WYKŁAD 1

1

Wprowadzenie do Psychologii

Profesor: Simone Dalla Bella

E-mail: [e-mail]

Cele wykładu

Zaprezentowanie studentom podstawowej wiedzy z zakresu Psychologi

oraz udzielenie odpowiedzi na pytanie „Czym jest psychologia dnia

dzisiejszego ?”

Specyficzne cele:

�� Zapoznanie studentów z teoriami i metodami współczesnej

psychologii

�� Zaprezentowanie studentom najważniejszych zdobyczy z

podstawowych dziedzin psychologii

2

Cele wykładu

Prezentowany materiał zostanie przedstawiony według

pięciu głównych podejść:

podejścia biologicznego

podejścia poznawczego

teorii uczenia

podejścia społeczno-kulturowego

podejścia psychoanalitycznego

Podręcznik i egzamin

Tavris, C. & Wade, C. (1999). Psychologia: Podejścia oraz

koncepcje. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.

Zimbardo, P. G. (1999). Psychologia i życie. Warszawa: PWN.

Slajdy (będą dostępne w internecie)

Egzamin (na koncu roku akademickiego):

test jednokrotnego wyboru

3

Określenie “psychologii”

�� Czym jest Psychologia?

Psychologia jest:

- Psychoanalizą (…pacjent ułożony na kozetce mówi o

swoich problemach terapeucie)

- Coś co pomaga ludziom żyć lepiej

- Wiedza, ktorej używają psychologowie do służenia

pomocą pacjentom (np. u osób z zaburzeniami

psychiczny, do leczenia narkomanii)

- Coś co ludzie rozumieją od czasu, kiedy zaczęto mowić

o człowieczeństwie

- Często coś BARDZO odległego od prawdziwej nauki

(takiej jak fizyka czy matematyka)

4

Określenie “psychologii”

Jakolwiek te definicje są nadmiernymi uproszczeniami

albo są całkowicie błędne !

W rzeczywistości współczesna psychologia jest:

- Nauką (wykorzystującą zarówno ,metodologię nauk

ścisłych - metody experymentalne i metodologię nauk

społecznych)

- w obrębie, której możemy wyróżnić kilka podejść (np.

psychofizjologię, psychoanalizę, neuropsychologię,

itd.)

- której ostatecznym celem jest wyjaśnianie i

opisywanie ludzkiego zachowania

- którą nie można redukować do psychologii klinicznej

(np. Psychoterapii)

5

Nauka o zachowaniach i procesach psychicznych oraz

ich zależnościach od fizycznego stanu organizmu,

stanu umisłu i środowiska zewnętrzego

(Tavris & Wade, 1999)

Kim jest „psycholog” ?

�� Termin psycholog jest często używany niejasno do opisu

wielu kompetencji i kwalifikacji w dziedzinie psychologii

�� Pierwszą różnicą jest to że:

- Psycholog:

- Ma stopień naukowy

- Niektórzy psychologowie są psychoterapeutami

- Lecz wielu zajmuje się pracą naukową, dydaktyką

6

Kim jest „psycholog” ?

- Psychoterapeuta:

- nieprecyzyjne określenie osoby

- która zajmuje się psychoterapią

- może nie mieć żadnego stopnia naukowego, ale

równie dobrze może się nim legitymować.

- Psycholog

Psychologowie akademiccy

Naukowcy

Przeprowadzają

badania w dziedzinie

psychologii (społecznej,

rozwojowej, fiziologicznej, itd.)

Psychologowie kliniczni

Prowadzają praktykę prywatną,

dydaktykę, kliniki zdrowia

psychicznego

Psychologowie w przemiśle,

sądownictwie i innych instytucjach

Prowadzają badania lub udzielają

konsultacji instytucjom społecznym

w różnych dziedzinach (np. Sport,

Rynek consumenta, sondaże, itd.)

Kim jest „psycholog” ?

- Psychoterapeuta Psychologowie kliniczni

Muszą mieć stopień doktora

filozofii, psychologii, lub pedagogiki

(w USA)

Psychoanalitycy

Specjalistyczne wykształcenie w

dziedzinie psychoanalizy po

uzyskaniu stopnia naukowego

(magister psychologii)

Psychologia i myślenie krytyczne

�� Współczesna psychologia, tak jak wiele ścisłych nauk,

wykorzystuje myślenie krytyczne

Zdolność i gotowość do oceny twierdzeń i do formułowania

obiektywnych sądów na podstawie dobrze uzasadnionych

przesłanek, do odrzucania twierdzeń nie popartych

dowodami oraz twórczego i konstruktywnego wyjaśniania

zjawisk.

(Tavris & Wade, 1999)

8

Psychologia i myślenie krytyczne

�� Czym jest myślenie krytyczne ?

Polega na posługiwaniu się zasadami logiki i wymaga

przestrzegania kilku reguł :

1) Stawiania dobrych pytań

Jakie są źródła zachowania ? �� złe pytanie

Która półkula mózgowa odpowiada za rozpoznawanie

mowy ? �� dobre pytanie

Dobrze postawione pytanie to takie, które jest

uszczegółowione i musi przynosić obiektywną możliwą do

zmierzenia odpowiedź

2) Określanie problemu

Należy sprecyzować zagadnienia za pomocą jasnych i

konkretnych pojęć

Która półkula mózgowa odpowiada za rozpoznawanie

mowy ?

9

Psychologia i myślenie krytyczne

Ale żeby udzielić odpowiedzi na to pytanie musimy

najpierw określić co to jest półkula mózgowa i co to jest

rozpoznawanie mowy

3) Sprawdzenie dowodów

Każda konkluzja powinna być poparta empirycznymi

dowodami

Odpowiedź : Za rozpoznawanie mowy odpowiedzialna jest

lewa część mózgu

Dowód : Lezja lewej półkuli mózgu zaburza

rozpoznawanie mowy

4) Ostrożność wobec przeświadczeń i tendencyjności

Rozpoznawanie emocji jest generowane przez ośrodek

mowy zlokalizowany w prawej półkuli mózgu (czyli przez

mózg emocjonalny) �� to stwierdzenie nie zawsze jest

prawdziwe

Krytyczne myślenie wymaga rewizji naszych

przeświadczeń, jeżeli fakty przemawiają przeciwko nim

10

Psychologia i myślenie krytyczne

5) Unikanie argumentacji emocjonalnej

np. „skoro tak się czuję, musi to być prawda”

W krytycznym myśleniu jest miejsce dla emocji. Ale

zawsze musimy konfrontować nasze emocje/intuicje z

empirycznymi faktami

6) Unikanie uproszczeń

Przykład.

Psycholog mówi: jest pan homoseksualistą.

Dlaczego, zapytał pacjent?

Ponieważ pana matka była dominującą osobą w

dzieciństwie.

Taka konkluzja jest nadmiernym uproszczeniem, ponieważ

psycholog nie dysponuje wystarczającą wiedzą o pacjencie

11

Psychologia i myślenie krytyczne

7) Rozważenie innych interpretacji

W przypadku wielu możliwych teorii wyjaśniających

fenomen psychologiczny należy zawsze wybierać

najprostszą z nich

8) Zaakceptowanie braku pewności

Żadna teoria nie jest do końca kompletna. Psycholog musi

być otwarty na nowe fakty które w efekcie mogą zmieniać

pierwotną teorię

Dziedziny w psychologii

1) Podejście biologiczne

Zainteresowanie:

- genetyka behawioralna

- predyspozycja genetyczna

- struktura mózgowa a zachowanie

- procesy poznawcze

12

Dziedziny w psychologii

2) Podejście poznawcze

Zainteresowanie:

- rozumowanie indukcyjne / dedukczyjne

- myślenie dywergencyjne / konwergencyjne

- stadia rozwoju (Piaget)

- pamięć krótkotrwała / długotrwała

- typy pamięci

3) Podejście teorii uczenia

Zainteresowanie badaczy:

- teoria bodźca - reakcji

- metoda warunkowania klasycznego

- metoda warunkowania sprawczego

- metoda warunkowania instrumentalnego

- społeczne i poznawcze teorie uczenia

WYKŁAD 2

1

Dziedziny w psychologii

4) Podejście społeczno - kulturowe

Zainteresowanie:

- normy i role

- grupy (konformizm i myślenie)

- społeczne źródła postaw

- reguły kulturowe

- stereotypy i uprzedzenia

5) Podejście psychoanalityczne

Zainteresowanie:

- świadomość i nieświadomość

- struktura i rozwój osobowości

- terapia psychoanalityczna

- związki z obiektem

- jaźń, archetypy

Metody są istotne dla psychologów...

�� Dlaczego ? Bo …

�� ... dają możliwość uporządkowania sprzecznych poglądów

�� Pozwalają psychologom odrzucić niedorzeczne pytania

�� Dementują błędne hipotezy

�� Żeby sumować, pozwalają psychologom krytycznie myśleć

Główne pojęcia naukowości badań

1) Precyzja

Psychologowie naukowcy powinni rozpoczynać badania od

formułowania ogólnych hipotez, które wynikają z

wcześniejszych odkryć lub budowane są na podstawie ogólnej

teorii

Teoria: uporządkowany system twierdzeń i zasad, które służą

wyjaśnianiu określonego zespołu zjawisk i współzależności

pomiędzy nimi

Np. Teoria psychoanalityczna Freud`a

Hipotezy formułują przypuszczenia, dlatego też powinny

podlegać weryfikacji, której badacz może dokonać za pomocą

dokładnych procedur badawczych

Hipoteza naukowa:

- wypowiedź będąca próbą przewidywania lub wytłumaczenia

zespołu zjawisk

- określa zależności pomiędzy zdarzeniami lub zmiennymi

- jest potwierdzana lub odrzucana w wyniku badań

empirycznych

Na początku, hipotezy mogą być bardzo ogólne (np. ”Oglądanie

telewizji wywołuje agresję ” )

Natomiast, aby hipoteza mogła być weryfikowalna w wyniku

badań empirycznych, musi być bardziej dokładna (np.

