w sposób nieskrępowany. Trzeba przyspieszyć zmiany kodeksu karnego, aby umożliwić rozpatrywanie przewinień za przestępstwa prasowe. Polska powinna wprowadzić przepisy prawne szczegółowo regulujące przebywanie dziecka w policyjnych izbach dziecka oraz warunki na podstawie których dziecko umieszczałoby się w takich izbach.

Współpraca Komitetu Ochrony Praw Człowieka z organizacjami pozarządowymi w Polsce - podobno trudna sprawa, bo było trzeba zmieniać prawo.

Kolejne sprawozdanie - musi odnieść się do tych zaleceń przy następnym sprawozdaniu.

Dla porównania zagadnienia dotyczące Salwadoru, Jordanii, Belgii, Węgier.

SALWADOR - niewyjaśnione zaginięcia szczególnie oficerów policji, prawa ludności rodzimej, zapewnienie do dostępu do wody, ziemi ojczystej, informacji praw, edukacji, itd., długoletnie wyroki więzienia za aborcję wobec kobiet, warunki szpitalne dla kobiet, ściganie lekarzy za aborcję kwestia przemocy wobec kobiet, patriarchalny model społeczeństwa, brak środków pomocy dla kobiet wobec których stosowano przemoc, niewykonywanie kar za przemoc domową, zbyt długie oczekiwania przedprocesowe, gangi, reforma wymiaru sprawiedliwości odnośnie błędów i niezależności sądów.

JORDANIA - prawa kobiet w kontekście poligamii (7% społeczeństwa), bicie kobiet w środkach zatrzymań i aresztach, złagodzenie zasada prawa karnego w odniesieniu do przestępstw cudzołóstwa (notoryczne cudzołóstwo), ograniczanie umieszczania dzieci w miejscach tymczasowych zatrzymań w przypadku podejrzenia o popełnieni przestępstwa, kwestia wolności religijnej i wolności wyrażania poglądów w kwestii apostazji, przynależność do partii politycznej po 21 roku życia, dostęp do szkól publicznych w odniesieniu do mniejszości, problematyka odmowy służby wojskowej ze względu na sumienie, mianowanie do narodowych instytucji praw człowieka i ich finansowania.

BELGIA - mechanizmy wprowadzające implementację praw człowieka - polepszyć, dyskryminacja cudzoziemców - określenie statusu cudzoziemca następuje na gruncie prawa belgijskiego a nie prawa rodzimego cudzoziemca, brak sprawozdania z liczby przemocy domowej, problem wysokiego bezrobocia kobiet niepełnosprawnych, zaradzenie seksistowskiemu przedstawianiu kobiet w mediach, zwiększenie środków na pomoc cudzoziemcom i ofiarom handlu i seks-turystyki, wzrastający antysemityzm, przemoc, rasizm, konieczności zapewnienia dzieciom aby nie były traktowane jak dorośli po ukończeniu 16 roku życia.

WĘGRY - nielegalne działania podejmowane przez skrajną prawicę głównie przeciwko mniejszości romskiej i brak mechanizmów ścigania tych przestępstw, zwalczanie mowy nienawiści w szczególności do mniejszości romskiej i w życiu publicznym głoszonej przez funkcjonariuszy życia publicznego, kwestia niewielkiego udziału mniejszości w parlamencie.

Prawa człowieka to problem interdyscyplinarny, indywidualny w odniesieniu do kraju i kultury.

ĆWICZENIA 21 marca 2011

MTS a sądy krajowe?

Zakres podmiotowy, przedmiotowy

Podstawy rozstrzygania,

Zasady,

Moc wiążąca

Rada ds. Praw Człowieka ONZ - mechanizmy kontrolne (poufna skarga, interwencja dyplomatyczna)

RADA PRAW CZŁOWIEKA ONZ

Zadania i funkcje Rady

Rada Praw Człowieka ma status organu pomocniczego Zgromadzenia Ogólnego ONZ. Jej siedziba znajduje się w Genewie. Dotychczas istniejąca Komisja Praw Człowieka zakończyła działalność na 16 czerwca 2006 r., zaś 19 czerwca 2006 r. pierwszą sesję rozpoczęła Rada Praw Człowieka. 
Główne zadanie Rady to „wspieranie powszechnego poszanowania i ochrony praw człowieka oraz podstawowych wolności w równy i uczciwy sposób dla wszystkich ludzi, bez względu na jakiekolwiek kryteria.” Rada ma zajmować się przypadkami naruszania praw człowieka, „również tymi najpoważniejszymi i regularnie powtarzającymi się” i przedstawiać stosowne zalecenia. Rada będzie również prowadzić działania dla efektywnej koordynacji prac na rzecz praw człowieka, podejmowanych przez cały system ONZ. Jak mówi paragraf 4. rezolucji A/RES/60/251: „Rada Praw Człowieka będzie kierowała się zasadami powszechności, bezstronności, obiektywności, konstruktywnego międzynarodowego dialogu i współpracy, z myślą o wzmocnieniu przestrzegania i ochrony wszystkich praw człowieka -  praw obywatelskich, politycznych, ekonomicznych, społecznych i kulturowych, włączając w to prawo do rozwoju.” Szczegółowe zadania Rady precyzuje paragraf 5. rezolucji. Jest tam mowa o:
- promocji edukacji w zakresie praw człowieka, wspieraniu budowania systemu doradztwa i odpowiednich struktur, udzielaniu pomocy technicznej w porozumieniu z zainteresowanymi państwami członkowskimi;
- służeniu jako "forum dla dialogu";
- przedstawianiu zaleceń Zgromadzeniu Ogólnemu, by zapewnić dalszy rozwój prawa międzynarodowego chroniącego prawa człowieka;
- wspieraniu realizacji zobowiązań podjętych przez państwa w kwestii przestrzegania praw człowieka, wdrażaniu celów i  rekomendacji przedstawionych na konferencjach i szczytach ONZ; 
- dokonywaniu uniwersalnych okresowych przeglądów (Universal Periodic Report - UPR) dotyczących wypełniania przez każde państwo zobowiązań związanych z przestrzeganiem praw człowieka (przeglądy mają być dokonywane w oparciu o obiektywną i wiarygodną informację, zgodnie z zasadą równego traktowania wszystkich państw);
- opracowywaniu rekomendacji dotyczących ochrony praw człowieka na podstawie dokonywanych wszechstronnych okresowych przeglądów;
- rozwijaniu dialogu i współpracy mającej na celu zapobieganie naruszaniu praw człowieka, a także szybkie reagowanie na nadzwyczajne sytuacje łamania praw człowieka;
- przejmowaniu roli i obowiązków Komisji Praw Człowieka;
- działaniu w bliskiej współpracy z rządami, organizacjami regionalnymi, krajowymi instytucjami zajmującymi się prawami człowieka i społeczeństwem obywatelskim;
- składaniu corocznych raportów na forum Zgromadzenia Ogólnego.

Skład Rady Praw Człowieka został zmniejszony w porównaniu z Komisją Praw Człowieka, liczącą 53 państwa i ustalony na 47 członków, którzy są wybierani na trzyletnią kadencję w drodze bezpośredniego, tajnego głosowania przez bezwzględną większość członków Zgromadzenia Ogólnego ONZ (96 głosów). Co roku ma wymieniać się 1/3 składu, zaś państwo nie może starać się o reelekcję po dwóch kolejnych kadencjach w Radzie. Miejsca w Radzie są rozdzielone w oparciu o dystrybucję geograficzną, według następującego klucza: grupa Afryki - 13 miejsc, grupa Azji - 13 miejsc, grupa Ameryki Łacińskiej i Karaibów - 8 miejsc, grupa Europy Zachodniej i innych państw - 7 miejsc, grupa Europy Wschodniej - 6 miejsc.
Przepisy statutowe wskazują na podniesienie wagi Rady Praw Człowieka w porównaniu z Komisją Praw Człowieka. Rada stała się organem pomocniczym Zgromadzenia Ogólnego i podlega kontroli wszystkich 191 członków ONZ, zaś Komisja była ciałem doradczym Rady Gospodarczej i Społecznej, o węższym składzie - 54 członków. Zwiększenie skuteczności społeczności międzynarodowej i szybkiego reagowania na przypadki masowego łamania praw człowieka ma zapewnić zwiększenie częstotliwości spotkań Rady do co najmniej trzech w roku, trwających w sumie nie krócej niż 10 tygodni. Komisja zbierała się na jedną, sześciotygodniową sesję w ciągu roku, co uniemożliwiało szybką reakcję na przypadki łamania praw człowieka. Ułatwiono też możliwość zwoływania na wniosek członków Rady sesji specjalnych (od czerwca do końca października 2006 r. odbyły się dwie sesje specjalne nt. sytuacji praw człowieka na Bliskim Wschodzie). Innym istotnym rozwiązaniem jest wprowadzenie, nieobecnego w Komisji, zapisu o zawieszeniu przez 2/3 przedstawicieli Zgromadzenia Ogólnego przywilejów i praw członka Rady, który poważnie i regularnie narusza prawa człowieka. 
Rezolucja z 15 marca 2006 r. wymienia wymagania stawiane członkom Rady, jednak nie ustala sztywnych kryteriów, co postulowały niektóre państwa oraz organizacje pozarządowe, zajmujące się prawami człowieka. W paragrafie 8. rezolucji mówi się jedynie o „osiągnięciach w dziedzinie promocji i ochrony praw człowieka, a także dobrowolnych przyrzeczeniach i zobowiązaniach.” Jako wymagania stawiane członkom Rady, paragraf 9. rezolucji podaje: „utrzymanie najwyższych standardów w promocji i ochronie praw człowieka, pełna współpraca z Radą oraz poddanie się w czasie trwania kadencji ocenie przy zastosowaniu mechanizmu powszechnego okresowego przeglądu praw człowieka (UPR).” Zasady funkcjonowania powszechnego przeglądu przestrzegania praw człowieka w poszczególnych państwach, często określanego jako raison d'être Rady, zostaną ustalone w przeciągu roku od jej pierwszej sesji tj. do czerwca 2007 r. Przeglądowi UPR podlegać będą okresowo wszystkie państwa, co ma bardzo istotne znaczenie dla poprawienia skuteczności kontrolnej funkcji Rady. Polska zgłosiła gotowość do podania się przeglądowi w ramach tej procedury w pierwszej kolejności, gdy tylko zostaną uzgodnione jego zasady. 
Rada Praw Człowieka nie odcina się od wszystkich osiągnięć Komisji, przenosząc część dotychczasowych rozwiązań do nowego organu bez większych zmian lub z drobnymi poprawkami. Mowa tu przede wszystkim o tych elementach, które sprawdziły się w pracy Komisji. Na podobnych zasadach, na jakich współpracowali z Komisją, w pracach Rady będą nadal uczestniczyć obserwatorzy, włączając w to organizacje pozarządowe i międzyrządowe, narodowe instytucje zajmujące się prawami człowieka oraz agendy wyspecjalizowane. Rada przejmie też wszystkie zadania i obowiązki Komisji w taki sposób, by zapewnić ciągłość ochrony prawnej w okresie przejściowym. Chodzi tu m. in. o specjalne mechanizmy Komisji Praw Człowieka - niezależnych ekspertów,  specjalnych sprawozdawców, międzyrządowe grupy robocze.
Ocena działalności Rady zostanie dokonana w ciągu roku od jej pierwszej sesji w raporcie przedstawionym Zgromadzeniu Ogólnemu ONZ. Będzie miała na celu wskazanie sposobów usprawnienia i wzmocnienia specjalnych procedur i mechanizmów Komisji.

Skład Rady

9 maja 2006 r. odbyły się na forum Zgromadzenia Ogólnego ONZ pierwsze wybory do Rady Praw Człowieka, podczas których wybrano 47 państw. Następnie dokonano losowania, decydującego o długości pierwszej kadencji w Radzie dla poszczególnych państw. Ostatecznie ukonstytuował się następujący skład Rady (w nawiasie długość pierwszej kadencji): 
grupa Afryki - Algieria (1 rok), Dżibuti (3 lata), Gabon (2 lata), Ghana (2 lata), Kamerun (3 lata), Mali (2 lata), Maroko (1 rok), Mauritius (3 lata), Nigeria (3 lata), RPA (1 rok), Senegal (3 lata), Tunezja (1 rok), Zambia (2 lata); 
grupa Azji - Arabia Saudyjska (3 lata), Bahrajn (1 rok), Bangladesz (3 lata), Chiny (3 lata), Filipiny (1 rok), Indie (1 rok), Indonezja (1 rok), Japonia (2 lata), Jordania (3 lata), Korea Płd. (2 lata), Malezja (3 lata), Pakistan (2 lata), Sri Lanka (2 lata); 
grupa Europy Wschodniej - Azerbejdżan (3 lata), Czechy (1 rok), Polska (1 rok), Rosja (3 lata), Rumunia (2 lata), Ukraina (2 lata); 
grupa Europy Zachodniej i innych państw - Finlandia (1 rok), Francja (2 lata), Holandia (1 rok), Kanada (3 lata), Niemcy (3 lata), Szwajcaria (3 lata), Wielka Brytania (2 lata); 
grupa Ameryki Łacińskiej i Karaibów - Argentyna (1 rok), Brazylia (2 lata), Ekwador (1 rok), Gwatemala (2 lata), Kuba (3 lata), Meksyk (3 lata), Peru (2 lata), Urugwaj (3 lata).

