1. Pojęcie polityki finansowej państwa - podstawy teoretyczne - znaczenie praktyczne.

Polityka finansowa - działalność państwa polegająca na wykorzystywaniu instrumentów pieniężnych do realizacji określonych celów. Na tym tle godne podkreślenia jest to, że mamy określony podmiot (państwo) określony jasno który prowadzi działalność.
P.f. - decyzje rządu odnośnie podatków i wydatków; działalność państwa polegająca na wykorzystywaniu narzędzi pieniężnych do osiągania określonych celów (powodowania zmian w gospodarce; w produkcji, inwestycjach, eksporcie, zatrudnieniu). Podmiotem polityki finansowej jest państwo.

P.f. - zastosowanie narzędzi fiskalnych do realizacji określonych celów. P.f. to całokształt polityki podatkowej państwa; decyzje władzy ustawodawczej (parlamentu), rządu, ministra finansów odnośnie ilości, rodzajów i wysokości wprowadzanych podatków.

Instrumentami polityki fiskalnej są:

• podatki,

• wydatki związane z tworzeniem nowych miejsc pracy i z finansowaniem programów zmiany kwalifikacji zawodowych,

• wydatki promujące restrukturyzację gospodarki,

• wydatki promujące rozwój drobnej przedsiębiorczości,

• wydatki na roboty publiczne,

• deficyt budżetowy,

• dług publiczny,

• zasiłki dla bezrobotnych,

• poręczenia i gwarancje państwa dla podmiotów zaciągających pożyczki.

2. Cele polityki finansowej państwa - cele uniwersalne, cele specyficzne.

Uniwersalne cele polityki finansowej: Wzrost gospodarczy (przyrost PKB) Zatrudnienie Stabilizacja gospodarki Wspieranie konkurencyjności gospodarki Zachowanie wartości pieniądza (walka z inflacją) Bezpieczeństwo wewnętrzne systemu finansowego Bezpieczeństwo walutowe kraju.

Specyficzne cele polityki finansowej: Są to cele te same, które są wymienione jako uniwersalne, ale zorientowane na konkretny okres i konkretny kraj. Oznaczają różne rozłożenie akcentów w ramach celów uniwersalnych. Np. raz na pierwszym miejscu jest walka z inflacją, a raz - walka z bezrobociem, np. WB czy Irlandia posiada bezrobocie naturalne.

3. Główne rodzaje polityki finansowej ze względu na obszar: polityka monetarna, polityka fiskalna.

Polityka monetarna

Pol. mon. to zastosowanie narzędzi monetarnych dla realizacji określonych celów. Podmiotem polityki monetarnej jest bank centralny, który decyzje odnośnie wykorzystania instrumentów monetarnych podejmuje niezależnie od rządu. Bankowi centralnemu nie wolno udzielać pożyczek rządowi na finansowanie bieżących potrzeb budżetowych.

Głównym celem polityki monetarnej jest „obrona” wartości pieniądza, regulowanie jego podaży, zachowanie bezpieczeństwa walutowego kraju względem zagranicy.

Polityka fiskalna

Pol.fisk. - zastosowanie narzędzi fiskalnych do realizacji określonych celów. Pol.fisk. to całokształt polityki podatkowej państwa; decyzje władzy ustawodawczej (parlamentu), rządu, ministra finansów odnośnie ilości, rodzajów i wysokości wprowadzanych podatków.

Ogólne cele polityki fiskalnej to:

• zaspokojenie popytu państwa na pieniądz

• realizacja statutowych zadań publicznych za pomocą zgromadzonych środków

• realizacja celów pozafiskalnych za pomocą instrumentów polityki fiskalnej

Pierwszy z wymienionych jest głównym celem.

Istnieje konflikt między Radą Polityki Pieniężnej a rządem o wysokość stóp procentowych.

4. Teoretyczne przesłanki koordynacji polityki monetarnej i fiskalnej jako warunek skuteczności polityki finansowej państwa.

Rozróżnienie polityki monetarnej i fiskalnej opiera się na (przesłanki koordynacji polityki finansowej):

• Odmiennych celach operacyjnych

• Różnych rodzajach stosowanych instrumentów

• Wyodrębnieniu - w ramach instytucji państwa - podmiotów odpowiedzialnych za prowadzenie polityki finansowej

• Zróżnicowanej odpowiedzialności podmiotów za prowadzenie tych 2 rodzajów polityk

• Odmiennych relacjach podmiotów gospodarczych za narzędzia monetarne niż na narzędzia fiskalne

Mimo iż wąsko rozumiane cele polityki fiskalnej i monetarnej są inne (patrz wyżej), to oba te rodzaje polityki muszą sprowadzać się do celów globalnych, jak wzrost gospodarczy, walka z bezrobociem, ograniczanie wahań koniunktury, walka z inflacją itd.

Za koordynacją polityki fiskalnej przemawia też to, że władze monetarne i fiskalne mają ogromne możliwości oddziaływania na gospodarkę, a także to, że działania te nieraz mogą być sprzeczne z realizacją celów gospodarki. Poza tym, państwo jest najpotężniejszym podmiotem gospodarki, i samo to że alokuje ono dużą część PKB, wpływa na sfery, za które odpowiedzialne są władze monetarne.

5. Asymetria celów, narzędzi i odpowiedzialności podmiotów za politykę monetarną i politykę fiskalną.

Pol. mon. to zastosowanie narzędzi monetarnych dla realizacji określonych celów. Podmiotem polityki monetarnej jest bank centralny, który decyzje odnośnie wykorzystania instrumentów monetarnych podejmuje niezależnie od rządu. Bankowi centralnemu nie wolno udzielać pożyczek rządowi na finansowanie bieżących potrzeb budżetowych.

Głównym celem polityki monetarnej jest „obrona” wartości pieniądza, regulowanie jego podaży, zachowanie bezpieczeństwa walutowego kraju względem zagranicy.

Natomiast polityka fiskalna używa narzędzi fiskalnych do kształtowania polityki podatkowej państwa; decyzjami władzy ustawodawczej (parlamentu), rządu, ministra finansów odnośnie ilości, rodzajów i wysokości wprowadzanych podatków.

Ogólnymi celami polityki fiskalnej jest zaspokojenie popytu państwa na pieniądz i jest to główny cel pozostałymi jest. realizacja statutowych zadań publicznych za pomocą zgromadzonych środków, realizacja celów pozafiskalnych za pomocą instrumentów polityki fiskalnej.

Rozróżnienie polityki monetarnej i fiskalnej opiera się na:odmiennych celach operacyjnych,różnych rodzajach stosowanych instrumentów, wyodrębnieniu w ramach instytucji państwa podmiotów odpowiedzialnych za prowadzenie polityki finansowej, zróżnicowanej odpowiedzialności podmiotów za prowadzenie tych rodzajów polityk, odmiennych reakcjach podmiotów gospodarczych na narzędzia monetarne niż na narzędzia fiskalne

6. Typy polityki monetarnej oraz polityki fiskalnej.

Polityka pieniężna może mieć charakter ekspansywny (łagodny) - nastawiona na pobudzanie aktywności gospodarczej BC wykorzystując dostępne instrumenty, zwiększa podaż pieniądza w celu pobudzenia popytu globalnego, wzrostu dochodu narodowego(miernik efektów rocznej działalności gospodarki) i zatrudnienia (powstaje tu jednak realna groźba inflacji-proces wzrostu poziomu cen, powodujący niekontrolowane i nieakceptowane społecznie zmiany proporcji podziału dochodu narodowego.)

Działania Banku Centralnego:
☻    Obniża stopę rezerw obowiązkowych
☻    Obniża stopę redyskontową
☻    Zwiększa rozmiary kredytów refinansowych
☻    Obniża stopę redyskontową weksli
☻    Zwiększa skup papierów wartościowych

restrykcyjny (twardy) - nastawiona na hamowanie aktywności gospodarczej państwo ogranicza podaż pieniądza, dążąc do zmniejszenia nadmiernego popytu i związanego z tym wzrostu cen (ten typ polityki pieniężnej wykorzystywany jest w walce z inflacją).

Realizując określone cele polityki ekonomicznej, zazwyczaj prowadzona polityka jest kombinacją polityki

pieniężnej i polityki fiskalnej.

Wyróżniamy aktywną i pasywną politykę fiskalną.

Aktywna p. f. to np. zmiany stawek podatkowych, wydatków na roboty publiczne itp.

Pasywna p. f. wykorzystuje automatyczne stabilizatory koniunktury. Ich uruchomienie nie wymaga żadnej decyzji władz administracyjnych, wynika z wrażliwości niektórych podatków i wydatków państwa na zmiany poziomu dochodu narodowego i bezrobocia. Automatyczne stabilizatory działają samoczynnie, ale ich ustanowienie wymaga działalności legislacyjnej państwa.

Do automatycznych stabilizatorów zaliczamy:

2. podatki od dochodów

3. podatki pośrednie

4. zapomogi dla bezrobotnych i inne świadczenia społeczne

5. programy stabilizacji dochodów w rolnictwie

7.Podstawy prawne polityki finansowej w Polsce.

(System bezpieczeństwa finansów publicznych w Polsce).

Niebezpieczeństwa dla społeczeństwa i państwa wywołane przez kryzysy finansów publicznych są na ogół należycie postrzegane przez ekonomistów, politologów, prawników oraz polityków. Wyrazem tego są różne rozwiązania instytucjonalne (prawne), które mają ustrzec społeczeństwo przed kryzysami finansów publicznych oraz przez ich ewentualnym krachem.

W poszczególnych krajach istnieją różne rozwiązania w tej dziedzinie. Niebezpieczeństwo kryzysu finansów publicznych jest dostrzegane także w wymiarze międzynarodowym.

W przypadku Polski istnieje system bezpieczeństwa finansów publicznych zagwarantowany ustawą konstytucyjną oraz ustawą o finansach publicznych, a także innymi ustawami.

Można wyróżnić dwa rodzaje bezpieczeństwa finansów publicznych:

*bezpieczeństwo strategiczne

*bezpieczeństwo operacyjne

Bezpieczeństwo strategiczne sprowadza się do fundamentalnych kwestii finansów publicznych i jest treścią zapisów w konstytucji oraz zapisów w ustawie o finansach publicznych. Wymienione ustawy nakładają na rząd, jako główny podmiot odpowiedzialny za stan finansów publicznych, następujące rygory:

1) ogólne zadłużenie państwa, czyli państwowy dług publiczny (sektor finansów publicznych), powiększony o wymagalne zobowiązania skarbu państwa z tytułu udzielonych poręczeń i gwarancji, nie może przekroczyć 3/5 PKB.

2) zakaz udzielania przez NBP pożyczek na potrzeby bieżące rządu.

3) zakaz zwiększania przez sejm wielkości deficytu budżetu państwa w stosunku do deficytu zawartego w projekcie ustawy budżetowej opracowanej przez rząd

4) obowiązek zapisania w corocznych ustawach budżetowych górnego pułapu zaciągania zobowiązań z tytułu emisji skarbowych papierów wartościowych

5) obowiązek zapisania w corocznej ustawie budżetowej maksymalnej kwoty udzielanych przez skarb państwa poręczeń i gwarancji kredytowych (pożyczkowych)

6) obowiązek przedstawienia przez rząd wiarygodnych źródeł finansowania deficytu budżetowego

7) nakaz regulowania zobowiązań państwa z tytułu zaciągniętych przez państwo pożyczek i kredytów przed innymi wydatkami

8) obowiązek przestrzegania procedur ostrożnościowych i sanacyjnych

9) zakaz zaspokajania roszczeń wobec państwa osób trzecich z tytułu zapisanych w budżecie państwa dochodów z określonych źródeł lub wydatków zapisanych w budżecie.

10) obowiązek przedstawiania Radzie Ministrów projektów aktów prawnych, których skutkiem finansowym może być zwiększenie wydatków lub zmniejszenie dochodów podmiotów sektora finansów publicznych w stosunku do wielkości wynikających z obowiązujących przepisów; projekty takie wymagają określenia wysokości tych skutków i uprzedniego ich zaopiniowania przez ministra finansów.