”Oglądanie telewizji dwie godziny dziennie wpływa na wzrost

wyników uzyskiwanych w teście służącym pomiarowi zachowań

agresywnych”)

Hipotezy opisują, co się stanie w określonej sytuacji za pomocą

definicji operacyjnych

2

Główne pojęcia naukowości badań

Definicja operacyjna: ścisła definicja terminu w hipotezie, określająca

sposób obserwacji zjawiska i jego pomiar

Np. Definicja operacyjna ”agresji” : poziom agresji można określić

za pomocą wyniku w kwestionariuszu do pomiaru agresji

2) Sceptycyzm

Każde wnioski i stwierdzenia muszą być udowadniane (np. przez

logiczne myślenie lub empiryczne dowody). Niczego nie można

przyjmować na wiarę

3) Poleganie na dowodach empirycznych

Badania muszą być oparte na dokładnej i systematycznej

obserwacji

4) Gotowość formułowania ryzykownych przewidywań

Zasada falsyfikacji (Karl Popper): teoria, aby mogła zyskać

miano naukowości musi być falsyfikowalna (czyli musi być tak

formułowana, aby było można ją odrzucić lub obalić za pomocą

przeciwnych dowodów)

Główne pojęcia naukowości badań

Każda teorja, która rzekomo wyjaśnia wszystko, co tylko może

się zdarzyć, jest nienaukowa!

Istotne: To nie oznacza, że teoria zostanie odrzucona, ale tylko

że może być odrzucona

Np. Teoria psychoanalityczna nie może być odrzucona

5) Otwartość

Naukowcy muszą umieć wyjaśnić, skąd zaczerpnęli swoje

pomysły, jak je sprawdzali i jakie uzyskali rezultaty.

Dzięki temu następni badacze mogą odtwarzać te same

procedury eksperymentalne, przy tych samych założeniach

badawczych, i ewentualnie uzyskiwać ten sam wynik (replikacja

jest podstawą do uznania danego faktu za prawdę naukową)

Metody badawcze w psychologii

�� Badania opisowe (metody, które dostarczają opisów

zachowań, natomiast nie zawsze wyjaśniają przyczyny)

�� Studium przypadku

Szczegółowy opis zachowania konkretnej jednostki. Może opierać

się na wnikliwej obserwacji lub na formalnych testach

psychologicznych

Studium przypadku może być bogatym źródłem hipotez dla

przyszłych prac badawczych (np. studium laboratoryjne)

Np. Badania zachowań pacjentów z uszkodzeniem mózgu

(neuropsychologia), aby lepiej poznać funkcjonowanie mózgu

�� Badania obserwacyjne

Psycholog dokładnie i systematycznie obserwuje i rejestruje

zachowanie.

Obserwacja w naturalnym środowisku

np. Etnologowie posługiwali się tą metodą w badaniach nad

zachowaniem zwierząt w ich naturalnym środowisku.

3

Metody badawcze w psychologii

Obserwacja laboratoryjna

W tym przypadku obserwacja prowadzona jest w ściśle

kontrolowanych warunkach

Np. Ta metoda stosowana jest przez psychologów rozwojowych,

aby badać jak zachowują się niemowlęta w różnym wieku

�� Testy

Są stosowane przez psychologów zajmujących się

diagnozowaniem psychologicznym

Np. Testy na inteligencje - do badania pamięci

Uwaga: nie zawsze testy są dobrze skonstruowane. W tym

przypadku, wyniki nie są godne zaufania...

Kryteria żeby skonstruować dobrze testy:

- standaryzacja: opracowanie jednolitych procedur

przeprowadzania badania i oceny

Ocena wyników dokonywana jest zazwyczaj w

odniesieniu do norm, czyli ustalonych standardów

wykonania

Normy określa się na ogół, przeprowadzając test na dużej grupie

osób mających podobne cechy, jak osoby, dla których test ten jest

przeznaczony.

- rzetelność: test musi zapewniać spójne wyniki badań

przeprowadzanych w różnych miejscach i w różnym czasie

Jak kontrolować rzetelność ?

Np. metoda test-retest : testować dwukrotnie tę samą grupę

(lepiej stosować różne wersje tego samego testu)

- trafność: pewność, że test bada to, co zgodnie z założeniami

powinien badać.

Jak kontrolować trafność ?

Pytania w teście muszą być zdecydowanie reprezentatywne dla

badanej cechy (trafność treściowa)

Wynik powinien być potwierdzony za pomocą innych

niezależnych metod lub kryteriów w odniesieniu do analizowanej

cechy (trafność kryterialna)

Przykład testu, który nie jest rzetelny i nie spełnia kryterium

trafności: poligraf (testy stosowane z wykrywaczem kłamstw)

�� Sondaże (kwestionariusze i wywiady)

Kryteria żeby przegotować rzetelne sondaże:

- grupa badana musi być reprezentatywna dla większej populacji,

którą badacz chce opisać (próba reprezentatywna)

- psychologowie muszą zwrócić uwagę na sformułowanie pytań

(pytanie muszą być czytelne i nie powinny osobom badanym

sugerować odpowiedzi)

�� Badanie korelacji

korelacja: miara zależności pomiędzy dwiema zmiennymi

zmienne: cechy zachowania lub doświadczenia, które można

zmierzyć lub opisać za pomocą skali liczbowej.

Zmienne są przedmiotem manipulacji i obliczeń w

badaniach naukowych

4

Metody badawcze w psychologii

Miara stopnia korelacji: współczynnik korelacji

(liczba od -1 do 1)

Korelacja może być

- dodatnia (np. +0,80): kiedy jedna zmienna

wzrasta druga podobnie wzrasta

- ujemna (np. -0,80): kiedy jedna zmienna

wzrasta druga spada

WYKŁAD 3

1

Metody badawcze w psychologii

Pryzkłady korelacji dotatnych:

niska (ok. 0,10)

stres - choroby somatyczne

iloraz inteligencji - ocene w szkole powstawowej

średnia (ok. 0,30)

poczucie własnej wartości - stopnie w szkole

podobne systemy warości - atrakcyjność dla drugiej

osoby

wysoka (ok.. 0,50)

zadowolenie żony z małżeństwa - zadowolenie męża z

małżeństwa

wiara w boga - chodzenie do kościoła

Np. Zależność pomiędzy oglądaniem telewizji i

agresywnością u dzieci

zmienne:

A. Liczba godzin spędzanych dziennie na oglądaniu

telewizji

B. Wynik uzyskiwany w teście do pomiaru poziomu

agresji

A jest dodatnio skorelowane z B

Korelacja dodatnia: wysokie wartości jednej zmiennej są

związane z wysokimi wartościami drugiej

2

Metody badawcze w psychologii

Korelacja = 0.97

Oglądanie telewizji (godziny)

Agres iwnoś ć

c

Np. Zależność pomiędzy średnim dochodem i występowaniem

próchnicy zębów

zmienne:

A. średni dochód

B. Wyniki oceniane testem do badania poziomu

próchnicy

A jest ujemnie skorelowane z B

Korelacja ujemna: wysokie wartości jednej zmiennej są

związane z niskimi wartościami drugiej

3

Średni dochód

Próchnica zębów

Korelacja = - 0.96

Uwaga: Korelacja nie wskazuje przyczyny

�� Badania eksperymentalne

Eksperyment: kontrolowane sprawdzanie hipotezy, w którym

manipuluje się jedną ze zmiennych, aby określić jej wpływ na

inną zmienną

Eksperymentator manipuluje zmienną X (tylko X)

Eksperymentator obserwuje efekt manipulowania X na drugą

zmienną Y

4

Metody badawcze w psychologii

X nazywana jest zmienną niezależną

Y nazywana jest zmienną zależną

Manipulacja eksperymentatora Efekt manipulacji

X = 10 Y = 5

X = 15 Y = 10

X = 20 Y = 30

Zmienna

niezależna Zmienna zależna

Manipulacja eksperymentatora Efekt manipulacji

X = 10 Y = 5

X = 15 Y = 5

X = 20 Y = 5

Zmienna

niezależna Zmienna zależna

5

Metody badawcze w psychologii

Manipulacja eksperymentatora Efekt manipulacji

X = 10 Y = 5

X = 15 Y = 5

X = 20 Y = 20

Zmienna

niezależna Zmienna zależna

Przykład: Psycholog chce odpowiedzieć na pytanie ”Czy palacze

powodują więcej wypadków niż niepalący ?”

Hipoteza: Nikotyna osłabia sprawność kierowcy

zmienna niezależna: użycie nikotyny

zmienna zależna: liczba zderzeń

6

Metody badawcze w psychologii

Manipulowanie użycia nikotyny:

warunek/grupa eksperymentalna: osoby, które palą papierosy

warunek/grupa kontrolna: osoby które nie palą papierosów

inna możliwość: osoby które palą nieprawdziwe

papierosy (papierosy bez nikotyny) �� grupa placebo

Osoby w obydwu grupach powinny być w miarę możliwości, jak

najbardziej do siebie podobne, z wyjątkiem zmiennej, która

podlega manipulacji. W tym celu, musimy dokonać losowego

przydziału osób do obydwu grup

Obydwie grupy używają symulatora jazdy i liczba zderzeń jest

zarejestrowana.