WYKŁAD 6 28 marca 2011

Rada Europy

Geneza:

Potrzeba zaistnienia zintegrowanej Europy została dobitnie zasygnalizowana wkrótce po zakończeniu II wojny światowej w szeroko cytowanych słowach byłego premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchilla: "musimy zbudować pewnego rodzaju Stany Zjednoczone Europy" (1946). Drugim znaczącym wydarzeniem markującym drogę ku integracji było spotkanie ponad tysiąca przedstawicieli rozmaitych ruchów opowiadających się za bardziej zjednoczoną Europą. Spotkanie to odbyło się w Hadze w 1948 roku i znane jest jako Kongres Europy. Mając na uwadze cały pakiet rezolucji przyjętych podczas Kongresu oraz uwzględniając rozwój sytuacji w ówczesnej polityce międzynarodowej, rządy państw europejskich rozpoczęły wielostronne rokowania prowadzące do określenia kształtu nowej organizacji międzynarodowej. Ostatecznie w maju 1949 roku w pałacu St. James w Londynie, statut nowej organizacji został podpisany przez przedstawicieli dziesięciu krajów zachodnioeuropejskich. Wchodząc w życie trzy miesiące później statut ten utworzył Radę Europy, jako organizację międzynarodową o charakterze subregionalnym, otwartym tylko państw europejskich.

Trzeba mieć świadomość tego, że utworzenie Rady Europy nie dokonało niczego samo przez się. Nie spowodowało ono automatycznie wykluczenia możliwości wybuchu nowej wojny. Było ono za to zaczynem pewnego procesu, który w ciągu kolejnych lat nabierał tempa i pozwolił zacieśniać współpracę między państwami - członkami Rady Europy, współpracę rozumianą jako nieodzowny czynnik zachowania pokoju w Europie.

10 państw założycielskich (spr jakich)

Członkowstwo:

Członkiem RE może zostać na jej zaproszenie każde państwo demokratyczne.

Rada Europy to forum dyskusyjne nastawione na działalność społeczną, a nie ciało decyzyjne

Cele:

Art. 1 a.  Celem Rady Europy jest osiągnięcie większej jedności między jej członkami, aby chronić i wcielać w życie ideały i zasady, stanowiące ich wspólne dziedzictwo, oraz aby ułatwić ich postęp ekonomiczny i społeczny.

b.  Cel ten będzie urzeczywistniany za pośrednictwem organów Rady w drodze omawiania wspólnych problemów, przez zawieranie porozumień i wspólne działanie w sprawach gospodarczych, społecznych, kulturalnych, naukowych, prawnych i administracyjnych, jak również przez przestrzeganie i rozwój praw człowieka i podstawowych wolności.

c.  Uczestnictwo członków w pracach Rady Europy nie będzie miało wpływu na ich udział w dziele Narodów Zjednoczonych lub w innych organizacjach czy związkach międzynarodowych, których są stronami.

d.  Sprawy dotyczące obrony narodowej nie wchodzą w zakres kompetencji Rady Europy.

Wspólne dziedzictwo, zasady ideały to podstawowa cecha, która odróżnia RE od ONZ. Dzięki temu łatwiej osiągać postęp i chronić prawa człowieka - tj. osiągać demokratyzm, pluralizm polityczny, wspólne działania, itd.

Struktura i organizacja:

Głównymi organami Rady Europy są:

Organy doradcze:

Obszary działalności RE:

RE organizuje wiele konferencji podczas których promuje prawa człowieka, organizuje seminaria w sprawach młodzieży, kultury.

4 listopada 1959 - Konwencja Rzymska RE o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności - czasami na konferencjach, seminariach mówi się: Konwencja Europejska, Europejska Konwencja Praw Człowieka

Weszła w życie 3 września 1963 r., na niej swoją działalność opiera ETPCz z siedzibą w Strasburgu. Dzięki temu organowi można powiedzieć, że RE jest najskuteczniejszą organizacją urzeczywistniającą i dbającą o prawa człowieka.

Uzupełnienia jest przez 14 protokołów

I, IV, VI, VII, XII i XIII - protokoły merytoryczne, materialne, substancjalne

Pozostałe protokoły to protokoły proceduralne, dotyczące postępowania przed organami RE.

Stronami tej konwencji są wszystkie państwa członkowskie RE. Polska ratyfikowała tę konwencję dopiero w 1993 r. W tym samym roku uznała jurysdykcję ETPCz.

Zawiera prawa i wolności osobiste i polityczne:

Art. 2 prawo do życia

Art. 3 zakaz tortur

Art. 4 Zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej

Art. 5 prawo do wolności i bezp. Osobistego

Art. 6 prawo do rzetelnego procesu sądowego

Art. 7 zakaz karania bez podstawy prawnej

Art. 8 prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego 6 + 8 + 14 najczęściej skarga

Art. 9 wolność myśli, sumienia i wyznania

Art. 10 wolność wyrażania opinii

Art. 11 wolność zgromadzania się i stowarzyszania

Art. 12 prawo do zawarcia małżeństwa

Art. 13 prawo do skutecznego środka odwoławczego

Art. 14 zakaz dyskryminacji

Art. 16 ograniczenie działalności Polit cudzoziemców

Protokół I

Art. 1 ochrona własności

Art. 2 prawo do nauki

Art. 3 prawo do wolnych wyborów

Protokół IV

Art. 1 zakaz pozbawiania wolności za długi

Art. 2 prawo do swobodnego poruszania się

Art. 3 zakaz wydalania obywateli

Art. 4 zakaz zbiorowego wydalania cudzoziemców

Protokół VI

Art. 1 zniesienie kary śmierci

Protokół VII

Art. 1 gwarancje proceduralne dotyczące wydalania cudzoziemców

Art. 2 prawo do odwołania się w sprawach karnych

Art. 3 odszkodowanie za bezprawne skazanie

Art. 4 zakaz podwójnego sądzenia lub karania

Art. 5 zasada równości małżonków

Protokół XII

Art. 1 ogólny zakaz dyskryminacji

Protokół XII

Art. 1 bezwzględny zakaz kary śmierci

Konwencja przewiduje możliwość ograniczenia niektórych z tych praw w uzasadnionych prawem przypadkach. Ale niektóre prawa, np. zakaz tortur nie mogą być ograniczane.

O powodzeniu konwencji zadecydował katalog praw i rozbudowany mechanizm kontrolny oparty o postępowanie sądowe. O tym mechanizmie przesądza już nazwa („Konwencja o ochronie…”). Ten mechanizm kontrolny ulegał w ciągu wielu lat modyfikacjom. Ale wraz z wejściem w życie Protokołu XI został gruntownie przebudowany. Było to spowodowane faktem, że do RE przystępowały nowe państwa, w tym po 1989 r. państwa bloku wschodniego, w tym Polska. Wiązało się to ze wrostem liczby państw - skargi były rozpoznawane powoli, przeciętnie w ciągu kilku lat od momentu ich wniesienia. KM i Trybunał były piętnowane za przewlekłość postępowania sądowego, skoro same to piętnowały. Konieczne się stało ulepszenie mechanizmu sądowego. Pierwotnie Konwencja tworzyła dwa organy powołane do przestrzegania jej postanowień i zachowań państw - Europejska Komisja Praw Człowieka i ETPCz, pewne kompetencje posiadał też KM. Siedzibą wymienionych organów był Strasburg. Marek Antoni Nowicki był członkiem EKPCz. W efekcie wejścia w życie protokołu XI w miejsce EKPCz i ETPCz został utworzony jeden organ: ETPCz z siedzibą w Strasburgu.

ETPCz:

Jest organem stałym, w przeciwieństwie do pierwotnego ETPCz, który działał w trybie sesyjnym. Teraz skargi wnoszone są bezpośrednio do Trybunału. Trybunał orzeka w składzie Komitetu - 3 sędziów, Izb - 7 sędziów lub Wielkiej Izby - 11 sędziów. Cały Trybunał składa się z sędziów w liczbie równej liczbie państw- stron Konwencji. Wymogi sprawowania urzędu sędziego są wysokie, sędziowie zsiadają we własnym imieniu, wybiera ich Parlament na 6 lat z możliwością reelekcji. Postępowanie przed Trybunałem toczy się na podstawie:

W praktyce rośnie liczba skarg indywidualna.

Typy ofiar:

Trybunał rozpatruje sprawy dopiero po wykorzystaniu wszystkich środków na drodze krajowej. I sprawa musi być wniesiona w ciągu 6 miesięcy od daty podjęcia ostatecznej decyzji, tj. od doręczenia tej ostatecznej decyzji. Trybunał musi zbadać, czy ta skarga spełniła wymogi formalne, poddają ją też wstępnej merytorycznej ocenie- czy nie jest bezzasadna lub czy nie stanowi nadużycia.

Kiedy skarga jest niedopuszczalna?

Co się stanie kiedy Trybunał skargę za niedopuszczalną?

Koniec sprawy. Dotyczy to większości skarg, w tym 70-80% skarg z Polski.

O dopuszczalności orzeka Trybunał w skaldzie Komisji.

Po uznaniu za dopuszczalną, przy badaniu pod względem merytorycznym Trybunał orzeka w składzie Izby z udziałem stron - przedstawiciela państwa i poszkodowanego. Zawsze istnieje możliwość polubownego załatwienia strony - np. rodziny katyńskie vs. Rosja (do polubownego załatwienia sprawy nie doszło).

Skargi państwowe - tylko Trybunał w składzie Izby może osądzić dopuszczalność takiej skargi.

Gdy rozstrzygnięcie może doprowadzić do sprzeczności lub dotyczy ważnych kwestii konwencyjnych, Izba może zrzec się kompetencji i przekazać sprawę Wielkie Izbie, ale tylko przy braku sprzeciwu jednej ze stron.

Droga polubowna - wtedy Trybunał podejmuje decyzję o skreślenie takiej sprawy z listy.

Zbadanie, Rozstrzygnięcie - Wyrok lub Słuszne zadośćuczynienie - zawsze jest określona kwota, którą musi zapłacić państwo winne naruszenia. Wyrok jest ostateczny, gdy wyda go Wielka Izba. Wyrok wydany przez Izbę staje się ostateczny, gdy strony oświadcza, że nie będą wnioskować o odwołanie do Wielkiej Izby lub gdy upłyną 3 miesiące od wydania orzeczenia przez Izbę lub gdy wniosek o przekazanie sprawy do Wielkiej Izby zostanie odrzucony. W takiej sytuacji wyrok staje się prawomocny. Konwencja przewiduje więc swoistą procedurę odwoławczą.

Gdy pojawi się poważne zagadnienie dotyczące wykładni konwencji lub ważne zagadnienie o znaczeniu ogólnym, np. podstawy do wniesie skargi - przekazanie sprawy do Wielkiej Izby. Każdy z sędziów może złożyć swoje zdanie odrębne od wyroku. Po tym jak wyrok zostanie wydany i stanie się ostateczny, Trybunał przekazuje ten wyrok do wykonania KM, który jest zobowiązany do jego nadzoru (art. 46). Państwa są zobowiązane do przestrzegania wyroku do sporu, którego są stroną. Żeby zmusić państwo do wykonania wyroku KM dysponuje środkami indywidualnymi i generalnym. Środki indywidualne polegają na tym, że są dobierane do konkretnego wyroku - aby dopilnować, by państwo zapłaciło słuszne odszkodowanie. Gdy doszło do systematycznego i strukturalnego naruszenia - należy stosować środki generalne, a więc - w zależności od skali i rodzaju naruszenia - czasami wystarczy, że wyrok zostanie ogłoszony publicznie i przekazany państwu- stronie. Gdy chodzi o naruszenie standardów rzetelności postępowania sądowego - takie wyroki mogą być przesyłane sądom, tak aby ponownie nie dochodziło do tych naruszeń. Czasami jednak naruszenie jest tak głębokie, że trzeba dokonać zmian ustawowych, np. sprawa Broniowski vs. Polska dotycząca mienia zabużańskiego, lub wyroki dotyczące przeludnienia w więzieniach. O podjętych działaniach w ramach środków generalnych państwo powiadomić musi KM. W ubiegłym tygodniu KM zmienił zasadę 65 w sowim regulaminie i wprowadził środki pilotażowe - wyroki pilotażowe, dot. spraw wiążących się ze strukturalnym i systemowym naruszeniem przepisów konwencji. Wydając wyrok w takiej sprawie, gdyby wpłynęły kolejne naruszenia w tej sprawie, sprawy te zostałyby zamrożone - czekano by, aż KM wyegzekwuje od państwa zmianę, która spowoduje, że już dalej nie będą naruszane te przepisy. Co zmierza do prestitutio id integrum - do powrotu do stanu sprzed naruszenia, ma to znaczenie głównie w sprawach karnych i w sprawach cywilnych, gdy w wyroku zostanie to konkretnie wskazane, np. skarga kasacyjne i w przypadku wadliwych wyroków karnych podejmowanych przez sądy krajowe. Czy to sprawia, że Trybunał jest skuteczny? Komentarz krytyczny - nie jest to stan rzeczy jaki chcielibyśmy, żeby był. Jest zadowalający, ale nie do końca. Wiele państwa naruszających swoje zobowiązania, a wiec Pl, Ros, Tur nie powoduje by te strukturalne i systemowe naruszenia konwencji zostały wyeliminowane. Trybunał podjął taką taktykę, że z każdą następną podobną sprawę zasądzał coraz wyższe odszkodowania. Toczy się więc dyskusja jak ograniczyć liczbę tego typu spraw. Chodzi tu o stworzenie krajowych skutecznych środków zaradczych, które zmniejszyłyby liczbę spraw i poprawiły stosowanie konwencji. Mimo tego ten europejski system jest najskuteczniejszym systemem ochrony praw człowieka w świecie. Chodzi tylko o to, żeby go dodatkowo wzmocnić.