Bezpieczeństwo operacyjne zapewniają różne zapisy znajdujące się w ustawach wykonawczych, dotyczące zasad gospodarowania środkami publicznymi. Chodzi w szczególności o respektowanie następujących obowiązków:

1) przestrzeganie ustawy o zamówieniach publicznych

2) respektowanie zasady jawności i przejrzystości finansów publicznych

3) przestrzeganie dyscypliny finansów publicznych

4) prowadzenie audytu wewnętrznego

5) zwracanie pożyczek z budżetu państwa udzielonych w związku z prefinansowaniem projektów przy wykorzystaniu środków unijnych

6) tworzenie rezerw w budżecie państwa

Charakteryzując ogólnie bezpieczeństwo finansów publicznych w Polsce trzeba wspomnieć o doktrynie jednorodnego traktowania finansów centralnych, finansów regionalnych oraz finansów lokalnych. Wyraża się to w konstytucji sektora finansów publicznych, sporządzaniu skonsolidowanego bilansu sektora finansów publicznych, ocenie stanu całego sektora według wymienionych kryteriów bezpieczeństwa strategicznego.

Natomiast w polskim prawie nie określono limitu deficytu budżetowego ani w odniesieniu do budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Nie oznacza to jednak pełnej swobody w tym zakresie, gdyż ograniczenia występują, ale mają charakter pośredni. Polega to na tym, że uporczywszy deficyt budżetowy powoduje kumulację długu skarbu państwa lub długu samorządowego, a to z kolei skutkuje wzrostem kosztów obsługi długu publicznego i zmusza albo do ograniczenia wydatków związanych z funkcjami państwa, albo do zaciągania dalszych pożyczek, występowania kolejnego deficytu budżetowego, dalszego powiększania długu publicznego, aż do ewentualnego osiągnięcia granic wyznaczonych przez konstytucję RP.

System aktów prawnych regulujących finanse publiczne w Polsce

• Konstytucja

• Ustawa o finansach publicznych

• Inne ustawy

• Rozporządzenia

Konstytucja

• Określa ogólne zasady gospodarki budżetowej

• Określa podstawy systemu dochodów publicznych

• Określa ustrój Banku Centralnego

• Ogranicza maksymalny poziom długu publicznego do 60 % PKB

Ustawa o finansach publicznych

• Inne akty prawne mogą zmieniać lub wyłączać jej przepisy

Inne ustawy

• Regulują konkretne kwestie dotyczące sektora finansów publicznych (zamówienia publiczne, prawo podatkowe, wynagrodzenia pracowników sfery budżetowej, dochody jednostek samorządu terytorialnego)

• Regulują ustrój i finanse poszczególnych instytucji sektora publicznego

Rozporządzenia

• Są to akty wykonawcze wydawane na podstawie wyżej wymienionych ustaw

6. Analiza polityki monetarnej w Polsce po roku 1990 - główne cechy.

GŁÓWNE CECHY POLITYKI NBP ZAPOCZĄTKOWANEJ W 1990 R.

W styczniu 1990 r. wprowadzono w Polsce plan stabilizacyjny określany jako plan Balcerowicza. Był on nakierowany, w krótkim okresie, na walkę z inflacją , a w dłuższej perspektywie na zasadnicze przyspieszenie przemian ustrojowych. Plan ten radykalnie zrywał z dotychczasową koncepcja polityki gospodarczej. Było to widoczne w silnym wyeksponowaniu działalności banku centralnego, w czym przejawiało się nadawanie aktywnej roli strumieniom pieniężnym i systemowi finansowemu w kształtowaniu życia gospodarczego kraju. Pomimo pewnej ewolucji , rozpoczętą wtedy politykę gospodarczą w podstawowych zarysach kontynuowano w następnych latach.

Podstawowe cechy polityki polskiego banku centralnego, zapoczątkowanej u progu minionej dekady, można ująć w czterech punktach:

1. Ostatecznym celem działalności NBP stała się walka z inflacją. Działalność NBP od 1990 r. została nakierowana przede wszystkim na ograniczenie dynamiki wzrostu cen.. W latach 1990-1991 odbywało się to w sposób naturalny , gdyż rząd realizował swój program stabilizacyjny. Z czasem NBP został główną instytucją władz państwowych stawiającą sobie jako podstawowy cel działalności ochronę siły nabywczej złotego.
2. Głównym sposobem ograniczania inflacji stała się dla banku centralnego kontrola podaży pieniądza. Kontrola masy pieniężnej w obiegu.

3. Kontrolę nad podażą pieniądza i inflacją starano się osiągnąć poprzez prowadzenie polityki dodatniej stopy procentowej. Głęboka reorientacja w dziedzinie polityki stóp procentowych dokonana w 1990 r. umożliwiła z czasem większą kontrolę NBP nad podażą pieniądza i presją inflacyjną.
4. Polityka kursu walutowego. Wprowadzenie systemu wewnętrznej wymienialności oznaczało , że gospodarka stała się gospodarką otwartą. Fakt ten znalazł swe odbicie w znaczeniu kursu walutowego dla kontroli podaży pieniądza i skali inflacji. Zmianom w sferze wymienialności złotego towarzyszyły zmiany w polityce kursowej.

7. Procesy dezinflacji i stabilizowanie cen na niskim poziomie w Polsce.

Od 1999 r. polityka pieniężna opiera się na strategii bezpośredniego celu inflacyjnego W październiku 1998 r. przyjęto Średniookresową strategię polityki pieniężnej na lata 1999-2003, w której stwierdzono, że średniookresowym celem polityki monetarnej będzie obniżenie rocznego tempa wzrostu inflacji do

poziomu niższego niż 4% do końca 2003 r.

Reformy fiskalne w Polsce - założenia a rzeczywistość.

8. Dylematy związane z wejściem do strefy euro.

Polska wstępując do UE, zobowiązała się do przyjęcia euro a co za tym idzie do spełnienia formalnych warunków zwanych kryteriami nominalnej konwergencji , wynikających z Traktatu z Maastricht.

Do dylematów związanych z wejściem Polski do UE należą. zarówno korzyści jak i zagrożenia . Wielkość korzyści jest większa niż koszty dlatego należy dążyć do szybkiego przyjęcia euro. W interesie Polski jest szybkie wynegocjowanie tego, aby uczestnictwo naszego państwa w ERM II było jak najkrótsze. Pozwoliłoby to ograniczyć spekulacje na temat „złotego” i uniemożliwiłoby odwlekanie daty wejścia do strefy euro.

Przyjęcie euro wymuszać też będzie zmiany w prawodawstwie a to może wymagać dużo czasu. Ale najważniejsza jest zgoda polityczna i przyjęcie programu reform , który będzie surowo respektowany.

Do argumentów przemawiających za wstąpieniem do euro należą :

1. Przyśpieszenie niezbędnych reform fin.publ. i rynku pracy,

2. unikniecie marginalizacji politycznej wewnątrz UE oraz ryzyka pogorszenia pozycji konkurencyjnej Polski względem tych krajów, które przystąpiły do strefy euro we wcześniejszym okresie,

3. Zwiększenie dynamiki inwestycji wydajności , dzięki temu trwałe przyśpieszenie wzrostu gospodarczego,

4. Ożywienie wymiany handlowej ze strefa euro przez wyeliminowanie ryzyka kursowego.

5. wyeliminowanie części kosztów transakcyjnych,

6. Zwiększenie porównywalności cen co ma wpływ na wzmocnienie konkurencji,

7. pozytywna postawa przedsiębiorców wobec euro.

Do argumentów przeciw nalezą:

1. trudności z przeprowadzeniem reform fin. publ i uelastycznienia rynku pracy,

2. Kłopoty innych państw związanych z wejściem do strefy euro,

3. Ewentualne kary, grożące Polsce w przypadku nie przygotowania do funkcjonowania w euro landzie,

4. możliwość wystąpienia negatywnych skutków dla gospodarki i bilansu płatniczego w wyniku wzmocnienia euro, utrudniającego gospodarce polskiej konkurencje i istotna deprecjacje rezerw dewizowych ( w razie mocnego osłabienia dolara),

5. nasilenie ataków spekulacyjnych na złotego i ich negatywne skutki dla budżetu i gosp. oraz konieczność wydłużania terminu przyjęcia euro,

Groźba , że kurs po jakim dokona się zamiana zł na euro , może być zawyżony( w związku z napływem do Polski środków z funduszy unijnych)

9. Polityka finansowa Polski w świetle kryteriów konwergencji.

10. Wyzwania dla polityki finansowej Polski w nadchodzących latach.

Wyzwania dla polityki finansowej Polski zostały zawarte w „Programie konwergencji. Aktualizacja 2007”, Przedstawiono w niej działania w obszarze finansów publicznych w okresie do 2010 r.

W wyniku ich realizacji winna nastąpić poprawa sytuacji finansów publicznych w kierunkach :

1. ograniczenia nierównowagi fiskalnej (aby w 2011 r deficyt strukturalny sektora instytucji rządowych i samorządowych został zredukowany do MTO(-1% PKB),

2. zmniejszenia relacji państwowego długu publicznego do PKB

3. redukcja skali deficytu budżetu państwa

4. redukcję długu całego sektora instytucji rządowych i samorządowych w relacji do PKB

5. stworzenia warunków do szybkiego wzrostu gospodarczego oraz zwiększenie odporności gospodarki na zagrożenia zew. i wewnętrzne..

W zakresie deficytu budżetowego -zaplanowano ograniczenie jego wielkości z 28,6 na 27,1 mld zł. ( są to wielkości planowane na 2008 r). Zmniejszenie winno nastąpić w związku z wprowadzeniem zmian w systemie obciążeń podatkowych-będących głównym źródłem dochodów budżetu. Zmiana w pdof wprowadzona w 2009 dot. zmniejszenia stawek podatkowych (18% i 32 %) w miejsce dotychczasowych (19,30,40%) oraz zmiana w stawce składki na ubezp.społ( obowiązująca już od 2008 r a dot. obniżenia składki rentowej po stronie pracownika o 2 pkt.%-z 3,5 % do 1,5% podstawy wymiaru składki) i po stronie pracodawcy o 2 pkt % ( z 6,5 % do 4,5).) powinna wpłynąć na wzrost przeciętnego wynagrodzenia netto oraz ograniczenie kosztów ponoszonych przez pracodawców. Zmiany nastąpią również w zakresie podatku CIT(ulga dla producentów komponentów), VAT(zwolnienie z podatku dostaw nieruchomości o charakterze niemieszkalnym, ujednolicenie zwrotu podatku,zastosowanie procedur uproszczonych w imporcie), podatku akcyzowym (wzrost akcyzy na wyroby tytoniowe,na gaz płynny, regulacje zmieniające moment powstania obowiązku pod).

Głównym czynnikiem wzrostu gospodarczego w Polsce w latach 2008-2009, podobnie jak w 2007 r., będzie popyt krajowy. Kształtowanie się tej kategorii związane będzie z oczekiwaniami odnośnie do wzrostu realnego funduszu wynagrodzeń w gospodarce narodowej, waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych oraz z obniżeniem klina podatkowego w wyniku reform ubezpieczeń społecznych i podatku od dochodów osobistych.

Działania te poprzez korzystny wpływ na popyt krajowy będą stanowiły czynnik :

-stymulujący popyt na prace i przez to ograniczenie bezrobocia.

-ograniczający skalę emigracji zarobkowej.

Dodatkowym czynnikiem wzrostu popytu krajowego będzie utrzymujące się stosunkowo wysokie tempo wzrostu nakładów brutto na środki trwałe, związane z zakładanym rosnącym wykorzystaniem funduszy unijnych, organizacją EURO 2012, dopłatami dla rolników w ramach WPR oraz wysokim napływem kapitału do Polski w formie bezpośrednich inwestycji zagranicznych.

Umiarkowane prognozy rozwoju koniunktury u naszych partnerów eksportowych oraz dalsza aprecjacja złotego skutkować będą niewielkim obniżeniem się kontrybucji we wzrost PKB ze strony eksportu.

Średnie realne tempo wzrostu PKB w latach 2008-2009 wyniesie ok. 5,3%, czyli podobnie jak potencjalne tempo wzrostu gospodarki polskiej. Oczekuje się, źe w 2008 r. luka produktowa będzie dodatnia (na poziomie ok. 0,5-0,6% PKB potencjalnego) i w kolejnych latach będzie się zmniejszać. W związku z powyższym, oczekuje się, że ewentualna dodatkowa presja inflacyjna związana z nierównowagą popytu i podaży na rynku krajowym będzie maleć w horyzoncie prognozy.