Istotne pytanie: Czy eksperimentator moży wpływać na wyniki?

Na wyniki doświadczenia mogą mieć wpływ oczekiwania... osób

badanych oraz eksperymentatora:

- Osoba badana może zmienić zachowanie zgodnie z

oczekiwaniami

- Eksperymentator może mieć wpływ na zachowanie osoby

badanej, w celu otrzymania oczekiwanych wyników (żeby je

upublikować w dobrym czasopismie...)

7

Metody badawcze w psychologii

Wpływ eksperymentatora niekoniecznie jest świadomy: po prostu

wyraz twarzy, postawa, ton głosu, itd. mogą mieć wpływ

Metody stosowane, aby redukować wpływ oczekiwań osób

badanych oraz eksperymentatora:

Pojedyncza ślepa próba (single blind)

Osoby badany nie wiedzą, czy sie znajdują w grupie

eksperymentalnej czy w grupie kontrolnej

Metoda pojedynczej ślepiej próby nie eliminuje wplywu

eksperymentatora

Podwójna ślepa próba (double blind)

Osoby badany oraz prowadzący doświadczenia nie

wiedzą przed uzyskaniem wyników, którzy z badanych

są w grupie kontrolnej, a którzy w grupie

eksperymentalnej

8

Metody badawcze w psychologii:

zalety i wady

�� Hystoria przypadku

Zalety: - Dobre źródło hypotez

- Zapeznia pogłębioną wiedzę o jednostce

- Nietypowe przypadki mogą wyjaśniać situacje i

problemy, w których inne sposoby badania są

nieetyczne lub niepraktyczne

Wady: - Jednostka niekoniecznie jest reprezentatywna

- Trudno ocenić, która interpretacja subjektywna jest

najlepsza

�� Obserwacja w naturalnym środowisku

Zalety: - Pozwala na opisanie zachowań, jak spotyka się w

środowisku naturalnym

- Bardzo użyteczna w pierwszych etapach programu

badawczego

Wady: - Nie pozwala na maksymalną kontrolę nad sytuacją

- Spostrzeżenia mogą być tendencyjne

- Nie pozwala na ścisłe wnioski o przyczynach i

skutkach

9

Metody badawcze w psychologii:

zalety i wady

�� Sondaż

Zalety: - Dostarcza dużej ilości informacji o dużej liczbie

osób

Wady: - W przypadku w którym proba nie jest reprezentatywna

nie można uogólniać wyników badania

- Odpowiedzi mogą być niedokładne lub

nieprawdziwe

Metody badawcze w psychologii:

zalety i wady

�� Badanie korelacji

Zalety: - Wskazuje, czy dwie lub więcej zmiennych są ze sobą

powiązanych

- Umożliwia ogólne prognozy

Wady: - Nie pozwala na rozpoznanie przyczyn i skutków

10

Metody badawcze w psychologii:

zalety i wady

�� Eksperyment

Zalety: - Pozwala kontrolować sytuację

- Umożliwia określenie przyczyn i skutków

Wady: - Sytuacja laboratoryjna jest sztuczna (nie zawsze

można generalizować wyniki do warunków realnego

życia)

- Czasami trudno uniknąć wpływu eksperymentatora i

oczekiwań

�� Obserwacja laboratoryjna

Zalety: - Umożliwia większą kontrolę czynników niż

obserwacja z środowisku naturalnym

- Pozwala na stosowanie specjalistycznych urządzeń

Wady: - Zapenia jedynie ograniczaną kontrolę nad

situacją

- Spostrzeżenia mogą być obarczone błędem

- Nie pozwala na ścisłe wnioski o przyczynach i

skutkach

- Zachowanie w laboratorium może różnić się od

zachowania w naturalnym środowisku

11

Metody badawcze w psychologii:

zalety i wady

�� Test

Zalety: - Dostarcza informacji na temat cech osobowości,

stanów emocjonalnych, postaw, zdolności

Wady: - Trudno opracować trafne i rzetelne testy

Statystyka jest bardzo istotna...

�� Statystyka

Wracamy do doświaczenia u osób palących i niepalących...

Psycholog chce odpowiedzieć na pytanie ”Czy palacze

powodują więcej wypadków niż niepalący ?”

Hipoteza: Nikotyna osłabia sprawność kierowcy

zmienna niezależna: użycie nikotyny

zmienna zależna: liczba zderzeń

12

Statystyka jest bardzo istotna...

Po eksperymencie, badacz dysponuje wynikami z grupy kontrolnej

(osób niepalących) i z grupy eksperymentalnej (osób palących)

Natomiast, to nie wystarcza do sformułowania ostatecznych

konkluzji. Co zatem można z tym zrobić?

Pierwszy krok, eksperymentator musi podsumować dane

W tym celu stosuje się statystykę opisową

13

Statystyka jest bardzo istotna...

Grupa kontrolna Grupa eksperymentalna

średnia średnia

rozstęp

np. Grupa kontr.: 0-4 wypadków

Grupa eksp.: 2-7 wypadków

wariancja: miara rozproszenia wyników wokół średniej

14

Statystyka jest bardzo istotna...

Variancja jest większa

średnia średnia

Skoro różnica pomiędzy obiema grupami wynosi (2,2 i 4,2), czy

jesteśmy uprawnieni do stwierdzenia, że nasza hipoteza została

potwierdzona (w tym przypadku, że nikotyna osłabia sprawność

kierowcy)?

Nie!

Do tego celu potrzebujemy wnioskowania statystycznego

Obliczenia statystyczne, które pozwalają określić czy różnica w

uzyskiwanych wynikach pomiędzy obiema grupami osiąga

istotność statystyczną

15

Statystyka jest bardzo istotna...

Statystycznie istotny: określenie używane w odniesieniu do

wyniku, gdy jego pojawienie się na zasadzie przypadku jest

wysoce nieprawdopodobne

Uwaga: wyniki eksperymentalne nie dają stuprocentowej pewności

To niemożliwe

Zgodnie z obowiązującą konwencją psychologowie uznają różnicę

za istotną, jeśli jego pojawienie się na zasadzie przypadku wynosi

5% lub mniej

WYKŁAD 4

1

Interpretacja wyników

�� W jaki sposób zinterpretować rezultaty?

�� Wyniki badań powinny być zinterpretowane w świetle popszedniej

teorii, w celu odpowiedzenia danego pytania naukowego (np. Czy

oglądanie telewizji powoduje agresywność u dzieci?)

�� Wyniki powinny pozwalać na wybranie najlepszą hipotezę wśród

hipotez przedstawionych przed wykoniwaniem eksperymentu

�� Każda metoda jest bardziej adekwatna, aby odpowiedzić na

specyficzne pytania

�� Historia przypadku

Cel: zrozumienie rozwoju zachowań agresywnych u konkretnej

jednostki (sformulowanie hipotez co do pochodzenia agresji)

Np. Historia rozwoju wielokrotnego mordercy

�� Obserwacja w naturze

Cel: opis charakteru działań agresywnych we wczesnym

dzieciństwie

2

Interpretacja wyników

Np. Obserwacja, klasyfikacja i opis bójek, popychania się, itd. w

czasie zabaw w przedszkolu

�� Obserwacja laboratoryjna

Cel: Stwierdzenie, czy agresja w parach dzieci tej samej oraz

odmiennej płci róźni się pod względem częstotliwości i

intensywności

Np. Obserwacja przez jednostronne lustro par tej samej oraz

odmiennej płci wśród przedszkolaków

�� Test

Cel: Porównanie cech osobowości osób agresywnych

nieagresywnych

Np. Przeprowadzenie testów osobowości wśród więżniów

stosujących przemoc i nie stosujących przemocy

�� Sondaż

Cel: Stwierdzenie, w jakim stopniu przemoc w rodzinie jest

powszechna

3

Interpretacja wyników

Np. Kwestionariusz przeznaczony dla anonymowych

respondentów (w próbie reprezentatywnej) na temat

stosowania kar cielesnych w ich rodzinach

�� Badanie korelacji

Cel: Badanie zależności pomiędzy agresywnością a oglądaniem

telewizji

Np. Przeprowadzenie testu agresywności z wykorzyzstaniem

rysunków i obliczanie współczynnika korelacji z liczbą godzin

w tygodniu spędzanych przed telewizorem

�� Eksperyment

Cel: Stwierdzenie, czy wysoka temperatura pobudza agresywne

zachowanie

Np. Zaaranżowanie situacji w której uczestnicy karzą ”ucznia”

wywołując wstrząs, gdy znajdują się w pomieszczeniu o

temperaturze 8 lub 25 stopni

4

Przykład badania: Efekt Mozarta

Czy muzyka wpływa na inne funkcje umysłowe?

“Efekt Mozarta”: Rauscher i wsp. (1993)

Dlaczego efekt Mozarta pobudził wielkie

zainteresowanie?

Czy można łatwo uzyskać „efekt Mozarta”?

Efekt muzyki Mozarta lub na ogół efekt muzyki?

Efekt muzyki lub inne zjawisko?

Wnioski

Czy muzyka wpływa na inne funkcje

umysłowe?

�� Od dawna twierdzono, że muzyka ma wpływ na funkcje

umysłowe, tak jak analyzę wzrokowo-przestrzenną,

matematykę, itd.

�� Rodzaje efektów:

Długotrwały (np., efekt wykształcenia muzycznego)

Krótkotrwały (np., efekt natychmiastowy słuchania

krótkiego utworu muzyki) => Efekt Mozarta

5

“Efekt Mozarta”: Rauscher i wsp.