ĆWICZENIA 6 28 marca 2011

Sekretariat ONZ

Sekretarz ONZ

Sekretariat

Kompetencje Sekretariatu, zadania, a także zasady organizacji uregulowane zostały w rozdziale XV Karty NZ. Na czele Sekretariatu stoi Sekretarz Generalny.

- Sekretariat pełni funkcję usługową w stosunku do innych organów ONZ,

- zajmuje się zabezpieczeniem ich pracy ,

- nadzoruje i realizuje uchwalone przez nie programy

- zajmuje się także administrowaniem operacji pokojowych przeprowadzanych pod auspicjami ONZ

- pośredniczy w rozwiązywaniu sporów międzynarodowych.

- zajmuje się przygotowywaniem opracowań na temat bieżącej sytuacji społeczno-ekonomicznej, publikacji m.in. na temat praw człowieka oraz kwestii rozwojowych, o jakie występują w rezolucjach państwa członkowskie.

- pracownicy Sekretariatu tłumaczą dokumenty na języki oficjalne ONZ

- organizują światowe konferencje.

Praca:

Pracownicy Sekretariatu są urzędnikami międzynarodowymi w służbie Narodów Zjednoczonych. Nie mogą otrzymywać i wykonywać jakichkolwiek instrukcji swoich rządów. Przy doborze pracowników Sekretariatu SG oprócz kryteriów merytorycznych kieruje się również kryterium zapewnienia szerokiej podstawy geograficznej (tzw. kwota). 

kryteria: kwalifikacje i możliwie najszersza reprezentacja geograficzna; nie powinni przyjmować instrukcji od rządów ani innej władzy poza ONZ; kobiety zajmują już około 50 % stanowisk

Pracownikami Sekretariatu są również obywatele Polscy. Obecnie Polakiem piastującym najwyższe stanowisko w Sekretariacie ONZ jest Eugeniusz Wyzner, Zastępca SG i Zastępca Przewodniczącego Komisji Międzynarodowej Służby Cywilnej.

Rekrutacja do Sekretariatu obejmuje etaty profesjonalne (professionals) od P1 do P3, czyli przedstawicieli różnych dziedzin zawodowych, np. administracji, gospodarki, informatyki, prawa, spraw politycznych, informacji publicznej, tłumaczy, etc. W zależności od stanowiska, o które kandydat się ubiega, powinien on/ona mieć wyższe wykształcenie i nie przekraczać 32 roku życia, lub posiadać czteroletnie doświadczenie zawodowe i nie przekraczać 39 roku życia. Ponadto podstawowym wymogiem jest doskonała znajomość języka angielskiego lub francuskiego.

Na rok 2006 zatrudnionych na kontaktach było prawie 30 tys. Osób: w siedzibie Sekretariatu w NJ, w biurach w Genewie, Wiedniu i Nairobi ponad 10 tys., w regionalnych komisjach gospodarczych 2,5 tys. , zaś w licznych biurach, misjach i ośrodkach informacyjnych państwach członkowskich ponad 16 tys.

Hierarchia:

  1. Sekretarz Generalny

  2. Zastępca sekretarza Generalnego

  3. Podsekretarze, asystenci oraz dyrektorzy

- posiadają pełnię przywilejów i immunitet sądowy w stosunku do czynności urzędowych, są zwolnieni z podatków od pensji i wynagrodzeń oraz cła przy wywozie mienia w związku z obejmowanym przez siebie stanowiskiem; korzystają z wydanych przez organizację przepustek, które są uznawane przez państwa jako ważne dokumenty podróży

„W Sekretariacie Generalnym ONZ w Nowym Jorku podstawowa pensja waha się od 36 tys. dolarów (102 tys. zł)- 8,5 tys. Zł miesięcznie rocznie na najniższym stanowisku bez stażu pracy do 97 tys. dolarów (275 tys. zł) rocznie na wysokim stanowisku z długim stażem pracy. Do tego dochodzi dodatek m.in. za pracę poza krajem, na wynajem mieszkania, na dzieci i niepracującego małżonka. W siedzibie ONZ w Genewie zarobki są trochę wyższe - od 67 tys. franków (184 tys. zł) rocznie do 166 tys. franków (4 56 tys. zł) rocznie. Urzędnicy dostaną o 1,3 tys. dolarów miesięcznie za pracę w niebezpiecznych warunkach, np. przy oddelegowaniu do pracy na terenie objętym wojną. Pracownicy ONZ mogą też liczyć na dodatek w wysokości pięciu proc. podstawowej pensji za płynną znajomość dwóch języków obcych. „ TVP INFO

Sekretariat podzielony jest na:

  1. Biuro Sekretarza Generalnego

  2. Biuro Nadzoru Wewnętrznego

  3. Biuro Spraw Prawniczych

  4. Departament do spraw Rozbrojenia

  5. Departament Operacji Pokojowych

  6. Biuro do spraw Koordynacji Pomocy Humanitarnej

  7. Departament Spraw Ekonomicznych i Społecznych

  8. Departament ZO i Służby Konferencyjnych

  9. Departament Informacji Publicznej

  10. Departament Zarządzania

Tereny pod wybudowanie siedziby w NJ zostały podarowane przez Johna, D. Rockefellera.

WYKŁAD 7 4 kwietnia 2010

Europejska karta społeczna

Zrewidowana Europejska Karta społeczna

Procedura skargi

Europejska Karta Społeczna a Zrewidowana Europejska Karta Społeczna

Przystąpienie do …. Jest obwarowane:

Systematyka EKS:

Zadania: badają raporty i zgodność działań państw z zobowiązaniami EKS/ZEKS. Wyniki tych badań to wnioski lub konkluzje drukowane raz w roku.

Są dwa rodzaje konkluzji:

Art. 31 - generalny zakaz ograniczania praw zawartych w EKS

Art. 32 - EKS nie narusza prawa wewnętrznego i umów międzynarodowych jeśli są one korzystniejsze niż EKS

EKS jest otwarta do podpisu / ratyfikacji - dla każdego członka RE, każde państwo może wypowiedzieć, ale nie wcześniej niż po 5 latach od przystąpienia i 6 miesięcy od notyfikacji.

WYKŁAD 8 11 kwietnia 2011

ZEKS - uchwalona w 1996 r., weszła w życie 1.07.1999. Podstawowy dokument RE, określa prawa, wolności i mechanizm ich poszanowania przez prawa człowieka. Złożona z 31 art. Podzielonych na 98 paragrafów.

Art. 1, 5, 6, 7, 12, 13, 16, 19, 20 są zaliczane do przepisów bezwzględnie obowiązujących, tzw. Twardy rdzeń.

Państwa członkowskie są zobowiązane ratyfikować co najmniej 16 artykułów lub 63 paragrafy, w tym przynajmniej 6 z 9 artykułów bezwzględnie obowiązujących.

Żadna ze stron ZEKS lub Protokołu dodatkowego do EKS z 05.05. …. Nie może przyjąć lub zrewidować postanowień , które już przyjęła w ramach EKS.

Sformułowania ogólne ma charakter programowy. Zawiera zobowiązanie do stopniowego wdrażania praw lub zapewnienie im odpowiedniego otoczenia.

To jedyna konwencja w systemie RE, która zawiera systematyczny obowiązek sprawdzania jej aktualności.

Nowe prawa (nie występujące w EKS'61 w porównaniu z 1998 r.):

Mechanizm kontrolny:

Art. E - zakazuje dyskryminacji z powodu rasy, płci, języka w korzystaniu z praw EKS

ZEKS ustanawia wyższe standardy ochrony praw społecznych niż w EKS.

Polska ratyfikowała te zmienione przez ZEKS przepisy w EKS.

Nowe regulacje w EKS:

Realizacja tych praw ma na celu polepszenie warunków życia. Kontrola wykonywania zobowiązań wynikających z Karty opiera się na sprawozdaniach krajowych. ZEKS przewiduje możliwości skargi do Komitetu Ministrów RE.

Uwagi Komitetu EKS dla Polski:

Ratyfikacja ZEKS jest traktowana jako zamierzenie respektowania podwyższonych standardów w prawie pracy , prawie zabezpieczenia społecznego.

EP ratyfikowała art. EKS'61, ale ZEKS nie. Początkowo RP chciała wstrzymać się z ratyfikacją ZEKS, bo inne państwa UE, np. Niemcy nie ratyfikowały. Obecnie jest to niekatulane, więc tłumaczymy się, że jesteśmy zbyt biedni.

WYKŁAD 9 9 maja 2011

Prawa człowieka w UE mają bogatą tradycję. Działają na kilku płaszczyznach. UE zbudowana jest na wartościach:

UE gwarantuje prawa mające swe korzenie w tradycji konstytucyjnej państw członkowskich i karty praw podstawowych.

3 systemy ochrony prawnej (są ze sobą powiązane):

  1. Sądy i trybunały państwowe

  2. Sądy UE

  3. Sądy i trybunały międzynarodowe

UE korzysta z EKPCzł i orzecznictwa ETPCzł w kwestii PCzł oraz z tradycji konstytucyjnej p-czł.

Ochronę sądową sprawuje ETS (siedziba w Luksemburgu).

Kwestia praw człowieka w UE wymiar ponadnarodowy ma od 1969r. gdyż do tego czasu ETS odmawiał zajmowania się PCzł, uznając iż leży to w gestii państwowych sądów. Od 1969 prymat wiedzie prawo UE nad prawem krajowym w kwestiach spornych.

ETS sprawuje kontrole na podstawie traktatów.

Droga do ochrony PCzł rozpoczyna się w sądach krajowych, ale gdy zachodzi taka potrzeba zwrócić się mogą one do ETS z prośbą o orzeczenie wstępne.

ETS rozciąga swoją jurysdykcję na krajowe akty prawne. ETS nie kontroluje aktów prawnych jeśli te nie wykraczają poza prawo UE.

ETS często odwołuje się do orzecznictwa ETPCzł.

Najwyższym aktem prawa jest Karta Praw Podstawowych.

KARTA PRAW PODSTAWOWYCH

Jest to zbiór fundamentalnych PCzł podpisany 7.12.2007. Moc wiążąca została mu nadana poprzez TL, który wszedł w życie 1.12.2009.

Jednak sama idea Kart powstała już wcześniej.

KPP ma za zadanie umocnić konstytucyjny charakter TL, rozszerzyć i skonsolidować wcześniej zadeklarowane PCzł oraz wzmocnić ochronę pr.jednostki.

Zmienia sposób postrzegania UE w świecie jako organizacji dla której PCzł są wspólną wartością dla wszystkich p-czł.

Podkreślono rozwój Europy po przyjęciu EKPCzł w dostępie do dokumentów, ochronie danych osobowych, praw administracyjnych.

KPP rozszerzyła prawo do małżeństwa, wolności stowarzyszeń i zgromadzeń, skutecznej skargi oraz Ne bis bis In idem.

Treść i forma są wyrazem koniecznego kompromisu. KPP nie stanowi żadnych nowych praw - znajdują się tam prawa znane wcześniej. Można w niej znaleźć przypisy TUE, orzecznictwo ETS, ETPCzł, dyrektywy etc.

KPP wyraża normy moralne i etyczne. Zebrano razem prawa polityczne, ekonomiczne, socjalne, osobiste.

Rola KPP - rozpoczęła proces tworzenia Europejskiej konstytucji. Postanowienia odnoszące się do organów UE dają obywatelom kontrolę nad nimi.

KONSTRUKCJA

KPP składa się z 54 art. pogrupowanych w 7 rozdziałach. Rozpoczyna się preambułą.

Rozdziały:

  1. GODNOŚĆ (art.1-5) pr. do życia, do integralności osoby, zakaz tortur i poniżającego traktowania.

  2. WOLNOŚĆ (6-19) - pr. do bezpieczeństwa, wolności, poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, ochrona danych osobowych, prawo do zawarcia małżeństwa i założenia rodziny, wolność słowa, zgromadzeń, stowarzyszeń, sztuki, badań naukowych, prawo do podejmowania pracy, prowadzenia działalności gospodarczej, prawo do azylu, własności, ochrona w przypadku wydalenia.