Skutkiem tego programu jest zapowiedź ze strony przedstawicieli Komisji Europejskiej, zniesienia Polsce procedury nadmiernego deficytu. Oznaczać to będzie de facto spełnienie przez Polskę fiskalnego kryterium konwergencji.

1. Strategia polityki monetarnej NBP.

Urynkowienie gospodarki i rozwój instytucji z tym związanych czyli rynku pieniężnego, walutowego, kapitałowego oraz liberalizacja prawa dewizowego spowodowały wzrost zależności podmiotów gospodarczych od krajowych i międzynarodowych rynków finansowych oraz polityki makroekonomicznej. Wydłużył się czas podejmowania decyzji przez te podmioty i RPP opracowała strategie dotyczące kształtowania się polityki pieniężnej w dłuższym okresie czasu. Strategie te miały określić sposób postępowania BC w celu realizacji jego konstytucyjnych i ustawowych celów w średnim okresie czasu.

I czaso kres 1999 - 2003

Celem podstawowym polityki pieniężnej BC było dalsze obniżanie poziomu inflacji a w dalszej perspektywie stabilizacja cen. Osiągnięcie tego celu miało zasadnicze znaczenie dla stworzenia podstaw długotrwałego wzrostu. Strategia w wymienionych latach odpowiadała I kadencji RPP i pokrywała się z okresem przygotowań Polski do integracji z UE (2002 r.), a potem z Europejską Unią Gospodarczą i Walutową (EMU). Strategia miała zwiększyć przejrzystość polityki pieniężnej, a to miało umożliwić podejmowanie przez podmioty gospodarcze i gospodarstwa domowe bardziej racjonalnych decyzji, miało spowodować rozwój rynku pieniężnego i walutowego oraz instrumentów występujących na tych rynkach.

Takie działanie z punktu widzenia procesów dostosowawczych polskiej gospodarki do standardów UE i EMU, gdzie polityka pieniężna odgrywa bardzo ważną rolę. Jeśli zakłada się wprowadzenie stabilnego rozwoju, to podstawowe znaczenie ma koordynacja polityki fiskalnej z polityką pieniężną, a wtedy w małej otwartej gospodarce, podlegającej przemianom systemowym, dążącej do integracji z UE oraz tam gdzie występują zjawiska kryzysowe i postępująca globalizacja działanie takie jest bardzo ważne.

2. Narzędzia polityki monetarnej stosowane w Polsce.

W 2007 roku były stosowane następujące instrumenty polityki pieniężnej :

1. stopy procentowej

2. operacje otwartego rynku

3. rezerwa obowiązkowa

4. operacje kredytowo-depozytowe

5. inne elementy oddziaływania NBP na rynek pieniężny

Instrumenty polityki monetarnej są łatwiejsze do zastosowania od fiskalnych, gdyż nie wymagają tyle czasu, i są mniej zależne od polityki (dzięki niezależności Banku Centralnego).

Instrumenty polityki pieniężnej stosowane w 2007r.:

1) płynność w sektorze bankowym:

W 2007 r. w ujęciu średniorocznym nastąpił wzrost nadpłynności sektora bankowego, a po przystąpieniu Polski do UE był napływ środków unijnych i związany z tym skup walut obcych przez BC. W 2006 r. wzrosła dynamika pieniądza gotówkowego znajdującego się w obiegu, a to ograniczyło nadpłynność. Przewiduje się, że w 2007 r. wielkość przyrostu nadpłynności będzie zależała przede wszystkim od transakcji walutowych w BC. Zmian poziomu pieniądza gotówkowego znajdującego się w obiegu oraz wahań poziomu lokat terminowych Ministerstwa Finansów w BC. Zakłada się że limit tych lokat w uzgodnieniu z MF ukształtuje się na średnim poziomie 4,9 miliarda zł.

2) stopa procentowa:

Podstawowym instrumentem - krótkoterminowa stopa procentowa, zmiany wysokości stopy referencyjnej NBP określają kierunek prowadzonej polityki pieniężnej. Natomiast poziomy stóp depozytowej i lombardowej wyznaczają pasmo wahań stopy procentowej „over-night” na rynku międzybankowym.

Stopa referencyjna NBP określa minimalną rentowność podstawowych operacji otwartego rynku i jednocześnie wpływa na poziom oprocentowania lokat międzybankowych o porównywalnym terminie zapadalności.

Stopa lombardowa NBP wyznacza wysokość kosztu pozyskania pieniądza w BC i określa w ten sposób górny pułap wzrostu rynkowych stóp „over-night”.

Stopa depozytowa NBP wyznacza oprocentowanie depozytów w BC i określa w ten sposób dolny pułap spadku rynkowych stóp „over-night”.

3) operacje otwartego rynku - pozwalają utrzymywać krótkoterminowe stopy procentowe na poziomie spójnym z realizacją ustalonego przez RPP celu inflacyjnego.

Do operacji tych należą

operacje podstawowe w postaci emisji 7-tygodniowych bonów pieniężnych BC. Przetargi na te bony odbywają się raz w tygodniu a ich minimalna rentowność określana jest przez wysokość stopy referencyjnej NBP.

BC przeprowadza operacje podstawowe w takiej skali aby możliwe było określenie kształtowania stawki WIBOR odpowiadającej zapadalności operacji podstawowej, która mieści się wg stopy referencyjnej NBP.

Operacje dostrajające mogą one zostać podjęte w celu łagodzenia wpływów nieoczekiwanych zmian płynności systemu bankowego. Mogą one obejmować operacje absorbujące i zasilające np., emisja bonów pieniężnych NBP, operacje repo, reversrepo oraz przedterminowy wykup bonów pieniężnych NBP.

4) operacje strukturalne:

Mogą zostać przeprowadzone w celu długoterminowej zmiany struktury płynności w sektorze bankowym. Gdyby wystąpiła taka konieczność BC może wprowadzić:

• emisja obligacji

• przedterminowy wykup obligacji,

• zakup i sprzedaż papierów wartościowych na rynku wtórnym.

5) rezerwa obowiązkowa:

ma na celu jest łagodzenie wpływu zmian płynności w sektorze bankowym i ewentualna zmiana stopy rezerwy obowiązkowej lub wprowadzenie innych rozwiązań, 7
ma na celu przybliżenie systemu rezerwy do wymogów eurosystemu, a będzie to wynikać
z warunków płynnościowych na rynku międzybankowym

6) operacje depozytowo - kredytowe. Celem tych operacji jest ograniczenie skali wahań stopy procentowej rynku międzybankowego „over-night”. Ale banki uczestniczące w tych operacjach robią to z własnej inicjatywy. Depozyty na koniec dnia pozwalają na ulokowanie nadwyżek środków bankowych w BC na termin „over-night”, a oprocentowanie stanowi dolne ograniczenie dla stawki rynkowej kwotowanej na ten termin.

Kredyty lombardowe umożliwiają zaciągnięcie w BC kredytu na termin „over-night” a oprocentowanie tego kredytu określa maksymalny koszt pozyskania pieniądza w BC i stanowi górne ograniczenie dla stawki rynkowej „over-night”. Kredyt lombardowy jest zabezpieczony papierami wartościowymi akceptowanymi przez BC. Ważnym elementem systemu rozliczeniowego pozostaną oferowane przez BC kredyty złotowe i w euro, które będą stanowić źródło pozyskania środków w ciągu dnia operacyjnego. Kredyty te są nie oprocentowane a ich zabezpieczenie stanowią papiery wartościowe akceptowane przez BC.

6) interwencje walutowe:

Mogą zostać wykorzystane przez BC ponieważ zmiany kursu walutowego wywołują istotny wpływ na istniejącą inflację. Jeśli zaistnieje konieczność to BC może dążyć do stabilizacji inflacji przez dokonywanie interwencji na rynku walutowym.

3. Miary inflacji stosowane w Polsce.

W Polsce korzysta się zasadniczo z czterech mierników inflacji: inflacji cen konsumentów, inflacji cen producentów, deflatora PKB oraz mierników inflacji bazowej. Pierwsze trzy wskaźniki są regularnie opracowywane i publikowane przez Główny Urząd Statystyczny, natomiast wskaźniki czwartej grupy są obliczane przez Narodowy Bank Polski kilka dni po podaniu do wiadomości danych o inflacji cen konsumentów.

1. Deflator PKB -

Deflowanie produktu krajowego pozwala przedstawić go w wielkościach realnych, czyli po wyeliminowaniu zmian cen. Wzrost wartości towarów na rynku może zatem oznaczać wyłącznie wzrost cen, po których towary są sprzedawane, co wcale nie musi odzwierciedlać zwiększenia wolumenu obrotu samych towarów. Deflator PKB definiuje się jako stosunek nominalnego i realnego PKB i stąd wynika jego prosta interpretacja. Informuje on, jaka część przyrostu strumienia dóbr i usług w gospodarce wynika wyłącznie z efektów cenowych. Gdy nominalny PKB przekracza wielkość realną, to mamy do czynienia z inflacją. Gdy sytuacja jest odwrotna - mówimy o deflacji, czyli o obniżaniu się ogólnego poziomu cen w gospodarce. Deflator bierze pod uwagę ceny wszystkich dóbr i usług, które wliczane są w strumień produktu narodowego brutto

2. Inflacja cen konsumentów
   Nosi nazwę CPI (ang. Consumer Price Index) lub wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych. CPI mierzy zmiany cen w odniesieniu tylko do niektórych produktów lub usług wchodzących w skład tzw. koszyka konsumpcyjnego, który jest rokrocznie aktualizowany. Towary i usługi stanowiące komponenty tego koszyka ustalane są na podstawie badań budżetów gospodarstw domowych, które starają się ustalić, na co przeciętny konsument wydaje zarobione pieniądze. Zawartość koszyka stanowi około 2000 różnych towarów i usług, a poszczególne kategorie są ważone w ten sposób, aby odzwierciedlać ich rzeczywisty udział w wydatkach statystycznego gospodarstwa domowego. Koszyk konsumpcyjny ustalony na sztywno wydaje się istotnym ograniczeniem dla tej miary inflacji. Nie uwzględnia ona bowiem efektów substytucyjnych, które odgrywają istotną rolę w codziennych wyborach konsumentów.

3. Inflacja cen producentów
   Zmiany cen producentów w czasie określa się za pomocą PPI (ang. Producer Price Index). Miernik ten podawany jest co miesiąc do publicznej wiadomości, razem z danymi o dynamice produkcji przemysłowej (produkcji sprzedanej przemysłu). W odróżnieniu od inflacji cen konsumentów, wskaźnik ten nie bierze pod uwagę zmian cen usług oraz dotyczy wyłącznie cen towarów w obrocie hurtowym, które zostały wyprodukowane i sprzedane przez zakłady przetwórstwa przemysłowego, górnictwo oraz przedsiębiorstwa dostarczające i wytwarzające energię elektryczną, gaz i wodę. PPI mierzy ceny netto, a więc z wyłączeniem podatku VAT i akcyzy. Uwzględnia natomiast różnego rodzaju dotacje przedmiotowe przyznawane dla poszczególnych wyrobów. Panuje pogląd, że ceny producentów są wskaźnikiem wyprzedzającym w stosunku do zmian cen konsumentów, tj. pozwalają przewidywać zmiany inflacji CPI. Taka sytuacja nie zawsze ma miejsce, ponieważ hurtownicy i detaliści mogą przejąć na siebie część wzrostu cen towarów rezygnując w ten sposób z części marży.

4. Inflacja bazowa
   Najważniejsza z punktu widzenia rynków finansowych wydaje się inflacja bazowa netto, która powstaje dzięki wyeliminowaniu cen paliw oraz cen żywności z ogólnego wskaźnika CPI (te pozycje w sumie stanowią około 33% komponentów koszyka konsumpcyjnego). Wśród innych mierników bazowych znajdują się: inflacja bazowa po wyłączeniu cen kontrolowanych (wyłączenie cen podlegających różnego rodzaju regulacjom państwa; pomija około 25% komponentów koszyka inflacji cen konsumentów), inflacja bazowa po wyłączeniu cen o największej zmienności (stanowią one około 15% procent ogólnego wskaźnika cen), inflacja bazowa po wyłączeniu cen o największej zmienności i cen paliw (wyłączenie około 18% towarów i usług wchodzących w skład wskaźnika CPI) oraz 15% średnia obcięta, która eliminuje wpływ 15% cen o najmniejszej i największej dynamice. Obserwacja wskaźników bazowych pozwala odpowiedzieć na pytanie, które z głównych czynników przyczyniły się do wzrostu cen konsumentów w danym okresie czasu.