(1993)

�� Osobe badane: 36 studentów na uniwersytecie

�� Warunki:

1) 10 min. muzyki (utwór z Sonaty Mozarta K448)

2) 10 min. instrukcji relaksacyjnych (języka)

3) 10 min. ciszy

�� Zadania: 3 testy wybrane z baterii inteligencji Stanforda-

Bineta (1986) : “paper folding & cutting”, ”matrices”,

“pattern analysis”

7

�� Wnioski

�� Słuchanie krótkiego utworu muzyki powoduje krótkoterminowy

wzrost (10-15') wyników w zadaniach testujących myślenie

przestrzenne i czasowo-przestrzenne

�� Wydaje się, że efekt dotyczy tylko zadania Paper folding &

Cutting (1998)

�� Na podstawie uzyskanych wyników, nie można twierdzić, że efekt

jest specyficzny dla muzyki Mozarta

“Efekt Mozarta”: Rauscher i wsp.

(1993)

Dlaczego efekt Mozarta powodował

wielkie zainteresowanie?

�� Badanie Rauschera i współ. zostało upublikowane w

czasopismie Nature

�� Wyniki uzyskane przez Rauschera i współ. są istotne pod

względem teorii organizacji procesów umysłowych w

mózgu

�� Niestety, wykorzystywanie wyników badania naukowego

w celu komercyjnym = stworzenie ”Mozart Effect”

8

Dlaczego efekt Mozarta powodował

wielkie zainteresowanie?

Czy można łatwo uzyskać Efekt

Mozarta?

�� Wielu naukowców nie było w stanie powtarzać wyników

Rauschera

�� Rauscher i współ. (1998) wtedy stwierdzili, że trudności z

powtarzaniem Efektu Mozarta wynikają z używania

nieadekwatnego zadania �� tylko zadania testujące

myślenie czasowo-przestrzenne są adekwatne

�� Biorąc pod uwagę stwierdzenia Rauschera, dodatkowe

badania starające się o Efekt Mozarta zostały

przeprowadzone (w Kanadzie i w USA)

9

�� Badanie na Uniwersytecie Montrealu

32 studentów na uniwersytecie (wiek: 18-33 lat)

powtórzenie planu eksperymentalnego stosowanego przez Rauschera

i wsp. (1993), lecz używając tylko 2 warunków (Mozart versus.

Cisza) i 2 zadań

PAPER FOLDING = zadanie krytyczne

MATRICES = zadanie kontrolne

najbardziej adekwatne

zadanie (Paper Folding)

Czy można łatwo uzyskać Efekt

Mozarta?

10

�� Badanie na Universytecie ”Western Ontario”

67 studentów przeważnie na universytecie (wiek: 17-21)

Warunki:

Mozart (Sonata K448)

Muzyka relaksacyjna (The Shining one, Philipa Thortona)

Cisza

Tylko jedno zadanie: Paper folding

Każda osoba badana miała wykonać tylko jeden warunek przed

Zadaniem

Czy można łatwo uzyskać Efekt

Mozarta?

11

�� Badanie na Universytecie “Appalachian State”

86 studentów na universytecie

Warunki:

Mozart (Sonata K448)

Muzyka minimalista (Music with changing parts, P. Glassa)

10-min instrukcji relaksacyjnych (języka)

20-min instrukcji relaksacyjnych (języka)

Cisza

Tylko jedno zadanie: Paper folding

Każda osoba badana miała wykonać tylko jeden warunek przed

zadaniem oraw stosowano pre-test

Czy można łatwo uzyskać Efekt

Mozarta?

12

�� Wniosek: Efekt Mozarta jest zjawiskim które nie możemy

łatwo powtarzać (winiki są przeciwko pierwotnego

badania Rauschera i wsp)

�� Inne badacze doszli do tego samego wniosku, np. “Metastudy”

Chabrisa (1999): analyza 16 doświadczeń (714

osób badanych)

Czy można łatwo uzyskać Efekt

Mozarta?

Efekt mozyki Mozarta lub na ogół

efekt muzyki?

�� Według pierwszych badań (Rauscher i wsp., 1995) wydaje

się, że Efekt Mozarta jest specyficzny dla muzyki Mozarta

(... dla jednego utworu)

�� Natomiast, ten wynik nie jest potwierdzony:

Nantais i Schellenberg (1999): Efekt Mozarta (muzyka > cisza) jest

podobnie uzyskany z muzyką Schuberta

“Meta-study” Hetlanda (2000): nie ma rożnic zależnych od muzyki

13

�� Wniosek: Efekt Mozarta (kiedy jest uzyskany...) nie jest

koniecznie związany z muzyką Mozarta. Jest efektem

ogólnym muzyki

�� Interesujące pytanie: Jakie charakteristyki (właściwości)

muzyki mogą spowodować tymczasowy wzrost wyników

w testach czasowo-przestrzennych?

Efekt mozyki Mozarta lub na ogół

efekt muzyki?

Efekt muzyki lub inne zjawisko?

�� Dwa przykłady muzyki:

Sonate Mozarta K448 �� Efekt

Music with changing parts, P. Glassa �� Bez efektu

�� Efekt Mozarta: wynik stopnia zainteresowania lub

emocji

Nantais i Schellenberg (1999): Efekt Mozarta uzyskany używając

opowieści (“The last rung on the ladder”, S. King)

14

�� Thompson i wsp. (2001) stosowali 3 warunki:

Muzyka ”radosna” (Sonate K448)

Muzyka ”smutna ” (Adagio Albinoniego)

Cisza

Zadanie: Paper Folding

Ponadto, po wykonczeniu zadania osobe badane miały

wypełnić kwestionariusz na emocje

Efekt muzyki lub inne zjawisko?

Wyniki

Albinoni = Cisza

Mozart > Cisza (efekt jest zwiazany z wznikami otrzymanymi w

kwestionariuszu)

�� Wnioski: Efekt Mozarta prawdopodobnie nie jest

wynikiem muzyki, ale zupełnie innym zjawiskiem

zależnym od stopnia zainteresowania dźwiękami lub

emocji

15

Efekt Mozarta: podsumowując

�� Effektu Mozarta nie można łatwo powtarzać = efekt jest

bardzo słaby

�� Kiedy efekt jest uzyskany, efekt

Nie jest specyficzny dla muzyki Mozarta

Nie jest nawet specyficzny dla muzyki

�� Prawdopodobnie, Efekt Mozart jest zjawiskiem zależnym

od stopnia zainteresowania dźwiękami lub emocji

WYKLAD 5

1

Biologia i zachowanie

�� Najpierw, kilka pytań...

�� Dlaczego ludzie są na ogół do siebie podobni, niezależne od

kultury, kraju, wykształcenia (np. wszyscy komunikują się między

sobą za pomocą języka)?

�� Dlaczego, na odwrót, są różnice u ludzi? (np. Piotr ma zdolności

matematyczne, a nie lubi historii, a Mateusz nie ma zdolności

matematyczne i jest bardzo zainteresowany historią)?

�� Skąd się biorą te podobieństwa i różnice?

2

Biologia i zachowanie

�� Ogólnie, dwie teorie próbują odpowiedzieć na to pytanie:

natywizm: zachowanie wynika z natury (nature), czyli z genów i

z cech wrodzonych

Np. Piotr jest bardzo dobrym muzykiem, ponieważ jest

bardzo utalentowany. Ta umiejętność jest zapisana w jego

genach

empiryzm: zachowanie wynika z procesów uczenia się, z

doświadczeń w danym środowisku, i z kultury (nurture)

Np. Piotr dobrym muzykiem. On gra dziesięć godzin

dziennie i w ten sposób uzyskuje dobre rezultaty

�� Która z dwóch teorii jest bardziej poprawna?

Ani pierwsza, ani druga!

Bardzo skomplikowaną sprawą jest źródło zachowania u

człowieka. Wielu zachowań wynika i z natury (np. genów) i z

procesów uczenia się, i wpływu środowiskowego/kulturowego

Np. Piotr może być uzdolniony

matematycznie (predyspozycja).

Natomiast, jeżeli Piotr nie będzie miał dobrego

nauczyciela z matematyki w szkole i nie

będzie pilnie się uczył matematyki, jego

potencjalne możliwości nigdy się nie rozwiną

3

Podstawowe pojęcia w biologii

�� Dna i geny

�� DNA (kwas dezoksyrybonukleinowy) jest strukturą

biochemiczną w której się znajduje kod genetyczny organizmu

�� Ta struktura występuje w każdej komórce organizmu

�� Chromosomy: pałeczkowate struktury, będące fragmentami

DNA, które są nośnikami genów

�� Geny: funkcjonalne jednostki dziedziczenia będące fragmentami

chromosomów

4

Podstawowe pojęcia w biologii �� Każdy chromosom zawiera tysiące różnych genów

�� W każdym genie, występują cztery podstawowe elementy (A, T,

C, G). Sekwencja tych elementów prowadzi do syntezy innych

typów protein

�� Z tego powodu, geny pośrednio lub bezpośrednio warunkują

strukturalne i biochemiczne cechy organizmu (np. kolor włosów)

5

Podstawowe pojęcia w biologii

�� W jaki sposób geny są wybierane podczas ewolucji

człowieka?