  3. RÓWNOŚĆ - równość wobec prawa, niedyskryminacja, równość płci, prawa dziecka, pr. osób starszych, osób niepełnosprawnych.

  4. SOLIDARNOŚĆ - prawo pracowników do informacji i konsultacji w ramach przedsiębiorstw, prawo do działań i rokowań zbiorowych, prawo do dostępu do służb pośrednictwa pracy, ochrona w przypadku nieuzasadnionego zwolnienia z pracy, zakaz pracy dzieci, ochrona praw młodocianych, ochrona życia rodzinnego i zawodowego, prawo do ubezpieczenia, pomoc społeczna, ochrona zdrowia.

  5. PRAWA OBYWATELSKIE - prawo do głosowania i kandydowania do PE, w wyborach lokalnych, prawo do dobrej administracji, prawo do dostępu do dokumentów, prawo do zwracania się do rzecznika praw obywatelskich UE, prawo do składania petycji, wolność poruszania się i zamieszkania, prawo do opieki dyplomatycznej i konsularnej, prawo do rzecznika ma każda osoba fizyczna lub prawna posiadające swoją siedzibę w UE (z wyjątkiem zwracania się do ETS)

  6. WYMIAR SPRAWIEDLIWOŚCI - prawo do skutecznego środka odwoławczego, rzetelnego procesu, prawo do obrony, zasada legalności i proporcjonalności kary do czynu, zakaz ponownego sądzenia lub karania za ten sam czyn.

  7. POSTANOWIENIA OGÓLNE - zakres karty, praw gwarantowanych , zakres nadużycia praw, poziom ochrony.

Postanowienia mają zastosowanie do organów UE oraz p-czł w takim zakresie w jakim stosują one prawo UE.

RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH UE - ombudsman

Powołany na mocy traktatu z Maastricht z 1992, rozpoczął swoją działalność we wrześniu 1995, jednak Biuro Ombudsmana zainaugurowało ją 8 kwietnia 1997. Siedziba Rzecznika mieści się w Strasburgu.

Osoba pełniąca tą funkcje może ją pełnić ponownie. Kadencja ombudsmana pokrywa się z kadencję PE.

W swojej działalności rzecznik przedstawia coroczne sprawozdania przed PE.

Finansowany z budżetu unijnego.

Kandydat musi posiadać pełnie praw, dawać gwarancję niezależności, spełniać warunki wymagane w kraju obywatelstwa na najwyższego urzędnika (sądowego?)

Ombudsman może zostać odwołany przez Trybunał Sprawiedliwości na wniosek Parlamentu, kiedy nie spełnia już warunków koniecznych do wykonywania swoich obowiązków lub w przypadku poważnych uchybień w jego działalności. Rzecznik powinien być niezależny w swoim działaniu, nie sugerować się żadnymi instytucjami i opiniami. Podczas trwania kadencji nie może także wykonywać działalności zawodowej płatnej i nieodpłatnej.

Ombudsman przyjmuje skargi od obywateli Unii Europejskiej lub każdej osoby fizycznej bądź prawnej mającej miejsce zamieszkania lub statutową siedzibę w państwie członkowskim, przeciw działaniom instytucji i organów Wspólnot Europejskich, z wyjątkiem Trybunału Sprawiedliwości i Sądu Pierwszej Instancji. Rzecznik ma prawo i obowiązek przeprowadzania kontroli w tych instytucjach.

Skargę składa się bezpośrednio bądź pośrednio przez członka PE. Może też interweniować samodzielnie. Zajmuje się sprawami dotyczącymi „złej administracji”.

Skarga musi:

WYKŁAD 10 16 maja 2011

Władza sądownicza w Polsce trójpodział władzy, władza niezawisła, niezależna od pozostałych

Zasady:

Zasada jednolitości władzy sądowniczej

Oparcie działalności władzy sądowniczej wyłącznie na prawie, a nie np. na kryteriach politycznych

Powierzenie władzy sądowniczej prawnych spraw i sporów powstających w procesie powstawania prawa lub jego stanowienia

Oparcie funkcjonowania władzy sądowniczej na sformalizowanych procedurach, które silnie akcentują zasade kontradyktoryjności

Odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu systemu podziału władz - jest niezależnym czynnikiem utrzymywania równowagi, ale stoją też na straży praw człowieka i obywatela

Funkcja sądu jest sprawowanie wymiaru sprawiedliwości - art. 175 Konstytucji.

Wymiar sprawiedliwości stosuje się tylko do sądów. Można więc mówić, że sądy sprawują monopol w zakresie wymiaru sprawiedliwości, gdzie przynajmniej jedną ze stron jest jednostka. Art. 45, 78 ust. 2. art. Gwarantujące każdemu prawo do sądu. Monopol sądu polega też na tym, że mogą one stworzyć ostateczne rozwiązanie w sporze, w której przynajmniej jedna stroną jest jednostka.

Ust. z dn. 27 lipca 2001 r. - prawo o ustroju sądów powszechnych

Ust. z dn. 25 lipca 2002 r., - prawo o ustroju sądów administracyjnych

Ust. z dn. 21 sierpnia 1997 r. prawo ustroju sądów wojskowych

Ust. z dn. 23 listopada 2002 r. - o sądzie najwyższym

Ust. z dn. 21 lipca 2001 r. o krajowej radzie sądownictwa

Powyższe ustawy regulują ustój, właściwość i postępowanie sądowe.

Art. 175 konstytucji nie tylko daje wyraz zasadzie sądowego wymiaru sprawiedliwości ale także określa rodzaje ssądóe:

- Sąd Najwyższy

- sądy powszechne

- sądy szczególne: administracyjne i wojskowe

Ten katalog ma charakter zamknięty. Nie można tworzyć żadnych innych sądów szczególnych (wyjątkowych) i trybu doraźnego, chyba że na wypadek wojny.

Są Y powszechne to sądy o właściwości generalnej - sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach z wyjątkiem spraw zastrzeżonych dla innych sądów - to domniemanie kompetencji, które przemawia zawsze na rzecz sądów powszechnych. Konstytucja nie określa struktury sądów powszechnych, ale wprowadza wymóg dwuinstancyjności, ale w PL są następujące sądy powszechne: sądy rejonowe, sądy okręgowe i sądy apelacyjne. Określenie okręgów sądowych należy do Ministra Sprawiedliwości po zasięgnięciu opinii ….

Sądy rejonowe:  w polskim systemie wymiaru sprawiedliwości sąd powszechny powołany do rozpoznawania wszystkich spraw należących do sądów powszechnych, z wyjątkiem spraw zastrzeżonych dla sądów wyższych instancji.

Instancją odwoławczą od orzeczeń sądu rejonowego jest sąd okręgowy.

Sądy rejonowe tworzy i znosi Minister Sprawiedliwości po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Sądownictwa w drodze rozporządzenia. Obszar właściwości sądu rejonowego obejmuje obszar jednej lub więcej gmin. W uzasadnionych wypadkach w jednej gminie można utworzyć kilka sądów. Poza siedzibą sądów rejonowych Minister może tworzyć ośrodki zamiejscowe.

W skład sądu rejonowego wchodzi prezes, wiceprezesi, kierownik finansowy (w razie jego powołania) oraz sędziowie sądu rejonowego.

Sąd rejonowy dzieli się na wydziały (w zależności od potrzeb):

Planowane zmiany: sądy mają mieć tylko wydziały karne i cywilne, o pozostałych wydziałach decydowałby minister w drodze rozporządzenia.

Sądy okręgowe - sądy wyższego stopnia. Nie pozostają one w korelacji z podziałem na nowe województwa. Jego właściwości ma charakter mieszany - z jednej strony są to sądy odwoławcze - od decyzji sądów rejonowych. Rozpoznaje on też w I instancji sprawy poważniejsze lub o charakterze bardziej skomplikowanym określone w ustawie. Podzielony jest na wydziały karne, cywilne, penitencjarne. Można utworzyć też inne wydziały.

Sądy apelacyjne - tworzone dla obszaru obejmującego kilka okręgów sądowych, pełnią formę sądów II instancji bo rozpatrują apelacje od decyzji sądów okręgowych.

Sąd Najwyższy - chociaż sam nie jest sądem powszechnym, to sam sprawuje nadzór nad działalnością sądów powszechnych w zakresie orzekania, a zwierzchni nadzór na strona administracyjną sądów powszechnych sprawuje Minister Sprawiedliwości.

Sądy szczególne - sądy o właściwości obejmujących określoną grupę spraw, poza systemem sądów powszechnych. Do postępowania przed tymi sądami stosuje się te same zasady konstytucyjne co w sądach powszechnych, i tym różni się od postępowania doraźnego (które stosować można tylko w czasie wojny).

Sądy wojskowe: wojskowe sądy garnizonowe i wojskowe sądy okręgowe. Są to sądy karne, właściwe w sprawach o przestępstwa popełnione przez żołnierzy w czynnej służbie wojskowej, a także w sprawach o przestępstwa popełnione przez cywilnych pracowników wojska i żołnierzy sił zbrojnych innych państwa. Sądy garnizonowe to sądy I instancji, sądy okręgowe - to sądy apelacyjne dla sądów garnizonowych oraz sądy I instancji dla poważniejszych przestępstw. II instancją dla sądów okręgowych wojskowych jest izba wojskowa Sądu Najwyższego. Poza tym w izbie Wojkowej rozpoznaje się kasację od orzeczeń wydanych w II instancji. Nadzór organizacyjno- administracyjny należy do MS, ale nadzór w zakresie czynnej służby żołnierzy pełniących czynną służbę w sądach sprawuje MON.

Sądy administracyjne - istniały już w międzywojniu, ale w okresie PRLu do 1980 nie istniały. W 1980 r. utworzono Naczelny Sąd Administracyjny, ale o poważnie okrojonym zakresie kompetencji. Dopiero po nowelizacji ustawy w roku …. określono normalny zakres właściwości sądów administracyjnych. Reformę postanowiono wprowadzać przez okres 5 lat.

Sąd administracyjny to jeden z organów państwowych sprawujących wymiar sprawiedliwości w Polsce. Sądy administracyjne wykonują ten obowiązek poprzez kontrolę działalności administracji publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i między tymi organami a organami administracji rządowej.(art.1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych). Sądami administracyjnymi są obecnie: wojewódzkie sądy administracyjne orzekające w pierwszej instancji i Naczelny Sąd Administracyjny. Regułą więc jest, że skarga kierowana jest do wojewódzkiego sądu administracyjnego, a dopiero jego orzeczenia kontrolowane są przez Naczelny Sąd Administracyjny. Zarówno przed wojewódzkim sądem administracyjnym, jak i przed Naczelnym Sądem Administracyjnym obowiązuje zasada skargowości zabraniająca sądowi inicjowanie postępowania sądowego z urzędu; postępowanie sądowoadministracyjne może wszcząć wyłącznie strona wnosząc (odpowiednio) skargę (do wsa), skargę kasacyjną lub zażalenie (do NSA).

Naczelny Sąd Administracyjny zgodnie z art.3 Prawa o ustroju sądów administracyjnych i art.15 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

  1. rozpoznaje skargi kasacyjne i zażalenia od orzeczeń (wyroków i postanowień) sądów wojewódzkich,

  2. rozstrzyga wspomniane spory kompetencyjne i spory o właściwość, a ponadto

  3. podejmuje uchwały wyjaśniające przepisy prawne, rozbieżnie interpretowane przez sądy administracyjne oraz uchwały rozstrzygające zagadnienia prawne budzące poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowo-administracyjnej.

Oznacza to, że NSA działa jako sąd II instancji rozpatrując skargi kasacyjne i zażalenia od orzeczeń WSA, natomiast w pozostałych sprawach NSA orzeka jako sąd pierwszej i jedynej instancji.

Organizację i działalność sądów administracyjnych w Polsce regulują trzy akty prawne:

  1. Konstytucja RP (art.10, art.45, art.77-79, art.165 ust.2, art.166 ust.3 i artykuły 173-187),

  2. ustawa z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1269 z późniejszymi zmianami)

  3. ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1270 z późniejszymi zmianami)

  4. Ustawa przepisy wprowadzające prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi… - ustalono, że reforma wejdzie w życie z dn. 1 sierpnia 2004 r.

Zgodnie z art.3 § 2 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, kontrola działalności administracji publicznej przez te sądy obejmuje orzekanie w sprawach skarg na:

Sądami administracyjnymi są: Naczelny Sąd Administracyjny oraz Wojewódzkie Sądy Administracyjne (jest ich 14). Sędziowie sądów administracyjnych powoływani są tak jak inni sędziowie, przez prezydenta na czas nieokreślony na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa, ale kandydatów przedstawiają zgromadzenia ogólne zainteresowanych sądów administracyjnych lub zgromadzenia ogólne….