4. Ewolucja Państwowego Długu Publicznego w Polsce.

W procesie budowania nowego systemu finansów publicznych po wyborach 05-06-1989 roku, jednym z etapów było wykreowanie kategorii długu publicznego, odpowiedzialność za zadłużenie zagraniczne sektora uspołecznionego przejęło państwo, w tamtych latach występowało głównie zadłużenie zagraniczne, a jego przejęcie przez państwo pozwoliło rozpocząć negocjacje z wierzycielami Polski w sprawie rozwiązania problemu zadłużenia, w tym okresie była to kategoria nie występująca jeszcze w ustawie expressis verbis. Konstytucja III RP z 2 kwietnia 1997 zobowiązała ustawodawcę do zdefiniowania kategorii długu publicznego, co zostało uczynione w ustawie o finansach publicznych z 26 listopada 1998 roku, ustawa zdefiniowała państwowy dług publiczny, dług sektora rządowego, dług skarbu państwa, dług sektora samorządowego oraz wskazała szczególną odpowiedzialność ministra finansów za dług skarbu państwa.

76% stanowi dług krajowy, do 98 roku większość stanowił dług zagraniczny, w 1990 roku ponad 80% stanowiło zadłużenie zagraniczne. W okresie transformacji zadłużenie wynosiło 95%.

Najwięcej zadłużenia posiadamy wobec Francji, wyraziła zgodę na przedterminową spłatę, Brazylia też się zgodziła, negocjacje z klubem paryskim były trudne, wyrażono zgodę na to aby płacąc do 1995 roku tylko odsetki w pełnej wysokości terminowo umorzono 50% do tego klubu (16 wierzycieli) resztę do 2012. Zrzesza wierzycieli rządów.

Klub londyński (zrzesza banki komercyjne) collateral obligacje rządu USA zabezpieczające nasze długi względem klubu londyńskiego do 2024, umorzył 49,2.

str. 637 Owsiak.

5. Charakter deficytów budżetowych w Polsce.

Wyróżnia się 3 rodzaje deficytów budżetowych:

1. rzeczywisty-

-stanowiący rzeczywista różnice pomiędzy wydatkami a dochodami w dany roku budżetowym, nie prowadzi do prawidłowej oceny kierunków i siły oddziaływania polityki budżetowej na zmiany w poziomie aktywności gospodarczej, nie uwzględnia wpływu na deficyt czynników od niej niezależnych (np. polityka monetarna, zadłużenie zewnętrzne),

2. strukturalne- tj, stanowiące wielkości stymulowane, hipotetyczne, powstające w warunkach , gdy dochody i wydatki realizowane są przy pełnym wykorzystaniu zdolności wytwórczych gospodarki( przy założeniu że bezrobocie nie przekracza bezrobocia uznanego jako naturalne)

3. cykliczne-stanowiące rezultat cyklu koniunkturalnego, ożywienia lub recesji, wpływających na dochody i wydatki budżetowe.

6. Fiskalizm w krajach Unii Europejskiej - główne cechy.

Najszerszym miernikiem fiskalizmu jest zakres ingerencji finansów publicznych w PKB, czyli poziom dochodów i wydatków publicznych w relacji do PKB. Ujmuje on wszelkie obciążenia nakładane na podmioty gospodarcze, informując jednocześnie, jak duża część wytwarzanego dochodu przechodzi przez system finansów publicznych państwa. Najwyższy poziom fiskalizmu w krajach Unii Europejskiej występuje w Szwecji, Francji, Danii, Finlandii, Belgii i Austrii. Kraje te mają najwyższy poziom dochodów i wydatków publicznych w relacji do PKB (około 50-60%). Są to jednocześnie państwa o najwyższych stawkach podatków VAT powyżej 20%, CIT około 30%) i najwyższe wpływy z nich stanowi tam od 44% do 51% PKB. W ostatnich latach w krajach tych (poza Francji) nastąpił jednak proces ograniczania wydatków publicznych (w relacji do PKB) - najsilniejszy w Szwecji i Finlandii. Państwa te wypracowują sukcesywnie nadwyżki budżetowe, co pozwala na redukcję zadłużenia publicznego, a więc i kosztów z nim związanych (w latach 1998-2005 Dania obniżyła dług publiczny z 56% PKB do 36%, Szwecja z 70% PKB do 50%, Belgia ze 119% PKB do 93%, a Finlandia z 49% PKB do 41%). Nie zmienia to jednak faktu, że państwa te wciąż należą do czołówki Unii Europejskiej pod względem fiskalizmu, co popycha sporą część podmiotów do ucieczki w szarą strefę Poza Austrią we wszystkich tych krajach szara strefa szacowana jest na poziomie wyższym aniżeli średnia dla państw OECD.

Niższym zakresem ingerencji państwa w gospodarkę poprzez system finansów publicznych charakteryzuje się większość nowych państw członkowskich. Wśród krajów Unii najniższy poziom dochodów (a więc i obciążeń fiskalnych) oraz wydatków publicznych w relacji do PKB występuje w republikach nadbałtyckich i na Słowacji, ale także w Irlandii (około 35% PKB). Jest to poziom podobny jak w gospodarce USA czy Japonii. W niskich podatkach i innych obciążeniach fiskalnych upatrują one swojej szansy na zdynamizowanie wzrostu gospodarczego i nadrobienie dystansu, jaki dzieli Wschód od Zachodu. Gospodarki krajów europejskich wciąż charakteryzuje wyższy poziom ingerencji systemu finansów publicznych aniżeli amerykański i nic nie wskazuje na to, by miało się to zmienić. To właśnie w skali fiskalizmu upatruje się głównych powodów słabego wzrostu gospodarczego w Europie. Jest podstawową przyczyną tego, że nie radzi ona sobie z rozwiązywaniem najpilniejszych problemów społeczno-gospodarczych i pomimo kilkudziesięciu lat integracji wciąż nie zlikwidowała dystansu dzielącego je od Ameryki. Poziom dochodu na mieszkańca jest tam o połowę wyższy niż Średnio w krajach Unii Europejskiej. Chociaż Średnia unijna została zaniżona w wyniku procesu rozszerzenia UE na Wschód, a państwa zachodnie mają istotnie wyższy poziom dochodu od nowych krajów członkowskich, tylko Irlandii (poza Luksemburgiem) udało się osiągnąć poziom dochodu na mieszkańca porównywalny z amerykańskim. Problem szkodliwości nadmiernego fiskalizmu dla tempa rozwoju swych gospodarek dostrzegła większość nowych państw członkowskich UE. Próbują one poprawić swą konkurencyjność na wspólnym rynku, obniżając stawki podatków bezpośrednich, a Słowacja i Czechy także pośrednich. W niższych niż na Zachodzie stawkach podatków upatruje bowiem szans na zbliżenie się do Zachodu pod względem poziomu osiągniętego rozwoju gospodarczego, a tym samym poziomu zamożności swych mieszkańców, i dzięki temu na zwiększenie zdolności do trwałego rozwiązywania problemów społeczno-gospodarczych.

http://www.nbp.pl/Publikacje/bank_i_kredyt/2007_02/dynus.pdf

STAWKI PIT

20, 30,40 W LATACH 1992-1993

21, 33, 45 w latach 1994-1996

20, 32, 44 w 1997

19, 30, 40 w latach 1998-2008

Luksemburg 10 progów podatkowych.

50% występuje w austri belgi, 59 dania, Szwecja 56,

W Polsce wysoka stawka podstawowa 19%, natomiast w wielu krajach wystepuje stawka zerowa, w Luksemburgu, Niemcach, Szwecji, Malcie, Czechy 15 podatek liniowy

Norwegia od 28-51,3

Podatek od osób prawnych CIT, W 1992, DO 1996 stawka wynosiła 40 procent, obniżana co 2 lata z reguły o dwa procent.

Stawki podatku od zysku firm 2008 w USA 35, Niemcy 33, Estonia 22 (przy reinwestowaniu zysków 0%)

VAT

W LUKSEMBURGU 15% stawka podstawowa.

Stawka zerowa - Belgia dania Finlandia Włochy Szwecja Wielka Brytania,

Stawka obniżona 4 w Hiszpanii, Grecja 4,5 Francja 2,1

W 1992 gdy tworzono rynek europejski, kraje europejskie miały wybór, w stosowaniu stawek obniżonych, jedynym wymogiem było stawka podstawowa nie niższa niż 15%,

7. Wydatki budżetu państwa w Polsce - główne cechy.

Wydatki budżetu państwa są głównym instrumentem realizacji alokacyjnej funkcji finansów publicznych. Wielkość wydatków i ich struktura jest uwarunkowana historycznie, jak i zdeterminowana realizowaną przez władze publiczne doktryną społeczno-gospodarczą. Zależą wiec one głównie od:

• zakresu finansowania przez państwo zadań publicznych,

• zakresu finansowania przez państwo usług społecznych,

• skali ingerencji państwa w procesy gospodarcze,

• wydajności fiskalnej państwa mierzonej stopniem redystrybucji dochodów.

Ogólne ramy i systematykę wydatków budżetu państwa określa ustawa o finansach publicznych. Zgodnie z ustawą z dnia 30 czerwca 2005 roku o finansach publicznych wydatki budżetowe przeznaczone są na (art. 97.1):

1. utrzymanie i funkcjonowanie organów władzy publicznej, kontroli i ochrony

prawa;

2. zadania wykonywane przez administrację rządową;

3. funkcjonowanie sądów i trybunałów;

4. subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego;

5. dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego;

6. środki wpłacane do budżetu Unii Europejskiej, zwane dalej „środkami własnymi

Unii Europejskie;

7. subwencje dla partii politycznych;

8. dotacje na zadania określone odrębnymi ustawami;

9. obsługę długu publicznego;

10. finansowanie programów i projektów, na realizację których uzyskano środki

pochodzące z budżetu Unii Europejskiej, zwane dalej „współfinansowaniem”;

11. realizację Wspólnej Polityki Rolnej.

2. Z budżetu państwa są finansowane także zadania określone w odrębnych ustawach

i umowach międzynarodowych.

W teorii i w praktyce występuje wiele klasyfikacji wydatków publicznych. Do klasycznych podziałów należy wyodrębnienie wydatków ze względu na ich przeznaczenie na cele bieżące lub średnio- i długookresowe. Rozróżnia się więc wydatki:

• Wydatki bieżące:

• subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego

• dotacje

• wynagrodzenia i uposażenia

• inne świadczenia na rzecz osób fizycznych np. emerytury, pomoc społeczna

• zakupy towarów i usług

• inne wydatki związane z funkcjonowaniem jednostek budżetowych lub realizacją ich zadań statutowych

• kapitałowe (majątkowe) obejmują:

• wydatki na zakup i objęcie akcji oraz wniesienie wkładów do spółek prawa handlowego

• wydatki inwestycyjne państwowych jednostek budżetowych oraz dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji

• wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa obejmują w szczególności wydatki budżetu państwa z tytułu oprocentowania i dyskonta od skarbowych papierów wartościowych, oprocentowania zaciągniętych kredytów i pożyczek oraz wypłat związanych z udzielonymi przez Skarb Państwa poręczeniami i gwarancjami oraz koszty związane z emisją skarbowych papierów wartościowych.

Szczególny rodzaj wydatków budżetowych stanowią dotacje, które według ustawy o finansach publicznych są przeznaczone na:

1. finansowanie lub dofinansowanie:

1. zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego ustawami,

2. ustawowo określonych zadań, w tym zadań z zakresu mecenatu państwa nad kulturą, realizowanych przez jednostki inne niż jednostki samorządu terytorialnego,

3. bieżących zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego,

4. zadań zleconych do realizacji organizacjom pozarządowym oraz podmiotom

wymienionym w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie . (Działalność pożytku publicznego może być prowadzona także przez:  1)  osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego;  2)  stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego.) , zwanym dalej „organizacjami pozarządowymi”,

e. kosztów realizacji inwestycji - zwane dalej „dotacjami celowymi”;

2. dofinansowanie działalności bieżącej ustawowo wskazanego podmiotu,

zwane dalej „dotacjami podmiotowymi”;

3. dopłaty do określonych rodzajów wyrobów lub usług, kalkulowanych według

stawek jednostkowych, zwane dalej „dotacjami przedmiotowymi”;

4. dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych w zakresie określonym

w odrębnej ustawie;

5. pierwsze wyposażenie w środki obrotowe nowo tworzonych zakładów budżetowych

i gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych.