�� Wybieranie genów zachodzi za pośrednictwem procesu ewolucji

Następują zmiany w częstotliwości występowania genów przez

wiele pokoleń, którym towarzyszą zmiany uwarunkowanych

genetycznie cech populacji

�� Zgodnie z teorią Karola Darwina (1859), ewolucja jest odbywa się

za pomocą procesu zwanego selekcją naturalną

Kiedy nowy organizm zostaje poczęty, geny w sposób

przypadkowy zostają połączone, dlatego jeden pojedynczy

organizm, nie jest nigdy identyczny genetycznie z

jakimkolwiek innym organizmem

Uzyskane w wyniku wcześniejszego przemieszania geny

determinują w organizmie ustalony wzorzec fizycznych i

behawioralnych właściwości człowieka (np. kolor włosów)

Przeżywalność zasadniczych genów (przechodzenie do

następnej generacji) jest uzależnione od ich biologicznej

korzyści dla organizmu

6

Podstawowe pojęcia w biologii

Przez biologiczne korzyści będziemy rozumieli te cechy

uwarunkowane genetycznie, które zapewniają wzrost

przeżywalności i reprodukcji u pojedynczych organizmów

Np. zbiór genów determinujący postawę pionową u

ludzi został wyselekcjonowany, ponieważ zapewniał

szansę przeżycia i reprodukcji u ludzi (np. poprzez

zwiększenie szybkości motorycznej czy możliwość

użycia rąk w obronie przed drapieżnikami)

Np. geny, które są związane z przedwczesną

śmiertelnością wynikającą z choroby na szczęście nie są

selekcjonowane, ponieważ nie zapewniają

przeżywalności gatunku

Określenie selekcji naturalnej:

proces ewolucyjny, w którym jednostki wykazujące

uwarunkowane genetycznie cechy, ułatwiające przystosowanie

do określonego środowiska, mają większe szanse przetrwania i

rozmnażania się niż inne jednostki

W rezultacie ich cechy stają się z czasem bardziej

rozpowszechnione w populacji

7

Podstawy biologiczne zachowania u

człowieka

�� Kwestia podstaw biologicznych zachowania

�� Dlaczego psychologowie (i nie tylko) są zainteresowani badaniem

biologicznych podstaw zachowania?

Bo, procesy które mają biologiczne podstawy są ważnymi i

zasadniczymi procesami u człowieka (np. język), definiujące

naturę człowieka

�� W jaki sposób psychologowie mogą sprawdzać, że dana funkcja

umysłowa (np. rozpoznawanie twarzy) ma podstawy biologiczne?

1) Funkcjonalna i neuroanatomiczna niezależność czynności

poznawczych w mózgu.

Psychologowie pokazują, że istnieją specyficzne pętle

neuronalne w mózgu, które odpowiedzialne za pewne funkcje

Np. W rozpoznawaniu twarzy, badacze wykazali, że ta

funkcja jest niezależna od innych funkcji poznawczych

(np. takich jak rozpoznawanie przedmiotów)

Ponadto, wykazują, że istnieją pewne specyficzne

ośrodki w mózgu, które są odpowiedzialne za te

funkcje

8

Podstawy biologiczne zachowania u

człowieka

2) Wczesne pojawienie się funkcji poznawczych w rozwoju

człowieka

Psychologowie dowodzą, że pewne funkcje poznawcze

pojawiają się już we wczesnym rozwoju. Dodatkowo pokazują,

że te dane zachowania są genetycznie uwarunkowane

Np. w przypadku rozpoznawania twarzy, badacze

wykazują, że ta funkcja występuje u dzieci a nawet u

niemowlaków

3) Uniwersalność funkcji poznawczych

Psychologowie dowodzą, że pewne funkcje poznawcze,

występują u wszystkich ludzi niezależnie od stopnia stopnia

wykształcenia, i kontekstu kulturowego

Np. W przypadku funkcji rozpoznawania twarzy,

badacze wykazali, że przedstawiciele innych kultur

wykorzystują te same mechanizmy poznawcze

9

Przykłady zachowań który mają

podstawy biologiczne

�� W literaturze, opisywano że kilka funkcji umysłowych

może mieć podstawy biologiczne

�� Język

�� Rozpoznawanie twarzy

�� Procesy spostrzegania wzrokowego

�� Procesy emocjonalne

�� Synchronizacja, czyli dostosowania zachowania jednej osoby do

zachowania drugiej

�� Rozpoznawanie muzyki...

Natura języka (jego podstawy

biologiczne)

�� Czym jest język?

Systym łączenia elementów, które same w sobie nie mają znaczenia

(takich jak dźwięki lub gesty), w wypowiedzi które wyrażają

Język jest za bardzo złożony, aby można było nauczyć się go po

kawałku (Chomsky, 1957, 1980). Na przykład, wyraży posiadają

dwa poziomy strukturalne

�� Powierzchniowa struktura zdania (surface structure)

Sposób w jaki zdanie jest wypowiadane

�� Struktura głęboka (deep structure)

Struktura zawierająca znaczenie

10

Natura języka

�� Language Acquisition Device (LAD)

Aby z powierzchniowej struktury zdania dojść do struktury głębokej

dzieci i dorośli muszą stosować reguły gramatyki

Chomsky zaobswerwował/proponował, że nie musimy uczyć

dzieciom gramatyki. Mózg człowieka już zawiera pewny moduł,

który pozwala małym dzieciom rozwjiać język

Ten moduł (tzw. Language Acquisition Device, LAD) jest wrodzony

i pozwala rozwjiać język, pod warunkiem, że dzieci mają dostęp do

odpowiednych próbek mowy

Według Chomsky'ego dziecko rodzi się z uniwersalną gramatyką,

i poprzez kontakt z mówiącymi w jego ojczystym języku poznaje,

które elementy należy w nim zastosować

Innymi słowy, dziecko od urodzenia posiada możliwość uczenia się

jakiegokolwiek języka

Ta „wiedza” uniwersalna dotyczy rzeczowników, czasowników,

podmiotów i dopełnień, itd.

11

Natura języka

Argumenty na poparcie LAD

�� Dzieci rożnych kultur przechodzą przez podobne etapy

rozwoju języka

�� Dzieczi łaczą słowa w sposób, na który dorośli nigdy by

nie wpadli

�� Dorośli nie zawsze konsekwentnie poprawiają składnię w

wypowiedziach dzieci

�� Dzieci które sie nie spotykały z jezykiem dorośli

prawdopodobnie bedą stworzyć ich własny język

�� Niemówlęta mając 7 miesięcy lub więcej są w stanie

wyciągać proste reguły lingwisticzne z sekwencji

dźwięków

WYKŁAD 6

1

Argumenty na poparcie LAD

�� Dzieci rożnych kultur przechodzą przez podobne etapy

rozwoju języka

�� Dzieczi łaczą słowa w sposób, na który dorośli nigdy by

nie wpadli

�� Dorośli nie zawsze konsekwentnie poprawiają składnię w

wypowiedziach dzieci

�� Dzieci które sie nie spotykały z jezykiem dorośli

prawdopodobnie bedą stworzyć ich własny język

�� Niemówlęta mając 7 miesięcy lub więcej są w stanie

wyciągać proste reguły lingwisticzne z sekwencji

dźwięków

�� Badania u osób z rozwojowym deficytem mowy (np.

rozwojowa dysfazia) wskazują, że język może być

dziedzicznie z góry uwarunkowany

�� Wiele badań w neuropsychologii wykazuje, że są obszary

w mózgu (np. w lewej półkuli mózgu) stosowane

szczególnie gdy ludzie spostrzegają i budują słowa. Ale

obszary te nie są używane, podczas percypowania i

tworzenia muzyki

2

Argumenty na poparcie LAD

Język i uczenie się

�� Obliczeniowe sieci neuronalne (przy użyciu komputera) “się

uczą” elementów języka, tak jak rożnych typów

czasowników

�� Dzieci się uczą prawdopodobieństwa, że jedna syllaba lub

jedno słowo następują po poprzednych elementach

�� Mimo tego, że są podobieństwa w sposobu uczenia się

języka, są rownież rożnice

�� Rodzice poprawiają błędy dzieci, i w drugiej strony dzieci

imitują wyrażenia dorośli i je wypracowują

Podstawy biologiczne Rozpoznawania

twarzy

�� Rozpoznawanie twarzy uważane jest za fundamentalny

proces poznawczy, który ma biologiczne podstawy

Dowody potwierdzające stanowisko, że rozpoznawanie twarzy jest

zarówno wyjątkową i specyficzną funkcją:

- Chociaż prosta na pierwszy rzut oka percepcja i rozpoznawanie

twarzy jest bardzo złożonym procesem, który różni się od

rozpoznawanie przedmiotów.

Np. Złudzenie Margaret Thatcher (Thompson, 1980).

3

Podstawy biologiczne Rozpoznawania

twarzy

Zgodne jest to z koncepcją mówiącą o tym, że twarze dużo trudniej

jest rozpoznać gdy są odwrócone do góry nogami. Kiedy twarz

prezentowana jest pionowo, informacje dotyczące twarzy wydają się

być traktowane całościowo, podczas gdy twarz jest odwrócona,

zaangażowane są procesy zorientowane na postrzeganie detali. Nie

dzieje się tak w przypadku przedmiotów (np. Domów).