Zadaniem SA jest kontrola działalności administracji publicznej, a więc rządowej jak i samorządowej. Oznacza to orzekanie w trzech podstawowych typach spraw:

Skargi takie można wnieść dopiero po wyczerpaniu drogi postępowania przed organami administracji publicznej i ich organami odwoławczymi. SA nie badają zgodności merytorycznej, a tylko zgodność decyzji z prawem. Skargę rozpatruje właściwy terytorialnie WSA, nawet jeżeli decyzję administracyjną wydał naczelny organ administracji. I dopiero od decyzji WSA można odwołać się do NSA. Kompetencje sądów administracyjnych mają charakter kasacyjny - można decyzję administracyjną uchylić lub stwierdzić jej nieważność.

NSA - sprawuje nadzór nad działalnością sądów administracyjnych w zakresie orzekania. NSA, podobnie jak sąd najwyższy …. Na czele NSA stoi prezes, a jego organami są…

Naczelny Sąd Administracyjny - organ państwowy sprawujący kontrolę nad funkcjonowaniem działalności administracji publicznej. Kontrola ta obejmuje również orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego i aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej.

Zgodnie z art. 15 § 1 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Naczelny Sąd Administracyjny:

Organami Naczelnego Sądu Administracyjnego są:

Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego;

Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego;

Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Naczelny Sąd Administracyjny powołany został ustawą z dnia 31 stycznia 1980 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym oraz o zmianie ustawy Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. Nr 4, poz.8), pracę natomiast rozpoczął 1 września tegoż roku. Powstanie Naczelnego Sądu Administracyjnego oznaczało realizację, pojawiających się już od lat czterdziestych, postulatów przywrócenia sądowej kontroli nad administracją. Kontrola ta, tak samo jak kontrola sprawowana w okresie międzywojennym przez Najwyższy Trybunał Administracyjny, była oparta na modelu kontroli instancyjnej. Naczelny Sąd Administracyjny miał swoją siedzibę w Warszawie. W niektórych większych miastach tworzone były jego ośrodki zamiejscowe, obejmujące obszarem swojej właściwości jedno lub kilka województw. W dniu 11 maja 1995 r. uchwalona została nowa ustawa o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz. U. Nr 74, poz 368), która także utrzymywała model jednoinstancyjny. Obecny kształt Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu nadała, będąca wymogiem art. 176 ust. 1 w zw. z art. 236 ust. 2 Konstytucji, reforma z 2002 roku.

Dawne zamiejscowe oddziały Naczelnego Sądu Administracyjnego zostały przekształcone w wojewódzkie sądy administracyjne.

Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego jest jednym z organów Naczelnego Sądu Administracyjnego, obok Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz Zgromadzenia Ogólnego Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Prezes NSA jest powoływany przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej na sześcioletnią kadencję spośród dwóch kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne NSA.

Kompetencje Prezesa NSA szczegółowo reguluje ustawa Prawo o ustroju sądów administracyjnych. Prezes NSA w szczególności stoi na czele tego Sądu, reprezentuje go na zewnątrz, kieruje jego pracami. Może wystąpić o podjęcie przez Naczelny Sąd Administracyjny uchwały wyjaśniającej przepisy prawne, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych. Sprawuje także zwierzchni nadzór nad działalnością administracyjną sądów administracyjnych. W zakresie jego kompetencji znajduje się też tworzenie i znoszenie wydziałów w wojewódzkich sądach administracyjnych oraz określanie liczby sędziów i wiceprezesów tych sądów.

Z dniem 23 maja 2010 roku na stanowisko Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego został powołany prof. Roman Hauser.

Właściwość przede wszystkim przez rozpoznawanie… i zażaleń WSA. Ponadto NSA podejmuje uchwały majće na celu wyjaśnienie wątpliwości prawnych.

Sąd Najwyższy - Sąd Najwyższy powołany jest do:

  1. Sprawowania nadzoru nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych w zakresie orzekania - jest to tzw. nadzór judykacyjny (art. 183 ust. 1 Konstytucji). Do środków służących wykonywaniu takiego nadzoru służą:

    1. rozpoznawanie kasacji oraz innych środków odwoławczych,

    2. podejmowanie uchwał rozstrzygających zagadnienia prawne - zgodnie z art. 398 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego - jeżeli przy rozpatrywaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, wówczas Sąd Najwyższy może odroczyć wydanie orzeczenia i przekazać sprawę do rozstrzygnięcia powiększonemu składowi tego sądu. Uchwały interpretacyjne Sądu Najwyższego nie mają waloru powszechnego obowiązywania - jeśli nie uzyskały rangi zasady prawnej, to formalnie wiążą tylko w sprawie, w związku z którą zostały podjęte,

  2. Rozpoznawania protestów wyborczych oraz stwierdzania ważności wyborów do Sejmu i Senatu oraz wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, a także ważności referendum ogólnokrajowego i referendum konstytucyjnego.

  3. Rozstrzygania nadzorczego w stosunku do samorządów zawodowych: adwokatów, radców prawnych oraz notariuszy.

  4. Opiniowania ustaw i innych aktów normatywnych.

  5. Rozpatrywanie skarg kasacyjnych na orzeczenia Trybunału do Spraw Sportu przy PKOl.

  6. Sąd Najwyższy może także wykonywać inne czynności przekazane przez ustawy.

Sąd Najwyższy działa na podstawie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i ustawy z 23 listopada 2002 o Sądzie Najwyższym (Dz.U. z 2002 Nr 240, poz. 2052 ze zm.).

Cechą najwyższych organów sądowniczych w każdym państwie jest to, iż orzekają w nich najbardziej uznane autorytety w dziedzinie prawa.

Do Sądu Najwyższego powoływani są z jednej strony bardzo znani przedstawiciele nauki prawa, a z drugiej sędziowie z bardzo dużym doświadczeniem. Ma to zapewnić zarówno wysoki poziom merytoryczny orzeczeń jak i niezależność od innych władz w systemie trójpodziału władzy.

Sędziowie Sądu Najwyższego na rozprawie używają togi i biretu, a sędzia przewodniczący także łańcucha sędziowskiego.

W orzeczeniach i innych dokumentach urzędowych, tytuł "Sędzia Sądu Najwyższego" często skraca się do SSN.

SN może podejmować uchwały mające rozwiać wątpliwości bądź rozbieżności w orzecznictwie - odnośnie SN, sądów powszechnych lub sądów wojskowych. Orzeka tez o ważności wyborów, referendów, etc.

Struktura, Izby:

Na dzień 1 września 2010 r. w Sądzie Najwyższym orzekało 86 sędziów. Liczbę stanowisk sędziowskich w Sądzie Najwyższym oraz liczbę Prezesów ustala Prezydent RPna wniosek Zgromadzenia Ogólnego Sędziów SN. Od 2005 r. liczba stanowisk sędziowskich w Sądzie Najwyższym określona została na 90.

Pracami każdej z izb kierują Prezesi Sądu Najwyższego, a izby dzielą się dalej na wydziały.

Na czele każdej izby stoi prezes przez Prezydenta na wniosek Prezesa SN

Krajowa Rada Sądownictwa - konstytucyjny organ kolegialny mieszany istniejący od 8 kwietnia 1989, a powołany 29 grudnia 1989. Jest organem niezwykłym, bo w jego skład wchodzą przedstawiciele wszelkich władz

Krajowa Rada Sądownictwa składa się z 25 członków (art. 187 ust. 1 Konstytucji):

  1. Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz Ministra Sprawiedliwości(wchodzą w skład KRS z urzędu, na czas sprawowania funkcji),

  2. jednej osoby powołanej przez Prezydenta Rzeczypospolitej,

  3. piętnastu członków wybranych spośród sędziów Sądu Najwyższego, sądów powszechnych, sądów administracyjnych i sądów wojskowych (1),

  4. czterech członków wybranych przez Sejm spośród posłów oraz dwóch członków wybranych przez Senat spośród senatorów.

Kadencja wybieranych członków KRS wynosi 4 lata (art. 187 ust. 3 Konstytucji).

Pierwszy skład Rady ukonstytuował się na posiedzeniu, które odbyło się 23 lutego 1990.

Obraduje na spotkaniach raz (dwa razy?) w miesiącu

Kompetencje:

ĆWICZENIA do 16 maja 2011

Europejska Konwencja o Prawach Człowieka i Biomedycynie

Konwencja o ochronie mniejszości narodowych

Europejska Konwencja o wykonywaniu praw dzieci 25 stycznia 1996

1

Ne bis in idem (łac.) - Pojęcie wywodzi się bezpośrednio z cywilnego prawa rzymskiego. Dosłownie termin można przetłumaczyć jako "nie dwa razy w tej samej (sprawie)". W terminologii prawniczej oznacza to zasadę, wedle której nie można orzekać dwa razy w tej samej sprawie, przeciw temu samemu oskarżonemu. Obecnie pojęcie funkcjonuje zarówno w europejskich jak i amerykańskich systemach prawnych, choć istnieją kontrowersje, czy zasady tej nie łamie instancyjność postępowania sądowego.

WYKŁAD 23 maja 2011

Instytucja Rzecznika Praw Dziecka - art. 77 ust. 4 Konstytucji, Art. 103 Konstytucji.

Uprawnienia i sposób powołania RPD jest określony w ustawie. Zanim jednak doszło do ustanowienia tej instytucji i zanim doszło do uchwalenia ustawy - podejmowano pracę w wielu komisji. Powołanie tej instytucji i ustanowienie jaj instytucja konstytucyjną były bardzo trudne i skomplikowane.

Kontrowersje i wątpliwości:

RPO - będzie czy nie będzie mógł działać na rzecz praw dziecka?

RPD - będzie samodzielny czy zależny?

RPD - czy to nie będzie przyczynek do utworzenia Rzecznika Praw Osób Niepełnosprawnych, itp.?

Czy nie doprowadzi to do zamieszania instytucjonalnego?

Czy nie lepiej wzmocnić uprawnienia RPO?

Itd.

Odrzucono ten wniosek jednym głosem. Pod koniec prac zgromadzenia narodowego ponownie ten wniosek wprowadzono, ale nie zyskały one akceptacji. 6 stycznia 2000 w Sejmie podjęto decyzję o powołaniu instytucji RPD.

Doszło też do okreslenia podmiotu „dziecko” - każda istota ludzka od poczęcia do osiągnięcia pełnoletniości. W polskim prawie nie ma drugiej takiej definicji (jest jedna, ale ona nie określa tej dolnej granicy wieku).

Rzecznik Praw Dziecka - konstytucyjny organ władzy ustanowiony artykułem 72 ust. 4 Konstytucji RP z 1997 roku, po raz pierwszy powołany w 2000 roku.

Rzecznik stoi na straży praw dziecka określonych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Konwencji o Prawach Dziecka i innych przepisach prawa, z poszanowaniem odpowiedzialności, praw i obowiązków rodziców. Kieruje się dobrem dziecka oraz bierze pod uwagę, że naturalnym środowiskiem jego rozwoju jest rodzina.

Kadencja Rzecznika trwa 5 lat, licząc od dnia złożenia ślubowania przed Sejmem a wygasa w razie jego śmierci lub odwołania w wypadkach przewidzianych w ustawie. Ta sama osoba nie może być Rzecznikiem dłużej niż przez dwie kolejne kadencje. Rzecznik powoływany jest uchwałą Sejmu, zatwierdzaną uchwałą Senatu.

Rzecznika powołuje Sejm, za zgodą Senatu, na wniosek Marszałka Sejmu, Marszałka Senatu, grupy co najmniej 35 posłów lub co najmniej 15 senatorów[1].

Statutowymi jednostkami organizacyjnymi Biura Rzecznika Praw Dziecka są:

  1. Gabinet Rzecznika Praw Dziecka. Podstawowym jego zadaniem jest merytoryczne i organizacyjne wspieranie zadań realizowanych przez Rzecznika.

  2. Zespół Badań i Analiz. Jego zadaniem jest prowadzenie działalności analitycznej dotyczącej sytuacji dziecka w aspekcie przestrzegania jego praw, diagnozowanie przyczyn nieprzestrzegania praw dziecka oraz wypracowywanie koncepcji i metod poprawy tej sytuacji

  3. Zespół Informacyjno-Interwencyjny. Udziela informacji i prowadzi interwencje w sprawach dotyczących naruszania praw dziecka zgłaszanych do Rzecznika.

Pracą Biura kieruje Dyrektor Biura powoływany i odwoływany przez Rzecznika.

Kompetencje i pozycję ustrojową Rzecznika Praw Dziecka reguluje ustawa z dnia 6 stycznia 2000 r. o Rzeczniku Praw Dziecka (Dz. U. z 2000 r. Nr 6, poz. 69, z późn. zm.), ogłoszona 31 stycznia 2000 i obowiązująca z mocą wsteczną od 1 stycznia 2000 r.

Obowiązek uchwalenia ustawy powołującej urząd do istnienia przewiduje art. 72 ust. 4 w związku z art. 236 ust. 1 Konstytucji RP.

Instytucję tę zaplanowano i powołano jako instytucję niezależną od innych instytucji.

Na czym polega ta niezależność?

Uprawnienia:

Chronione prawa dziecka:

RPD nie musi ujawniać nazwisk osób, które zwracają się do niego o pomoc.