8. Główne cechy polityki podatkowej w Polsce w okresie transformacji.

Zgodnie z ustawą zasadniczą podatki oraz inne daniny mogą być nakładane wyłącznie w drodze ustawy, dług publiczny nie może przekroczyć 3/5 PKB

Przygotowania i Uchwalenie ordynacji podatkowej, która normowała stosunki między państwem a podatnikami i sprecyzowała prawa i obowiązki podatników jak tez urzędników aparatu skarbowego.

Zasady budowy współczesnego systemu podatkowego - łagodna rewolucja podatkowa

• centralne władztwo podatkowe - władze w zakresie pod. Centralnych nie samorządowych

• wprowadzenie kilku wiodących podatków - pdof, pdop, VAT, akcyza

• dominacja podatków pośrednich -

• przekazanie w gestie samorządów części podatków i opłat - lokalne, opłata miejscowa, od czynności cywilno prawnych,

• wykorzystanie podatków do realizacji celów pozafiskalnych - przy pomocy pit państwo może realizować ulgi, internetowe, cit wykorzystany wspieranie pewnych gałęzi, ulga inwestycyjna lata 96 97, podatek akcyzowy - prozdrowotne,

• wzorowanie się na rozwiązaniach przyjętych w unii europejskiej - nie musieliśmy zbyt wiele dostosowywać,

STAWKI PIT

20, 30,40 W LATACH 1992-1993

21, 33, 45 w latach 1994-1996

20, 32, 44 w 1997

• 19, 30, 40 w latach 1998-2008

9. Traktat z Maastricht i Pakt Stabilności i Wzrostu - wnioski dla Polski.

PIERWSZE OMÓWIENIE

Konsekwencje Unii Walutowej dla Polski są następujące36:

a) zmniejszenie kosztów transakcyjnych

b) zmniejszenie kosztów operacji bankowych

c) dostęp do nowych źródeł finansowania

d) większa przejrzystość cen

e) międzynarodowe towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze powiernicze lokują swój kapitał w tzw. Papiery komercyjne (tzn. że polskie firmy mogą na tym zyskać emitując papiery denominowane w EURO)

f) korzystniejsza oferta cenowa usług bankowych

g) większa konkurencja ze strony z obszaru UWG

h) zwiększenie innowacyjności polskich przedsiębiorstw

i)utrata niezależności NBP, wspólna polityka pieniężna prowadzona przez europejski bank centralny

DRUGIE OMÓWIENIE

Znaczenie unii walutowej dla Polski

Zgodnie z Traktatem z Maastricht, wszystkie kraje członkowskie UE powinny docelowo wejść w skład unii walutowej (wyjątkiem są tu: Wielka Brytania i Dania, które zdołały w Traktacie wynegocjować klauzulę, dającą im możliwość wyboru). Warunkiem członkostwa w UGiW jest oczywiście spełnienie wszystkich kryteriów zbieżności. Oznacza to, że także Polska musi być przygotowana na wejście do strefy euro, a więc zastąpienie złotego przez wspólną walutę europejską. Uczestnictwo Polski w UGiW leży w strategicznym interesie naszego kraju. Oznacza bowiem jeszcze pełniejsze włączenie Polski w struktury gospodarcze UE, a tym samym zdrową i stabilną gospodarkę rynkową. Osiągnięcie przez Polskę tego stanu oznaczać będzie w praktyce niską inflację, niskie stopy procentowe, równowagę budżetową państwa, rozsądne rozmiary długu publicznego itd. Niska inflacja, a dzięki temu niskie stopy procentowe to z kolei niezbędne warunki trwałego wzrostu gospodarczego.
Ustanowienie UGiW ma istotne konsekwencje dla polskich podmiotów gospodarczych. Pojawienie się euro jest znaczącym wydarzeniem dla tych przedsiebiorstw, dla których handel międzynarodowy oraz międzynarodowe operacje finansowe, odgrywają istotną rolę. Zmniejszają się koszty transakcyjne, ponoszone wcześniej przy sprzedaży i zakupie 12 walut narodowych, oraz związane z operacjami zabezpieczającymi przed ryzykiem kursowym. Większa przejrzystość cen, jaką powoduje euro, oznacza łatwiejszy wybór zagranicznych dostawców i odbiorców - prościej jest porównywać ceny, wyważone w tej samej walucie. Euro staje się dla polskich przedsiębiorstw walutą kontraktów i płatności oraz walutą, w której mogą być zaciągane kredyty, jak również emitowane instrumenty dłużne. Zmniejszają się koszty prowadzenia rachunków walutowych, pojawia się szersza i korzystniejsza cenowo oferta usług bankowych. Z drugiej strony polscy przedsiębiorcy muszą się liczyć ze zwiększoną konkurencyjnością ze strony firm z obszaru UGiW. Dalsza integracja europejskiego rynku towarów i usług umożliwia wydajnym firmom z krajów strefy euro znaczne poszerzenie ich rynków zbytu. Jednocześnie firmy te są zmuszone do większej innowacyjności, gdyż nie mogą juz powiększać swej konkurencyjności drogą dewaluacji waluty krajowej.

TRZECIE OMÓWIENIE

Wstępując do UE Polska zobowiązała się do dalszej integracji, której wyrazem będzie prowadzenie wspólnej polityki pieniężnej z krajami należącymi do strefy euro. Aby przystąpić do strefy muszą być spełnione kryteria zwane kryteriami konwergencji z Maastricht są to:

1. kryterium inflacyjne

2. kryterium fiskalne

3. kryterium kursowe

4. kryterium stóp procentowych

1. Kryterium inflacyjne - do oceny stóp zbieżności w zakresie stabilności cen komisja europejska wykorzystuje zharmonizowany indeks cen konsumpcyjnych umożliwiający porównywanie zmian inflacji w poszczególnych krajach europejskich, chcący przystąpić do strefy każdy kraj musi spełnić kryterium inflacyjne gdy jego średnioroczna stopa inflacji nie przekracza wartości, którą stanowi średnia arytmetyczna 3 krajów członkowskich o najniższej średniorocznej inflacji powiększonej o 1,5 p. p.

2. Kryterium fiskalne dotyczy poziomu długu publicznego i deficytu budżetowego. Deficyt budżetowy nie może przekroczyć 3% PKB (4,5%), a dług publiczny 60% PKB (55%). Deficyt budżetowy oraz dług sektora instytucji rządowych i samorządowych są liczone wg metodologii europejskiego systemu rachunków narodowych. Zgodnie z tą metodologią sektor obejmuje jednostki rządowe i samorządowe które dostarczają .....................przeznaczonych na zaspokojenie potrzeb społecznych, finansowane głównie przez jednostki rządowe i samorządowe oraz autonomiczne fundusze emerytalne pod warunkiem, że rząd ustala i zatwierdza wysokość składek i świadczeń

3. Kryterium kursowe - warunkiem jest uczestnictwo w mechanizmie kursowym w którym rynkowy kurs będzie mógł się wahać o +-15% w stosunku do przyjętego parytetu.
   Kryterium ma być spełnione jeśli przez co najmniej dwa lata rynkowy kurs złotego będzie utrzymywał się w przedziale wahań

7

4. Kryterium stopy procentowej - oparte na rentowności długoterminowych obligacji
   10-letnich lub porównywalnych papierów wartościowych, kryterium to jest spełnione wtedy jeśli 12 miesięczną średnia ruchoma oprocentowania obligacji nie przekroczy średniej arytmetycznej z 12 miesięcznych długoterminowych stóp procentowych 3 krajów UE w których stopa inflacji należy do najniższych powiększonych o 2 p. p.

1. Główne cechy polityki podatkowej po 1992r

1990-1991 - dystansowanie państwa od gospodarki i problemów społecznych

1992-1993 zmiana przyjętej doktryny pod wpływem negatywnych zjawisk takich jak wysokie bezrobocie, głęboki deficyt budżetowy, zubożenie społeczeństwa, załamanie sfery usług społecznych, nadmierne rozwarstwienie dochodów, rząd zmienił nastawienie do równowagi budżetowej, podjęto kroki w kierunku częściowej ochrony rynku krajowego, interwencji na rynku płodów rolnych, preferencyjnych kredytów dla rolnictwa

1993-1997 przywracanie odpowiedzialności państwa za gospodarkę i społeczeństwo bez naruszania fundamentalnych elementów mechanizmu rynkowego, budżet 1993 był budżetem pasywnym prawie wyłącznie administracyjnym i socjalnym, dominowały cele fiskalne nad celami gospodarczymi, opracowano dokument „Strategia dla polski”, w 1993 państwo zrealizowało dochody wyższe od przyjętych w ustawie budżetowej 4,8 mld co wynikało z niezwaloryzowania progów podatkowych, gdyż aż 1,1 mld stanowiły dochody te z PIT

1997-2001 Główne kierunki działania nowego rządu to przyspieszanie prywatyzacji, wzrost konkurencyjności gospodarki, odbiurokratyzowanie, oraz reformy 4x i reformy organów publicznych

2001-2005 głównym celem była stabilizacja finansów publicznych, w wyniku braku planu gospodarczego ekipy rządzącej nastąpiło zwolnienie procesów prywatyzacyjnych, w 2004 roku przychody z prywatyzacji przeznaczane były na finansowanie skutków reformy emerytalnej, podtrzymywanie tendencji ograniczania ulg i preferencji podatkowych co miało uzdrowić finanse publiczne, bez jawnego podnoszenia podatków, opodatkowano oszczędności kapitałowe. Wystąpiło zjawisku dualizmu decyzyjnego, były dwa programy (Hausnerr MgiP i program W. G. Kołodki, programy te doprowadziły do rozbicia polityki fiskalnej i gospodarczej, które okazały się dla siebie konkurencyjne. W 2004 roku obniżono stawkę CIT do 19% i PIT też do 19%. Podnoszenie podatków pośrednich i likwidacja ulg podatkowych w CIT i PIT.

1. ZAŁAMANIE PRODUKCJI w latach 90-91 co spowodowało spadek PKB w 1992 roku tendencja ta została zahamowana a w następnych latach odwrócona, największy wzrost gospodarczy wystąpił w latach 1995-1997, następnie następował spadek w roku 2001-2002 wzrost oscylował wokół 1 procenta, a następnie tendencja ta została odwrócona 2003, rok 2004 dopiero był satysfakcjonujący

2. INFLACJA - 1990 wystąpiła hiperinflacja, dopiero od 1999 roku występuje inflacja jednocyfrowa W 1990 roku była nadwyżka budżetowa będąca efektem „premii inflacyjnej”
   i wyniosła 200 mln zł. (inflacja wyniosła wtedy 585%). Wynika to stąd, że jeżeli w budżecie założono inflację na poziomie 100% to budżet państwa otrzymał nominalnie 485% dochodów więcej a wydatki w danym roku pozostały na niezmienionym poziomie.

3. BEZROBOCIE - 1993-1995 wynosiło około 15% 1997-1998 10%, wyniku schładzania gospodarki od 1999 roku bezrobocie zaczęło drastycznie rosnąć, w latach 2003 i 2004 pomimo zauważalnego wzrostu gospodarczego bezrobocie nie spadało

4. DOCHODY BUDŻETU PAŃSTWA - załamanie wystąpiło 1991 roku a w 1992 nierównowaga pogłębiła się (6% PKB) w następnych latach deficyt zaczął spadać osiągając poziom 2,6% PKB w 1995. Do roku 2000 kontrola nad budżetem była zachowana i oscylowała w latach 1999-2000 wokół 2%, natomiast potem tendencja się odwróciła i w 2003 roku deficyt wyniósł 5,1%, zaczęto cięcia w wydatkach ale nie były już tak radykalne jak podczas kryzysu w latach 1991-1992

5. SPADEK DOCHODÓW OD PRZEDSIĘBIORSTW PAŃSTWOWYCH był jedną z przyczyn kryzysu finansów publicznych w latach 1991-1993, spadek wpływów z tytułu podatku dochodowego w dochodach budżetu państwa wpływał na kryzys w latach 2001-1002

6. WZROST ZNACZENIA PODATKÓW POŚREDNICH - obniżono podatki CIT i PIT do 19% w 2004 roku, wzrost znaczenia podatku obrotowego oraz zwiększenie zakresu towarów objętych tym podatkiem, wprowadzono Vat, podatek od akcyzy, podatek d gier losowych i podatek od operacji na giełdzie papierów wartościowych

7. SPADEK DOTACJI BUDŻETU PAŃSTWA DLA PRZEDSIĘBIORSTW - będące wynikiem trudności finansowych państwa ale także regulacjami dot. Zasad udzielania pomocy publicznej zgodnie z standardami UE

8. SPADEK WYDATKÓW MAJĄTKOWYCH w okresach kryzysów w roku 1991 do 1,8%PKB i 0,7% PKB w latach 2004-2005

9. spadek zadłużenia zagranicznego Polski na skutek redukcji długu w Klubie Paryskim I Londyńskim umorzono dług zagraniczny na kwotę 17 mld dol.

10. Prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych - dochody od 1991 z tego tytułu rosły osiągając w 2000r rekordową wysokość 27181,8 mln zł 1997-1999 - sprzedaż banków komercyjnych. W latach 1999-2000 prywatyzacja w związku z wysokimi kosztami przeprowadzonych reform, a następnie radykalny spadek od 2001 roku i w związku z tym głęboki kryzys finansów publicznych, co przemawiają na nasiloną w tym okresie krytyką wyprzedaży majątku skarbu państwa

Główne cechy polityki finansowej po 1992 r.

2. instytucjonalne podstawy bezpieczenstwa polityki fiskalnej

System bezpieczeństwa finansów publicznych w Polsce zagwarantowany jest ustawa konstytucyjną oraz ustawą o finansach publicznych. Ustawa o finansach publicznych oraz konstytucja nakładają na rząd odpowiedzialność za stan finansów publicznych

2 rodzaje bezpieczeństwa fin. Publicznych

1. BEZPIECZEŃSTWO STRATEGICZNE - wymienione ustawy nakładają następujące rygory
   a) dług publiczny powiększony o wymagalne zobowiązania skarbu pańśtwa z tytułu udzielonych gwarancji i poręczeń nie może przekroczyć ¾ PKB

b) NBP nie może udzielać pożyczek rządowi

c)zakaz zwiększania deficytu przez sejm, który nie może przekroczyć wielkości określonej w ustawie
d) w ustawie budżetowej musi zostać określony górny pułap zaciągania zobowiązań z tytułu emisji skarbowych papierów wartościowych

e) w ustawie budżetowej musi być określone źródło finansowania deficytu

f) nakaz regulowania zobowiązań z tytułu zaciągniętych przez państwo pożyczek i kredytów przed innymi wydatkami

g) obowiązek przestrzegania procedur ostrożnościowych i sanacyjnych

2. BEZPIECZEŃSTWO OPERACYJNE - zapisy w ustawach i aktach wykonawczych dotyczące zasad gospodarowania środkami publicznymi

- przestrzeganie ustawy o zamówieniach publicznych

- respektowanie zasady jawności i przejrzystości finansów publicznych

- przestrzeganie dyscypliny finansów publicznych

- tworzenie rezerw w budżecie

- zwracanie pożyczek z budżetu państwa udzielonych w związku z prefinansowaniem projektów przy użyciu środków unijnych

Występuje doktryna jednorodnego traktowania finansów centralnych, finansów regionalnych i lokalnych.

Procedury ostrożnościowe i sanacyjne finansów publicznych

Ustawa o finansach publicznych opisuje program ostrożnościowy zarządzania długiem publicznym. Polega on na tym, że:

• jeśli dług publiczny jest pomiędzy 50 a 55% PKB, rząd na przyszły rok ma uchwalić deficyt budżetowy nie wyższy niż w roku poprzednim. Ten sam wymóg dotyczy jednostek samorządu terytorialnego.

• jeśli dług publiczny jest pomiędzy 55 a 60% PKB, rząd na przyszły rok ma uchwalić deficyt budżetowy w takiej wysokości, która spowodowałaby zmniejszenie relacji długu publicznego do PKB (to samo dotyczy JST).

jeśli dług publiczny przekroczy 60% PKB, rząd na przyszły rok nie może uchwalić deficytu, nie może też udzielać poręczeń i gwarancji. To samo dotyczy JST, i również jest program sanacyjny.

Dodatkowo opracowywany jest program sanacyjny - program uzdrowienia finansów publicznych:

• zbadanie i podanie przyczyn kształtowania się niewłaściwej relacji długu publicznego do PKB

• przedsięwzięcie mające na celu doprowadzenie do ograniczenia relacji długu publicznego do PKB

• trzyletnia prognoza dotycząca relacji długu publicznego do PKB wraz z przewidywanym rozwojem sytuacji makroekonomicznej kraju

3. sposoby komunikowania się NBP z otoczeniem

Przyjecie przez BC BCI przyczyniło się w latach 70 20 w do zmiany sposobu komunikaowania się BC z otoczeniem. Aby BC był bankiem wiarygodnym musi być:

1. transparentny(przejrzysty),

2. autonomiczny,

3. odpowiedzialny.

Aby spełaniac te krytreriaa BC musi informować społeczeństwo i rynki finansowe w sposób otwarty,regularny i zrozumiałay o celach, strategii działania i podejmowanych decyzjach.

Obecnie panuje przekonanie,że odpowiednia współpraca z rynkami finansowymi i społeczeństwem jest warunkiem suklcesu BC realizującego okreslana polityke pienieżna. Kryteria,mi oceniającymi przjrzystość BC jest :

1. adekwatność oinformacji,

2. jakość

3. wiarygodność upublicznianych informacji.

NBP oparowywuje i udostępnia nastepujące raporty :

1. raport o stabilności systemu finansowego-corocznie

2. Przegląd stabilności systemu finansowego- co ½ roku,

3. raport”Rozwój systemu finansowego w Polsce”

Publikacje te muszą być opracowane w ten sposób, aby przekazywały inf. o stabilności systemu finansowego, aby nie powodowacv zbędnej paniki albo pokusy naduzycia.

Publikacje z zakresu stabilności finansowej przygotowywane są również przez KNF oraz RPP.

RPP przygotowywuje :

1. publikowanie komunikatów po kazdym decyzyjnym posiedzenie RPP

2. przeprowadzanie konferencji prasowych [po kazdym decyzyjnym posiedzeniu,

3. przygotowywanie w 01/04/07/10 raportów o inflacji

4. Publikowanie corocznie Założen polityki pienięznej

5. do końca maja kazdego roku publikowanie Sprawozdania z wykonania polityki pienięznej za rok poprzedni,

6. do końca września kazdego roku publikowanie Opinii RPP do projektu ustawy budzetowej na rok nastepny,

7. wywiady czonkow Rpp dla mediów, spotkania członków RPP z analitykami,

8. udział członków RPP w seminariach krajowych i zagranicznych

9. wszystkie uchwalyh RPP natychmiast po uchwealenieu zamieszczane sa na stronie internetowej NBP.

4. parametryzacja celów polityki monetarnej w Polsce

Podstawowym celem polityki pieniężnej jest utrzymanie stabilnego poziomu cen. Stabilność cen jest niezbędna do zbudowania trwałych fundamentów długofalowego wzr. gospodarczego.Od 1999 r. w realizacji polityki pieniężnej wykorzystuje się strategię BCI. W jej ramach RPP określa cel inflacyjny, a następnie dostosowuje poziom podstawowych stóp procentowych NBP tak, by maksymalizować prawdopodobieństwo osiągnięcia tego celu. Od początku 2004 r. NBP realizuje ciągły cel inflacyjny na poziomie 2,5% z dopuszczalnym przedziałem wahań +/- 1 punkt procentowy. NBP utrzymuje poziom stóp procentowych spójny z realizowanym celem inflacyjnym, wpływając na wysokość nominalnych krótkoterminowych stóp procentowych rynku pieniężnego.

W związku z występującym ryzykiem osłabienia wzrostu gosp. z dniem 26-06-2008 RPP podniosła stopy procentowe o 0,25 punkt ów bazowych. wysokość stopy referencyjnej wyniosła 6 %,stopa lombardowa 7,5 %,stopa depozytowa 4,5 %, stopa redyskonta weksli 6,25 w skali rocznej. nadmienić trzeba ze w bieżącym roku zmiany stóp % miały miejsce w 01,02,03/2008.

Podniesienie stóp procentowych ma na celu obniżenie inflacji ( która na k-c 05/08 wyniosła 4,4 % i ma tendencje wzrostową z m-ca na m-c) i przybliżenie jej wartości do celu inflacyjnego. RPP wnioskuje również o dalsze zaciśnięcie polityki pieniężnej w celu realizacji swojego

5. przesłanki koordynacji polityki fiskalnej i monetarnej w Polsce

Rozróżnienie polityki monetarnej i fiskalnej opiera się na (przesłanki koordynacji polityki finansowej):

Odmiennych celach operacyjnych

• Różnych rodzajach stosowanych instrumentów

• Wyodrębnieniu - w ramach instytucji państwa - podmiotów odpowiedzialnych za prowadzenie polityki finansowej

• Zróżnicowanej odpowiedzialności podmiotów za prowadzenie tych 2 rodzajów polityk

Odmiennych relacjach podmiotów gospodarczych za narzędzia monetarne niż na narzędzia fiskalne

6. fiskalizm w polsce

Państwo realizuje politykę fiskalną za pomocą zmian wydatków i podatków.

Zmiana formy oddziaływania państwa na gospodarkę i społeczeństwo z metod administracyjnych i nakazowych na metody pośrednie przyjmujące formę podatków i innych danin publicznych. Podatki stały się przedmiotem sporu z państwem, któremu sprzyja słaba pozycja instytucji państwa oraz niezbyt dobrze działające organy państwa, w tym organy podatkowe. Ograniczona rola państwa w sferze gospodarczej i wydatkach majątkowych budżetu państwa, koncepcja małego budżetu zakłada zmniejszenie obecności państwa w sferze socjalnej w wymiarze finansowym.

FISKALIZM W POLSCE NA TLE INNYCH KRAJÓW

Porównując wydatki publiczne w latach 1870-2002 można stwierdzić iż następował wzrost fiskalizmu rozumiany jako wzrost relacji wydatków do PKB. W ostatniej dekadzie XX wieku nie które państwa próbowały odwrócić ten kierunek, ale Polska na tym tle nie wyróżnia się. W 2003 roku udział ten w UE wynosił 47,7% w Polsce 43,2 dla porównania w WB 40,9, Irlandia 34,4 , Dania, Szwecja, Francja, Austria ponad 50%. W Polsce począwszy od 1992 obciążenia fiskalne wzrastały i osiągnęły maksymalny pułap w 1995, a od 1996 następował spadek. Radykalny spadek dochodów nastąpił w latach 2000-2001, natomiast w następnych latach udział dochodów w PKB przekroczył nieznacznie 40%. Oceniając na tle innych krajów Polska należy do krajów o jednym z najniższych wskaźników fiskalizmu. Jednak uwagę należy zwrócić na fakt iż pomimo niewielkich różnic w poziomie dochodów i wydatków pomiedzy Polską a wybranymi krajami Europy, to jednak należy zwrócić uwagę, iż kraje o zbliżonym udziale wydatków publicznych w PKB, w większym stopniu wydatki finansowane są z dochodów niż z pożyczek.

FISKALIZM W POLSCE NA TLE GRUPY WYSZEHRADZKIEJ (Polska, Węgry, Słowacja, Czechy) analizując udział dochodów publicznych w PKB od roku 1991 można zauważyć proces zmniejszenia interwencji fiskalnej w PKB. Obecnie kraj nasz wykazuje najniższy wskaźnik interwencji fiskalnej, natomiast w porównaniu do państw z tej grupy które zmniejszały fiskalizm, to w Polsce do połowy lat dziewięćdziesiątych fiskalizm wzrastał, a potem zacząć spadać w szybszym tempie niż w pozostałych krajach. Natomiast w przypadku wydatków publicznych, w Polsce był zbliżony do udziału w Czechach i znacznie mniejszy niż w Węgrzech i Słowacji. W porównaniu do krajów tej grupy w Polsce nie istnieje nadmierny fiskalizm.