- Ta funkcjonalna specyficzność znajduje potwierdzenie w przypadku

pacjentów z uszkodzeniami mózgu, u których rozwinęła się

prozopagnozja (specyficzny deficyt związany z rozpoznawaniem

twarzy) lub deficytami pojawiającymi się w percepcji twarzy

- Neuronalna specyficzność wspierana jest przez technikę

rejestrowania czynności pojedynczej komórki u małp. Okazuje się,

że w płacie skroniowym istnieją komórki, które aktywizowane są

przez znane twarze (nie przez inne znane bodźce wzrokowe)

4

- Zdolność do rozpoznawania twarzy rozwija się u niemowląt

bardzo wcześnie (około 2 miesiąca). Ponadto, kilka badań

wykazało, że noworodki, zaledwie kilka godzin po urodzeniu

potrafią rozróżnić twarz od konfiguracji elementów twarzy

prezentowanych losowo

- Przypadki rozwojowej prozopagnozji (specyficznej niezdolności

do rozpoznawania twarzy od urodzenia) były opisywane w

literaturze (np. De Haan & Campbell, 1992)

- Ostatnie badania sugerują, że za problemy z rozpoznawanie twarzy

odpowiedzialne mogą być czynniki genetyczne

Podsumowując można powiedzieć, ze rozpoznawanie twarzy jako

podstawowy proces poznawczy posiada podstawy biologiczne

Genetyka różnic

�� Stopien dziedziczności

�� Wielkość statystyczna określająca udział całkowitej wariancji

danej cechy w grupie, jakie mozna przypisać różnicom

genetycznym pomiędzy jednostkami w tej grupie

�� Stopien dziedziczności �� proporcja (0,60 lub 60/100)

�� Maximum = 1,0

Pewne zmienne posiadają bardzo wysoki stopien dziedziczności

(np.wysokość człowieka) ale inne zmienne średni (np. zdolności

muzyczne)

5

Stopien dziedziczności

�� Ocena dziedziczności dotyczy tylko i

wyłącznie pewnej grupy przebywającej w

specyficznym środowisku

�� Ta ocena nie dotyczy jednostek, ale tylko

zmienności w grupie

�� Nawet charakterystyki posiadające bardzo

wysoki stopien dziedziczności mogą być

zmodyfikowane poprzez środowisko

�� W jaki sposób można otrzymać miarę stopnia

dziedziczności?

�� Badania dzieci adoptowanych pozwalają naukowcom na porównywanie

pomiędzy cechami dzieci a cechami ich biologicznych i adopcyjnych

krewnych

�� Wyniki są

wykorzystywane

do obliczania

stopnia

dziedziczności

6

Stopien dziedziczności

�� Drugim sposobem jest analyza

pewnej cechy (np. wysokośći)

za pomocą porównywania

bliźniąt jedno- i dwujajowych

�� Jeżeli bliźnięta jednojajowe są

bardziej podobni do siebie pod

względem tej cechy niż

bliźnięta dwujajowe, to

sugeruje, że ta cecha jest pod

kontrolą genów

�� Naukowcy również badają bliźnięta jednojajowe ktore były

rozdzielone wcześnie w życiu i przybywały z innymi

rodzinami

�� Podobieństwa pomiędzy nimi powinny być genetyczne i na

podstawie tych wyników można bezpośdrednio obliczać

ocenę stopnia dziedziczności

7

Inteligencja: rola genów i środowiska

�� Iloraz inteligencji (I.I.)

�� Kiedyś I.I. był obliczony w ten sposób:

Wiek mentalny osoby dzielony prez wiek chronologiczny, a

rezultat dodatkowo mnożone przez 100

�� Obecnie, I.I. jest obliczony na podstawie norm otrzymanych w

standaryzowanych testach inteligencji

�� Typ inteligencji związany z wysokim ilorazem inteligencji

posiada wysoki stopien dziedziczności

�� .50 dla dzieci i młodziezy

�� .60 -.80 dla dorośli

�� Iloraz inteligencji u bliźniąt jednojajowych jest zawsze

więcej skorelowany niż u bliźniąt dwujajowych

8

Qwestia różnic między groupami

�� Genetyka jest stosowana, aby wytłumaczyć rożnice między

groupami

�� Często, te różnice są brane pod uwagę, żeby usprawiedliwić

inne zachowanie w stosunku do tych group

�� Np: Rożnice pomiędzy średni I.I. u rożnich grup etnycznych w

USA (np. osób biało- i czarnoskórych)

�� Trudności wytłumaczeń genetycznych

�� Stosowano ocenę stopnia dziedziczności uzyskaną

tylko u osób białoskórych w celu wytłumaczenia rolę

genów w różnicach między grupami

Qwestia różnic między groupami

Parę badań unikających wspomnianych trudności

metodologicznych nie odkrywał żadnych rożnic

genetycznych pod względem I.I. pomiędzy grupą

białoskórych i grupą czarnoskórych

9

Inteligencja i środowisko

�� Doświadczenia mające negatywny wpływ na

inteligencję

�� Niewystarczająca opieka przed urodzeniem

�� Niedożywienie

�� Stresujący kontekst w rodzinie

�� Doświadczenia które mają pozytiwny wpływ na

inteligencję

�� Zdrowie i dobre odżywianie

�� Interesujący i spokojny kontekst w rodzinie i w szkole

Neurony, hormony,

i przekażniki nerwowe

10

Neurony, hormony,

i przekażniki nerwowe

�� Ośrodkowy układ nerwowy

�� Obwodowy układ nerwowy

�� Komunikacja w układzie nerwowym

�� Neurotransmitery/ neuroprzekażniki

�� Mapowanie mózgu

�� Elementy struktura mózgowa

�� „Jej” i „jego” mózg?

Ośrodkowy układ nerwowy

�� Mózg

�� Rdzeń kręgowy

�� Grupa neuronów która biegnie od

podstawy mózgu do wzdłuż tułowia.

Spełnia funkcje pomostu pomiędzy

mózgiem a częściami ciała poniżej

szyj

�� Jest chroniony przez kręgosłup

WYKŁAD 7

1

Obwodowy układ nerwowy

�� Somatyczny

�� Składa się z nerwów połączonych z receptorami czuciowymi i

mięśniami szkieletowymi

�� Autonomiczny

�� Reguluje funkcje gruczołów, naczyń krwionośnych, narządów

wewnętrznych

�� Składa się z:

�� współczulnego układu nerwowego (mobilizuje organizm do

działania)

�� przywspółczulnego układu nerwowego (zachowuje energię,

podtrzymuje stan spokoju

• 
  
  

2

Komunikacja w układzie nerwowym

�� Struktura neuronu

�� Rozdaje neuronów

�� W jaki sposób neurony komunikują się ze sobą

�� Potencjał czynnościowy

�� Neurotransmitery/ neuroprzekażniki

�� System dokrewny

�� Hormony

3

4

5

Najważniejsze neuroprzekażniki

�� Serotonina (neurony związane ze snem, łaknieniem,

spostzeganiem zmysłowym, regulacją temperatura,

hamowaniem bólu i nastrojem)

�� Dopamina (neurony związane ze świadomym ruchem,

uczeniem się, pamięcią i emocjami)

�� Acetylocholina (neurony związane z czynnościami mięśni,

funkcjami poznawczymi, pamięcia i emocjami)

�� Norepinefryna (neurony związane z przyspieszoną pracą

serca, z uczeniem się, pamięcią, marzeniami sennymi, itd.)

�� GABA (kwas gammaaminomasłowy) (główny

neuropzekażnik hamujący)

6

System dokrewny

�� Melatonina (hormon wydzielany przez szyszynkę): reguluje pewne

rytmy biologiczne

�� Hormony nadnerczy

�� Kortyzol: reakcja na stres

�� Epinefryna (adrenalina) i norepinefryna (noradrenalina):

aktywizują współczny układ nerwowy który z kolej zwiększa

poziom pobudzenia i przygotowuje organizm do działania

�� Hormony płciowe

�� Estrogeny (np. progesteron), androgeny (np. testosteron)

7

Mózg i jego struktura

�� Najpierw, mózg w liczbach...

�� Masa

�� Niemowlę średnio 350 gramów, 12% całkowitej wagi ciała

�� Dorosły średnio 1375 gramów (od 1-2.5 kg), kobiety 150

gramów mniej, 2% masy ciała

�� ludzie > małpy naczelne > inne ssaki (rzędu 1/100) > ptaki >

gady > płazy > ryby

Dinozaur o masie wieloryba miałby mózg 100 razy lżejszy.

�� 40 mld neuronów, 30 mld móżdżek, > 8 mld kora, < 2 mld

pozostałe

�� Synapsy neuronów

�� kora 4000/neuron, 3x1013 połączeń

�� móżdżek 3x1012 połączeń

�� pozostałe 2x1013 połączeń

�� razem 5x1013

�� Pojemność rzędu 50 x 1012=50 Tbitów traktując każda synapsę

jako bit

8

Mapowanie mózgu

�� Techniki obrazowania i stymulowania mózgu

�� Techniki obrazowania mózgu (e.g. PET-scan, fMRI)

�� Pozwalają badaczowi obserwować aktywność mózgu podczas

gdy pacjent wykonuje określone zadanie (np. rozpoznawanie

słów, dyskryminacja wzrokowa)

�� Są korelacyjne (nie wiemy czy aktywacja określonego obszaru

mózgu wywołuje określoną funkcję, jest niezbędna dla

pojawienia się takiej funkcji)

�� Techniki stymulacji mózgu (e.g. Elektryczna stymulacja,

Transcranial Magnetic Stimulation, TMS)

�� Pozwalają na badanie jak bezpośrednia stymulacja określonych (zwykle

korowych) obszarów mózgu wpływa na zachowanie

�� Możemy powiedzieć, że określony obszar wywołuje daną funkcję, jest

niezbędny dla tej funkcji - przyczyna

9

�� Ważne pojęcia

�� Rozdzielczość przestrzenna: zdolność techniki do dostarczenia wyników na

pewnym poziomie przestrzennej precyzji (np. fMRI posiada rozdzielczość

przestrzenną około 4 mm �� nie daje informacji o strukturach mniejszych

niż 4 mm)