RPD wykonuje swoje zadania za pomocą Biura Rzecznika Praw Dziecka. Biuro działa w oparciu o statut nadany przez Marszałka Sejmu. Ale szczegółowo jego zadania określa Regulamin Biura RPD nadany w drodze zarządzenia RPD. Wydatki związane z funkcjonowaniem RPD są ujmowane w ustawie budżetowej i są w całości pokrywane z budżetu państwa. RPD należy do korpusu tych urzędników, których wynagrodzenia zostały określone w ustawie o wynagrodzeniach osób zajmujących stanowiska kierownicze (czy jakoś tak).

W Biurze RPD nie ma wydziałów - są zespoły merytoryczne i zespoły, które pracują administracyjnie - gabinet RPD, dyrektor.

RPD to instytucja porównywalna do RPO.

RPD wyposażona w podobne kompetencje do RPO - jest opisana w konstytucji i ustawie. RPD nie ma jednego ważkiego uprawnienia, a ma je RPO - możliwość wystąpienia przed Trybunałem Konstytucyjnym (?). RPD może tylko uczestniczyć, poprzez włączanie się so postępowań. RPD może zwrócić się do RPO, aby ten wystąpił z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego lub może wystąpić ze skarga konstytucyjną.

Ustawowy obowiązek współpracy RPO z RPD

Postępowanie przed Trybunałem odnośnie nierównego traktowania dzieci z małżeństwa i spoza (to dzieci z małżeństwa były dyskryminowane).

RPO do momentu powołania RPD nie zajmował się prawami dziecka. Nastąpiła więc pozytywna konsekwencja powołania RPD po jego ustanowieniu. Po powołaniu RPD także i RPD zajął się prawami dziecka - istnieje więc kilka dobrych przykładów współpracowania tych instytucji. RPD należy do Europejskiej Sieci Współpracy RPD, współpracuje RPD ONZ.

ĆWICZENIA 23 maja 2011

Sąd pierwszej instancji

Trybunał ETS

Geneza
Rzecznik Praw Obywatelskich Unii Europejskiej to jedna z najmłodszych unijnych instytucji - powołano go na podstawie traktatu z Maastricht. Pierwsza propozycja utworzenia urzędu RPO w ramach UE wyszła w latach 70. od Brytyjczyków. Podczas prac nad Traktatem o Unii Europejskiej o wprowadzenie instytucji RPO najaktywniej walczyły Hiszpania i Dania. Przez pierwsze dwa lata od wejścia w życie traktatu nie udało się uchwalić przepisów wykonawczych dotyczących działalności Rzecznika. Odpowiednie regulacje przyjęto ostatecznie w 1995 roku i wtedy też powołano pierwszego RPO, którym został Fin Jacob Söderman. Obecnie Europejskim Rzecznikiem Praw Obywatelskich jest Nikiforos Diamandouros z Grecji, który sprawuje swój urząd od 1 kwietnia 2003 roku.

Powołanie RPO
Wyboru Rzecznika Praw Obywatelskich dokonuje się po każdych wyborach do Parlamentu Europejskiego na 5 letnią kadencję.

RPO może być każdy obywatel kraju członkowskiego UE, który:
* ma pełnię praw obywatelskich,
* zapewnia gwarancję niezależności,
* posiada niezbędne kompetencje (ale żaden dokument nie reguluje ich szczegółowo).

Wybór następuje poprzez 4 - etapowe postępowanie. Etap pierwszy polega na zgłoszeniu kandydatur, po wezwaniu do tej czynności przez Przewodniczącego PE. Wniosek zgłaszający czyjąś kandydaturę musi być poparty przez minimum 40 deputowanych (z co najmniej 2 państw), przy czym każdy może poprzeć tylko jednego kandydata.

Etap drugi to przesłuchanie kandydatów, które może się odbyć (ale nie jest obligatoryjne) i jest otwarte dla wszystkich zainteresowanych sprawą wyboru RPO.

Trzeci etap polega na tajnym głosowaniu nad poszczególnymi kandydaturami, które odczytuje się w kolejności alfabetycznej. Na sali powinno być obecnych przynajmniej ½ deputowanych. Do wyboru określonej kandydatury wystarczy ponad połowa głosów, a jeśli nikt takiej nie uzyska odbywa się wtedy II tura, w której ponownie poddawane są pod głosowanie wszystkie kandydatury. Jeśli i II tura nie przyniesie rozwiązania, zarządza się III turę, w której biorą udział tylko dwaj kandydaci z największą liczbą głosów uzyskaną w II turze. Ciekawym przepisem jest ten mówiący o tym, że w razie równej liczby głosów kandydatów wygrywa ten, który jest starszy wiekiem.

Natomiast etap czwarty to zaprzysiężenie nowego RPO, które odbywa się przed Trybunałem Sprawiedliwości.

Czym się zajmuje?

Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich bada skargi złożone na niewłaściwe administrowanie w instytucjach i organach Unii Europejskiej (UE), takich jak między innymi Rada Unii Europejskiej oraz Parlament Europejski. Europejska Agencja ds. Leków oraz Europejski Fundusz ds. Poprawy Warunków Życia i Pracy stanowią kolejne przykłady struktur unijnych, których funkcjonowanie podlega zbadaniu. Spod jurysdykcji Europejskiego Rzecznika wyjęte są jedynie Trybunał Sprawiedliwości, Sąd Pierwszej Instancji oraz Sąd do spraw Służby Publicznej, wykonujących swoje funkcje sądowe.

Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich z reguły prowadzi postępowanie na podstawie skarg, może również wszcząć postępowanie z własnej inicjatywy.

Czym się nie zajmuje?

Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich nie może prowadzić postępowania w sprawie:

Jakie skargi rozpatruje?

Europejski Rzecznik bada sprawy związane z niewłaściwym administrowaniem. Niewłaściwe administrowanie ma miejsce w przypadku, gdy instytucja nie działa zgodnie z prawem, nie respektuje zasad dobrej administracji lub działa z naruszeniem praw człowieka. Przykładem złego administrowania są:

Kto może składać skargi?

Każdy obywatel Unii lub każda osoba fizyczna i prawna mająca miejsce zamieszkania lub statutową siedzibę w Państwie Członkowskim Unii Europejskiej może złożyć skargę do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, pocztą zwykłą, faksem lub pocztą elektroniczną.

Również przedsiębiorstwa, stowarzyszenia i inne jednostki mające statutowe siedziby na terenie Unii mogą wnieść skargę do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich.

Formularz skargi jest dostępny w Biurze Europejskiego Rzecznika. Może też być pobrany ze strony internetowej Europejskiego Rzecznika.

W jaki sposób złożyć skargę?

do Rzecznika można napisać w dowolnym języku Traktatu, należy podać swoje dokładne dane oraz wskazać, przeciw jakiej instytucji UE skierowana jest skarga i z jakich powodów jest składana.

Po rozpatrzeniu skargi Rzecznik informuje skarżącego o wyniku dochodzenia.

Jakiego rezultatu skargi można się spodziewać?

Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich może po prostu poinformować zaskarżoną instytucję o wniesionej skardze, sugerując rozwiązanie problemu. Jeśli sprawa nie zostanie rozwiązana w trakcie postępowania w sposób zadowalający, Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich będzie próbował, w miarę możliwości doprowadzić do polubownego rozstrzygnięcia sporu i naprawienia szkody wyrządzonej w wyniku nieprawidłowego administrowania oraz zadowolenia strony wnoszącej skargę. Jeśli polubowne rozwiązanie okaże się niemożliwe, Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich może zarekomendować sposób rozwiązania danego problemu. Jeżeli instytucja nie akceptuje jego zaleceń, Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich może sporządzić specjalny raport, poświęcony danej sprawie, który następnie zostaje skierowany do Parlamentu Europejskiego.

Obecnie Europejskim Rzecznikiem Praw Obywatelskich jest Nikiforos Diamandouros

Ile skarg i dochodzeń?

W 2010 r. Rzecznik zarejestrował 2 667 skarg, spośród których 744 należało do jego kompetencji (dla porównania w 2009 r. było ich 3 098, z czego 727 należących do zakresu jego kompetencji) i wszczął 335 dochodzeń (w 2009 r. było ich 339). W ciągu tego roku zakończono 326 dochodzeń (318 w 2009 r.). Rzecznik rozpatrzył ogółem ponad 3 700 skarg i wniosków o informacje

Jakich instytucji, organów lub jednostek organizacyjnych dotyczyły przeprowadzone dochodzenia?

Większość dochodzeń wszczętych w 2010 r. (219 przypadków) dotyczyła Komisji Europejskiej (65 %). Dla porównania, w 2009 r. było ich 191. Ponieważ Komisja jest główną instytucją Unii podejmującą decyzje mające bezpośredni wpływ na obywateli, jest rzeczą naturalną, że stanowi główny obiekt ich skarg. Na drugim miejscu znalazło się EPSO z 35 dochodzeniami (30 w 2009 r.). Liczba wszczętych dochodzeń dotyczących Parlamentu, Rady i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej spadła o około połowę w porównaniu z 2009 r. W odniesieniu do Trybunału warto wspomnieć, że dochodzenia Rzecznika nie mogą dotyczyć działalności sądowniczej Trybunału.

SĄD PIERWSZEJ INSTANCJI

Sąd Pierwszej Instancji rozstrzyga:

Sąd Pierwszej Instancji (SPI) działa przy europejskim Trybunale Sprawiedliwości. Siedzibą SPI jest Luksemburg. Zapowiedź utworzenia sądu niezależnego od ETS, ale znajdującego się pod nadzorem orzeczniczym ETS pojawiła się już w Jednolitym Akcie Europejskim. Wówczas zadanie powołania takiej instytucji powierzono Radzie UE. W rezultacie SPI powstał mocą decyzji Rady z 24 października 1988 r. Działalność SPI reguluje Traktat o utworzeniu Wspólnoty Europejskiej, postanowienia decyzji założycielskiej SPI, statuty ETS oraz regulamin proceduralny SPI.

SPI składa się z 15 członków. Są oni mianowani w wyniku wspólnego porozumienia przez rządy państw członkowskich. Istnieje możliwość ponownego wyboru. Kandydaci na członków SPI muszą spełniać warunki do pełnienia funkcji sędziowskich oraz dawać gwarancje całkowitej bezstronności. Członkowie SPI mogą pełnić funkcję rzeczników generalnych. Kadencja członków SPI trwa 6 lat. W czasie pełnienia swojej funkcji członkowie SPI mają te same obowiązki co członkowie ETS i korzystają z gwarancji, przywilejów i immunitetów. Zasadą jest, że jeśli Rada nie postanowi inaczej, to postanowienia Traktatu o utworzeniu Wspólnoty Europejskiej dotyczące ETS stosuje się do SPI. Członkowie SPI wybierają spośród siebie Przewodniczącego, którego mandat trwa 3 lata i jest odnawialny. Ponadto SPI posiada stworzoną przez siebie kancelarię i sekretarza (kanclerza). Obsługę administracyjną SPI gwarantują służby ETS.

SPI określa własne zasady postępowania w porozumieniu z ETS. Zasady te wymagają jednomyślnego zatwierdzenia przez Radę. Rodzaje spraw rozpatrywanych przez SPI określa Rada, działając jednomyślnie na wniosek ETS i po zasięgnięciu opinii Parlamentu Europejskiego i Komisji. Ogólnie SPI rozstrzyga niektóre kategorie spraw w I instancji z możliwością odwołania się do ETS. Nie znaczy to, że jest to typowy sąd pierwszej instancji. Rozstrzyganie tylko niektórych kategorii spraw świadczy o ograniczonej kognicji SPI, a nie o jego pierwszoinstancyjnym charakterze. W szczególności SPI rozstrzyga spory wynikłe między Wspólnotą a jej funkcjonariuszami; skargi osoby fizycznej lub prawnej na decyzję, której jest adresatem, lub przeciwko rozstrzygnięciu, które mimo formy rozporządzenia lub decyzji skierowanej do innej osoby dotyczy bezpośrednio skarżącego; skargi osoby fizycznej lub prawnej na zaniechanie wydania przez organ Wspólnoty aktu skierowanego do niej (innego niż zalecenie i opinia); skargi dotyczące przestrzegania zasad konkurencji stosowanych wobec przedsiębiorstw. Decyzją z 8 czerwca 1993 r. Rada przekazała do właściwości SPI całość spraw kierowanych przez osoby fizyczne i prawne na podstawie postanowień traktatu. W związku z powyższym powołanie SPI znacznie odciążyło ETS i usprawniło pracę wspólnotowego wymiaru sprawiedliwości.