Problem polskiego fiskalizmu polega na negatywnych zjawiskach związanych z funkcjonowaniem systemu podatkowego czyli

• niestabilność systemu podatkowego

• nadmiernie skomplikowane przepisy podatkowe

• brak jednolitej interpretacji przepisów podatkowych

• niska ściągalność podatków

• ryzyko podatkowe czyli oczekiwanie na zmiany podatkowe

A także wysokie koszty pracy poprzez wysokie narzuty obowiązkowe (FP, składka ubezpieczeniowa FGŚP)

7. niezaleznosc NBP

NBP charakteryzuje się wysokim stopniem niezależności od organów władzy administracyjnej i państwowej, zarówno pod względem instytucjonalnym, funkcjonalnym i finansowym. W konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej uchwalonej 6 kwietnia 1997 r. jest art.227, ustanawiający podstawy niezależności Narodowego Banku Polskiego w systemie organów państwa. Niezależność NBP znajduje przede wszystkim oparcie w postanowieniu zawartym w Konstytucji RP , że NBP przysługuje wyłączne prawo emisji pieniądza oraz ustalania i realizowania polityki pieniężnej. Oznacza to, że NBP samodzielnie podejmuje decyzje dotyczące kształtowania i realizacji polityki pieniężnej oraz innych aspektów działalności NBP. Wsparciem niezależności polskiego banku centralnego jest tryb powoływania oraz status i zasady funkcjonowania organów kierowniczych Banku

Kontrola Sejmu nad działalnością NBP dokonuje się poprzez informowanie Wysokiej Izby o założeniach polityki pieniężnej na nadchodzący rok oraz przedstawienie sprawozdania z realizacji założeń polityki za rok ubiegły. Prezes NBP w imieniu Rady Polityki pieniężnej przedstawia ponadto Sejmowi kwartalne informacje o bilansie płatniczym oraz roczne bilanse należności i zobowiązań płatniczych państwa. Prezes NBP może uczestniczyć w posiedzeniach Sejmu. Zgodnie z ukształtowaną praktyką może być również zapraszany do udziału w zebraniach komisji sejmowych, między innymi w celu udzielania wyjaśnień i przedstawienia stanowiska NBP w sprawach będących przedmiotem zainteresowania Sejmu

Niezależność NBP od rządu i jego organów nie oznacza braku współpracy między tymi instytucjami. Przeciwnie, warunkiem prawidłowej i skutecznej polityki pieniężnej z jednej strony, a polityki gospodarczej rządu, z drugiej jest ich ścisłe współdziałanie,

zarówno w fazie prac nad dokumentami programowymi, jak i w toku ich realizacji.
Szczególnie ścisła współpraca między NBP a organami rządu jest wymagana w dziedzinie polityki walutowej. Ustawa stanowi bowiem, że NBP realizuje politykę walutową określaną przez Radę Ministrów w porozumieniu z Radą Polityki Pieniężnej. Dotyczy to w szczególności ustalania kursu złotego w stosunku do obcych walut Współdziałanie między rządem a NBP sprzyja ustawowe uprawnienie przedstawiciela Rady Ministrów do uczestnictwa w posiedzeniach Rady Polityki Pieniężnej, wprawdzie bez prawa udziału w głosowaniu, ale z upoważnieniem do przedstawienia Radzie opinii rządu na temat rozważanych kwestii oraz wniosków do rozważenia przez Radę. Na podobnej zasadzie prezes NBP uczestniczy w posiedzeniach Rady Ministrów.

8. wydatki panstwa w ujeciu ilosciowym i jakosciowym 16

Ilościowa wydatków jakościowa charakterystyka wydatków

Realizacja wydatków

W latach 1989-2005 wydatki systemu finansów publicznych w Polsce wynosily 40-50 % PKB . Najwiecej wydatków przypadało w latach 1992-1994 - aż 50 % PKB. Wskaźnik ten był niski w latach 1990, 1991, 1998 i 2001 - wynosił 43 %. W ostatnich trzech latach wydatki państwa kształtują sie na poziomie 45 % PKB.

Badając strukturę wydatków publicznych w latach 1991-2002 zauważyć można powiększajacą sie wielkość wydatków. Największa liczba wydatków przypada na państwowe fundosze celowe. Od 1999 r. wydatki na państwowe fundusze celowe przewyższają wydatki na budżet państwa, gdzie wcześniej ten miał dominujący udział we wszystkich wydatkach państwa.

W tym momencie najwięcej wydatkuje sie na:

państwowe fundusze celowe - ok. 36 %

budżet państwa - ok. 25 %

budżet gminy - ok. 22 %

kasę chorych - ok. 8 %

gminną gospodarkę pozabudżetową - ok. 3,5 %

państwową gospodarkę pozabudżetową - ok. 1,3 %

samorządowe fundusze celowe - ok. 0,3 %.

Biorąc pod uwagę wydatki państwowych funduszy celowych zauważyć można, że najwięcej wydatkuje sie na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (ok. 98,5 %), nastepnie na Fundusz Emerytalno Rentowy KRUS (16 %), później Fundusz Pracy (ok. 9,8 %).

Analizujac wydatki budżetu państwa widać, że najwięcej pieniędzy przeznacza sie na ubezpieczenia społeczne (ok. 29 %), później na finanse (ok. 13 %) oraz na opieke społeczna (ok. 8,5 %).

9. załozenia konwergencji norminalnej z unia gospodacza i walutowa

Zgodnie z wymogami Traktatu z Maastricht warunkiem koniecznym przyłączenia krajów do Unii Gospodarczej i Walutowej jest uzyskanie stabilności makroekonomicznej przejawiającej się poprzez uzyskanie ściśle określonych wskaźników gospodarczych krajów Unii. Załącznik do Traktatu zawiera „Protokół w sprawie kryteriów zbieżności określonych w artykule 109 J Traktatu ustanawiającego Unię Europejską”. Kolejne Artykuły (1-5) Protokołu dotyczą określenia poszczególnych kryteriów:

Kryterium I	Kryterium II	Kryterium III	Kryterium IV	Kryterium V
Średnia roczna stopa inflacji - nie może być większa niż o 1,5 pkt proc. od średniej inflacji 3 krajów o najbardziej stabilnych cenach. Inflacja jest mierzona za pomocą wskaźnika cen artykułów konsumpcyjnych przy uwzględnieniu różnic w definicjach krajowych.	Deficyt budżetu centralnego - nie może być wyższy niż 3% PKB wyrażonego w cenach rynkowych, chyba, że stosunek ten znacznie i stale malejąc osiągnął poziom zbliżony do powyższego wskaźnika lub też przekroczenie tego wskaźnika ma charakter wyjątkowy i tymczasowy, i pozostaje on zbliżony do poziomu 3% PKB	Zadłużenie publiczne - nie może przekraczać 60 % PKB wyrażonego w cenach rynkowych, chyba, że stosunek ten maleje w wystarczającym stopniu i zbliża się w zadawalającym tempie do powyższego wskaźnika.	Średnia nominalna długookresowa stopa procentowa - nie może być wyższa niż, o 2 pkt. proc. od średniej stopy procentowej 3 krajów członkowskich o najniższym poziomie inflacji. Stopy proc. oblicza się na podstawie długoterminowych obligacji państwowych lub porównywalnych papierów wart., z uwzględnieniem różnic w definicjach krajowych.	Państwo członkowskie przestrzega granic wahań kursów walutowych przewidywanych mechanizmem kursowym Europejskiego Systemu Walutowego (ESW), przez co najmniej dwa lata i nie dewaluuje waluty w stosunku do waluty innego państwa członkowskiego.

Źródło:Podstawy integracji europejskiej. Od traktatu Rzymskiego do Amsterdamskiego. M.Greta, W. Kasperkiewicz. Łódź'99

W wielu kręgach finansowych powstawało pytanie czy kryteria konwergencji z Maastricht stanowią wystarczającą podstawę do Utworzenia Unii Gospodarczej i Walutowej. Pojawiają się głosy wskazujące na ograniczone znaczenie kryteriów z Maastricht, a dokładnie określające je jako warunki konieczne, ale niewystarczające dla zrealizowania Unii. Niektórzy uważali, że same kryteria konwergencji jako filary Unii „nie udźwigną” gmachu w postaci systemu wspólnego pieniądza. Uznano, że jest niezbędne uzupełnienie ich przez „fundamenty”, którymi są zgodność struktur produkcji w poszczególnych krajach, zbliżona do siebie ogólna konkurencyjność wyrobów oraz zbieżna wydajność pracy. Jednocześnie stwierdzono, że 5 kryteriów konwergencji trzeba uzupełnić o postulat koordynacji polityki budżetowej, zwłaszcza w sprawach wyboru sposobu finansowania deficytu i stosowania dyskrecjonalnych instrumentów fiskalnych..

Niekiedy wymienia się dwa sposoby konwergencji krajów Wspólnoty, zmierzających do zbudowania Unii Gospodarczej i Walutowej: konwergencję nominalną i realną. Pierwsza z nich ma dokonywać się na drodze urzeczywistnienia wymagań zapisanych w 5 kryteriach z Maastricht, druga polega na zbliżeniu się poziomu dochodu narodowego na głowę mieszkańca, wyrażonego po uwzględnieniu parytetu siły nabywczej walut krajowych. Był to ważny element, gdyż z przewidywań wynikało, że krajom o podobnym poziomie dochodu narodowego będzie łatwiej ze sobą współpracować.

10. metody wpływania na podaz pieniadza

Podaż pieniżdza-zwana inaczej masą pienizdza jest głowna determinantą wahań poziomu działalności gosp. W danym okresie wydatki lub dochodzy ogółem winny być równe ilosci pieniądza pomnozonej przez wszpółczyunnik cyrkulacji pieniądza( ile razy dana jednostka pienięzna jest wydawana w ciagu danego opkresu.)

kształtowanie podazy pieniądza może być w wąskim i szerokim rozumieniu. W wąskim rozumieniu podaż pieniądza sporowadza się do działanosci emisyjnej BC, polegającej na bezpośrednim regulowaniu ilości pieniądza got. w obiegu. Wielkośc emisji jest uzależniona od ilości pieniądza podlegajacego fizycznej wymianie np.- zniszczonego lub fałszywego a zdrugiej strony koniecznością zapewnienia płynnosci przekształceń towarów w pieniadz

Podaż pieniądza jest realizowana przede wszystkim przez operacje kredytowe, dochodzi wtedy do kreacji pieniądza skrypturalnego , tego rodzaju emisja może być ograniczana przez odpływ pieniądza skrypturalnego z banków komercyjnych w postaci gotówki lub lokaty w innym banku.
W celu sprostania takim zachowaniom bank komercyjny musi dysponować zasobami pieniężnymi BC w postaci biletów bankowych i depozytów na swoim koncie w BC.

Gdyby bank nie dysponował rezerwami pieniężnymi BC w momencie kreowania swojego pieniądza to mogłoby to doprowadzić do utraty płynności a to stanowiłoby zagrożenie jego funkcjonowania. Niewypłacalność banków mogłaby pociągnąć za sobą niewypłacalność dalszych banków komercyjnych, które zostałyby pozbawione dopływu pieniądza BC pochodzącego z rozliczeń z niewypłacalnymi bankami i zmuszone byłyby zawiesić regulowanie swoich zobowiązań, aby uchronić się przed nadmierną kreacją pieniądza prowadzącą do niewypłacalności banku narzucono im rygory w działalności depozytowo -kredytowej.

Bony skarbowe są narzędziem regulacji podaży pieniądza w gospodarce w ramach operacji otwartego rynku

Polityka monetarna (pieniężna) - systematyczne działania mające na celu zapewnienie stabilności cen.