Większa rozdzielczość = wyższa precyzja

�� Czasowa rozdzielczość: zdolność techniki do dostarczenia wyników na

pewnym poziomie czasowej precyzji (np. TMS ma czasową rozdzielczość =

1 ms �� brak informacji o procesach krótszych niż 1 ms)

Większa rozdzielczość = wyższa precyzja

�� Coś za coś przestrzenna / czasowa rozdzielczość: metody z wyższą

przestrzenną rozdzielczość (np. fMRI) mają mniejszą czasową

rozdzielczość i odwrotnie (np. ERP)

10

Techniki obrazowania mózgu: PET-scan

�� PET-scan (emisyjna tomografia pozytronowa)

�� Wstrzyknięcie radioaktywnego emitującego pozytrony znacznika

(znakowanej radioaktywnie wody 15O) do żyły

�� Koncentracja znacznika w określonym obszarze mózgu jest większa gdy

wzrasta utlenowanie mózgu (= większa aktywność w tym obszarze)

�� Znacznik ma krótki czas półtrwania. W momencie rozpadu znacznik emituje

pozytrony, które zostają unicestwione poprzez interakcję z elektronami. W

tym procesie dwa γ (gamma) - promienie są emitowane w przeciwnych

kierunkach. Promienie te są następnie wychwytywane przez czujniki

promieniowania

WYKŁAD 8

1

Techniki obrazowania mózgu: PET-scan

�� Konstruowanie 3D (trójwymiarowych) modeli aktywnych

obszarów mózgu na podstawie detekcji promieni γ

�� Analizowanie aktywności dotyczących 2D modeli mózgu

(plasterki) lub 3D modeli mózgu

2

Techniki obrazowania mózgu: PET-scan

Techniki obrazowania mózgu: fMRI

�� fMRI (czynnościowy rezonans magnetyczny)

�� Podobny do PET-scan, ale w tym przypadku obrazowanie oparte jest

na procesach elektromagnetycznych

�� Mózg umieszczany jest w bardzo silnym polu magnetycznym, które

ma różnorodną intensywność

�� Kiedy pole magnetyczne jest np. zmniejszane atomy w mózgu

uwalniają fale radiowe o określonej częstotliwości, które

rejestrowane są przez detektory (różne częstotliwości dla różnych

części mózgu)

�� Podobnie jak w PET- scan badani poddani zostają strukturalnemu

MRI, który pozwala na tworzenie 3D modeli aktywnych obszarów

mózgu

3

Techniki obrazowania mózgu: EEG/ERP

�� EEG/ERP (Elektroencefalografia / Potencjały wywołane)

4

�� Inne techniki obrazowania mózgu

�� MEG (magnetoencefalografia): rejestrowanie magnetycznej

aktywności mózgu (podobne do EEG)

�� Optic Imagery: nadal rozwijająca się technika pozwalająca na

obrazowanie mózgu przy pomocy metod optycznych

Techniki stymulacji mózgu: TMS/rTMS

�� TMS/rTMS (Trancranial Magnetic Stimulation /

powtarzana Transcranial Magnetic Stimulation)

�� Mózg stymulowany jest przy pomocy bardzo krótkich (1ms), ale

silnych impulsów magnetycznych

�� Stymulacja wytwarzana jest poprzez umieszczenie na skórze głowy

(nad interesującym nas obszarem) cewki

�� Cewka umieszczana jest w oparciu o wcześniej uzyskany obraz MRI

5

Techniki stymulacji mózgu: TMS/rTMS

�� Efekty stymulacji

�� Ograniczone są do kory

�� Jeden impuls (technika pojedynczego impulsu)aktywizuje mózg i

czasami powoduje widoczną reakcję (np. reakcję ruchową)

�� Powtarzalna stymulacja (powtarzające się TMS) może 1) pobudzać

lub 2) hamować obszary kory, w zależności odparametrów

stymulacji (np. intensywności, częstotliwości impulsu)

�� W ostatnim przypadku (hamowania) rTMS pozwala tworzenie

odwracalnego zakłócenia pracy funkcjonowania mózgu, co

pozawala na symulowanie warunków jakie występują u pacjentów z

uszkodzeniem mózgu

6

Inne techniki oparte na stymulacji

mózgu

�� Inne techniki oparte na stymulacji mózgu

�� Inwazyjna technika, w której mózg jest bezpośrednio stymulowany

przy pomocy elektrod (obecnie ta metoda nie jest często stosowana)

Struktura mózgowa

�� Pień mózgu

�� Móżdżek

�� Wzgórze

�� Podwzgórze i szyszynka

�� Ciało migdałowaty

�� Hipokamp

�� Kora mózgowa

7

8

9

10

Cerebrum

�� Największa struktura mózgowa

�� Cerebrum jest wyższą częścią mózgu i składa się z

dwóch półkuli mózgu które są połączone poprzez ciało

modzelowate

�� Cerebrum jest odpowiedzialne za większość procesów

sensorycznych, motorycznych, oraz poznawczych

�� Kora mózgowa: zawiera różne poziomy neuronów

(istota szara)

Płaty kory mózgowej

�� Płat potyliczny

�� Kora wzrokowa

�� Płat ciemieniowy

�� Kora czuciowa pierwszorzędowa

�� Płat skroniowy

�� Pamięć, spostrzeganie, emocje, oraz kora słuchowa

�� Lewa półkula, Ośrodek Wernickiego

�� Płat czołowy

�� Emocje, planowanie, myślenie twórcze, i kora motoryczna

�� Lewa półkula, Ośrodek Broca

11

12

�� Płat potyliczny

- dziury w polach wzrokowych (skotoma)

trudności w umiejscowieniu widzianych

obiektów

- halucynacje wzrokowe

- niedokładne widzenie obiektów

- trudności w rozpoznawaniu kolorów

- trudności w rozpoznawaniu znaków, symboli,

słów pisanych

- trudności w rozpoznawaniu rysunków

- trudności w rozpoznawaniu ruchu obiektu

- trudności z czytaniem i/lub pisaniem

WYKŁAD 9

1

2

Cerebrum

�� Największa struktura mózgowa

�� Cerebrum jest wyższą częścią mózgu i składa się z

dwóch półkuli mózgu które są połączone poprzez ciało

modzelowate

�� Cerebrum jest odpowiedzialne za większość procesów

sensorycznych, motorycznych, oraz poznawczych

�� Kora mózgowa: zawiera różne poziomy neuronów

(istota szara)

Płaty kory mózgowej

�� Płat potyliczny

�� Kora wzrokowa

�� Płat ciemieniowy

�� Kora czuciowa pierwszorzędowa

�� Płat skroniowy

�� Pamięć, spostrzeganie, emocje, oraz kora słuchowa

�� Lewa półkula, Ośrodek Wernickiego

�� Płat czołowy

�� Emocje, planowanie, myślenie twórcze, i kora motoryczna

�� Lewa półkula, Ośrodek Broca

3

4

Zaburzenie płatów kory mózgowej

Zaburzenie płatów kory mózgowej

5

Zaburzenie płatów kory mózgowej

6

Doświadczenie Split-Brain

7

�� Osobom badanym prezentowano informację do lewej lub do

prawej części mózgu

�� Pacjenci byli w stanie zidentyfikować werbalnie zdjęcia

prezentowane po prawej stronie (np., chłopiec)

�� Natomiast, kiedy mieli wskazać twarz (zadanie

niewerbalne), wybrali zdjęcia prezentowane po lewej stronie

(np. mężczyzna)

Doświadczenie Split-Brain

„Jej” i „jego” mózg?

�� Po analizie 49 badań nad strukturą mózgu u kobiet i

mężczyzn, badacze doszli do wniosku, że istnieją drobne

różnice pomiędzy grupami

�� Na przykład, różnice dotyczą lateralizacji języka. U

mężczyzn, język jest traktowany zwłaszcza na poziomie

lewej półkuli. U kobiet, obie półkule są angażowane w

przetwarzaniu języka

�� Różnice również dotyczą ilości istoty szarej (więcej u

kobiet)

8

Neuropsychologia i procesy poznawcze

�� Neuropsychologia

Neuropsychologia jest w ogóle badaniem stosunków istniejących

pomiędzy mózgiem i zachowaniem

Badanie u pacjentów z uszkodzeniami mózgu

Neuropsychologia Poznawcza:

« Neuropsychologię nazywamy poznawczą, ponieważ wyjaśnia mechanizmy

odpowiedzialne za funkcje poznawcze takie jak: myślenie, czytanie, pisanie,

mówienie, rozpoznawanie, pamiętanie, używając dowodów z neuropatologii” .