Postępowanie przed SPI toczy się w taki sam sposób, jak przed ETS. Jednoczesne istnienie tych 2 sądów wymaga uregulowania ich wzajemnych kompetencji, zwłaszcza w kwestii ich kognicji. Konflikt negatywny dotyczący kognicji obu sądów został wykluczony przez rozwiązanie, zgodnie z którym uznanie się przez jeden z sądów za niewłaściwy pociąga za sobą konieczność przesłania sprawy drugiemu sądowi i obowiązek rozstrzygnięcia sprawy przez drugi sąd. W celu uniknięcia sprzecznych orzeczeń SPI i ETS każdy z tych sądów może zawiesić toczące się przed nim postępowanie do czasu wypowiedzenia się przez 2 sąd. Ponadto w sprawach, które nie należą do wyłącznej kompetencji SPI, stronom przysługuje odwołanie do ETS w ciągu 2 miesięcy od dostarczenia orzeczenia. Podstawą odwołania musi być brak właściwości, istnienie uchybień procesowych lub naruszenie prawa wspólnotowego. W przypadku uznania odwołania ETS unieważnia decyzję SPI i może odesłać sprawę do SPI do ponownego rozpatrzenia (typowe dla kasacji) albo ze względów ekonomiki proceduralnej sam orzec w kwestii merytorycznej (typowe dla rewizji bądź apelacji).

Sąd do spraw Służby Publicznej

W ramach instytucji sądowniczej Unii Sąd do spraw Służby Publicznej zajmuje się sporami z zakresu służby publicznej Unii, w których wcześniej właściwy był Trybunał Sprawiedliwości, a od jego utworzenia w 1989 r. - Sąd Pierwszej Instancji.

Jest on właściwy do rozpoznawania w pierwszej instancji sporów między Unią a jej pracownikami na mocy art. 270 TFUE, co oznacza około 120 spraw rocznie przy personelu Unii obejmującym około 35 000 osób. Spory te dotyczą nie tylko kwestii związanych ze stosunkiem pracy w ścisłym znaczeniu (wynagrodzenia, przebieg kariery, nabór, środki dyscyplinarne), ale także systemu zabezpieczenia społecznego (choroba, starość, niezdolność do pracy, wypadki przy pracy, zasiłki rodzinne i in.).

Jest również właściwy w sporach między każdym organem lub jednostką organizacyjną a jego lub jej personelem, w których właściwość została przyznana Trybunałowi Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. spory między Europolem, Urzędem Harmonizacji w ramach rynku Wewnętrznego (OHIM) lub Europejskim Bankiem Inwestycyjnym a ich pracownikami).

Nie może on natomiast rozpoznawać sporów między krajowymi organami administracji i ich pracownikami.

Od orzeczeń Sądu do spraw Służby Publicznej można w terminie dwóch miesięcy wnieść odwołanie do Sądu. Odwołanie takie ogranicza się do kwestii prawnych.

Sąd do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej składa się z siedmiu sędziów, mianowanych przez Radę na okres sześciu lat (z możliwością ponownego mianowania) po wezwaniu do przedstawiania kandydatur i zasięgnięciu opinii siedmiu osobistości wybranych spośród byłych członków Trybunału Sprawiedliwości i Sądu oraz prawników o uznanej kompetencji.

Przy mianowaniu sędziów Rada czuwa nad zapewnieniem zrównoważonego składu Sądu do spraw Służby Publicznej w odniesieniu do obywateli państw członkowskich pochodzących z możliwie najszerszego obszaru geograficznego oraz w odniesieniu do reprezentowanych krajowych systemów sądowniczych.

Sędziowie Sądu do spraw Służby Publicznej wybierają spośród siebie na okres trzech lat prezesa, którego mandat jest odnawialny.

Sąd do spraw Służby Publicznej obraduje w izbach składających się z trzech sędziów. Jednakże gdy przemawia za tym złożoność sprawy, sprawa może zostać przekazana pełnemu składowi. Ponadto, w przypadkach określonych regulaminie, może on obradować w składzie pięcioosobowym lub jednoosobowym.

Sędziowie mianują sekretarza na okres sześciu lat.
Sąd do spraw Służby Publicznej posiada własny sekretariat, lecz w zakresie pozostałych potrzeb administracyjnych i językowych korzysta z usług służb Trybunału Sprawiedliwości.

Postępowanie przed Sądem do spraw Służby Publicznej jest uregulowane postanowieniami statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, w szczególności postanowieniami zawartymi w załączniku i do statutu oraz regulaminem postępowania, który wszedł w życie w dniu 1 listopada 2007 r.

Zasadniczo postępowanie obejmuje procedurę pisemną oraz procedurę ustną.

Faza pisemna

Postępowanie rozpoczyna pisemna skarga sporządzona przez adwokata i skierowana do sekretariatu. Sekretarz doręcza skargę stronie przeciwnej, która dysponuje dwumiesięcznym terminem do wniesienia odpowiedzi na skargę.
Sąd do spraw Służby Publicznej może podjąć decyzję, że niezbędna jest kolejna wymiana pism procesowych.

Każda osoba, która uzasadni interes w rozstrzygnięciu sprawy przedłożonej Sądowi do spraw Służby Publicznej, może brać udział w postępowaniu w charakterze interwenienta. Takie samo prawo przysługuje państwom członkowskim i instytucjom Unii Europejskiej. Interwenient składa pismo, w którym popiera żądania jednej ze stron albo opowiada się za ich oddaleniem. Pozostałe strony mogą następnie złożyć odpowiedź na to pismo. Interwenient może również przedstawić swoje uwagi w toku procedury ustnej.

Faza ustna

Podczas fazy ustnej zazwyczaj odbywa się rozprawa jawna. W jej trakcie sędziowie mogą zadawać pytania pełnomocnikom stron i ewentualnie samym stronom. Sędzia sprawozdawca sporządza sprawozdanie na rozprawę, obejmujące istotne okoliczności sprawy oraz wskazujące kwestie, na których strony powinny skoncentrować się w swoich wystąpieniach. Dokument zostaje podany do publicznej wiadomości w języku postępowania.

Sędziowie naradzają się następnie w oparciu o projekt wyroku sporządzony przez sędziego sprawozdawcę. Wyrok ogłaszany jest na posiedzeniu jawnym.

Koszty postępowania

Postępowanie przed Sądem do spraw Służby Publicznej jest wolne od opłat. Sąd do spraw Służby Publicznej nie pokrywa natomiast kosztów adwokata lub radcy prawnego, uprawnionego do występowania przed sądami jednego z państw członkowskich, przez którego strony muszą być reprezentowane. Jeśli jednak dana strona nie jest w stanie w całości lub w części ponieść kosztów postępowania, może ona złożyć wniosek o przyznanie pomocy w zakresie kosztów postępowania.

Polubowne rozstrzyganie sporów

W każdym stadium postępowania, już od złożenia skargi, Sąd do spraw Służby Publicznej może dążyć do polubownego rozstrzygnięcia sporów.

Postępowanie w sprawie wniosku o zastosowanie środków tymczasowych

Skarga wniesiona do Sądu do spraw Służby Publicznej nie ma charakteru zawieszającego w stosunku do zaskarżonego aktu. Jednakże Sąd do spraw Służby Publicznej może zarządzić zawieszenie jego wykonania lub inne środki tymczasowe. W przedmiocie wniosku w sprawie środków tymczasowych Prezes Sądu do spraw Służby Publicznej lub, gdy zajdzie taka konieczność, inny wyznaczony w celu jego rozpatrzenia sędzia wydaje postanowienie z uzasadnieniem.

Środki tymczasowe zarządza się wyłącznie wtedy, gdy spełnione zostaną trzy przesłanki:

1. zasadność skargi musi zostać uprawdopodobniona;
2. wnioskodawca musi wykazać, iż podjęcie tych środków jest pilne, a w ich braku poniósłby on poważną i nieodwracalną szkodę;
3. środki tymczasowe muszą uwzględniać konieczność wyważenia interesu stron oraz interesu ogólnego.

Postanowienie ma skutek tymczasowy i nie przesądza o rozstrzygnięciu Sądu do spraw Służby Publicznej co do istoty sprawy. Ponadto przysługuje od niego odwołanie do Sądu.

System językowy

Język skargi, którym może być jeden z 23 języków urzędowych Unii Europejskiej, staje się językiem postępowania w sprawie.

Wymiana stanowisk w toku procedury ustnej tłumaczona jest wedle potrzeby symultanicznie na różne języki urzędowe Unii Europejskiej. Sędziowie naradzają się bez tłumaczy w języku francuskim, który jest językiem wspólnym.

Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości

Trzy ważne dokumenty, które określają funkcjonowanie Trybunału:

  1. KNZ - rozdział XIV (art. 92-96)

Powołany na podstawie Karty Narodów Zjednoczonych w 1945 jako główny organ sądowy ONZ.

Ustrój, kompetencje, postępowanie oraz opinie doradcze Trybunału określone zostały w Statucie Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości, który stanowi integralną część Karty Narodów Zjednoczonych.

Członkowstwo wszyscy członkowie ONZ; ewentualnie państwa nie należące do ONZ na warunkach określonych przez ZO na wniosek RB.

Strony zobowiązują się do zastosowania się do wyroku Trybunału. Jeżeli jakaś strona będzie uchylała się od wykonania wyroku, to można odwołać się do RB, która może wydać zalecenia lub postanowić jakich środków użyć, żeby zapewnić wyrokowi wykonalność.

KNZ nie uznaje MTS jako wyłącznego sądu do rozstrzygania sporów. Pozostawia państwom dobrowolność w wyborze organu rozstrzygającego spór.

ZO, RB oraz inne organy ONZ, a także organizacje wyspecjalizowane (z upoważnieniem ZO) mogą zażądać opinii doradczej od Trybunału.

  1. Statut

Rozdział 1. Ustrój Trybunał

Rozdział 2. Kompetencja Trybunału

Rozdział 3. Procedura

Rozdział 4. Opinie doradcze

Rozdział 5. Poprawki

SKŁAD 15 sędziów

TRYB WYBORU

KADENCJA 9 lat z prawem ponownego wyboru; co trzy lata wymiana 1/3 składu (Sekretarz Generalny losuje 5 sędziów, których mandaty wygasną po trzech latach i kolejnych 5 których mandaty wygasną po 6 latach.)

SKŁAD ORZEKAJĄCY:

Kompetencje ratione personae (właściwość podmiotowa):

Kompetencje ratione materiae (właściwość przedmiotowa):

Art. 36 ust. 1 mówi, że kompetencje MTS obejmują "wszelkie spory, które strony doń wniosą, oraz wszelkie sprawy wyraźnie wymienione w Karcie NZ albo w obowiązujących traktatach i konwencjach".

Każde państwo musi wyrazić swoją wolę przystąpienia do postępowania w danej sprawie przed Międzynarodowym Trybunałem Sprawiedliwości. Trybunał rozstrzyga spór wyłącznie w przypadku, gdy strony sporu uznały jego jurysdykcję:

MTS ma tendencję do szerokiego traktowania swoich kompetencji. Stosuję zasadę forum prorogatum - zgoda państwa na jurysdykcję może wynikać z czynności procesowych i nie musi być wyraźna oraz zasadę estoppel - zgoda może być domniemana na podstawie zachowania przed procesem.

Zgodnie z art. 96 Karty NZ, Zgromadzenie Ogólne lub Rada Bezpieczeństwa mogą zwrócić się do MTS o wydanie opinii doradczej w każdej kwestii prawnej. Podobnie zresztą jak wszystkie inne organizacje wyspecjalizowane ONZ. Obecnie takie upoważnienie posiada 16 organizacji wyspecjalizowanych ONZ.

Klauzula fakultatywna:

Art. 36 ust. 2 Państwa, będące stronami w niniejszym Statucie, mogą w każdym czasie oświadczyć, że, w stosunku do każdego innego państwa, które przyjęło takie same zobowiązanie, uznają za przymusową ipso facto i bez specjalnego porozumienia, jurysdykcję Trybunału w sporach natury prawnej, dotyczących:

a) wykładni traktatu;

b) każdej kwestii prawa międzynarodowego;

c) rzeczywistości każdego faktu, który, o ile by został stwierdzony, stanowi pogwałcenie zobowiązania międzynarodowego;

d) rodzaju lub wysokości odszkodowania należnego za zerwanie zobowiązania międzynarodowego.

Kompetencje ratione iuris (art. 38) podstawy orzekania:

Funkcje Trybunału:

Procedura

Strona w sporze może zgłosić wniosek o rewizje tylko wówczas jeżeli:

MTS wydaje opinie doradcze na żądanie Zgromadzenia Ogólnego ONZ, Rady Bezpieczeństwa oraz Rady Gospodarczej i Społecznej, a także organizacji wyspecjalizowanych.

Przedmiotem opinii doradczych może być każda kwestia prawna wyłaniająca się w toku działalności wnioskodawcy.

Postępowanie o wydanie opinii doradczej nie ma charakteru spornego, uczestnicy przedstawiają swoje stanowiska, najpierw w formie pisemnej, a potem ustnej.

Opinia doradcza formalnie nie ma mocy wiążącej. Jest jednak autorytatywną wykładnią prawa międzynarodowego, co powoduje, że w praktyce jest traktowana jako ostateczne potwierdzenie legalności lub nielegalności zachowań będących jej przedmiotem. Sędziowie mogą zgłaszać zdania odrębne do opinii doradczych.

Art. 69 Poprawki do statutu

Poprawki do niniejszego Statutu będą dokonywane w tym samym trybie, jak to zostało przewidziane w Karcie Narodów Zjednoczonych dla poprawek dla tej Karty, z zastosowaniem jednak tych przepisów, które Ogólne Zgromadzenie mogłoby uchwalić na wniosek Rady Bezpieczeństwa w sprawie udziału państw, które są stronami w niniejszym Statucie, ale nie są członkami Narodów Zjednoczonych.