Ekspansywna

a) obniżenie stopy rezerw obowiązkowych

b) obniżenie stopy redyskontowej

c) skup papierów wartościowych przez Bank Centralny

Działania te mają na celu zwiększenie płynności banków komercyjnych
i zwiększenie podaży pieniądza w celu pobudzenia aktywności podmiotów gospodarczych

Restrykcyjna

a) podniesienie stopy rezerw obowiązkowych

b) podniesienie stopy redyskontowej

c) sprzedaż papierów wartościowych przez Bank Centralny

Ten typ polityki prowadzi do zmniejszenia płynności banków, ogranicza podaż pieniądza i zmniejsza aktywność podmiotów gospodarczych

W październiku 1998 roku RPP ogłosiła średnioroczną strategię polityki pieniężnej na lata 1999-2003. Najważniejszą zmianą zapowiedzianą w tej strategii była zapowiedź, że od początku 1999 roku realizacja polityki pieniężnej będzie się opierać na strategii bezpośredniego celu inflacyjnego (BCI) połączonej z ewolucyjnym przekształceniem systemu kursowego w kurs w pełni płynny. RPP w nowej kadencji w lutym 2004 roku potwierdza stosowanie strategii BCI jako podstawy prowadzenia polskiej polityki pieniężnej . Stosowanie innych strategii polityki pieniężnej w polskich warunkach nie byłoby wskazane. Jak stwierdziła to ówczesna RPP, wprowadzenie stałego kursu walutowego byłoby sprzeczne z dotychczasową polityką upłynnienia złotego. Ponadto wejście do ERM II związane z wejściem Polski do strefy euro będzie dokonywać się przy kursie równowagi, a jego prawidłowe ustalenie bez udziału sił rynkowych byłoby praktycznie niemożliwe. Z kolei kontrolowanie podaży pieniądza straciło uzasadnienie ekonomiczne, gdyż restrukturyzacja polskiej gospodarki, rozwój rynku finansowego, jego integracja z rynkami światowymi doprowadziły do zachwiania związków pomiędzy agregatami pieniężnymi, a inflacją. Kontrolowanie przyrostu podaży pieniądza było utrudnione również w wyniku stopniowego zwiększania płynności kursu walutowego, przede wszystkim ze względu na udział zagranicznych źródeł kreacji pieniądza w jego podaży. Ponadto utrzymująca się nadpłynność sektora bankowego utrudniała transmisje impulsów monetarnych do gospodarki. Dlatego też RPP pierwszej kadencji w 1999 roku przyjęła strategię BCI w polityce pieniężnej jako najlepszą w procesie dalszego obniżania inflacji i przełamywania oczekiwań inflacyjnych, a nowa RPP w lutym 2004 roku ogłosiła kontynuowanie strategii BCI w kolejnych latach. Obecna RPP realizując strategię bezpośredniego celu inflacyjnego w polityce pieniężnej, począwszy od 2004 roku przyjęła ciągły cel inflacyjny na poziomie 2,5% z symetrycznym przedziałem odchyleń o szerokości plus-minus 1 punkt procentowy. Horyzontem jego obowiązywania może być wejście Polski do ERMII lub zakończenie kadencji obecnej Rady. RPP dąży do realizacji celu w warunkach płynnego kursu walutowego, który powinien być utrzymany do momentu przystąpienia Polski do ERMII. System płynnego kursu nie wyklucza prowadzenia interwencji na rynku walutowym, gdyby okazało się to niezbędne do realizacji celu inflacyjnego.

W „Założeniach polityki pieniężnej na 2006 rok” RPP przedstawiła sposób rozumienia celu inflacyjnego i jego realizacji:

• Po pierwsze, określenie cel ciągły oznacza, że odnosi się on do inflacji mierzonej roczną zmianą cen towarów i usług konsumpcyjnych w każdym miesiącu w stosunku do analogicznego miesiąca poprzedniego roku.

• Po drugie, przyjęte rozwiązanie oznacza, że polityka pieniężna jest jednoznacznie ukierunkowana na utrzymanie inflacji jak najbliżej celu 2,5%, a nie jedynie wewnątrz przedziału wahań bez określenia jego środka.

• Po trzecie, w gospodarce nieuniknione jest pojawienie się wstrząsów. W zależności od siły wstrząsu występują odchylenia inflacji od przyjętego celu. Bank Centralny zazwyczaj nie reaguje na takie odchylenia inflacji, które uznaje za przejściowe i które mieszczą się w przedziale wahań wokół celu. W krajach o trwale niskiej stopie inflacji bank nie musi reagować nawet wówczas, gdy przejściowo inflacja odchyli się poza granice tego przedziału. W przypadku wstrząsów, które oceniane są jako powodujące trwałe odchylenie inflacji od celu, bank centralny odpowiednio modyfikuje politykę pieniężną.

• Po czwarte, reakcja polityki pieniężnej na wstrząsy będzie zależała od ich przyczyn i charakteru (wstrząs popytowy, wstrząs podażowy). Niewłaściwa reakcja polityki pieniężnej może mieć daleko idące niekorzystne skutki dla gospodarki. Na przykład próba pełnego zamortyzowania wstrząsu podażowego wywołującego wzrost cen i spadek produkcji - na drodze prowadzenia zbyt łagodnej polityki pieniężnej - powoduje z reguły utrwalenie się wyższej inflacji i wymaga podjęcia w następnych okresach znacznie bardziej restrykcyjnej polityki pieniężnej powodującej relatywnie silne spowolnienie tempa wzrostu gospodarczego.

• Po piąte, znaczna część wstrząsów podażowych ma przejściowy charakter i niewielką skalę, w związku z czym nie ma potrzeby natychmiastowego reagowania na nie.

• Po szóste, ze względu na opóźnienia reakcji produkcji i inflacji na prowadzoną politykę pieniężną, wpływa ona w niewielkim stopniu na poziom bieżącej inflacji. Bieżąca decyzja władz monetarnych oddziałuje na zachowanie cen nawet po 8 kwartałach, podobnie jak bieżąca inflacja pozostaje pod wpływem zmian stóp procentowych dokonanych kilka kwartałów wcześniej.

• Po siódme, polityka pieniężna oddziaływuje na gospodarkę nie tylko poprzez zmiany stóp procentowych, ale również poprzez utrzymanie ich przez pewien czas (kilka miesięcy lub kwartałów) na określonym poziomie, co jest decyzją o istotnych konsekwencjach dla gospodarki, gdyż prowadzi do stopniowego zamykania albo otwierania luki popytowej.

• Po ósme, polityka pieniężna jest prowadzona w warunkach niepewności. Oznacza to, że,

• przy podejmowaniu decyzji konieczne jest uwzględnienie całokształtu dostępnej informacji, a nie tylko wyników projekcji inflacji;

• nie jest możliwe posługiwanie się prostą regułą polityki, która ex ante mogłaby być znana uczestnikom rynku oraz

• ukierunkowana na przyszłość polityka pieniężna musi być przedstawiona otoczeniu jako dążenie do zrealizowania celu inflacyjnego w warunkach niepewności, a nie jako sprawowanie ścisłej kontroli nad przebiegiem procesów gospodarczych;

• Po dziewiąte, istotną przesłanką podejmowania decyzji w polityce pieniężnej jest bilans czynników wpływających na prawdopodobieństwa ukształtowania się inflacji powyżej lub poniżej celu.

• Po dziesiąte, przy ocenie restrykcyjności polityki pieniężnej należy brać pod uwagę nie tylko wysokość realnych stóp procentowych, ale także poziom realnego kursu walutowego.

Wybór strategii polityki pieniężnej

Kryteria wyboru strategii polityki pieniężnej (według Europejskiego Instytutu Walutowego na mocy Traktatu z Maastricht opracowanego dla Europejskiego Systemu Banków Centralnych, do którego należy również NBP):

• Efektywność: Wybrana strategia musi zapewnić ESBC skuteczną realizację nałożonego na niego ostatecznego celu polityki pieniężnej (stabilności cen);

• Odpowiedzialność: Wybrana strategia powinna przewidywać formułowanie i ogłaszanie celów polityki pieniężnej, aby w ten sposób zapewnić odpowiedzialność ESBC przed opinią publiczną za podejmowanie działania;

• Przejrzystość: Proces ustalania celów, jak również podejmowanie decyzji z zakresu polityki pieniężnej, musi być jasny i zrozumiały dla opinii publicznej;

• Średniookresowa orientacja: Wybrana strategia musi umożliwić ESBC osiągnięcie jego podstawowego celu w średnim okresie (stabilizując w ten sposób oczekiwania inflacyjne) ale jednocześnie powinna zapewnić ESBC odpowiednią elastyczność w reagowaniu na krótkookresowe odchylenie od założonego celu;

• Ciągłość: Strategia wybrana przez ESBC powinna zostać oparta na doświadczeniach zdobytych przez narodowe banki centralne przed rozpoczęciem trzeciego etapu Unii Gospodarczej i Walutowej (UGW);

• Zgodność z zasadą niezależności ESBC: Wybrana strategia musi być zgodna z przepisami traktatowymi, na mocy których ESBC zagwarantowany został status w pełni niezależnej instytucji

Do najwazniejszych cech polityki podatkowej po 1992 r naleza:

1. zasada centralnego władztwa podatkowego-chociaz jest odstepstwo od tej zasady,np..podatki lokalne ustalane na szczeblu gminy,

1993-1997 przywracanie odpowiedzialności państwa za gospodarkę i społeczeństwo bez naruszania fundamentalnych elementów mechanizmu rynkowego, budżet 1993 był budżetem pasywnym prawie wyłącznie administracyjnym i socjalnym, dominowały cele fiskalne nad celami gospodarczymi, opracowano dokument „Strategia dla polski”, w 1993 państwo zrealizowało dochody wyższe od przyjętych w ustawie budżetowej 4,8 mld co wynikało z niezwaloryzowania progów podatkowych, gdyż aż 1,1 mld stanowiły dochody te z PIT

1997-2001 Główne kierunki działania nowego rządu to przyspieszanie prywatyzacji, wzrost konkurencyjności gospodarki, odbiurokratyzowanie, oraz reformy 4x i reformy organów publicznych

2001-2005 głównym celem była stabilizacja finansów publicznych, w wyniku braku planu gospodarczego ekipy rządzącej nastąpiło zwolnienie procesów prywatyzacyjnych, w 2004 roku przychody z prywatyzacji przeznaczane były na finansowanie skutków reformy emerytalnej, podtrzymywanie tendencji ograniczania ulg i preferencji podatkowych co miało uzdrowić finanse publiczne, bez jawnego podnoszenia podatków, opodatkowano oszczędności kapitałowe. Wystąpiło zjawisku dualizmu decyzyjnego, były dwa programy (Hausnerr MgiP i program W. G. Kołodki, programy te doprowadziły do rozbicia polityki fiskalnej i gospodarczej, które okazały się dla siebie konkurencyjne. W 2004 roku obniżono stawkę CIT do 19% i PIT też do 19%. Podnoszenie podatków pośrednich i likwidacja ulg podatkowych w CIT i PIT.

Bożena Jarosz 13:02:35

tylko to z tego materiału

Bożena Jarosz 13:02:39

sorki nie to

Bożena Jarosz 13:02:45

1993-1997 przywracanie odpowiedzialności państwa za gospodarkę i społeczeństwo bez naruszania fundamentalnych elementów mechanizmu rynkowego, budżet 1993 był budżetem pasywnym prawie wyłącznie administracyjnym i socjalnym, dominowały cele fiskalne nad celami gospodarczymi, opracowano dokument „Strategia dla polski”, w 1993 państwo zrealizowało dochody wyższe od przyjętych w ustawie budżetowej 4,8 mld co wynikało z niezwaloryzowania progów podatkowych, gdyż aż 1,1 mld stanowiły dochody te z PIT

1997-2001 Główne kierunki działania nowego rządu to przyspieszanie prywatyzacji, wzrost konkurencyjności gospodarki, odbiurokratyzowanie, oraz reformy 4x i reformy organów publicznych

2001-2005 głównym celem była stabilizacja finansów publicznych, w wyniku braku planu gospodarczego ekipy rządzącej nastąpiło zwolnienie procesów prywatyzacyjnych, w 2004 roku przychody z prywatyzacji przeznaczane były na finansowanie skutków reformy emerytalnej, podtrzymywanie tendencji ograniczania ulg i preferencji podatkowych co miało uzdrowić finanse publiczne, bez jawnego podnoszenia podatków, opodatkowano oszczędności kapitałowe. Wystąpiło zjawisku dualizmu decyzyjnego, były dwa programy (Hausnerr MgiP i program W. G. Kołodki, programy te doprowadziły do rozbicia polityki fiskalnej i gospodarczej, które okazały się dla siebie konkurencyjne. W 2004 roku obniżono stawkę CIT do 19% i PIT też do 19%. Podnoszenie podatków pośrednich i likwidacja ulg podatkowych w CIT i PIT.

L.J.Jasiński, Europejska unia monetarna, fantazja czy szansa?, „Życie Gospodarcze”, 1993.

---