(Campbell, 1987)

Neuropsychologia i procesy poznawcze

�� Cele Neuropsychologii Poznawczej

�� Badać strukturę funkcji umysłowych (np. jeżeli funkcja X jest

zależna od funkcji Y), za pomocą analizy zachowania pacjentów z

uszkodzeniem mózgu

�� Badać podstawy neuronalne tych funkcji

�� Metody Neuropsychologii Poznawczej

- Badanie u pacjentów z uszkodzeniem mózgu: przeważnie

stosowane są zadania badające zachowania (e.g. Zadanie

rozpoznawania przedmiotów)

9

Neuropsychologia i procesy poznawcze

- Badanie dysocjacji pomiędzy deficytami

- Badania u osób zdrowych :

• Techniki obrazowania mózgu (np. PET scan, fMRI) pozwalają

badaczowi obserwować aktywność mózgu podczas gdy osoba

wykonuje określone zadanie

• Techniki stymulacji mózgu (np. stymulacja magnetyczna)

pozwalają na badanie, jak bezpośrednia stymulacja

określonych (zwykle korowych) obszarów mózgu wpływa na

zachowanie

- Modelowanie struktury poznawczej na podstawie danych

pochodzących z doniesień empirycznych

Zadanie y Funkcja Y

Metody Neuropsychologii Poznawczej:

Dysocjacja

10

Tematy w Neuropsychologii Poznawczej

�� Przykłady deficytów badanych w Neuropsychologii Poznawczej

�� Zaburzenia rozpoznawania wzrokowego (np. twarzy lub przedmiótów):

Agnozja wzrokowa

�� Zaburzenia pamięci (krótkotrwałej i długotrwałej) : np. Amnezja

�� Zaburzenia uwagi: np. Pomijanie stronne (neglect) (uwaga jest

ograniczona do wydarzeń występujących w przestrzeni przeciwnej do

lezji)

�� Zaburzenia percepcji i produkcji mowy: Afazja

�� Zaburzenia percepcji i produkcji muzyki: Amuzja

Zaburzenia mowy: afazje

�� Afazja (afazja nabyta)

Zaburzenia komunikacji spowodowane są uszkodzeniami mózgu. Afazje

nabyte konstytuują grupę deficytów rozumienia i produkowania mowy

zarówno w formie słownej i pisanej

(Wilson & Keil, 1999)

�� Ważne jest zaznaczyć, że afazja nie jest pojedynczym deficytem

(powinniśmy zatem mówić nie o afazji , ale o kilku afazjach). Na

przykład, językowe deficyty mogę dotyczyć tylko rozumienia słów

prezentowanych werbalnie lub tylko deficytów w produkcji mowy

czy tylko w zakresie czytania etc

11

Zaburzenia mowy: przykłady testów

�� W tym wykładzie będziemy uznawali za deficyty tylko zaburzenia w

rozumieniu/percepcji słów, które podawane są werbalnie i

zaburzenia w produkowaniu mowy

�� Przykład testów do rozumienia i percepcji słów

Słowo kot podawane werbalnie ��pacjent musi odpowiedzieć na te

pytania:

- Co słyszysz?

Słowo, słowo kot.

Dźwięk, tylko hałas!

- Jakie jest znaczenie tego słowa?

Odnosi się do zwierzęcia.

Odnosi się do typu jedzenia.. Nie wiem!

- Jakim rodzajem zwierzęcia jest kot?

Małe zwierzątko domowe o czterech nogach. Mam jedno w

moim domu.

Duże zwierzę z czterema nogami i trąbą. Nie możesz znaleźć

go tutaj.

Nie wiem ...nie wiem tyle na ten temat!

Kiedy pacjent nie może znaleźć w głowie danego słowa i wypowiedzieć

go werbalnie, prosi się pacjenta o wybranie spośród czterech obrazków,

takiego który odpowiada słowu słyszanemu

Zaburzenia mowy: przykłady testów

12

Zaburzenia mowy: przykłady testów

Przykład produkcji mowy u trzech pacjentów:

1- « This is a boy and that's a boy and that's a … thing. This is a… i don't

know. This is a … somethink that you can find in the … kitchen. »

2- « Well this is… mother is away here WORFING her work. But when she is

looking, the two boys LOONKING in the other part. One their small tile

into her time here »

3- « Cookie jar… fall over… chair… water… empty.. »

Zaburzenia mowy: przykłady testów

13

Pacjent 1: on nie ma wielu problemów z gramatyką, ale nie potrafi znaleźć

słów (przykład anomii)

Pacjent 2: jest typowym przypadkiem afazji Wernickiego, o zachowanej dość

dobrze fluencji słownej, przy jednoczesnym bezsensownym używaniu tych

słów (neologizmy)

Pacjent 3: jest przykładem typowej afazji Broca. Produkcja mowy jest bardzo

niska i nieprawidłowa gramatycznie (agramatyzmy)

Zaburzenia mowy: przykłady testów

Poznawczy model produkcji i percepcji

mowy

�� Neuropsychologowie poznawczy używają modelu produkcji i

percepcji mowy w celu zrozumienia deficytów mowy u pacjentów z

uszkodzeniami mózgu.

Model (Ellis & Young, 1988)

Moduły:

1- Słuchowa analiza (akustyczna): podstawowa analiza słuchowa

dźwięków mowy. Na tym poziomie nie wiemy jeszcze, że dźwięk jest

danym słowem!

2- Słuchowe wejście leksykalne: to jest pamięć (jak w komputerze) ,

gdzie każde słowo jest reprezentowane przez liczbę (kod), która

pozwala uzyskać dostęp do informacji o znaczeniu danego słowa). Na

tym poziomie Forward wiemy, że dźwięk jest tym słowem.

Wykład 10

1

Poznawczy model produkcji i percepcji

mowy

3- Semantyka: pamięć zawierająca informacje o znaczeniu słów.

Na tym poziomie wiemy wszystko na temat danego słowa.

word.

4- Fonologiczne wyjście leksykalne: to jest pamięć, gdzie każde

słowo jest reprezentowane przez liczbę (kod), która umożliwia

dojście do informacji o fonologicznej i artykulacyjnej

reprezentacji słowa. Te reprezentacje pozwalają na produkcję

słów.

5- Akustyczna fonemowa konwersja: grupa reguł, które

pozwalają automatycznie transformować słyszany dźwięków

sekwencję fonemów które mogą być użyte do produkcji mowy.

Może być używane przy powtarzaniu regularnych fonetycznie

Model słów.

2

Rozpoznawanie słowa

3

Rozpoznawanie słowa

4

5

Produkcja słowa

Rozumienie deficytów w zakresie

percepcji/rozpoznawania mowy

�� Deficyty w percepcji /rozpoznawaniu mowy mogą być

wyjaśnione przy użyciu tego modelu

�� Pure word deafness (głuchota słowna)

W tym przypadku pacjent:

- nie potrafi zrozumieć wypowiadanych słów, ale pomimo to potrafi

czytać, pisać i mówić normalnie

- nie potrafi powtarzać słów

- percypuje słowa jako « niezróżnicowane ciągłe pasmo szumu bez

rytmu »

6

Który z procesów jest niefunkcjonalny w

modelu?

Rozumienie deficytów w zakresie

percepcji/rozpoznawania mowy

�� Pure word meaning deafness (głuchota znaczeniowa słów)

W tym przypadku pacjent

- nie potrafi zrozumieć znaczenia wypowiadanych słów

- jakkolwiek, słowa (tylko regularne fonetycznie) mogą być powtarzane

i zapisywane, jeśli są dyktowane

- pacjent może nadal produkować słowa

7

Który z procesów jest niefunkcjonalny w

modelu?

�� Semantyczne deficyty

W tym przypadku pacjent

- nie potrafi zrozumieć znaczenia słów, niezależnie od tego czy są

prezentowane werbalnie czy w formie pisemnej.

- nie jest w stanie poprawnie produkować słów (na przykład używa

różnych słów z tej samej kategorii semantycznej, na przykład « pies »

zamiast « kot »)

- jakkolwiek słowa (tylko regularne fonetycznie) mogą być

powtarzane i pisane , gdy są dyktowane.

Rozumienie deficytów w zakresie

percepcji/rozpoznawania mowy

8

Rozumienie deficytów w zakresie produkcji

mowy

�� Deficyty w produkcji mowy mogą być wyjaśnione przy

użyciu tego modelu

�� Jak widzieliśmy uprzednio semantyczny deficyt dotyczy zarówno

percepcji i produkcji mowy

�� Anomia

W tym przypadku pacjent

- nie potrafi produkować nazw przedmiotów

- i ma trudności w powtarzaniu nazw przedmiotów

- natomiast wie co to jest za przedmiot (zna jego znaczenie)

9

Który z procesów jest niefunkcjonalny w

modelu?

�� Anomia z semantycznym deficytem

W tym przypadku pacjent

- nie potrafi produkować nazw przedmiotów

- ma trudności z powtarzaniem nazw przedmiotów

- i nie zna znaczenia słów

Rozumienie deficytów w zakresie produkcji

mowy

10

Rozumienie deficytów w zakresie produkcji

Mowy

�� Deficit w powtarzaniu

W tym przypadku pacjent

- nie potrafi powtórzyć nonwords (czyli słów, które nie występują w

leksykonie i semantyce)

- może powtarzać i produkować słowa

- i rozumie znaczenie słów

11

System słuchowy

12

Droga słuchowa

13

Droga słuchowa

14

Droga słuchowa

15

Organizacja kory słuchowej

16

Percepcja słuchowa

�� System słuchowy analyzuje:

�� Głośność („Loudness”): zmienna psychologiczna

związana z energią fali dźwiękowej (oraz z amplitudą)

�� Wysokość („Pitch”): zmienna psychologiczna związana z

częstotliwością fali dźwiękowej Pitch

�� Barwa dźwięku („Timbre”): zmienna psychologiczna

związana z złożoności fali dźwiękowej

Lokalizacja dźwięków

17

Gdzie muzyka jest przetwarzana w

Mózgu

Neuropsychologia poznawcza muzyki

�� Przykłady przedmiotów w Neuropsychologii muzyki

�� Zaburzenia percepcji dzwięków muzycznych

�� Organizacja wysokości muzyczniej (np. kierunek melodii,

odległości pomiędzy dźwiękami/interwały)

�� Organizacja czasu w muzyce (np. rytm, metrum)

�� Zaburzenia rozpoznawania muzyki (np. rozpoznawania bardzo

dobrze znanych melodii)

�� Deficity produkcji/ekspresji muzyki (np. śpiewania)

42

---