Art. 70 Propozycja poprawek statutu wysuwana przez Trybunał

Trybunał będzie władny w drodze pisemnego zawiadomienia, skierowanego do Sekretarza Generalnego, zaproponować zastanowienie się nad wprowadzeniem do niniejszego Statutu takich poprawek, jakie mógłby uznać za konieczne, z uwzględnieniem postanowień art. 69.

  1. Regulamin Obecny regulamin został przyjęty 14 kwietnia 1978 roku.

Art. 30 Regulamin Trybunału

  1. Trybunał uchwali regulamin dla wykonywania swych funkcji; w szczególności ułoży on przepisy proceduralne.

  2. Regulamin Trybunału może wprowadzić instytucję ławników, którzy będą brali udział w posiedzeniach Trybunału, albo jednej z jego Izb, bez prawa głosu.

Regulamin został przyjęty 14 kwietnia 1978 roku

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (potocznie: Europejski Trybunał Sprawiedliwości; ang. Court of Justice of the European Union, franc. Cour de justice de l'Union européenne-CURIA - instytucja sądownicza Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej, z siedzibą w Luksemburgu. Składa się z trzech organów sądowniczych: Trybunału Sprawiedliwości, Sądu i Sądu do spraw Służby Publicznej

W skład Trybunału Sprawiedliwości wchodzi 27 sędziów i 8 rzeczników generalnych. Sędziowie i rzecznicy generalni są mianowani za wspólnym porozumieniem przez rządy państw członkowskich, po konsultacji z komitetem, którego zadaniem jest opiniowanie, czy kandydaci są odpowiedni do pełnienia danej funkcji. Mandat jest sześcioletni i odnawialny. Są oni wybierani spośród osobistości o niekwestionowanej niezależności i mających wymagane w ich państwach kwalifikacje do zajmowania najwyższych stanowisk sądowych, lub są prawnikami o uznanych kompetencjach.

Sędziowie Trybunału Sprawiedliwości wybierają spośród siebie prezesa na okres trzech lat. Jego mandat jest odnawialny. Prezes kieruje pracami Trybunału Sprawiedliwości, a także przewodniczy posiedzeniom i obradom w największych składach orzekających.

Rzecznicy generalni wspomagają Trybunał. Ich zadaniem jest przedstawianie, w sposób całkowicie bezstronny i niezależny, opinii prawnej, określanej jako „opinia rzecznika generalnego" w sprawach, które zostaną im przydzielone.

Sekretarz pełni rolę sekretarza generalnego instytucji, kierując jej administracją z upoważnienia prezesa Trybunału.

Trybunał może obradować w pełnym składzie, w składzie wielkiej izby (trzynastu sędziów) albo w izbach złożonych z pięciu lub trzech sędziów. Trybunał obraduje w pełnym składzie w przypadkach określonych w Statucie Trybunału (w szczególności kiedy ma za zadanie zdymisjonować rzecznika praw obywatelskich lub orzec o dymisji członka Komisji, który naruszył ciążące na nim zobowiązania) oraz jeśli Trybunał uzna, że wniesiona sprawa ma wyjątkowe znaczenie. W składzie wielkiej izby Trybunał obraduje na żądanie państwa członkowskiego albo instytucji, które są stroną w postępowaniu, a także w sprawach szczególnie ważnych lub skomplikowanych. Inne sprawy są rozpatrywane przez izby składające się z pięciu lub trzech sędziów. Prezesi izb złożonych z pięciu sędziów wybierani są na trzy lata, a prezesi izb złożonych z trzech sędziów na jeden rok.

Kompetencja

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej:

Kompetencje

Aby Trybunał mógł właściwie wywiązywać się ze swoich zadań, przyznano mu ściśle określone uprawnienia do orzekania, które wykonuje w ramach procedury odesłania prejudycjalnego i postępowań w przedmiocie różnego rodzaju skarg.

Rodzaje postępowań

Trybunał Sprawiedliwości współpracuje ze wszystkimi sądami państw członkowskich, które w zakresie prawa Unii pełnią rolę sądów powszechnych. Aby zapewnić skuteczne i jednolite stosowanie prawa Unii, a także uniknąć jakichkolwiek rozbieżności w jego wykładni, sądy krajowe mogą, a czasami muszą, zwrócić się do Trybunału Sprawiedliwości o dokonanie wykładni danego zagadnienia prawa Unii, aby w ten sposób umożliwić na przykład zweryfikowanie zgodności ich ustawodawstwa krajowego z prawem wspólnotowym. Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym może mieć również na celu kontrolę ważności aktu prawa Unii.

Trybunał Sprawiedliwości nie ogranicza się do zwykłego udzielenia opinii, lecz jego odpowiedź ma postać wyroku lub postanowienia z uzasadnieniem. Sąd krajowy będący adresatem orzeczenia jest związany dokonaną wykładnią przy rozstrzyganiu rozpatrywanej przez siebie sprawy. Wyrok Trybunału Sprawiedliwości wiąże w ten sam sposób inne sądy krajowe, które zetkną się z identycznym problemem.

To właśnie również w ramach odesłań prejudycjalnych każdy obywatel europejski może uzyskać sprecyzowanie dotyczących go przepisów prawa Unii. Bowiem chociaż jedynie sąd krajowy może skierować odesłanie, to każdy z występujących przed tym sądem uczestników, państwa członkowskie, a także instytucje Unii mogą brać udział we wszczętym przed Trybunałem Sprawiedliwości postępowaniu. W ten oto sposób, na podstawie pytań prejudycjalnych, przedkładanych niejednokrotnie przez sądy krajowe pierwszej instancji, sformułowanych zostało wiele spośród najważniejszych zasad prawa Unii.

Instytucja tej skargi pozwala Trybunałowi sprawować kontrolę nad wypełnianiem przez państwa członkowskie zobowiązań, które na nich ciążą na mocy prawa Unii. Wniesienie sprawy do Trybunału poprzedza wszczynane przez Komisję postępowanie, polegające na umożliwieniu państwu członkowskiemu udzielenia odpowiedzi na stawiane mu zarzuty. Jeśli postępowanie to nie doprowadzi do położenia przez państwo członkowskie kresu uchybieniu, może wówczas zostać wniesiona do Trybunału skarga o stwierdzenie naruszenia prawa wspólnotowego.

Skargę tę może wnieść Komisja - co w praktyce jest najczęściej spotykanym przypadkiem - bądź inne państwo członkowskie. Jeżeli Trybunał stwierdzi istnienie uchybienia, dane państwo zobowiązane jest do bezzwłocznego położenia mu kresu. Jeśli wskutek kolejnej skargi Komisji Trybunał Sprawiedliwości stwierdzi, że owo państwo członkowskie nie zastosowało się do jego wyroku, może nałożyć na nie karę w postaci ryczałtu lub okresową karę pieniężną. Jednak w sytuacji nieprzekazania Komisji krajowych środków transpozycji dyrektywy Trybunał może - na jej wniosek - nałożyć na państwo członkowskie karę pieniężną już na etapie pierwszego wyroku stwierdzającego uchybienie.

Instytucja tej skargi pozwala wnieść o stwierdzenie nieważności aktu prawnego wydanego przez instytucję, organ lub jednostkę organizacyjną Unii (w szczególności rozporządzenia, dyrektywy, decyzji). Dla Trybunału zastrzeżone są sprawy, w których skarga wniesiona została przez państwo członkowskie przeciwko Parlamentowi Europejskiemu lub Radzie (z wyjątkiem aktów prawnych Rady z zakresu pomocy państwa, dumpingu i uprawnień wykonawczych) lub przez jedną instytucję Unii przeciwko drugiej instytucji. Z kolei Sąd jest właściwy do orzekania w pierwszej instancji w pozostałych sprawach tego rodzaju, w tym w szczególności dotyczących skarg wniesionych przez jednostki.

Umożliwia ona kontrolę legalności zaniechania działania przez instytucje, organy lub jednostki organizacyjne Unii. Jest ona jednak dopuszczalna tylko wtedy, gdy dana instytucja została uprzednio wezwana do działania. Jeżeli bezprawność zaniechania zostanie stwierdzona, instytucja ta jest zobowiązana do podjęcia właściwych środków zmierzających do położenia kresu owej bezczynności. Uprawnienia do orzekania w przedmiocie skargi na bezczynność podzielone są między Trybunał i Sąd według takich samych kryteriów, jak w przypadku skarg o stwierdzenie nieważności..

Trybunał Sprawiedliwości może rozpoznawać odwołania, ograniczone wyłącznie do kwestii prawnych, od wyroków i postanowień Sądu Pierwszej Instancji. Jeżeli odwołanie jest dopuszczalne i zasadne, Trybunał uchyla orzeczenie Sądu Pierwszej Instancji. Jeżeli stan postępowania na to pozwala, Trybunał może sam wydać rozstrzygnięcie. W przeciwnym wypadku przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Pierwszej Instancji, który jest związany orzeczeniem wydanym w postępowaniu odwoławczym.

Orzeczenia Sądu wydane w przedmiocie skargi wniesionej przeciwko orzeczeniu Sądu do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej mogą być w drodze wyjątku poddane kontroli Trybunału Sprawiedliwości na warunkach określonych w Protokole w sprawie Statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii

Konwencja ramowa o ochronie mniejszości narodowych (ang. Framework Convention for the Protection of National Minorities) - konwencja zawarta pod auspicjami Rady Europy, otwarta do podpisu 1 lutego 1995 r. w Strasburgu. Konwencja weszła w życie 3 lata później, 1 lutego 1998 r. Jej stronami jest obecnie 39 państw spośród łącznie 47 członków Rady Europy[1]. Konwencja ustanawia minimalne standardy ochrony mniejszości narodowych, w szczególności zapewnia równość wobec prawa i niedyskryminację, prawo do zgromadzeń i stowarzyszania się, swobodę wypowiedzi, myśli, przekonań i religii. Zapewnia także ochronę języków i kultur mniejszościowych oraz przewiduje prawo do otwierania placówek edukacyjnych dla mniejszości narodowych. Polska stała się stroną tej Konwencji od 1 kwietnia 2001 r.

Konwencja ramowa nie zawiera definicji mniejszości narodowej. Wśród przedstawicieli państw uczestniczących w negocjowaniu tekstu Konwencji, nie było zgody co do jednej, wspólnej definicji i koncepcji mniejszości narodowych. Dlatego przyjęto rozwiązanie pragmatyczne - aby zagwarantować określone prawa osobom należącym do mniejszości narodowych, natomiast państwom, które przystąpią do Konwencji pozostawić swobodę w zakresie uznawania określonych grup zamieszkujących jego terytorium za mniejszości narodowe. Od samego państwa więc zależy czy uznaje określoną mniejszość narodową, co osłabia wymowę Konwencji i jej funkcję zagwarantowania praw osobom należącym do mniejszości narodowych.

Konwencja ramowa Rady Europy o ochronie mniejszości narodowych jest pierwszą wiążącą, wielostronną umową międzynarodową, której postawiono za cel ochronę mniejszości narodowych. Regulacje zawarte w Konwencji są stosunkowo szczegółowe i obszerne. Nazwa Konwencji wskazuje, iż ma ona przede wszystkim służyć jako punkt wyjścia do dalszego działania, zwłaszcza zaś jako zbiór norm, które powinny istnieć w krajowych porządkach prawnych lub zostać do niego wprowadzone. Państwom pozostawiony jest pewien margines uznania we wprowadzaniu Konwencji w życie.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności
UNIWERSALNY SYSTEM OCHRONY PRAW CZŁOWIEKA
teoria Systemy traktatowe ochrony praw człowieka w ONZ
opracowane pytania na ochrone praw czlowieka, Prawa człowieka i ich ochrona
KSOP 22.03.2009, Administracja-notatki WSPol, prawo międzynarodowe publiczne i ochrona praw człowiek
KONWENCJA O OCHRONIE PRAW CZŁOWIEKA, prawa człowieka(2)
konwencja-o-ochronie-praw-czlowieka-i-podstawowych-wolnosci, politologia
Konwencja o ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności a(2)
prawa.cz owieka. skrypt. egzamin, Administracja-notatki WSPol, prawo międzynarodowe publiczne i ochr
Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności
Konwencja o Ochronie Praw Czlowieka i Podstawowych Wolnosci
Europejska Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, Bezpieczeństwo Narodowe, inn
Podstawowe dokumenty międzynarodowej ochrony praw człowieka
Rada Europy jako organ europejskiego systemu ochrony praw człowieka, Wszystko, prawa człowieka i ich
ArsLege-publiczne-prawa-podmiotowe, semestr 1, MN ochrona praw człowieka jastrzebski w
Konwencja o Ochronie Praw Czlowieka i Podstawowych Wolnosci(2)
41 Organizacje pozarzadowe i systemy ochrony praw czlowieka
Systemy ochrony praw czlowieka

więcej podobnych podstron