GEOGRAFIA EKONOMICZNA wykłady 14-12-2008

Ruch wędrówkowy ludności (migracje) - metody mierzenia migracji.

Zjawiska przestrzennego przenoszenia się ludności, przenoszenie się z jednych miejsc na inne a więc zmiany miejsca pobytu zarówno krótko tak i długotrwałe określane są jako migracje ludności lub wędrówki ludności. Można więc powiedzieć, że migracją albo wędrówką jest każda zmiana polegająca na przekroczeniu granicy państwa, a wewnątrz kraju granicy administracyjnej miasta, osiedla, gminy, powiatu czy województwa powodująca trwałe lub tymczasowe osiedlenie w innej miejscowości.

Podział migracji opiera się na różnych kryteriach klasyfikacyjnych z których najważniejsze i najczęściej stosowane to:

• czas

• obszar

• przyczyna

Opierając się na kryterium czasu migracje dzieli się

• stałe (trwałe), a wiec takie, których wynikiem jest zmiana miejsca zamieszkania

• czasowe (okresowe), a więc takie, których wynikiem jest czasowy pobyt w nowym miejscu zamieszkania i czasowa nieobecność w poprzednim miejscu zamieszkania

• wahadłowe - powtarzające się cyklicznie, najczęściej codziennie ruchy między miejscem zamieszkania i miejscem pracy lub nauki

Kryterium obszar pozwala klasyfikować na:

• wewnętrzne - czyli w granicach danego państwa

• międzyregionalne, czyli międzywojewódzkie

• wewnątrz regionalne, czyli wewnątrz wojewódzkie

• zewnętrzne - związane z przekroczeniem granic państwa

Z podziałem migracji wg obszaru wiąże się ściśle ich podział wg charakteru prawnego jednostek administracyjnych czyli miasto - wieś.

Wyróżnia się 4 rodzaje przemieszczeń:

• ze wsi do miast

• z miast do miast

• z miast na wieś

• ze wsi na wieś

Stosowane bywają również i inne podziały migracji, np. ze względu na czynnik ujęcia prawnego migracja dzieli się na:

• legalne

• nielegalne

Inny podział to:

• indywidualne

• grupowe

• rodzinne

• masowe

• itp.

Podziały te mają znaczenie bardziej teoretyczne niż praktyczne.

Ze względu na to, że stosowane systemy klasyfikacyjne migracji są niedoskonałe i współzależne to zazwyczaj uwzględnianie się co najmniej dwa kryteria podziału. Dla określenia wędrówki a właściwie jej kierunku stosuje się pojęcia napływu wędrówkowym i odpływ wędrówkowy.

Charakterystyczną cechą migracji jest to, że da sama zbiorowości osób w miejscu, które stanowi cel wędrówki. Oceniana jest jako napływ wędrówkowy a w miejscu pochodzenia jako odpływ wędrówkowy. Różnica pomiędzy napływem i odpływem wędrówkowym stanowi saldo ruchu wędrówkowego.

W zależności od tego czy większy jest napływ odpływu saldo nazywane jest przyrostem wędrówkowym lub ubytkiem wędrówkowym. Niekiedy saldo nazywane jest przyrostem lub ubytkiem netto.

Ruchy migracyjne obok urodzeń i zgonów zalicza się do głównych czynników kształtujących rozwój trudności oraz zmiany w jej strukturze.

W pewnych okresach rozwoju społeczno-gospodarczego udział migracji staje się dominujący, np. wysoka płodność i młoda struktura wieku przy określonych warunkach społeczno-gospodarczych. Sprzyjają wzmożonej ruchliwości ludności, co z kolei wywołuje takie zjawiska jak:

• zmiany w strukturze zawodowej

• zmiany współczynników małżeństw, urodzeń

• zmiany udziałów ludności w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym

Migracje masowe w szczególności w warunkach intensywnego rozwoju gospodarczego wywołują szereg pozytywnych skutków jak np. odpływ zbędnej siły roboczej i rolnictwa.

Do głównych skutków migracji należy zaliczyć także wpływy jakie wywierają na zmiany w poziomie reprodukcji ludności przede wszystkim w układzie wieś-miasto.

Wpływ czynników gospodarczych ma rozwój migracji polega na oddziaływaniu przede wszystkim poprzez procesy inwestycyjne. Procesy takie prowadzą do aktywizacji miejscowej siły roboczej a także do zaangażowania siły roboczej z innych trendów głównie najbliżej położonych.

Migracje w tych przypadkach powodują przyśpieszenia tempa urbanizacji w związku z tym, że duże nowe inwestycje wymagają równoległej realizacji w podstacji inwestycji towarzyszących, czyli mieszkaniowych, usługowych, komunikacyjnych, itp.

Analiza ruchu wędrówkowego musi obejmować przede wszystkim oceną rozmiarów napływów odpływu oraz salda migracyjnego. W tym celu oblicza się współczynniki natężenia obrazującą liczbę wędrówek przypadających na 1.000 ludności.

N - napływ wędrówkowy T - dany rok L - liczba ludności C - 1.000

I współczynnik napływu wędrówkowego (Wn)

Wn	=	Nt	*	C
						L t

II współczynnik odpływu wędrówkowego (Wo)

Wo	=	Ot	*x	C
							L t
O - odpływ wędrówkowy

III współczynnik przyrostu wędrówkowego (Wpw)

Wpw	=	Nt - Ot	*	C
						L t

Wpn = Wn - Wo

IV współczynnik obrotu wędrówkowego (Wob)

Wob	=	Nt + Ot	*	C
						L t

V współczynnik efektywności migracji (We)

Może przyjmować wartości dodatnie lub ujemne

We	=	Nt - Ot	*	C
						Nt + Ot

W zależności od tego czy rezultatem migracji jest przyrost czy ubytek wędrówkowy. Wzrost wartości tego współczynnika oznacza dużą rozpiętość pomiędzy napływem i odpływem a zarazem wysoki stopień przemieszczeń w danym kierunku migracji.

Ważniejsze dane o stanie ruchu naturalnym i migracja ludności wg województw.

---